Vrijheidsberoving en -beperking van kinderen in het licht van de mensen- en kinderrechten

1. Vrijheidsberoving en -beperking van kinderen in het licht van de mensen- en kinderrechten Wouter Vandenhole

2. Overzicht • Inleiding • Kanttekeningen bij enkele aanbevelingen ° ruimer normatief kader + Europees Verdrag over de Rechten van de Mens (EVRM) + (Herzien) Europees Sociaal Handvest ((H)ESH) => strategisch belang • Conclusies

3. Globale aanbevelingen • Specifieke gegevensinzameling en –verwerking cruciaal Cf. aanbevelingen Comité • Onderzoek naar de beleving en de gevolgen van vrijheidsberoving en –beperking • belang multidisciplinariteit (cf. belang van het kind) • Armoede: maatschappelijke problemen => individuele problemen • Alert blijven: risico’s • kaping kinderrechtendiscours -> responsabilisering • minimalisme

4. Vrijheidsberoving: gesloten centra • Stopzetten • Argumenten: • Recht op vrijheid (art. 5(e) EVRM): vrijheidsberoving van minderjarigen toegelaten “om toezicht uit te oefenen op opvoeding” • Verbod onmenselijke behandeling (art. 3 EVRM): opsluiten extreem jonge niet-begeleide minderjarigen in gesloten centra voor volwassenen onmenselijke behandeling (ratio: gebrek aan menselijkheid)EHRM 12 oktober 2006, Mubilanzila Mayeka en Kaniki Mitunga t. België • Non-discriminatie (interpretatieve verklaring)? • Groeiende bezorgdheid Raad van Europa: Commissioner, ENOC, Europese Ministers van Justitie

5. Vrijheidsberoving: MOF • Gesloten federaal centrum • Vrijheidsberoving (> gevangenneming): ultieme maatregel – kortst mogelijke duur? • Recht op vrijheid (art. 5(e) EVRM): vrijheidsberoving van minderjarigen toegelaten “om toezicht uit te oefenen op opvoeding” • CPT Standards; zie ook aanbevelingen CPT-Comité • European Rules for Juvenile Offenders subject to Community Sanctions or Measures or Deprived of Their Liberty : equivalent EPR voor minderjarigen in voorbereiding

6. Vrijheidsberoving: MOF • Gesloten afdeling psychiatrie: gescheiden van volwassenen • Proeftuin: • afstand van recht op gezinsleven? • Toelaatbaar? • Voorwaarden EHRM: • Ondubbelzinnig vastgesteld • Niet ingaan tegen een algemeen belang • Inmenging in recht op gezinsleven toelaatbaar indien wettelijke basis, legitiem doel, noodzakelijk en proportioneel

7. Kinderen van gedetineerde ouders • Zie Basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van gedetineerden: • Bestemming gevangenissen: gedetineerden met kinderen -3 • Moeders niet opsluiten in strafcel (tuchtsanctie) • Bezoek: • dagelijks – 3 per week – minstens 1 dag in weekend en woensdagnamiddag – kinderen recht op bezoek • Omstandigheden die banden met affectief milieu in stand houden of bevorderen, inzonderheid indien bezoek minderjarige aan ouder

8. Vrijheidsbeperking: residentiële zorg • Multidisciplinair: uithuisplaatsing in instelling van zeer jonge kinderen altijd schadelijk • Uithuisplaatsing: • Recht op eerbiediging gezinsleven (art. 8 EVRM): • inmenging => wettelijke basis, legitiem doel, noodzakelijk en proportioneel • onmiddellijk beginnen werken aan herstel van gezinsleven • belang kind doorslaggevend • Art. 17 (H)ESH: • gepaste en redelijke criteria die wettelijk vastgelegd zijn • in mate noodzakelijk voor de bescherming en belang van kind en rehabilitatie van het gezin

9. Conclusies • Normatief kader: internationaal en nationaal • Vrijheidsberoving • Gezinsleven • Onmenselijke en vernederende behandeling • Implementatie • Structurele oorzaken: multidisciplinariteit – blijvend aandachtspunt