PLATÓN

1. PLATÓN A teoría das Ideas A teoría do coñecemento A antropoloxía platónica Teoría da natureza: a cosmoloxía Ética platónica: a virtude e a purificación da alma A política:clases sociais e formas de goberno

2. Contexto • Período caracterizado polas crises de goberno: (Carta VII) • Guerra do peloponeso (431-404), Atenas perde a súa hexemonía. • Goberno dos “Trinta Tiranos” • Democracia que condea a Sócrates • Clasicismo Grego: Sófocles, Eurípides, Lisias, Herodoto Tucídides.

3. Vida( 427-348) • Nace en Atenas. Familia aristocrática. • O seu verdadero nome é Aristocles. • Díscipulo de Sócrates. • Funda a escola filosófica: “Academia” • Viaxa por Exipto, Sicilia , Sur Italia

4. Obra • Escribe en forma de diálogo; protagonista Sócrates • Linguaxe didáctica, mitos, metáforas • Clasificación: • Diálogos Socráticos; Apoloxía de Sócrates • Diálogos de Transición; Gorxias; Menón • Diálogos de Madurez; Banquete, A Républica, Fedón • Diálogos Críticos; Sofista, Parménides • Últimos Diálogos; As Leis, Timeo

5. Sentido da súa filosofía • Reacción contra as doutrinas dos sofistas • Descontento coa situación política(Carta VII) • Ética subordinada á Política; Doutrina do Filósofo-Gobernante • Fundamentación da filosofía política de Platón en: • Teoría do coñecemento ou epistemoloxía • Teoría da realidade ou ontoloxía TEORÍA DAS IDEAS

6. 1. A Teoría das Ideas A teoría das Ideas constitúe o centro de todo o pensamento platónico. Dela non fai unha exposición sistemática senón que hai unha evolución nos seus diálogos. A teoría das Ideas consiste en aceptar xunto ao mundo físico–constituido polos corpos materiais, sensibles, particulares, mutables, compostos, xenerables e corruptibles- a existencia dun mundo das Ideasou formas inmateriais (eidos), intelixibles, universais, inmutables, indivisibles e eternas.

7. As Ideas son a esencia e a causa de todas as cousas, son aquilo que pensamos nun concepto e que designamos cun nome. Pero as Ideas existen realmente nun mundo aparte, separado das cousas e da mente humana. Son a auténtica realidade fronte á realidade aparente do mundo sensíbel. • Entre estes mundos Platón establece unhas veces unha relación de imitación (as cousas son copias do modelo das Ideas) e outras veces de participación (as Ideas comunican algo de sí mesmas ás cousas). • As Ideas están ordenadas xerarquicamente das menos xerais ás máis xerais. No cume estaría a Idea de Ben que é a causa e a esencia das outras Ideas e de todas as cousas.

