PROGRAM OCHRONY NARZĄDU GŁOSU „Dźwięk”

1. PROGRAM OCHRONY NARZĄDU GŁOSU „Dźwięk” Autorzy programu: lek. med. Wiktoria Milas lek. med. Jolanta Kasperska-Sobczyk (współautor kontynuacji) mgr Marta Gnerowicz

2. PROJEKT PROGRAMU OCHRONY NARZĄDU GŁOSU„Dźwięk”

3. „…jednym z podstawowych praw każdej istoty ludzkiej jest najwyższy możliwy do uzyskania standard zdrowia…” Światowa Deklaracja Zdrowia (maj 1998)

4. 1. Nazwa instytucji: Koordynator Programu: Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy Centrum Profilaktyczno-Lecznicze w Łodzi Realizator Programu: • Przychodnia Konsultacyjno-Diagnostyczna WOMP CP-L z wchodzącymi w jej skład Poradniami, m.in.. Poradnią Promocji Zdrowia, Poradnią Audiologiczno-Foniatryczną • Zakład Rehabilitacji Leczniczej WOMP CP-L • Zakład Psychologii WOMP CP-L - Pracownie diagnostyczne WOMP CP-L

5. 2. Komitet odpowiedzialny za wdrożenie-realizację Programu: • Lekarz specjalista foniatra • Lekarz specjalista laryngolog • Lekarz specjalista medycyny pracy • Specjaliści ds. Promocji Zdrowia • Logopeda • Przedstawiciele pracodawcy-szkoły, uczelni realizującej Program (kierownictwo, bhp, kadry, pracownik cieszący się autorytetem)

6. 3. Diagnoza wyjściowa: Głos ludzki, który poprzez fonację, rezonans i artykulację staje się w końcu samoistnym bytem w postaci słowa jest podstawowym narzędziem pracy nauczycieli i absolwentów wydziałów wokalno-teatralnych. W tych grupach zawodowych problemy dotyczące fonacji występują znacznie częściej, stając się niekiedy przyczyną konieczności rezygnacji z pracy w zawodzie, a zatem o wyborze zawodu z użyciem głosu powinna przede wszystkim decydować ocena możliwości narządu głosu i mowy

7. Występuje szereg przeciwwskazań względnych i bezwzględnych do wykonywania zawodów wymagających obciążeń narządu głosu. Należą do nich (wg A. Obrębowskiego i A. Pruszewicza, 1996): Przeciwwskazania bezwzględne: • Porażenie nerwu krtaniowego wstecznego • Brodawczaki krtani • Guzki i polipy fałdów głosowych • Zaawansowane zmiany zapalne dróg oddechowych (nieżyty suche i zanikowe) • Ciężkie schorzenia alergiczne • Niewydolność podniebienno-gardłowa • Umiarkowany lub głęboki niedosłuch

8. Przeciwwskazania względne: • Nawracające zapalenia dróg oddechowych • Nawracające zapalenia migdałków podniebiennych • Jednostronna głuchota Istnieje zatem konieczność przeprowadzenia przed podjęciem studiów pedagogicznych, wokalno-teatralnych, przed podjęciem pracy i w trakcie jej wykonywania kompleksowej oceny dróg oddechowych oraz narządu głosu przez lekarza-foniatrę, a w szczególnych przypadkach dodatkowo przez logopedę.

9. Istnieje zatem konieczność przeprowadzenia przed podjęciem studiów pedagogicznych, wokalno-teatralnych, przed podjęciem pracy i w trakcie jej wykonywania kompleksowej oceny dróg oddechowych oraz narządu głosu przez lekarza-foniatrę, a w szczególnych przypadkach dodatkowo przez logopedę.

