Jóhanna Björt Guðbrandsdóttir Leiðbeinandi: Gunnhildur Óskarsdóttir Háskóli Íslands

1. „Ljós í myrkri“Gildi tómstunda til aukinna lífsgæða fyrir konur sem hafa greinst með brjóstakrabbamein Jóhanna Björt Guðbrandsdóttir Leiðbeinandi: Gunnhildur Óskarsdóttir Háskóli Íslands Íþrótta-, tómstunda- og þroskaþjálfadeild október 2012

2. Tilgangur og gildi rannsóknar • Tilgangur rannsóknar minnar er að varpa ljósi á gildi tómstunda til aukinna lífsgæða fyrir konur sem hafa greinst með brjóstakrabbamein • Rannsóknin hefur hagnýtt gildi en hún er mikilvægt innlegg við aðrar rannsóknir sem hafa verið gerðar um samskonar efni • Rannsóknaniðurstöður mínar falla vel að því sem komið hefur fram í íslenskum og erlendum rannsóknum • Tómstundir eru mikilvægt bjargráð fyrir konur sem hafa greinst með brjóstakrabbamein

3. Fræðilegur bakrunnur • Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (2012) telur krabbamein alþjóðlegt lýðheilsuvandamál • Samkvæmt dr. Unni Valdimarsdóttur og fl. (2012) er krabbameinsgreining streituvaldur, eftirfylgni og stuðningur mikilvægt á fyrstu vikunum og mánuðunum á eftir áfall • Lazarus og Folkman (1984) segja persónubundið hvernig fólk tekst á við streitu og áfall, fer eftir fyrri reynslu, viðmiðum og gildum, trú á eigin getu og bjargráðum

4. Fræðilegur bakrunnur • Konur eru gjarnar á að setja sig og tómstundir sínar aftar í forgangsröðunina og setja heimili og vinnu í forgang (Shannon og Shaw, 2005) • Breytingar í lífi kvenna verða frekar til þess að konur fari að leyfa sér að njóta tómstunda • Tómstundir búa yfir margþátta gildi en þær snerta sjálfsmynd einstaklings og eru sjálfseflandi og endurnærandi • Tómstundir varpa ljósi á styrkleika og áhugasvið og gefa möguleika á frelsistilfinningu, vellíðan, lífshamingju og flæðisástandi (Blackshaw, 2010)

5. Markmið og rannsóknarspurning • Markmið: Að kynnast upplifun og viðhorfum þessara kvenna til tómstunda og svara rannsóknarspurningu • Rannsóknarspurning:Hvernig geta tómstundir aukið lífsgæði kvenna sem greinast með brjóstakrabbamein

6. Aðferð • Eigindleg rannsóknaraðferð • Úrtak er blanda af snjóbolta-, og markmiðsúrtaki • Tekin voru sex hálf stöðluð einstaklingsviðtöl og gerðar þátttökuathuganir í Ljósinu og hjá Göngum saman • Við gagnagreiningu var unnið í anda grundaðrar kenningar sem felst í afritun, kóðun og flokkun • Þrátt fyrir lítið úrtak gefa niðurstöður samhljóm sem vert er að horfa til um gildi tómstunda fyrir þennan hóp

7. Rannsóknaniðurstöður

8. Rannsóknaniðurstöður • Að geta haft eitthvað um líf sitt að segja; virkni, markmið, hreyfing og þrautseigja • Að vera hér og nú; njóta augnabliksins, dreifa huganum, geta gleymt áhyggjum og vanlíðan • Að greina kjarnann frá hisminu; að lifa í núinu, að leyfa sér að setja sjálfan sig í forgang, elta drauma sína • Að hitta fólk með svipaða reynslu; samkennd, samstaða og von

9. Hvaða lærdóm má draga af rannsókninni? • Í ljósi þess að tómstundir eru mikilvægt bjargráð fyrir konur með brjóstakrabbamein er mikilvægt að tómstundir séu hluti af meðferð og endurhæfingu þessara kvenna • Tómstundir eru einn þáttur af mörgum til að auka lífsgæðin • Krabbameinsgreining er streituvaldur og því brýnt að kona sem greinist detti inn í þverfaglegt öryggisnet eða stuðningsnet

10. Tómstundir eru ljós í myrkri

11. Hluti heimilda • WHO. (2012). Cancer.Sótt 06. 04. 2012 af http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs297/en/index.html • Blackshaw, T. (2010). Leisure. Oxon: Routledge. • Creswell, J. W. (2009). Qualiative Inquiry and Research Design. Choosing Among Five Approaches (önnur útgáfa). London: SAGE Publication. • Csikszentmihalyi, Mihaly. (1990). Flow: The Psychology of Optimal Experience. New York: HarperPerennial. • Fang, F., Fall, K., Mittleman, M. A., Sparén, P., Ye, W., Adami, H., og Unnur Valdimarsdóttir (2012). Suicide and cardiovascular death after a cancer diagnosis. The New England Journal of Medicine, 366(14), 1310-8. Sótt 01. 08 2012 af http://search.proquest.com/docview/968910182?accountid=135940

12. Frh. • Frances Wallach. (1993). Preface. Í Lahey, M. P., Kunstler, R., Grossman, A. H og fl. (ritstjórar), Recreation, Leisure, and Chronic Illness: Therapeutic Rehabilitation As Intervention in Health Care. New York: The Haworth Press, Inc. • Johnstone, D. (2002). An Introduction to Disability Studies (önnur útgáfa). London: David Fulton Publishers. • Jón G. Jónasson og Laufey Tryggvadóttir. (2012). Krabbamein á Íslandi. Upplýsingar úr Krabbameinsskrá fyrir tímabilið 1955-2010. Reykjavík: Prentsmiðjan Oddi. • Lazarus, R. S., ogFolkman, S. (1987). Stress, Appraisal and Coping. New York: Springer Publishing Company. • Shannon. S., C og Shaw. M., S. (2005). If the Dishes Don‘t Get Done Today, They‘ll Get Done Tomorrow: A Breast Cancer Experience as a Gatalyst for Changes to Women‘s Leisure. Journal of Leisure Research, 2. tbl, 2005; 37, 2, bls. 195-215. ProQuest Psychology Journals.