8. Gráficos tomados de Atlas de filosofía • Estes gráficos proceden do Atlas de Filosofíaxa citado noutra entrada. • Resumo do Fedro donde se expón o mito do carro alado para explicar a alma humana. Esta é outra manifestación do dualismo platónico: • No caso dos deuses, os douscabalossonbos e de boa raza; no caso dos mortais, un dos dous é taménasí, o outro é o contrario. Grazas ás súas ás, as almas dos deuses móvensepolabóveda celeste, e saen a fóra, e detéñense sobre ela, ata que o movemento de rotaciónvólvaas deixar no mesmo punto; durante esa instancia contemplan o que esta fose do mundo sensible, o ente, e ese é o seu festín e o seu agasallo. As almas dos homes, poladificultade de conducir o carro (un dos douscabalos é díscolo), dificilmente logran seguir ás dos deuses; apenas chegan a sacar a cabezafóra da bóveda do ceo e ver, máis ou menos; a que logra ver algo, queda libre de sufrimento ata a próxima revolución, porque a presenza do ente é o alimento para "o mellor" da alma; pero, se a alma non conseguiu ver, senón que, pola contra, na loita foi derrotada, perde as ás e cae a terra, onde toma posesióndun corpo, que, pola virtude da alma, parecerá moverse a se mesmo. Se, de todos os xeitos, a alma viu algunha vez, non será fixada a un corpo animal, senón a un corpo humano, e segundo que vexa mais ou menos, será fixada ao corpo de quenhaxa de ser unha ou outra cousa; a de que vexa máis, será a alma dun amante da sabedoría ou un cultivador das Musas ou do amor; a segunda será a alma dungobernante obediente á lei, e así ata a oitava que será a dun sofista, e a novena, que será a dun tirano. Ao final dunha vida, as almas sonxulgadas e ata completar unmileniolevan, baixo terra ou nun lugar do ceo , unha vida concorde cosmerecementos da súa vida terrea. Transcorrido o milenio, volverán á superficie da terra, pero esta vez cada unescollerá o tipo de vida que quere, en que clase de corpo ha de ser plantado; así cada unelixirálibremente segundo o seu propiocarácter e o seu propio valor; pode ser que algunha decida ir parar a un animal: concederáselle porque esa é a súadecisión. Ningún alma recuperará as ás antes de dez mil anos, a non ser a que se mantivo durante tresxeraciónssucesivas no estado de amante da sabedoría ou da beleza. • Preme aquí • para ler a explicación do mito. • en12:285 comentarios • Etiquetas: PLATÓN • sábado 27 de octubre de 2007 • A MORTE DE SÓCRATES • No diálogo Fedón, Platón relata a morte do seu mestre, que sendúbidativogran influencia na súa vida. O fragmento que segue é o final do diálogo. Podes ler encastelán toda a obra nesta ligazón. • Despois que saíu do bañoleváronllealí os seus fillos; porque tiñatres, dousmoi novos e outro que era xa bastante grande, e con eles entraron as mulleres da súafamilia. Falou con todos unintreenpresenza de Criton, e deulles as súasordes; deseguido fixo que se retirasen as mulleres e os nenos, e viño onde nós estabamos. Xa se aproximaba a posta do sol, porque permanecera longo intre no cuarto do baño. En canto entrou sentou na súa cama, sen ter tempo para dicirnos nada, porque o servidor dos Once entrou case naquel momento e aproximándose a el, dixo: Sócrates, nonteño que dirixirche a mesma reprensión que aos demais que estiveron no teu caso. Desde que veño a advertirlles, por orde dos maxistrados, que é preciso beber o veleno, se alborotan contra min e maldinme; pero respecto de ti, desde que estás aquí, sempre me pareciches o máis firme, o máis doce e o mellor de cantos entraron nesta prisión; e estou ben seguro de que neste momento non estás enfadado comigo, e que só o estarás cos que son a causa da túadesgraza, e a quen ti coñecesben. Agora, Sócrates, sabes o que veño a anunciarche; recibe o meu saúdo, e trata de soportarconresignación o que é inevitable. Dito isto, volveu as costas, e retirouse derramando bágoas. Sócrates, mirándolle, díxolle: e tamén eu saúdoche, amigo meu, e farei o que me dis. Vede, díxonos ao mesmo tempo, que honradez a deste home; durante o tempo que permanecínaquíveume a ver moitas veces; conducíase como o mellor dos homes; e neste momento, ¡que de verdade me chora! Pero, adiante, Criton; obedezcámosle de boa vontade, e que me traia o veleno se está machucado; e se non o está, que el mesmo o machuque. • -Penso, Sócrates, dixoCriton, que o sol alumaaínda as montañas, e que non se puxo; e cónstame, que outros moitosnonbeberon o velenosenónmoitodespois de recibir a orde; que comeron e bebido ao seu gusto e aíndaalgúns gozado dos praceres do amor; así que nondebesapurarche, porque aíndates tempo. • -Os que fan o que ti dis, Criton, respondeu Sócrates, teñen as súasrazóns; cren que isomáisgañan, pero eu téñoastamén para nonfacelo, porque a única cousa que creogañar, bebendo a cicuta un pouco máis tarde, é facerme ridículo aos meus propiosollos, manifestándometan ansioso de vida, que intente aforrar a morte, cando esta é absolutamente inevitable. Así, pois, o meu querido Criton, facede o que vos dixen, e non me atormentes máis. • -EntónCriton fixo un aceno ao escravo que tiñaalí cerca. O escravo saíu, e pouco despois volveu co que debía fornecer o veleno, que levabaxadisoltonunha copa. Sócrates véndolle entrar, díxolle: moiben, amigo meu; é preciso que me digas o que teño que facer; porque ti es o que debesensinarmo. • -Nada máis, díxolle este home, que porche a pasear logo de beber a cicuta, ata que sentas que se debilitan as túas pernas, e entóndéitasche na túa cama. Ao mesmo tempo alargoulle a copa. Sócrates tomouna, Equecrates, coa maior tranquilidade, senningunhaemoción, sen mudar de cor nin de aspecto; e mirando a este home conollo firme e seguro, como afacía, díxolle: é permitido facer unha libacióncun pouco deste brebaje? • -Sócrates, respondeulle este home, só disolvemos o que precisamente se ha de beber. • -Xa o entendo, dixo Sócrates; pero polo menos é permitido e moixustodirixiroracións aos deuses, para que bendigan a nosaviaxe, e que llefagan ditoso; isto é o que llespido, e ¡oxalá escoiten os meus votos! logo de dicir isto, levou a copa aos beizos, e bebeu cunha tranquilidade e unha dozuramarabillosas. • Ata entón nós tivemos forza para conter as bágoas, pero ao verlle beber e despois que houbo bebido, xanon fomos donos de nós mesmos. Eu se dicir, que as miñasbágoascorreronen abundancia, e a pesar de todos os meus esforzosnontivenmáisremedio que cubrirmecoamiña capa para chorar con liberdade por min mesmo, porque non era a desgraza de Sócrates a que eu choraba, senón a miñapropia pensando no amigo que ía perder. Criton, antes que eu, non podendo conter as súasbágoas, saíra; e Apolodoro, que xa antes noncesara de chorar, prorrumpióen berros e ensaloucos, que partían a alma de cantos estaban presentes, menos a de Sócrates. Que facedes, dixo, amigos meus? Non foi o temor destas debilidades inconvenientes o que motivou o afastar de aquí as mulleres? Por que oíndicir sempre que é preciso morrer oíndo boas palabras? Mantédevos, pois, tranquilos, e dade probas de máis firmeza. • Estas palabrasenchéronnos de confusión, e retivemos as nosasbágoas. • -Sócrates, que estabapaseándose, dixo que sentíadesfallecer as súas pernas, e deitouse de costas, como o home ordenoulle. Ao mesmo tempo este mesmo home, que lle deu o veleno, aproximouse, e logo de haberlle examinado un momento os pés e as pernas, apertoulleconforzaunpié, e preguntoulle se o sentía, e Sócrates respondeu que non. Estreitoulledeseguido as pernas e, levando as súasmansmáis arriba, fíxonos ver que o corpo xeábase e endurecíase, e tocándolleel mesmo, díxonos que no momento que o fríochegase ao corazón, Sócrates deixaría de existir. Xa o baixo ventre estabaxeado, e entóndescubríndose, porque estabacuberto, dixo, e estas foron as súas últimas palabras: Criton, debemosun galo a Esculapio; noncheesquezas de pagar esta débeda. • -Así o farei, respondeu Criton; pero mira se tesaíndaalgunhaadvertencia que facernos. • -Non respondeu nada, e de alí a pouco fixo unmovemento. O home aquelentóndescubriuno de maneira total e vimos que tiña a súa mirada fixa. Criton, vendo isto, pechoulle a boca e os ollos. • -Velaquí, Equecrates, cal foi o fin do noso amigo, do home, podemos dicilo, que foi o mellor de cantos coñecemos no noso tempo; e por outra banda, o máissabio, o máisxusto de todos os homes. • en04:020 comentarios • Etiquetas: PLATÓN • jueves 25 de octubre de 2007 • ALEGORÍA DA CAVERNA DE PLATÓN • Como sabes Platón recorre frecuentemente a símiles, mitos, alegorías para explicar algún aspecto complexo da súateoría. Nesta alegoría ilustra o proceso de coñecemento e o papel da educación. • O cine retomou este tema en diversas formas: a película Matrix é unbo exemplo. • Se desexas vela está á túadisposición na biblioteca. Un esquema moi claro do mito da caverna e a súaexplicación podes achalo na páxina 40 do Atlas de Filosofía, forma parte dos nososfondos bibliográficos. • O vídeo que segue é unha curiosa recreación do mito da alegoría da caverna platónicaconMatrix como versiónactual. • en07:5211 comentarios • Etiquetas: PLATÓN • jueves 18 de octubre de 2007 • GNOSEOLOXÍA, EPISTEMOLOXÍA • Gnoseoloxía: • Expresión usada para designar o estudo filosófico do problema do coñecemento. Pode entenderse como sinónimo de