بسم الله الرحمن الرحیم

1. بسم الله الرحمن الرحیم

2. قول و قرارهامون • توجه به درس و کلاس. • انجام تکالیف درسی. • هر جلسه امتحان شفاهی داریم. • هیچ فعالیتی بدون تقدیر نمی مونه و هیچ بیرغبتی و شُل بازی ای بدون تنبیه! • با همدیگه حرف نزنین، از این کار بدم میاد. حواستون کاملاً به کلاس باشه. • ما با هم رفیقیم. کاری نکنیم رفاقتمون به هم بخوره. • یا علی

3. شرح حال بابک • بابک 19 ساله تنها پسر یک خانواده متوسط بود. پدر او کارمند و مادرش خانه دار بود. پدر و مادر بابک همواره با هم اختلاف داشتند. بابک نسبتاً باهوش بود و همیشه هوش او مورد توجه اطرافیان بود. بابک بسیار درس می خواند و در واقع کار دیگری در زندگی نداشت. او همیشه نمراتش بیست یا نهایتاً نوزده بود و تقریباً همیشه در کلاسشان شاگرد اول بود. این وضعیت تا نزدیک کنکور ادامه داشت. نزدیک زمان کنکور، بابک با خود فکر کرد که اگر پزشکی قبول نشوم، دانشگاه نمی روم و اگر دیپلم بگیرم و دانشگاه نروم، آن وقت باید بروم سربازی. به همین دلیل بابک تصمیم گرفت که یکی از درس هایش را بیفتد تا اگر دانشگاه قبول نشد، سربازی نرود.

4. وقتی بابک اسم خودش را در تابلو اعلانات مدرسه در لیست قبول نشده ها دید، ناگهان اضطراب شدیدی او را فراگرفت. بعد فکر کرد من شکست خوردم و زحمات پدر و مادرم را به هدر دادم و جلوی آنها سرافکنده ام. بغض گلوی بابک را گرفت و تا زمانی که به خانه رسید گریه کرد. بابک از اتاقش بیرون نیامد و سعی کرد با درس خواندن این نمره بد را جبران کند. ولی تمرکز نداشت. بابک که آن سال کنکور هم قبول نشده بود، از آن به بعد دیگر نتوانست مانند قبل درس بخواند. به مرور زمان بیشتر می خوابید و کمتر درس می خواند و در نتیجه کمتر تحسین دیگران و تأیید پدر را دریافت می کرد.

5. بابک کم حوصله شده بود و نمی توانست از چیزی لذت ببرد. او کم غذا شده بود و احساس نومیدی و درماندگی می کرد. او کم کم به این نتیجه رسید که اگر می مردم بهتر از این نوع زندگی بود.

6. فعالیت 1 • کمی تأمل کنید و سعی کنید به این سؤال ها پاسخ دهید: • بابک چه حالاتی را تجربه می کند؟ • چرا و چگونه این حالات را تجربه می کند؟ • بابک در آینده چه حالاتی را تجربه خواهد کرد؟ • بابک چگونه تغییر می کند؟

7. فعالیت 2 • حالا پاسخهایتان را با هم مقایسه کنید. • چه قدر پاسخهای شما به هم شباهت دارند و چه قدر متفاوتند؟ • آیا راهی برای نزدیک شدن نظرات شما به هم وجود دارد؟

8. روانشناسی علمی و غیرعلمی • کاری که در فعالیت 1 انجام دادید روانشناسی غیرعلمی بود. وقتی در کوششهای غیرعلمی برای شناخت انسان اختلاف پدید آمد، کم کم تحت تأثیر علومی مانند فیزیک و شیمی، غربیان به این نتیجه رسیدند که راه حل اختلاف، به کارگیری یک روش واحد برای پیدا کردن پاسخ سؤالات است. • این روش، «روش علمی» نام دارد و «روانشناسی علمی» محصول پیروی از آن در شناخت انسان است.

9. روانشناسی علمی(سایکولوژی) psychology یک علم تجربی است، یعنی می کوشد مانند بقیه علوم تجربی از روش علمی تبعیت کند.

10. موضوع روانشناسی علمی چیست؟ • رفتار behavior و فرایندهای روانی mental processes رفتار: کلیه حرکات و اعمال قابل مشاهده مستقیم و غیرمستقیم فرایندهای روانی: کلیه اعمال روانی مثل: احساس، ادراک، تفکر، یادگیری، حافظه، زبان، انگیزش، هیجان، شخصیت و ... . فرایند یا پروسه: سلسله ای از کنش ها که یکی بعد از دیگری انجام می شوند تا نتیجه مشخصی حاصل شود. فرایند های روانی به طور غیرمستقیم قابل مشاهده اند.

