ÜNİTE:1

1. ÜNİTE:1 MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ 7.SINIF KİMYA

2. MADDENİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ • Madde, boşlukta yer kaplayan (hacim), kütlesi olan tanecikli yapılara denir.Kendi çapında saf madde ve saf olmayan madde (karışım) olarak ikiye ayırdığı zaman saf maddeleri elementler ve bileşikler oluşturur. Saf maddenin belirli özellikleri vardır ve bu özellikleri hiç değişmez. Tam saf madde yok gibidir. Bir madde içinde bulunan yabancı maddeler, kimya usulleri ile anlaşılmayacak kadar az olunca, bu maddeye, saf denir. Saf süt demek, kimya bakımından doğru bir söz değildir. Çünkü süt belli özellikler taşıyan tek bir madde değildir.Karışımları ise homojen ve heterojen olarak incelemek gerekir. Maddenin şekil almış haline cisim denir.Maddede daima değişiklikler olduğunu bilmekteyiz. Maddede meydana gelen değişikliklere olay denir. Bu ise genel olarak fiziksel ve kimyasal olmak üzere ikiye ayrılır: 7.SINIF KİMYA

3.    Fiziksel olay: Bir madde üzerinde meydana geldiği vakit, o maddenin hüviyetini, yapısını değiştirmeyen olaydır. Mesela kağıdın yırtılması, fiziki bir olaydır. Çünkü kağıdın şekli değişmiş fakat özü yine kağıttır.    Kimyasal olay: Bir madde üzerinde meydana geldiği vakit, o maddenin hüviyet ve yapısını değiştiren olaydır. Mesela kağıdın yanması gibi. Atomların çekirdeklerinde değişmeler, parçalanmalar olduğu, radyoaktif denilen elementlerden anlaşılmaktadır. Atomların ortasında bulunan çekirdeklerin bu parçalanmasında, bir elementin başka bir elemente dönüştüğü anlaşılmıştır. Ayrıca, Albert Einstein'in izafiyet kuramına göre madde ve enerji birbirine eşdeğerdir. Bu sebeple madde enerjiye, enerji de maddeye dönüştürülebilir. Mesela bir uranyum çekirdeğinin veya başka bir ağır atom çekirdeğinin ikiye ayrılmasıyla meydana gelen çekirdek bölünmesinde madde enerjiye dönüşür. Bileşik cisimlerde olduğu gibi, elementler de hep değişmekte, bir halden başka hale dönmektedir. 7.SINIF KİMYA

4. 7.SINIF KİMYA

5. 7.SINIF KİMYA

6. Elementler ve Sembolleri • SAF MADDE: Kendisinden başka madde bulundur-mayan maddelere denir.ELEMENT: İçerisinde tek cins atom bulunduran maddelere denir. Yani elementlerin yapı yaşı atom-lardır.BİLEŞİK: En az iki farklı cins elementin belirli oranlarda bir araya gelerek, oluşturdukları yeni özellikteki maddeye denir. Yani bileşiklerin yapı taşı moleküldür.MOLEKÜL: İki veya daha çok atomun bir araya gelerek oluşturduğu atom gruplarıdır. • Elementler :Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir.Bir elementi oluşturan bütün atomların büyüklükleri ve atomların arasındaki uzaklık aynıdır. Fakat bir elementin atomları ile başka bir elementin atomlarının büyüklükleri ve atomların arasındaki uzaklıkları farklıdır. Aynı elementten yapılan farklı maddeler de aynı cins atomlardan oluşurlar.Elementi oluşturan atomların birbirine olan uzaklığı elementin katı, sıvı ve gaz haline göre değişebilir.Canlı ve cansız varlıkların tamamı elementlerden oluşurlar. 7.SINIF KİMYA