epistemoloxía, que ás veces se interpreta como teoría do coñecemento referida a problemas derivados das ciencias. • + máis • en15:310 comentarios • Etiquetas: VOCABULARIO • FILOSOFÍA E CIENCIAS • Neste fragmento Luc Ferry da unha visiónmáis ampla do obxecto da filosofía: • Se a filosofía consiste na procura da salvación, na reflexiónen torno ao tempo que vai transcorrendo e que é limitado, non pode por menos que comezar por facersepreguntas sobre a natureza do mundo que nos rodea. Toda filosofía digna de tal nome parte, xa que logo, das ciencias naturais que nos desvelan a estructura do universo: a física, as matemáticas, a bioloxía, etcétera, pero así mesmo das ciencias históricas que arroxan luz sobre a historia dos homes. “Aquínon entra ninguén que nonsexaunxeómetra”, dicíaPlatónaos seus discípulos referíndose á súa escola, a Academia, e logo del, ningunhafilosofía pretendeu xamais economizar medios á hora de obter coñecementos científicos. Pero debemos ir máislonxe e preguntarnostaménpolosmedios ao noso alcance para coñecer. Polo tanto a filosofía intenta, máisaló das consideracións que forman parte das ciencias positivas, comprender a natureza do coñecemento mesmo, entender os métodos dos que se serve. Por exemplo: como descubrir as causas dunfenómeno? Pero tamén se fixa nos límites da disciplina. Outro exemplo: pódesedemostrar a existencia de Deus?Estas dúaspreguntas, a da natureza do mundo e a referente aos instrumentos dos que dispón a humanidade para chegar a coñecer, taménconstitúen unha parte esencial da vertente teórica da filosofía. • Seguramente esquen de explicar a relación entre a filosofía e as diversas ciencias. Esta relación, moi especialmente coas matemáticas, vénxa desde os filósofos gregos. Nesta páxinapodes atoparsinxelasexplicacións sobre os sólidos platónicos e outras curiosidades. Navega un pouco por ela, axudarache a comprender como os presupostos filosóficos inflúen nas teorías científicas. • Tamén é clarificador o sigiente vídeo titulado Pitágoras e Platón. • en12:211 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • martes 16 de octubre de 2007 • BENESTAR E LIBERDADE • A liberdade guiando ao pobo é o titulo desta pintura de Delacroix • Proseguimos na lectura: • Pero haimáis. O benestarnon é o único ideal sobre a terra. A liberdade é outro. E se a relixiónacouga a angustia convertendo a morte nunhailusión, arríscase a facelo ao prezo da liberdade de pensamento. Porque sempre esixe que, en maior ou menor medida, e como contrapartida ao acougo que pretende procurar, se abandone a razón para facer sitio á fe, que se abandone o espírito crítico para poder crer. Quere que sexamos, de cara a Deus, como nenos pequenos, non como adultos aos que, en último termo, nonvesenón como razoadores arrogantes. Filosofar en lugar de crer supón, no fondo -polo menos desde o punto de vista dos filósofos, que evidentemente non é o dos crentes-, preferir a lucidez ao confort, a liberdade á fe. En verdade trátase, en certo sentido, de “salvar o pelello”, pero non a calquera prezo. • Que funciónsdesempeñan as relixións na actualidade? • Poden as crenzasrelixiosas interferir nos procesos racionais de pensamento? • Se tiveses que priorizar que porías diante o benestar ou a liberdade? • en11:1913 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • lunes 15 de octubre de 2007 • A PREOCUPACIÓN POLA MORTE • Nas páxinas 26-27 da obra que traballamosdise: • Ao non lograr crer nun Deus salvador, o filósofo é, ante todo, aquel que cre que coñecendo o mundo, comprendéndose a si mesmo e aos demais na medida que nolo permite a nosaintelixencia, pódese chegar a superar os medos, pero máis que desde unha fe cega, desde a lucidez. En outras palabras, se as relixiónsdefínense a si mesmas como doutrinas de salvación a través doutro, polagraza de Deus, poderiamos definir os grandes sistemas filosóficos como doutrinas da salvación por un mesmo, sen a axuda de Deus. Así, Epicurodefinía a filosofía como unha “medicina para a alma” cuxoobxectivo último era facernoscomprender que “non se debe temer a morte”. • O filósofo do século XVIII Kant, posiblementeutilizaría unha expresión distinta para falar dos límites da comprensión humana, Kant diría “os límites da razón”. • Que diferenzacres que pode haber entre dicir “na medida que nolo permite a nosainteligencia” e a expresión de Kant? • Como podemos saber os límites? • Que disciplina se ocupa deste tema? • Que cambia a filosofíarespecto da relixión segundo o autor do texto? • Que sentido lle dá Epicuro a “non se debe temer á morte”? É o mesmo que se dá nesta obra? • A felicidade está por encima de todo? • Queres saber algo de como entendíaEpicuro a felicidade? Dedícalle uns minutos a estes amenos vídeos. • en06:376 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • viernes 12 de octubre de 2007 • A FILOSOFÍA COMO SOTEREOLOXÍA • Luc Ferry afirma: • A pregunta evidente, que é a filosofía? é unha das máis controvertidas que coñezo. A maioría dos filósofos actuaisseguendándolle voltas sen lograr porse de acordo en cal é a resposta.[...] o ser humano, a diferenza de Deus −se é que Deus existe− é mortal ou, por dicilo como os filósofos, é un ser “finito”, limitado no espazo e no tempo. Pero, a diferenza dos animais, é o único ser que tenconciencia dos seus límites. Sabe que vai morrer e que taménmorrerán os seus seres queridos. Non pode evitar facersepreguntas ante unha situación que, a priori, resulta inquietante, por nondicir absurda ou insoportable. E, evidentemente, esta é a razónpola que en primeiro lugar achégase ás relixións que lleprometen a salvación.[...] Abre undiccionario e verás que o termo salvación designa ante todo “o feito de ser salvado, de escapar dungran perigo ou dunhagrandesgraza”. Moiben. Pero de que catástrofe, de que espantoso perigo pretendenaxudarnos a escapar as relixións? Xacoñeces a resposta: evidentemente, trátase da morte. • [...] Por que non, se uncreo e tenfe?Pero para aqueles que nonestán convencidos, para os que dubidan da verdade destas promesas, o problema segue aí. E é xustamente aí onde a filosofía, por asídicilo, toma a substitución.Seguro que ti compartes a preocupaciónpola morte, pero supón por un momento que fósemosinmortais, deixaría de ter sentido a filosofía? As preguntas sobre cal é o modo máisxusto de organizar a sociedade xanonterían sentido? Seguro que Platón ou Marx defenderían a necesidade destas reflexións. • Imáxinateun diálogo entre ti e L.Ferryenrelación a os fragmentos anteriores e este vídeo no que se expoñenalgunhasideas de Marx. • en12:3212 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • lunes 8 de octubre de 2007 • COÑECENDO A LUC FERRY • Imos comezar comentando os dous primeiros capítulos de Aprender a Vivir.O autor, Luc Ferry, filósofo e político francés que foi ministro de educación e se define como non crente e como social demócrata liberal, ten apoiado a dereita francesa na figura de Sarkozy. É moicoñecido a partir de ter prohibido os símbolos relixiosos nas institucións, tamén por suposto, nas educativas.Nunha entrevista afirmou: “A primeira globalización, a da ciencia moderna, queríacomprender o mundo para dominalo. Condúas metas: ser máislibres e máisfelices. A globalizaciónactualnontenunobxectivo superior, só segue a lóxica do mercado, onde a competencia é unfinen si mesmo. Se un programa de televisiónnontenaudiencia, desaparece. Os nosos móbiles pesan menos pero nós non somos máisfelices. Avanzamossen saber onde e, ademais, non controlamos o proceso.” • Introduceasí o seu recente libro: “Aprender a vivir, a deixar de temer en balde os diversos rostros da morte ou, simplemente, aprender a superar a banalidade da vida cotiá, as preocupacións e o tempo que pasa, este foi o primeiro obxectivo das escolas da Antigüidade grega. Merece a pena escoitar a súamensaxe, porque as filosofías do pasadoséguennos falando.” • Aí van algunhascuestións para empezar a reflexionar, pero non limites o teu comentario a contestalas:Que cheparecen estas afirmacións?Polo que sabes cal é a función ou funcións da Filosofía? Cantas se cheocorren e que orde de prioridade llesdarías?Os primeiros filósofos como Tales ou Parménidesestarían de acordo conel?Como cres que inflúe a política activanun filósofo? E a Filosofía no quefacer político? • en13:1020 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • Página principal • Suscribirse a: Entradas (Atom) • FILOSOFÍA NO IES SÁNCHEZ CANTÓN • Este blog é unespazomáis de traballo da clase de Filosofía, pretende axudarche a solucionar dúbidas e suxerircheideas por medio da lectura dos comentarios dos teus compañeir@s, ao mesmo tempo que a túaaportación facilitará o traballo aos demais.O coñecemento que merece a pena é o que se pode compartir. • ETIQUETAS • MAPAS E DATAS (1) • PLATÓN (3) • SOBRE APRENDER A VIVIR (5) • VOCABULARIO (1) • Archivodel blog • ▼  2007 (10) • ▼  noviembre (1) • PARA NON ESQUECER... • ►  octubre (9) • A TEORÍA DE PLATÓN REPRESENTADA GRAFICAMENTE • A MORTE DE SÓCRATES • ALEGORÍA DA CAVERNA DE PLATÓN • GNOSEOLOXÍA, EPISTEMOLOXÍA • FILOSOFÍA E CIENCIAS • BENESTAR E LIBERDADE • A PREOCUPACIÓN POLA MORTE • A FILOSOFÍA COMO SOTEREOLOXÍA • COÑECENDO A LUC FERRY • LIGAZÓNS • Filosofía II na nosa web • Webdianoia (Ofreceunboglosario) • Mesturas • Estes gráficos proceden do Atlas de Filosofíaxa citado noutra entrada. • Resumo do Fedro donde se expón o mito do carro alado para explicar a alma humana. Esta é outra manifestación do dualismo platónico: • No caso dos deuses, os douscabalossonbos e de boa raza; no caso dos mortais, un dos dous é taménasí, o outro é o contrario. Grazas ás súas ás, as almas dos deuses móvensepolabóveda celeste, e saen a fóra, e detéñense sobre ela, ata que o movemento de rotaciónvólvaas deixar no mesmo punto; durante esa instancia contemplan o que esta fose do mundo sensible, o ente, e ese é o seu festín e o seu agasallo. As almas dos homes, poladificultade de conducir o carro (un dos douscabalos é díscolo), dificilmente logran seguir ás dos deuses; apenas chegan a sacar a cabezafóra da bóveda do ceo e ver, máis ou menos; a que logra ver algo, queda libre de sufrimento ata a próxima revolución, porque a presenza do ente é o alimento para "o mellor" da alma; pero, se a alma non conseguiu ver, senón que, pola contra, na loita foi derrotada, perde as ás e cae a terra, onde toma posesióndun corpo, que, pola virtude da alma, parecerá moverse a se mesmo. Se, de todos os xeitos, a alma viu algunha vez, non será fixada a un corpo animal, senón a un corpo humano, e segundo que vexa mais ou menos, será fixada ao corpo de quenhaxa de ser unha ou outra cousa; a de que vexa máis, será a alma dun amante da sabedoría ou un cultivador das Musas ou do amor; a segunda será a alma dungobernante obediente á lei, e así ata a oitava que será a dun sofista, e a novena, que será a dun tirano. Ao final dunha vida, as almas sonxulgadas e ata completar unmileniolevan, baixo terra ou nun lugar do ceo , unha vida concorde cosmerecementos da súa vida terrea. Transcorrido o milenio, volverán á superficie da terra, pero esta vez cada unescollerá o tipo de vida que quere, en que clase de corpo ha de ser plantado; así cada unelixirálibremente segundo o seu propiocarácter e o seu propio valor; pode ser que algunha decida ir parar a un animal: concederáselle porque esa é a súadecisión. Ningún alma recuperará as ás antes de dez mil anos, a non ser a que se mantivo durante tresxeraciónssucesivas no estado de amante da sabedoría ou da beleza. • Preme aquí • para ler a explicación do mito. • en12:285 comentarios • Etiquetas: PLATÓN • sábado 27 de octubre de 2007 • A MORTE DE SÓCRATES • No diálogo Fedón, Platón relata a morte do seu mestre, que sendúbidativogran influencia na súa vida. O fragmento que segue é o final do diálogo. Podes ler encastelán toda a obra nesta ligazón. • Despois que saíu do bañoleváronllealí os seus fillos; porque tiñatres, dousmoi novos e outro que era xa bastante grande, e con eles entraron as mulleres da súafamilia. Falou con todos unintreenpresenza de Criton, e deulles as súasordes; deseguido fixo que se retirasen as mulleres e os nenos, e viño onde nós estabamos. Xa se aproximaba a posta do sol, porque permanecera longo intre no cuarto do baño. En canto entrou sentou na súa cama, sen ter tempo para dicirnos nada, porque o servidor dos Once entrou case naquel momento e aproximándose a el, dixo: Sócrates, nonteño que dirixirche a mesma reprensión que aos demais que estiveron no teu caso. Desde que veño a advertirlles, por orde dos maxistrados, que é preciso beber o veleno, se alborotan contra min e maldinme; pero respecto de ti, desde que estás aquí, sempre me pareciches o máis firme, o máis doce e o mellor de cantos entraron nesta prisión; e estou ben seguro de que neste momento non estás enfadado comigo, e que só o estarás cos que son a causa da túadesgraza, e a quen ti coñecesben. Agora, Sócrates, sabes o que veño a anunciarche; recibe o meu saúdo, e trata de soportarconresignación o que é inevitable. Dito isto, volveu as costas, e retirouse derramando bágoas. Sócrates, mirándolle, díxolle: e tamén eu saúdoche, amigo meu, e farei o que me dis. Vede, díxonos ao mesmo tempo, que honradez a deste home; durante o tempo que permanecínaquíveume a ver moitas veces; conducíase como o mellor dos homes; e neste momento, ¡que de verdade me chora! Pero, adiante, Criton; obedezcámosle de boa vontade, e que me traia o veleno se está machucado; e se non o está, que el mesmo o machuque. • -Penso, Sócrates, dixoCriton, que o sol alumaaínda as montañas, e que non se puxo; e cónstame, que outros moitosnonbeberon o velenosenónmoitodespois de recibir a orde; que comeron e bebido ao seu gusto e aíndaalgúns gozado dos praceres do amor; así que nondebesapurarche, porque aíndates tempo. • -Os que fan o que ti dis, Criton, respondeu Sócrates, teñen as súasrazóns; cren que isomáisgañan, pero eu téñoastamén para nonfacelo, porque a única cousa que creogañar, bebendo a cicuta un pouco máis tarde, é facerme ridículo aos meus propiosollos, manifestándometan ansioso de vida, que intente aforrar a morte, cando esta é absolutamente inevitable. Así, pois, o meu querido Criton, facede o que vos dixen, e non me atormentes máis. • -EntónCriton fixo un aceno ao escravo que tiñaalí cerca. O escravo saíu, e pouco despois volveu co que debía fornecer o veleno, que levabaxadisoltonunha copa. Sócrates véndolle entrar, díxolle: moiben, amigo meu; é preciso que me digas o que teño que facer; porque ti es o que debesensinarmo. • -Nada máis, díxolle este home, que porche a pasear logo de beber a cicuta, ata que sentas que se debilitan as túas pernas, e entóndéitasche na túa cama. Ao mesmo tempo alargoulle a copa. Sócrates tomouna, Equecrates, coa maior tranquilidade, senningunhaemoción, sen mudar de cor nin de aspecto; e mirando a este home conollo firme e seguro, como afacía, díxolle: é permitido facer unha libacióncun pouco deste brebaje? • -Sócrates, respondeulle este home, só disolvemos o que precisamente se ha de beber. • -Xa o entendo, dixo Sócrates; pero polo menos é permitido e moixustodirixiroracións aos deuses, para que bendigan a nosaviaxe, e que llefagan ditoso; isto é o que llespido, e ¡oxalá escoiten os meus votos! logo de dicir isto, levou a copa aos beizos, e bebeu cunha tranquilidade e unha dozuramarabillosas. • Ata entón nós tivemos forza para conter as bágoas, pero ao verlle beber e despois que houbo bebido, xanon fomos donos de nós mesmos. Eu se dicir, que as miñasbágoascorreronen abundancia, e a pesar de todos os meus esforzosnontivenmáisremedio que cubrirmecoamiña capa para chorar con liberdade por min mesmo, porque non era a desgraza de Sócrates a que eu choraba, senón a miñapropia pensando no amigo que ía perder. Criton, antes que eu, non podendo conter as súasbágoas, saíra; e Apolodoro, que xa antes noncesara de chorar, prorrumpióen berros e ensaloucos, que partían a alma de cantos estaban presentes, menos a de Sócrates. Que facedes, dixo, amigos meus? Non foi o temor destas debilidades inconvenientes o que motivou o afastar de aquí as mulleres? Por que oíndicir sempre que é preciso morrer oíndo boas palabras? Mantédevos, pois, tranquilos, e dade probas de máis firmeza. • Estas palabrasenchéronnos de confusión, e retivemos as nosasbágoas. • -Sócrates, que estabapaseándose, dixo que sentíadesfallecer as súas pernas, e deitouse de costas, como o home ordenoulle. Ao mesmo tempo este mesmo home, que lle deu o veleno, aproximouse, e logo de haberlle examinado un momento os pés e as pernas, apertoulleconforzaunpié, e preguntoulle se o sentía, e Sócrates respondeu que non. Estreitoulledeseguido as pernas e, levando as súasmansmáis arriba, fíxonos ver que o corpo xeábase e endurecíase, e tocándolleel mesmo, díxonos que no momento que o fríochegase ao corazón, Sócrates deixaría de existir. Xa o baixo ventre estabaxeado, e entóndescubríndose, porque estabacuberto, dixo, e estas foron as súas últimas palabras: Criton, debemosun galo a Esculapio; noncheesquezas de pagar esta débeda. • -Así o farei, respondeu Criton; pero mira se tesaíndaalgunhaadvertencia que facernos. • -Non respondeu nada, e de alí a pouco fixo unmovemento. O home aquelentóndescubriuno de maneira total e vimos que tiña a súa mirada fixa. Criton, vendo isto, pechoulle a boca e os ollos. • -Velaquí, Equecrates, cal foi o fin do noso amigo, do home, podemos dicilo, que foi o mellor de cantos coñecemos no noso tempo; e por outra banda, o máissabio, o máisxusto de todos os homes. • en04:020 comentarios • Etiquetas: PLATÓN • jueves 25 de octubre de 2007 • ALEGORÍA DA CAVERNA DE PLATÓN • Como sabes Platón recorre frecuentemente a símiles, mitos, alegorías para explicar algún aspecto complexo da súateoría. Nesta alegoría ilustra o proceso de coñecemento e o papel da educación. • O cine retomou este tema en diversas formas: a película Matrix é unbo exemplo. • Se desexas vela está á túadisposición na biblioteca. Un esquema moi claro do mito da caverna e a súaexplicación podes achalo na páxina 40 do Atlas de Filosofía, forma parte dos nososfondos bibliográficos. • O vídeo que segue é unha curiosa recreación do mito da alegoría da caverna platónicaconMatrix como versiónactual. • en07:5211 comentarios • Etiquetas: PLATÓN • jueves 18 de octubre de 2007 • GNOSEOLOXÍA, EPISTEMOLOXÍA • Gnoseoloxía: • Expresión usada para designar o estudo filosófico do problema do coñecemento. Pode entenderse como sinónimo de epistemoloxía, que