11. تعریف روانشناسی علمی روانشناسی (سایکولوژی) psychology : مطالعه علمی رفتار و فرایند های روانی Scientific study of behavior and mental processes

12. تاریخ آغاز روانشناسی علمی • این پرسش که «انسان چگونه رفتار می کند؟» پرسشی است که بشر از آغاز خلقت با آن رو به رو بوده و در آینده نیز با آن رو به رو خواهد بود. کوششهای بسیاری برای یافتن پاسخ این پرسش صورت گرفته و خواهد گرفت. اما روانشناسی جدید/مدرن/علمی عمری کوتاه یعنی کمتر از 150 سال دارد. روانشناسی علمی پاسخی متفاوت به پرسش هایی قدیمی است. • روانشناسی از سال 1879 به عنوان یک علم تجربی شناخته شد. در این سال، ویلهلم وونت اولین آزمایشگاه روانشناسی را در شهر لایپزیگ آلمان بنا نهاد.

13. اهداف روانشناسی علمی چیست؟ پرسش هایی که اول جلسه درباره بابک جواب دادید: تبیین چگونه و چرا؟

14. در واقع روانشناسی علمی همان اهداف روانشناسی غیرعلمی را پیش می گیرد اما با به کار گرفتن روشی متفاوت: روش علمی اولین هدف در روانشناسی علمی، توصیفی آزمون پذیر و تجربی از پدیده هاست. در توصیف علمی، دانشمند می کوشد تحت تأثیر ارزش ها و پیشداوری های شخصی خود قرار نگیرد. مهم ترین ویژگی روش علمی آزمون پذیری=تجربه پذیری است، یعنی هر آنچه که علمی است، باید مستقیم یا غیرمستقیم قابل مشاهده باشد.

15. یک مثال تأثیر تماشای برنامه های خشن تلویزیونی بر رفتار پرخاشگرانه در کودکان • توصیف • تبیین • پیش بینی • کنترل

16. ویژگیهای روش علمی یا روش تحقیق علمی روش علمی: 1. فرایندِ 2. جستجوی منظم 3. برای مشخص کردن یک موقعیت نامعین است. 4. جمع آوری داده ها در آن تجربیاست. 5. نظریه ها در این فرایند، به طور منظم مورد بررسی قرار گرفته و هر جا که لازم باشد تغییر می یابند. 6. تجربه پذیری=آزمون پذیری در آن با کنترل، تعریف عملیاتی و تکرارپذیری به حداکثر می رسد.

17. کنترل • محقق برای آنکه تأثیر یک متغیر بر متغیر دیگر را بررسی کند، باید سایر متغیرهای تأثیرگذار را شناسایی و تأثیر آن را به حداقل برساند. به این فرایند، کنترل می گویند. • مثال: در بررسی تأثیر خواب بر توانایی رانندگی، متغیر های مهارت در رانندگی و تجارب گذشته و ؟ و ؟ و ... باید کنترل شوند. • متغیر: چیزی که از یک محیط به محیط دیگر یا از یک فرد به فرد دیگر تغییر می کند. مثل میزان تحصیلات، جنس، دمای اتاق، ... . • کنترل، دقیق تر کردن مشاهده است. • کنترل، در مطالعات آزمایشی محوریت دارد. • تأثیر تماشای برنامه های خشونتبار تلویزیونی بر میزان پرخاشگری کودکان

18. تعریف عملیاتی • ارائه ی تعریف دقیق با نشان دادن راه اندازه گیری یا دستکاری متغیر، تعریف عملیاتی نام دارد. به عنوان مثال: هوش: آنچه آزمون هوش تهران-استنفورد-بینه اندازه می گیرد. آرامسازی: پژوهشگر به ترتیب کارهای زیر را انجام میدهد: 1. ... . 2. ... . ... • تعریف عملیاتی راهی است برای رفع ابهام، دقیق کردن، کمی کردن و آزمون پذیر کردن متغیر ها

19. تکرارپذیری • تحقیقات علمی به گونه ای سازماندهی می شوند که بتوان به نتایج یکسانی در آزمایش های مکرر رسید. به این ویژگی تکرارپذیری می گویند. • اگر در شرایط مختلف و با آزمودنی های متفاوت به نتایج مشابهی برسیم، می توانیم اطمینان حاصل کنیم که نظریه مان دقیق بوده و همچنان می توان به آن پایبند بود. • مثلاً اگر مطالعه تأثیر تماشای برنامه های خشن بر پرخاشگری کودکان، علاوه بر آمریکا در ایران هم انجام شود یا علاوه بر آزمودنیهای سفیدپوست روی آزمودنیهای رنگین پوست هم انجام گیرد و به همان نتایج منجر شود، گوییم که یافته ها تکرارپذیری بالایی داشته اند.