7. 7.SINIF KİMYA

8. 7.SINIF KİMYA

9. ELEMENTLER VE SEMBOLLERİ:Günümüzde bilinen 118 element vardır. Bu elementlerin 92 tanesi doğada bulunurken geri kalanı da laboratuarlarda elde edilen yapay elementlerdir. Elementler sembollerle gösterilir ve her elementin kendine özgü sembolü vardır. Element sembolü yazılırken; Sembol tek harfli ise büyük harfle yazılır. Sembol iki veya üç harfli ise ilk harf daima büyük, diğer harfler küçük yazılır. (Sembollerin iki veya üç harften oluşmasının nedeni, bazı elementlerin baş harflerinin aynı olmasıdır).Elementlerin sembollerle gösterilmesinin nedeni, bütün Dünya’da ortak bir bilim dili oluşturmak, bilimsel iletişimi ve yazımlarını kolaylaştırmaktır. Elementlerin bütün Dünya’da kullanılan sembolleri aynı olmasına rağmen isimleri dillere göre farklıdır. (Türkçe, Rusça, Çince, Japonca da element isimleri farklı olmasına rağmen sembolleri aynıdır).Elementler ilk bulunduklarında bir kısmına elementlerin özelliklerini belirten bir isim (hidrojene Latincede su üreten anlamına gelen hydro–genes, oksijene Latincede asit yapan anlamına gelen oxygenium, fosfora Latincede ışık veren phosphorus), bir kısmına elementi bulan bilim adamının ismi (Albert Einstein–Aynştaynyum–Es, Gregor Mendel–Mendelevyum–Md, Rutherford–Rutherfordiyum–Rf, Andre Marie Curi– Küriyum–Cm), bir kısmına gezegen ve yıldızların isimleri (Neptün–Neptünyum–Np, Plüton–Plütunyum–Pu, Uranüs–Uranyum–U), bir kısmına da çeşitli kıta, şehir ve ülke isimleri (Avrupa–Europyum–Eu, Amerika–Amerikyum–Am, Kaliforniya–Kaliforniyum–Cf, Fransa– Fransiyum–Fr) verilmiştir. Elementlerin sembolleri belirlenirken, elementlerin Latince isimlerinin ilk veya ilk iki (üç) harfi 7.SINIF KİMYA

10. Atomun Yapısı • ATOMUN YAPISIElementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir. Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sa-hiptir. Atomda bulunan yükler; negatif yükler ve pozitif yüklerdir. Atomu oluşturan parçacıklar: * Cisimden cisme elektrik yüklerini taşıyan negatif yüklü elektron,* Elektronların yükünü dengeleyen aynı sayıda ama pozitif yüklü olan proton,* Elektrik yükü taşımayan nötr parcacık nötron.Atom iki kısımdan oluşur :1-Çekirdek (merkez) ve 2-Katmanlar (yörünge; enerji düzeyi) Çekirdek, hacim olarak küçük olmasına karşın, atomun tüm kütlesini oluşturur. Çekirdekte proton ve nötronlar bulunur. Elektronlar ise çekirdek çevresindeki katmanlarda bulunur. • Tanecik adıSembol Elektrik yükü Kütle (kg) • Proton P+ +  1,6725.10-27 kg • Elektron e- -  9,107.10-31 kg • Nötron n0 0  1,6748.10-27 kg • Elektronların çekirdek etrafında dönme hızı, 2,18.108 cm/sn’dir.Elementlerin Çekirdekte bulunan protonlar, atomun ( o elementin) tüm kimyasal ve fiziksel özelliklerini belirler 7.SINIF KİMYA

11. 7.SINIF KİMYA

12. 7.SINIF KİMYA

13. 7.SINIF KİMYA

14. 7.SINIF KİMYA

15. 7.SINIF KİMYA

16. 7.SINIF KİMYA

17. 7.SINIF KİMYA

18. 7.SINIF KİMYA

19. 7.SINIF KİMYA

20. 7.SINIF KİMYA

21. 7.SINIF KİMYA

22. 7.SINIF KİMYA

23. 7.SINIF KİMYA

24. 7.SINIF KİMYA

25. 7.SINIF KİMYA

26. KİMYASAL BAĞLAR • Atomlar birleştiği zaman elektron dağılımındaki değişmelerin bir sonucu olarak kimyasal bağlar meydana gelir. Üç çeşit temel bağ vardır. • 1-İyonik bağlar, elektronlar bir atomdan diğerine aktarıldığı zaman meydana gelir. Tepkimeye giren elementlerden birinin atomları,elektron kaybedip pozitif yüklü iyonlara dönüşürken,diğer elementin atomları elektron kazanıp negatif yüklü iyon oluştururlar. Böylece zıt(artı-eksi) bir şekilde yüklenmiş iyonlar arasındaki elektrostatik çekim kuvveti,söz konusu iyonları bir kristal içinde tutar. • 2- Kovalent bağlarda elektronlar, bir atomdan diğerine aktarılmaksızın ortaklaşa kullanılır. Tek kovalent bağ,iki atom tarafından bölünmüş yani ortaklaşa kullanılan bir elektron çiftinden ibarettir. Moleküller birbirlerine kovalent bağlarla bağlanmış atomlardan meydana gelir. • 3-Metalik bağlar, metal ve alaşımlarda bulunur. Metal atomları üç boyutlu bir yapı içinde düzenlenirler. Bu atomların  en dış elektronları, yapının her tarafında serbestçe dolaşır ve atomların birbirlerine bağlanmasını sağlarlar. 7.SINIF KİMYA