ás veces se interpreta como teoría do coñecemento referida a problemas derivados das ciencias. • + máis • en15:310 comentarios • Etiquetas: VOCABULARIO • FILOSOFÍA E CIENCIAS • Neste fragmento Luc Ferry da unha visiónmáis ampla do obxecto da filosofía: • Se a filosofía consiste na procura da salvación, na reflexiónen torno ao tempo que vai transcorrendo e que é limitado, non pode por menos que comezar por facersepreguntas sobre a natureza do mundo que nos rodea. Toda filosofía digna de tal nome parte, xa que logo, das ciencias naturais que nos desvelan a estructura do universo: a física, as matemáticas, a bioloxía, etcétera, pero así mesmo das ciencias históricas que arroxan luz sobre a historia dos homes. “Aquínon entra ninguén que nonsexaunxeómetra”, dicíaPlatónaos seus discípulos referíndose á súa escola, a Academia, e logo del, ningunhafilosofía pretendeu xamais economizar medios á hora de obter coñecementos científicos. Pero debemos ir máislonxe e preguntarnostaménpolosmedios ao noso alcance para coñecer. Polo tanto a filosofía intenta, máisaló das consideracións que forman parte das ciencias positivas, comprender a natureza do coñecemento mesmo, entender os métodos dos que se serve. Por exemplo: como descubrir as causas dunfenómeno? Pero tamén se fixa nos límites da disciplina. Outro exemplo: pódesedemostrar a existencia de Deus?Estas dúaspreguntas, a da natureza do mundo e a referente aos instrumentos dos que dispón a humanidade para chegar a coñecer, taménconstitúen unha parte esencial da vertente teórica da filosofía. • Seguramente esquen de explicar a relación entre a filosofía e as diversas ciencias. Esta relación, moi especialmente coas matemáticas, vénxa desde os filósofos gregos. Nesta páxinapodes atoparsinxelasexplicacións sobre os sólidos platónicos e outras curiosidades. Navega un pouco por ela, axudarache a comprender como os presupostos filosóficos inflúen nas teorías científicas. • Tamén é clarificador o sigiente vídeo titulado Pitágoras e Platón. • en12:211 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • martes 16 de octubre de 2007 • BENESTAR E LIBERDADE • A liberdade guiando ao pobo é o titulo desta pintura de Delacroix • Proseguimos na lectura: • Pero haimáis. O benestarnon é o único ideal sobre a terra. A liberdade é outro. E se a relixiónacouga a angustia convertendo a morte nunhailusión, arríscase a facelo ao prezo da liberdade de pensamento. Porque sempre esixe que, en maior ou menor medida, e como contrapartida ao acougo que pretende procurar, se abandone a razón para facer sitio á fe, que se abandone o espírito crítico para poder crer. Quere que sexamos, de cara a Deus, como nenos pequenos, non como adultos aos que, en último termo, nonvesenón como razoadores arrogantes. Filosofar en lugar de crer supón, no fondo -polo menos desde o punto de vista dos filósofos, que evidentemente non é o dos crentes-, preferir a lucidez ao confort, a liberdade á fe. En verdade trátase, en certo sentido, de “salvar o pelello”, pero non a calquera prezo. • Que funciónsdesempeñan as relixións na actualidade? • Poden as crenzasrelixiosas interferir nos procesos racionais de pensamento? • Se tiveses que priorizar que porías diante o benestar ou a liberdade? • en11:1913 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • lunes 15 de octubre de 2007 • A PREOCUPACIÓN POLA MORTE • Nas páxinas 26-27 da obra que traballamosdise: • Ao non lograr crer nun Deus salvador, o filósofo é, ante todo, aquel que cre que coñecendo o mundo, comprendéndose a si mesmo e aos demais na medida que nolo permite a nosaintelixencia, pódese chegar a superar os medos, pero máis que desde unha fe cega, desde a lucidez. En outras palabras, se as relixiónsdefínense a si mesmas como doutrinas de salvación a través doutro, polagraza de Deus, poderiamos definir os grandes sistemas filosóficos como doutrinas da salvación por un mesmo, sen a axuda de Deus. Así, Epicurodefinía a filosofía como unha “medicina para a alma” cuxoobxectivo último era facernoscomprender que “non se debe temer a morte”. • O filósofo do século XVIII Kant, posiblementeutilizaría unha expresión distinta para falar dos límites da comprensión humana, Kant diría “os límites da razón”. • Que diferenzacres que pode haber entre dicir “na medida que nolo permite a nosainteligencia” e a expresión de Kant? • Como podemos saber os límites? • Que disciplina se ocupa deste tema? • Que cambia a filosofíarespecto da relixión segundo o autor do texto? • Que sentido lle dá Epicuro a “non se debe temer á morte”? É o mesmo que se dá nesta obra? • A felicidade está por encima de todo? • Queres saber algo de como entendíaEpicuro a felicidade? Dedícalle uns minutos a estes amenos vídeos. • en06:376 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • viernes 12 de octubre de 2007 • A FILOSOFÍA COMO SOTEREOLOXÍA • Luc Ferry afirma: • A pregunta evidente, que é a filosofía? é unha das máis controvertidas que coñezo. A maioría dos filósofos actuaisseguendándolle voltas sen lograr porse de acordo en cal é a resposta.[...] o ser humano, a diferenza de Deus −se é que Deus existe− é mortal ou, por dicilo como os filósofos, é un ser “finito”, limitado no espazo e no tempo. Pero, a diferenza dos animais, é o único ser que tenconciencia dos seus límites. Sabe que vai morrer e que taménmorrerán os seus seres queridos. Non pode evitar facersepreguntas ante unha situación que, a priori, resulta inquietante, por nondicir absurda ou insoportable. E, evidentemente, esta é a razónpola que en primeiro lugar achégase ás relixións que lleprometen a salvación.[...] Abre undiccionario e verás que o termo salvación designa ante todo “o feito de ser salvado, de escapar dungran perigo ou dunhagrandesgraza”. Moiben. Pero de que catástrofe, de que espantoso perigo pretendenaxudarnos a escapar as relixións? Xacoñeces a resposta: evidentemente, trátase da morte. • [...] Por que non, se uncreo e tenfe?Pero para aqueles que nonestán convencidos, para os que dubidan da verdade destas promesas, o problema segue aí. E é xustamente aí onde a filosofía, por asídicilo, toma a substitución.Seguro que ti compartes a preocupaciónpola morte, pero supón por un momento que fósemosinmortais, deixaría de ter sentido a filosofía? As preguntas sobre cal é o modo máisxusto de organizar a sociedade xanonterían sentido? Seguro que Platón ou Marx defenderían a necesidade destas reflexións. • Imáxinateun diálogo entre ti e L.Ferryenrelación a os fragmentos anteriores e este vídeo no que se expoñenalgunhasideas de Marx. • en12:3212 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • lunes 8 de octubre de 2007 • COÑECENDO A LUC FERRY • Imos comezar comentando os dous primeiros capítulos de Aprender a Vivir.O autor, Luc Ferry, filósofo e político francés que foi ministro de educación e se define como non crente e como social demócrata liberal, ten apoiado a dereita francesa na figura de Sarkozy. É moicoñecido a partir de ter prohibido os símbolos relixiosos nas institucións, tamén por suposto, nas educativas.Nunha entrevista afirmou: “A primeira globalización, a da ciencia moderna, queríacomprender o mundo para dominalo. Condúas metas: ser máislibres e máisfelices. A globalizaciónactualnontenunobxectivo superior, só segue a lóxica do mercado, onde a competencia é unfinen si mesmo. Se un programa de televisiónnontenaudiencia, desaparece. Os nosos móbiles pesan menos pero nós non somos máisfelices. Avanzamossen saber onde e, ademais, non controlamos o proceso.” • Introduceasí o seu recente libro: “Aprender a vivir, a deixar de temer en balde os diversos rostros da morte ou, simplemente, aprender a superar a banalidade da vida cotiá, as preocupacións e o tempo que pasa, este foi o primeiro obxectivo das escolas da Antigüidade grega. Merece a pena escoitar a súamensaxe, porque as filosofías do pasadoséguennos falando.” • Aí van algunhascuestións para empezar a reflexionar, pero non limites o teu comentario a contestalas:Que cheparecen estas afirmacións?Polo que sabes cal é a función ou funcións da Filosofía? Cantas se cheocorren e que orde de prioridade llesdarías?Os primeiros filósofos como Tales ou Parménidesestarían de acordo conel?Como cres que inflúe a política activanun filósofo? E a Filosofía no quefacer político? • en13:1020 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • Página principal • Suscribirse a: Entradas (Atom) • FILOSOFÍA NO IES SÁNCHEZ CANTÓN • Este blog é unespazomáis de traballo da clase de Filosofía, pretende axudarche a solucionar dúbidas e suxerircheideas por medio da lectura dos comentarios dos teus compañeir@s, ao mesmo tempo que a túaaportación facilitará o traballo aos demais.O coñecemento que merece a pena é o que se pode compartir. • ETIQUETAS • MAPAS E DATAS (1) • PLATÓN (3) • SOBRE APRENDER A VIVIR (5) • VOCABULARIO (1) • Archivodel blog • ▼  2007 (10) • ▼  noviembre (1) • PARA NON ESQUECER... • ►  octubre (9) • A TEORÍA DE PLATÓN REPRESENTADA GRAFICAMENTE • A MORTE DE SÓCRATES • ALEGORÍA DA CAVERNA DE PLATÓN • GNOSEOLOXÍA, EPISTEMOLOXÍA • FILOSOFÍA E CIENCIAS • BENESTAR E LIBERDADE • A PREOCUPACIÓN POLA MORTE • A FILOSOFÍA COMO SOTEREOLOXÍA • COÑECENDO A LUC FERRY • LIGAZÓNS • Filosofía II na nosa web • Webdianoia (Ofreceunboglosario) • Mesturas • Estes gráficos proceden do Atlas de Filosofíaxa citado noutra entrada. • Resumo do Fedro donde se expón o mito do carro alado para explicar a alma humana. Esta é outra manifestación do dualismo platónico: • No caso dos deuses, os douscabalossonbos e de boa raza; no caso dos mortais, un dos dous é taménasí, o outro é o contrario. Grazas ás súas ás, as almas dos deuses móvensepolabóveda celeste, e saen a fóra, e detéñense sobre ela, ata que o movemento de rotaciónvólvaas deixar no mesmo punto; durante esa instancia contemplan o que esta fose do mundo sensible, o ente, e ese é o seu festín e o seu agasallo. As almas dos homes, poladificultade de conducir o carro (un dos douscabalos é díscolo), dificilmente logran seguir ás dos deuses; apenas chegan a sacar a cabezafóra da bóveda do ceo e ver, máis ou menos; a que logra ver algo, queda libre de sufrimento ata a próxima revolución, porque a presenza do ente é o alimento para "o mellor" da alma; pero, se a alma non conseguiu ver, senón que, pola contra, na loita foi derrotada, perde as ás e cae a terra, onde toma posesióndun corpo, que, pola virtude da alma, parecerá moverse a se mesmo. Se, de todos os xeitos, a alma viu algunha vez, non será fixada a un corpo animal, senón a un corpo humano, e segundo que vexa mais ou menos, será fixada ao corpo de quenhaxa de ser unha ou outra cousa; a de que vexa máis, será a alma dun amante da sabedoría ou un cultivador das Musas ou do amor; a segunda será a alma dungobernante obediente á lei, e así ata a oitava que será a dun sofista, e a novena, que será a dun tirano. Ao final dunha vida, as almas sonxulgadas e ata completar unmileniolevan, baixo terra ou nun lugar do ceo , unha vida concorde cosmerecementos da súa vida terrea. Transcorrido o milenio, volverán á superficie da terra, pero esta vez cada unescollerá o tipo de vida que quere, en que clase de corpo ha de ser plantado; así cada unelixirálibremente segundo o seu propiocarácter e o seu propio valor; pode ser que algunha decida ir parar a un animal: concederáselle porque esa é a súadecisión. Ningún alma recuperará as ás antes de dez mil anos, a non ser a que se mantivo durante tresxeraciónssucesivas no estado de amante da sabedoría ou da beleza. • Preme aquí • para ler a explicación do mito. • en12:285 comentarios • Etiquetas: PLATÓN • sábado 27 de octubre de 2007 • A MORTE DE SÓCRATES • No diálogo Fedón, Platón relata a morte do seu mestre, que sendúbidativogran influencia na súa vida. O fragmento que segue é o final do diálogo. Podes ler encastelán toda a obra nesta ligazón. • Despois que saíu do bañoleváronllealí os seus fillos; porque tiñatres, dousmoi novos e outro que era xa bastante grande, e con eles entraron as mulleres da súafamilia. Falou con todos unintreenpresenza de Criton, e deulles as súasordes; deseguido fixo que se retirasen as mulleres e os nenos, e viño onde nós estabamos. Xa se aproximaba a posta do sol, porque permanecera longo intre no cuarto do baño. En canto entrou sentou na súa cama, sen ter tempo para dicirnos nada, porque o servidor dos Once entrou case naquel momento e aproximándose a el, dixo: Sócrates, nonteño que dirixirche a mesma reprensión que aos demais que estiveron no teu caso. Desde que veño a advertirlles, por orde dos maxistrados, que é preciso beber o veleno, se alborotan contra min e maldinme; pero respecto de ti, desde que estás aquí, sempre me pareciches o máis firme, o máis doce e o mellor de cantos entraron nesta prisión; e estou ben seguro de que neste momento non estás enfadado comigo, e que só o estarás cos que son a causa da túadesgraza, e a quen ti coñecesben. Agora, Sócrates, sabes o que veño a anunciarche; recibe o meu saúdo, e trata de soportarconresignación o que é inevitable. Dito isto, volveu as costas, e retirouse derramando bágoas. Sócrates, mirándolle, díxolle: e tamén eu saúdoche, amigo meu, e farei o que me dis. Vede, díxonos ao mesmo tempo, que honradez a deste home; durante o tempo que permanecínaquíveume a ver moitas veces; conducíase como o mellor dos homes; e neste momento, ¡que de verdade me chora! Pero, adiante, Criton; obedezcámosle de boa vontade, e que me traia o veleno se está machucado; e se non o está, que el mesmo o machuque. • -Penso, Sócrates, dixoCriton, que o sol alumaaínda as montañas, e que non se puxo; e cónstame, que outros moitosnonbeberon o velenosenónmoitodespois de recibir a orde; que comeron e bebido ao seu gusto e aíndaalgúns gozado dos praceres do amor; así que nondebesapurarche, porque aíndates tempo. • -Os que fan o que ti dis, Criton, respondeu Sócrates, teñen as súasrazóns; cren que isomáisgañan, pero eu téñoastamén para nonfacelo, porque a única cousa que creogañar, bebendo a cicuta un pouco máis tarde, é facerme ridículo aos meus propiosollos, manifestándometan ansioso de vida, que intente aforrar a morte, cando esta é absolutamente inevitable. Así, pois, o meu querido Criton, facede o que vos dixen, e non me atormentes máis. • -EntónCriton fixo un aceno ao escravo que tiñaalí cerca. O escravo saíu, e pouco despois volveu co que debía fornecer o veleno, que levabaxadisoltonunha copa. Sócrates véndolle entrar, díxolle: moiben, amigo meu; é preciso que me digas o que teño que facer; porque ti es o que debesensinarmo. • -Nada máis, díxolle este home, que porche a pasear logo de beber a cicuta, ata que sentas que se debilitan as túas pernas, e entóndéitasche na túa cama. Ao mesmo tempo alargoulle a copa. Sócrates tomouna, Equecrates, coa maior tranquilidade, senningunhaemoción, sen mudar de cor nin de aspecto; e mirando a este home conollo firme e seguro, como afacía, díxolle: é permitido facer unha libacióncun pouco deste brebaje? • -Sócrates, respondeulle este home, só disolvemos o que precisamente se ha de beber. • -Xa o entendo, dixo Sócrates; pero polo menos é permitido e moixustodirixiroracións aos deuses, para que bendigan a nosaviaxe, e que llefagan ditoso; isto é o que llespido, e ¡oxalá escoiten os meus votos! logo de dicir isto, levou a copa aos beizos, e bebeu cunha tranquilidade e unha dozuramarabillosas. • Ata entón nós tivemos forza para conter as bágoas, pero ao verlle beber e despois que houbo bebido, xanon fomos donos de nós mesmos. Eu se dicir, que as miñasbágoascorreronen abundancia, e a pesar de todos os meus esforzosnontivenmáisremedio que cubrirmecoamiña capa para chorar con liberdade por min mesmo, porque non era a desgraza de Sócrates a que eu choraba, senón a miñapropia pensando no amigo que ía perder. Criton, antes que eu, non podendo conter as súasbágoas, saíra; e Apolodoro, que xa antes noncesara de chorar, prorrumpióen berros e ensaloucos, que partían a alma de cantos estaban presentes, menos a de Sócrates. Que facedes, dixo, amigos meus? Non foi o temor destas debilidades inconvenientes o que motivou o afastar de aquí as mulleres? Por que oíndicir sempre que é preciso morrer oíndo boas palabras? Mantédevos, pois, tranquilos, e dade probas de máis firmeza. • Estas palabrasenchéronnos de confusión, e retivemos as nosasbágoas. • -Sócrates, que estabapaseándose, dixo que sentíadesfallecer as súas pernas, e deitouse de costas, como o home ordenoulle. Ao mesmo tempo este mesmo home, que lle deu o veleno, aproximouse, e logo de haberlle examinado un momento os pés e as pernas, apertoulleconforzaunpié, e preguntoulle se o sentía, e Sócrates respondeu que non. Estreitoulledeseguido as pernas e, levando as súasmansmáis arriba, fíxonos ver que o corpo xeábase e endurecíase, e tocándolleel mesmo, díxonos que no momento que o fríochegase ao corazón, Sócrates deixaría de existir. Xa o baixo ventre estabaxeado, e entóndescubríndose, porque estabacuberto, dixo, e estas foron as súas últimas palabras: Criton, debemosun galo a Esculapio; noncheesquezas de pagar esta débeda. • -Así o farei, respondeu Criton; pero mira se tesaíndaalgunhaadvertencia que facernos. • -Non respondeu nada, e de alí a pouco fixo unmovemento. O home aquelentóndescubriuno de maneira total e vimos que tiña a súa mirada fixa. Criton, vendo isto, pechoulle a boca e os ollos. • -Velaquí, Equecrates, cal foi o fin do noso amigo, do home, podemos dicilo, que foi o mellor de cantos coñecemos no noso tempo; e por outra banda, o máissabio, o máisxusto de todos os homes. • en04:020 comentarios • Etiquetas: PLATÓN • jueves 25 de octubre de 2007 • ALEGORÍA DA CAVERNA DE PLATÓN • Como sabes Platón recorre frecuentemente a símiles, mitos, alegorías para explicar algún aspecto complexo da súateoría. Nesta alegoría ilustra o proceso de coñecemento e o papel da educación. • O cine retomou este tema en diversas formas: a película Matrix é unbo exemplo. • Se desexas vela está á túadisposición na biblioteca. Un esquema moi claro do mito da caverna e a súaexplicación podes achalo na páxina 40 do Atlas de Filosofía, forma parte dos nososfondos bibliográficos. • O vídeo que segue é unha curiosa recreación do mito da alegoría da caverna platónicaconMatrix como versiónactual. • en07:5211 comentarios • Etiquetas: PLATÓN • jueves 18 de octubre de 2007 • GNOSEOLOXÍA, EPISTEMOLOXÍA • Gnoseoloxía: • Expresión usada para designar o estudo filosófico do problema do coñecemento. Pode entenderse como sinónimo de epistemoloxía, que ás veces se