10. Dla prawidłowego funkcjonowania narządu głosu, konieczne jest utrzymanie w zdrowiu całego organizmu, zdobywanie i wykorzystywanie umiejętności opanowywania sytuacji stresowych, walka z nałogami-palenie, alkohol, nie bez znaczenia są także sprzyjające warunki środowiska pracy: • Utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza na poziomie 70% • Utrzymanie w pomieszczeniach temperatury 18-21oC optymalnej dla pracy głosem • Unikanie siedlisk kurzu • Unikanie hałasu • Unikanie nadmiernego ruchu powietrza

11. Choroby narządu głosu są w czołówce rozpoznawalnych chorób zawodowych i zajmują w 2009 r. III miejsce. Z pewnością zjawisko występowania chorób zawodowych wśród nauczycieli zmniejszą działania profilaktyczne i wspomagające, dla których podstawą prawną są: - Ustawa o służbie medycyny pracy z dnia 27 czerwca 1997r. • Karta Nauczyciela (Ochrona Zdrowia-rozdział 8, Art..73 dotyczący udzielania urlopu dla poratowania zdrowia) • Rozporządzenie z dn. 30 lipca 2002r. W sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszan9ia podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach

12. 4. Rodzaj Programu: • Program profilaktyki I stopnia – Program informacyjno-szkoleniowy (warsztaty z emisji głosu i ćwiczeń oddechowych, uczenie metod osłabiających napięcie spowodowane dystresem, edukacja w zakresie szkodliwości nałogów i ich sposobów eliminacji) • Program profilaktyki II stopnia – Program przesiewowy (konsultacja logopedyczno-laryngologiczna, kwestionariusz do pomiaru stresu) • Program profilaktyki III stopnia

13. 5. Główny cel i zadania Programu: Cel Główny: Profilaktyka chorób narządu głosu i promocja zdrowia u osób z zaburzeniami fonacyjnymi. Zadania Programu: • Nauka prawidłowej techniki emisji głosu i oddychania • Rozpowszechnienie zasad bezpiecznego i higienicznego posługiwania się własnym głosem • Diagnostyka wad emisji głosu – badanie przesiewowe (badanie foniatryczno-laryngologiczne, badanie videostroboskopowe)

14. Zadania Programu cd. • Leczenie i rehabilitacja osób z dolegliwościami i ustaloną patologią narządu głosu narażonych na nadmierny wysiłek głosowy • Konsultacje foniatryczne i logopedyczne • Zmniejszenie liczby zawodowych chorób narządu głosu • Edukacja w zakresie szkodliwości nałogów i ich eliminacji w profilaktyce chorób górnych dróg oddechowych (promowanie zdrowego stylu życia)

15. Zadania Programu cd. • Informowanie o przyczynach stresu; kształtowanie skutecznych sposobów indywidualnego radzenia sobie z dystresem; organizowanie grupowych treningów redukujących aktualnie występujący śród pracowników stres • Poprawa stanu zdrowia osób objętych Programem • Zmniejszenie absencji chorobowej adresatów Programu (wyższa produktywność) • Podwyższanie jakości pracy • Modyfikacja środowiskowa mająca na celu wyeliminowanie czynników wywołujących choroby narządu głosu nauczycieli

16. Zadania Programu cd. • Doskonalenie jakości świadczeń profilaktycznych służb medycyny pracy związanych z ochroną narządu głosu u nauczycieli • Stworzenie sieci szkół promujących ochronę narządu głosu nauczycieli • Tworzenie koalicji na rzecz ochrony narządu głosu • Wdrażanie w systemy kształcenia na wydziałach pedagogicznych zajęć z prawidłowej emisji głosu

17. 6. Adresaci Programu: • Kandydaci na kierunki pedagogiczne, wokalno-teatralne • Studenci wydziałów pedagogicznych, wokalno-teatralnych • Nauczyciele

18. Piśmiennictwo • Kulmatycki L.: „Jak promować zdrowie krok po kroku” • Gniazdowski A.: „Promocja zdrowia w miejscu pracy. Teoria i zagadnienia praktyczne”, IMP, Łódź 1997r. • Dudek B.: „Rozwiązywanie problemów związanych ze stresem w miejscu pracy”, Zakład Psychologii Pracy, IMP, Łódź 1998r. • Cox T, Cox S.: „Psychosocial and Organizational Hazards at Work, European Occupational Health”, Series No.5, 1993, WHO, Copenhagen. • Śliwińska-Kowalska M.: „Głos narzędziem pracy. Poradnik dla nauczycieli, IMP Łodź, 1999r. • „Choroby zawodowe w Polsce w 2004r.”, IMP, Centralny Rejestr Chorób Zawodowych.