20. عواملی که تجربه پذیری را به حداکثر می رسانند کدامند؟ 1. کنترل 2. تعریف عملیاتی 3. تکرارپذیری

21. تکلیف منزل • 1. مطالعه دقیق کتاب تا ص 9، اول مبحث «رویکرد در روانشناسی» • 2. فعالیت 1-1 ، ص 3 • 3. فعالیت 2-1 ، ص3 • 4. پاسخ به این سؤال بعد از مطالعه کتاب، به صورت مکتوب و تفصیلی: فایده مطالعه روانشناسی چیست؟

22. نظریه • نظریه یا تئوری theory یک نظام کلی برای تبیین پدیده های مورد نظر است. • تعریف دیگر: نوعی تبیین که با استفاده از مجموعه ای از اصول منسجم، مشاهدات را سازماندهی می کند و امکان پیش بینی مشاهدات را فراهم می سازد. • تئوری برای تحقیق به مثابه نقشه راه است. • نظریه روانشناختی یک نظام کلی برای تبیین رفتار است. • یک نظریه علمی از طریق دو فرایند مکملِ استقرا و قیاس صورت بندی می شود.

23. مراحل تکوین تئوری1 • اولین قدم در ایجاد دانش استقرا ست. • معنای استقرا • استقرا از طریق جمع آوری داده های منظم با روش تجربی امکان پذیر میشود. • به طور مثال برای بررسی رفتار پرخاشگرانه در کودکان،... . • به کمک استقرا در می یابیم که پرخاشگری کودکان، ناشی از تماشای فیلم های پرخاشگرانه است. نظریه مشاهده ایِ رفتار پرخاشگرانه

24. مراحل تکوین تئوری 2 • روش دیگر، ارائه یک نظریه علمی از طریق قیاس است. • معنای قیاس • در این روش با استفاده از قیاس، فرضیه ای از نظریه استخراج می شود و سپس آن فرضیه به طور تجربی به آزمون گذاشته می شود. • فرضیه: یک حدس اولیه هوشمندانه که قابل بررسی تجربی است. • مثال : فرضیه : تماشای خشونت منجر به رفتار پرخاشگرانه در کودکان می شود.

25. پس از آنکه روانشناس به اندازه کافی شواهد تجربی برای فرضیه خود جمع آوری کرد، می تواند درباره تأیید یا عدم تأیید نظریه خود داوری کند. • در صورت عدم تأیید فرضیه، روانشناس باید در نظریه خود تجدید نظر کند و یا اینکه نظریه جدیدی ارائه دهد. • در ارائه یک نظریه از دو فرایند مکمل یکدیگر، یعنی استقرا و قیاس استفاده می شود که این فرایند در تصویر زیر نشان داده شده است.

27. دشواری مطالعه علمی انسان • روانشناسی برای رسیدن به معیار های یک دانش تجربی چالش های زیادی پیش روی خود دارد. • یکی از چالش های مهم روانشناسی، موضوع مورد مطالعه آن یعنی انسان است. • انسان بسیار پیچیده است و نیز در مطالعه رفتار او باید بسیاری از ملاحظات انسانی و اخلاقی را به کار برد. مثال • در نتیجه انسان را نمی توان مثل سایر پدیده های هستی مورد مطالعه دقیق، منظم و کنترل شده قرار داد. • این امر باعث می شود که یافته های روانشناسی به دقت و قدرت یافته های علومی چون فیزیک و شیمی نباشد.

28. نیاز به سایر معارف برای شناخت انسان • به علت پیچیدگی انسان و دشوار بودن مطالعه رفتار او، ممکن است هر آنچه را که می خواهیم درباره انسان و رفتار او بدانیم، نتوانیم از طریق علم روانشناسی به دست آوریم. • به همین دلیل، روانشناسی غیرعلمی همچنان ضرورت دارد و اساساً گذشت زمان نشان داده است که بین این دو، مرز دقیقی وجود ندارد. • به بیان دیگر، برای شناخت انسان نیازمند استفاده از سایر معرفتها(معارف) مثل دین، فلسفه، عرفان، هنر، علوم غریبه، ... هستیم. • به علاوه، برای درک بهتر انسان، توجه به سایر علوم اجتماعی مدرن مثل جامعه شناسی وعلوم سیاسی ضروری است.

29. رویکرد در روانشناسی • در روانشناسی، یک پدیده روانی را می توان از دیدگاه های گوناگون بررسی کرد. • در روانشناسی، یک پدیده روانشناختی از منظر های متفاوت و با روش های متفاوت مورد بررسی قرار می گیرد که در اصطلاح روانشناسی به آن رویکرد approach گفته می شود. (گاهی به جای آن از اصطلاح منظر یا چشم انداز perspective استفاده می شود.) • هیچ رویکرد یگانه ای برای توصیف و تبیین رفتار، به تنهایی کارایی لازم را ندارد و به همین دلیل از انواع رویکرد ها استفاده می شود. • پیل اندر خانه تاریک بود ... .

31. زیست شناختی رفتاری شناختی پنج رویکرد در روانشناسی روانکاوی انسانگرا