interpreta como teoría do coñecemento referida a problemas derivados das ciencias. • + máis • en15:310 comentarios • Etiquetas: VOCABULARIO • FILOSOFÍA E CIENCIAS • Neste fragmento Luc Ferry da unha visiónmáis ampla do obxecto da filosofía: • Se a filosofía consiste na procura da salvación, na reflexiónen torno ao tempo que vai transcorrendo e que é limitado, non pode por menos que comezar por facersepreguntas sobre a natureza do mundo que nos rodea. Toda filosofía digna de tal nome parte, xa que logo, das ciencias naturais que nos desvelan a estructura do universo: a física, as matemáticas, a bioloxía, etcétera, pero así mesmo das ciencias históricas que arroxan luz sobre a historia dos homes. “Aquínon entra ninguén que nonsexaunxeómetra”, dicíaPlatónaos seus discípulos referíndose á súa escola, a Academia, e logo del, ningunhafilosofía pretendeu xamais economizar medios á hora de obter coñecementos científicos. Pero debemos ir máislonxe e preguntarnostaménpolosmedios ao noso alcance para coñecer. Polo tanto a filosofía intenta, máisaló das consideracións que forman parte das ciencias positivas, comprender a natureza do coñecemento mesmo, entender os métodos dos que se serve. Por exemplo: como descubrir as causas dunfenómeno? Pero tamén se fixa nos límites da disciplina. Outro exemplo: pódesedemostrar a existencia de Deus?Estas dúaspreguntas, a da natureza do mundo e a referente aos instrumentos dos que dispón a humanidade para chegar a coñecer, taménconstitúen unha parte esencial da vertente teórica da filosofía. • Seguramente esquen de explicar a relación entre a filosofía e as diversas ciencias. Esta relación, moi especialmente coas matemáticas, vénxa desde os filósofos gregos. Nesta páxinapodes atoparsinxelasexplicacións sobre os sólidos platónicos e outras curiosidades. Navega un pouco por ela, axudarache a comprender como os presupostos filosóficos inflúen nas teorías científicas. • Tamén é clarificador o sigiente vídeo titulado Pitágoras e Platón. • en12:211 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • martes 16 de octubre de 2007 • BENESTAR E LIBERDADE • A liberdade guiando ao pobo é o titulo desta pintura de Delacroix • Proseguimos na lectura: • Pero haimáis. O benestarnon é o único ideal sobre a terra. A liberdade é outro. E se a relixiónacouga a angustia convertendo a morte nunhailusión, arríscase a facelo ao prezo da liberdade de pensamento. Porque sempre esixe que, en maior ou menor medida, e como contrapartida ao acougo que pretende procurar, se abandone a razón para facer sitio á fe, que se abandone o espírito crítico para poder crer. Quere que sexamos, de cara a Deus, como nenos pequenos, non como adultos aos que, en último termo, nonvesenón como razoadores arrogantes. Filosofar en lugar de crer supón, no fondo -polo menos desde o punto de vista dos filósofos, que evidentemente non é o dos crentes-, preferir a lucidez ao confort, a liberdade á fe. En verdade trátase, en certo sentido, de “salvar o pelello”, pero non a calquera prezo. • Que funciónsdesempeñan as relixións na actualidade? • Poden as crenzasrelixiosas interferir nos procesos racionais de pensamento? • Se tiveses que priorizar que porías diante o benestar ou a liberdade? • en11:1913 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • lunes 15 de octubre de 2007 • A PREOCUPACIÓN POLA MORTE • Nas páxinas 26-27 da obra que traballamosdise: • Ao non lograr crer nun Deus salvador, o filósofo é, ante todo, aquel que cre que coñecendo o mundo, comprendéndose a si mesmo e aos demais na medida que nolo permite a nosaintelixencia, pódese chegar a superar os medos, pero máis que desde unha fe cega, desde a lucidez. En outras palabras, se as relixiónsdefínense a si mesmas como doutrinas de salvación a través doutro, polagraza de Deus, poderiamos definir os grandes sistemas filosóficos como doutrinas da salvación por un mesmo, sen a axuda de Deus. Así, Epicurodefinía a filosofía como unha “medicina para a alma” cuxoobxectivo último era facernoscomprender que “non se debe temer a morte”. • O filósofo do século XVIII Kant, posiblementeutilizaría unha expresión distinta para falar dos límites da comprensión humana, Kant diría “os límites da razón”. • Que diferenzacres que pode haber entre dicir “na medida que nolo permite a nosainteligencia” e a expresión de Kant? • Como podemos saber os límites? • Que disciplina se ocupa deste tema? • Que cambia a filosofíarespecto da relixión segundo o autor do texto? • Que sentido lle dá Epicuro a “non se debe temer á morte”? É o mesmo que se dá nesta obra? • A felicidade está por encima de todo? • Queres saber algo de como entendíaEpicuro a felicidade? Dedícalle uns minutos a estes amenos vídeos. • en06:376 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • viernes 12 de octubre de 2007 • A FILOSOFÍA COMO SOTEREOLOXÍA • Luc Ferry afirma: • A pregunta evidente, que é a filosofía? é unha das máis controvertidas que coñezo. A maioría dos filósofos actuaisseguendándolle voltas sen lograr porse de acordo en cal é a resposta.[...] o ser humano, a diferenza de Deus −se é que Deus existe− é mortal ou, por dicilo como os filósofos, é un ser “finito”, limitado no espazo e no tempo. Pero, a diferenza dos animais, é o único ser que tenconciencia dos seus límites. Sabe que vai morrer e que taménmorrerán os seus seres queridos. Non pode evitar facersepreguntas ante unha situación que, a priori, resulta inquietante, por nondicir absurda ou insoportable. E, evidentemente, esta é a razónpola que en primeiro lugar achégase ás relixións que lleprometen a salvación.[...] Abre undiccionario e verás que o termo salvación designa ante todo “o feito de ser salvado, de escapar dungran perigo ou dunhagrandesgraza”. Moiben. Pero de que catástrofe, de que espantoso perigo pretendenaxudarnos a escapar as relixións? Xacoñeces a resposta: evidentemente, trátase da morte. • [...] Por que non, se uncreo e tenfe?Pero para aqueles que nonestán convencidos, para os que dubidan da verdade destas promesas, o problema segue aí. E é xustamente aí onde a filosofía, por asídicilo, toma a substitución.Seguro que ti compartes a preocupaciónpola morte, pero supón por un momento que fósemosinmortais, deixaría de ter sentido a filosofía? As preguntas sobre cal é o modo máisxusto de organizar a sociedade xanonterían sentido? Seguro que Platón ou Marx defenderían a necesidade destas reflexións. • Imáxinateun diálogo entre ti e L.Ferryenrelación a os fragmentos anteriores e este vídeo no que se expoñenalgunhasideas de Marx. • en12:3212 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • lunes 8 de octubre de 2007 • COÑECENDO A LUC FERRY • Imos comezar comentando os dous primeiros capítulos de Aprender a Vivir.O autor, Luc Ferry, filósofo e político francés que foi ministro de educación e se define como non crente e como social demócrata liberal, ten apoiado a dereita francesa na figura de Sarkozy. É moicoñecido a partir de ter prohibido os símbolos relixiosos nas institucións, tamén por suposto, nas educativas.Nunha entrevista afirmou: “A primeira globalización, a da ciencia moderna, queríacomprender o mundo para dominalo. Condúas metas: ser máislibres e máisfelices. A globalizaciónactualnontenunobxectivo superior, só segue a lóxica do mercado, onde a competencia é unfinen si mesmo. Se un programa de televisiónnontenaudiencia, desaparece. Os nosos móbiles pesan menos pero nós non somos máisfelices. Avanzamossen saber onde e, ademais, non controlamos o proceso.” • Introduceasí o seu recente libro: “Aprender a vivir, a deixar de temer en balde os diversos rostros da morte ou, simplemente, aprender a superar a banalidade da vida cotiá, as preocupacións e o tempo que pasa, este foi o primeiro obxectivo das escolas da Antigüidade grega. Merece a pena escoitar a súamensaxe, porque as filosofías do pasadoséguennos falando.” • Aí van algunhascuestións para empezar a reflexionar, pero non limites o teu comentario a contestalas:Que cheparecen estas afirmacións?Polo que sabes cal é a función ou funcións da Filosofía? Cantas se cheocorren e que orde de prioridade llesdarías?Os primeiros filósofos como Tales ou Parménidesestarían de acordo conel?Como cres que inflúe a política activanun filósofo? E a Filosofía no quefacer político? • en13:1020 comentarios • Etiquetas: SOBRE APRENDER A VIVIR • Página principal • Suscribirse a: Entradas (Atom) • FILOSOFÍA NO IES SÁNCHEZ CANTÓN • Este blog é unespazomáis de traballo da clase de Filosofía, pretende axudarche a solucionar dúbidas e suxerircheideas por medio da lectura dos comentarios dos teus compañeir@s, ao mesmo tempo que a túaaportación facilitará o traballo aos demais.O coñecemento que merece a pena é o que se pode compartir. • ETIQUETAS • MAPAS E DATAS (1) • PLATÓN (3) • SOBRE APRENDER A VIVIR (5) • VOCABULARIO (1) • Archivodel blog • ▼  2007 (10) • ▼  noviembre (1) • PARA NON ESQUECER... • ►  octubre (9) • A TEORÍA DE PLATÓN REPRESENTADA GRAFICAMENTE • A MORTE DE SÓCRATES • ALEGORÍA DA CAVERNA DE PLATÓN • GNOSEOLOXÍA, EPISTEMOLOXÍA • FILOSOFÍA E CIENCIAS • BENESTAR E LIBERDADE • A PREOCUPACIÓN POLA MORTE • A FILOSOFÍA COMO SOTEREOLOXÍA • COÑECENDO A LUC FERRY • LIGAZÓNS • Filosofía II na nosa web • Webdianoia (Ofreceunboglosario) • Mesturas

9. A alegoría da caverna

10. Interpretación do mito: • O que Platón describe no mito da caverna é o camiño que percorre o filósofo desde os conceptos vagos ata asverdadeiras ideas que se atopantralos fenómenos da natureza ... Os moradores que se quedan na caverna simbolizan á maioría dos seres humanos, que están satisfeitos coa súa vida entre as sombras ... A personaxe que se libera e logo regresa para liberar aosseuscompañeiros simboliza ao filósofo (seguramente Platón estaba pensando concretamente en Sócrates, a quen mataron os seus conciudadanos, os “moradores da caverna”,porquefurgabanassúas ideas habituais, querendoensinarlles o camiño cara á verdadeirasabedoría). Dese modo, o mito da caverna convértesenunhaimaxe do valor e da responsabilidadepedagóxica do filósofo ... *Ver texto 3 PAAU

11. 2. Teoría do coñecemento • Para Platón o ser humano posúe dúas facultades de coñecemento:os sentidos e a razón. Mediante os sentidos coñece o mundo físico e mediante a razón as Ideas (doxa e episteme = dualismo gnoseolóxico). • Pero como coñece a alma as Ideas se non pertencen a este mundo? Porque a alma xa as contemplou noutra vida e recordaas. Logo, coñecer é lembrar (anamnese). • Coa teoría da reminiscencia, Platón defende a independencia da alma sobre o corpo e a posibilidade dun coñecemento verdadeiro.(VER TEXTO 5 PAAU)

12. GRAOS DO COÑECEMENTO E DO SER DUALISMO GNOSEOLÓXICO DUALISMO ONTOLÓXICO * VER TEXTO 2 PAAU

14. 3. A antropoloxía platónica • O dualismo platónico: posto que a súa concepción sobre o mundo é dualista tamén o é a súa concepción do ser humano, no que distingue claramente alma e corpo. • Existe unha prioridade absoluta da alma sobre o corpo, ata o punto de afirmar que «o home é a súa alma». • Alma e corpo forman unha unidade accidental, precaria, nun sentido parecido a como afirmamos que un xinete está unido ao seu cabalo. • O corpo é o cárcere da alma, • Supón un lastre negativo para a alma, pois créalle necesidades, enfermidades, desexos, temores, paixóns e sensacións que lle obstaculizan a procura da verdade. • É un estorbodo que a alma ten que liberarse, do que ten que purificarse para poder acceder á contemplación das Ideas. • O corpo inclina á alma a posuír cada vez máis, a ser ambiciosa, ao comportamento violento e á guerra, aos praceres sensibles.

15. Non é estrano pois que Platón estivese convencido de que “morrer é o mellor que lle pode pasar ao filósofo” e de que a filosofía sexa unha “preparación para a morte”. • A alma: É moi superior ao corpo. É a que constitúe o noso ser. • Representa o máis auténtico do ser humano, e á beira dela o corpo é só unha sombra, unha aparencia. • A alma racional é unha creación directa do Demiurgo, tomando como modelo as Ideas eternas (Timeo, 41). • A alma obtivo os seus coñecementos mentres estivo en contacto coas Ideas, na súa primeira existencia. • Con esta concepción, Platón deixa aberto un profundo abismo entre o mundo material -o mundo do sensible, do físico- e o mundo do espiritual, das Ideas.

16. Neste mito a natureza composta da alma humana simbolízaserepresentándoa por un carro alado en que un auriga humano, que representa á razón (alma racional), guía un par de cabalos, o un nobre e inclinado a obedecer e o outro malo e desobediente. Estes representan o aspecto heroico e valente da natureza humana (vontade), e os apetitos corporais (desexo), respectivamente. Nasúa travesía o carro chega ata o bordo mesmo do universo, onde pode contemplar as verdades eternas; pero a ingobernable inquietude do cabalo malo derrúbao de alí e volvemergullalo no mundo da materia e do cambio O mito do carro alado VER TEXTO 4 PAAU

17. As partes da alma • Platón fala de tres partes, que nalgúns textos parecen almas independentes máis que partes dunha alma única: • Alma racional (noûs, lógos), de natureza divina e situada no cerebro, é inmortal e intelixente. Dedícase ao pensamento puro e busca a contemplación da verdade. A súa virtude é a sabiduría. • Alma irascible (thymós), fonte de paixóns nobres, situada no tórax e inseparable do corpo, mortal. A súa virtude é a coraxe. • Alma concupiscible ou apetitiva (epithymía), situada no abdome e mortal. Dela proceden as paixóns máis baixas e os sentimentos innobres. A súa virtude é a temperanza.

18. A inmortalidade da alma • Foi unha das doutrinas filosóficas importantes de Platón máis novidosas no seu momento. A alma non é inmortal por natureza, senón unicamente pola vontade do Demiurgo que a formou. • Platón deu varios argumentos para demostrala pero tomounos como só probables e relativos: • Argumento 1: A anámnese. Posto que a alma recorda as Ideas e ten moitas ideas non adquiridas pola experiencia, isto indica que antes de unirse ao corpo tivo unha preexistencia diferente. O natural, xa que logo, é que volva de novo ao estado que tivo anteriormente, é dicir, que pase da existencia terrea á pura contemplación do Mundo das Ideas (Fedón, 72).

19. Argumento 2: A simplicidade. Só se corrompe o que está composto de partes; como a alma é a única que coñece as Ideas porque se identifica con elas -que tamén son simples-, hai que pensar que tamén a alma é simple. E se todo o que é simple non pode corromperse, podemos deducir que tampouco morrerá, é dicir, que é inmortal (A República, 608). • Argumento 3: O principio de movemento. Alma significa vida, é dicir, principio de movemento. Pero non se trata dun movemento que procede de fóra da alma, senón de si mesma, producido pola súa propia natureza. Isto significa que por si mesma sempre estará en movemento, sempre terá vida, e isto equivale a dicir que é inmortal (As Leis, 895).

20. 4. Teoría da natureza • É no Timeo onde Platón elabora a súa cosmoloxía utilizando numerosos elementos tomados dos pitagóricos, Empédocles e outros autores da época. • O propio Platón calificaa como unha narración verosímil. • A teoría das Ideas segue a ser a principal clave explicativa. O mundo das Ideas serve de modelo ao mundo das cousas.

21. O Timeo inclúe os seguintes elementos explicativos: • Un artífice divino chamado Demiurgo (artesán en grego), causa activa e intelixente. • O modelo eterno que é o mundo das Ideas. • Unha masa material preexistente, móbil e caótica. • O espazo baleiro tamén preexistente. • O traballo do Demiurgo consistiu en ordenar a materia no espazo de acordo co mundo eterno das Ideas. • Platón insiste en que o Demirugo “quixo que todas as cousas foran boas” e polo tanto fixo o mellor dos mundos posibéis.

22. O Demiurgo obra, pois, de acordo cun fin e esto é o que explica que sexa así e non de outra maneira: fronte as explicacións mecanicistas dos presocráticos, Platón adopta unha explicación teleolóxica. • O demiurgo crea o cosmos como un xigantesco ser vivo e divino. Como tal ser vivo, dálle unha alma (a Alma do mundo). • O Cosmos ten a figura perfecta: é esférico. No centro está a Terra, seguido dos planetas e rodeado todo pola esfera das estrelas fixas. • En canto os corpos, Platón fai unha reinterpretación dos catro elementos de Empédocles, facéndolle corresponder o tetraedro co lume, o cubo coa terra, o octaedro co aire e o icosaedro coa auga.

23. En conclusión • Trátase dunha concepción teleolóxica do Cosmos. • É unha visión optimista da natureza: este é o mellor dos mundos. • É un notable esforzo de matematización. • Consiste nunha divinización do cosmos onde os deuses olímpicos substitúense por astros-deuses.

24. 5. A ética platónica • Todo o pensamento de Platón conflúe na súa teoría ética e política posto que o bo para o individuo e o Estado coinciden. • A ética platónica xorde como posición polémica contra a democracia –morte de Sócrates- e contra a sofística. • A vida moral é a procura da virtude e o encontro con ela presupón o coñecemento.

25. Na obra de Plátón aparecen tres conceptos de virtude (que non son excluíntes entre si): • 1º) Virtude como sabedoría: É o concepto socrático, que Platón nunca chegou a abandonar por completo. Quen coñece as Ideas en sí é virtuoso. • 2º) Virtude como purificación: Tanto no Fedro como no Fedón, o home virtuoso é aquel que purifica a súa alma das paixóns e prescinde cada vez máis do corpo para poder acceder mellor ao Mundo das Ideas. • 3º) Virtude como harmonía: Na República fala da xustiza como a virtude fundamental, que consiste en «o acordo das tres partes da alma, coma se fosen os tres termos dunha harmonía [musical]».

26. A harmonía prodúcese na alma cando «cada parte fai o que lle é propio» En concreto, trátase de que a parte racional sexa prudente (virtude propia dos gobernantes) para guiar á parte irascible, cuxa virtude propia é a fortaleza ou o valor; e ambas conxuntamente poidan controlar á parte apetitiva, cuxa virtude fundamental é a temperanza (propia dos artesáns). Quen consiga este dominio será unha persoa harmoniosa, xusta e virtuosa. Para Platón a virtude é a «saúde, beleza e benestar da alma» (444 e) e a xustiza é a harmonía do home. • É Platón o primeiro que presenta a virtude dividida en tres categorías (prudencia, fortaleza e temperanza) e fala da xustiza como a harmonía síntese de todas as virtudes.

27. Virtude como harmonía *Ver texto 1 PAAU