27. 7.SINIF KİMYA

28. 7.SINIF KİMYA

29. 7.SINIF KİMYA

30. 7.SINIF KİMYA

31. 7.SINIF KİMYA

32. 7.SINIF KİMYA

33. Bileşikler ve Formülleri • Bileşikler : Günümüzde bilinen 117 element olmasına rağmen (92 tanesi doğada bulunur) bu elementler farklı sayıda ve şekilde birleşerek ve etkileşerek farklı kimyasal özelliklere sahip milyonlarca yani madde yani bileşik oluştururlar. Elementler doğada genelde saf halde değil de bileşikler halinde bulunurlar.Bilinen element atomlarından sadece soy gaz atomları kararlıdır ve kararlı oldukları için kimyasal bağ oluşturmayıp doğada tek atomlu halde bulunurlar. Soy gazların dışındaki metal ve ametal atomları kararsız olup kararlı hale geçmek için elektron alış verişi yaparak veya elektronlarını ortaklaşa kullanarak kimyasal (iyonik ve kovalent) bağ oluştururlar. Kimyasal bağ oluşturan farklı atomlar da bir araya gelerek farklı kimyasal özelliklere sahip yeni maddeler yani bileşikler oluştururlar. İki ya da daha fazla farklı element atomunun kendi özelliklerini kaybedip belirli oranlarda bir araya gelerek kimyasal bağ oluşturması sonucu meydana gelen yeni ve saf maddelere bileşik denir. Bu nedenle elementlerin bileşikleri oluşturması kimyasal değişmedir.İki ya da daha fazla elementin kendi özelliklerini kaybederek belirli oranlarda ve kimyasal tepkimeler sonucu oluşturdukları saf maddelere bileşik denir. 7.SINIF KİMYA

34. 7.SINIF KİMYA

35. - Bileşiklerin Oluşması :Elementler bileşik oluştururken, elementi oluşturan aynı cins element atomları arasındaki kimyasal bağlar kopar ve element atomları birbirinden ayrılır. Birbirinden ayrılan element atomları, farklı cins element atomları ile yeni kimyasal bağlar oluşturarak bir araya gelir ve bunun sonucunda da bileşikler meydana gelir. Bu nedenle bileşikler oluşurken farklı element atomları kimyasal bağlar sayesinde bir araya gelir ve yeni maddeler oluşur. Atomlar bileşik oluşturduklarında atomların arasındaki uzaklık değişir. Atomların element halindeyken aralarındaki uzaklık çok azdır. Atomlar bileşik oluşturduklarında ise aralarındaki uzaklık artar. Bunun nedeni, atomların element halinde iken aralarındaki kimyasal bağların, bileşik oluşturduklarında aralarında oluşan kimyasal bağlardan faklı olmasıdır.Örnek :1- Sodyum elementindeki sodyum atomlarının arasındaki uzaklık çok azdır. Sodyum klorür bileşiğindeki sodyum atomlarının arasındaki uzaklık daha fazladır. Klor elementindeki klor moleküllerini oluşturan klor atomlarının arasındaki uzaklık çok azdır. Sodyum klorür bileşiğindeki klor atomlarının arasındaki uzaklık daha fazladır.3- Bileşiklerin Özellikleri :1- Bileşikler, kendini oluşturan elementlerin özelliklerini göstermezler ve kendini oluşturan elementlerden tamamen farklı fiziksel ve kimyasal özelliklere yani kimliklere sahiptir.2- Bileşiği oluşturan elementler kendi özelliklerini yani kimliklerini kaybederler.3- Bileşiği oluşturan elementler belirli oranlarda birleşirler.4- Bileşiği oluşturan element atomları arasında kimyasal bağlar bulunur.5- Bileşikler oluşurken enerji alışverişi olur.6- Bileşikler, kimyasal değişmeler sonucu (tepkimelerle) oluşur ve kimyasal yollarla ayrılırlar. 7- Bileşikler en az iki farklı elementten yani atomdan oluşurlar.8- Bileşiklerin belirli erime, kaynama, donma ve yoğunlaşma sıcaklıkları vardır.9- Bileşiklerin öz kütleleri sabittir.10- Bileşikler formüllerle gösterilirler.11- Bileşikler saf ve homojen maddelerdir.12- Bileşikler, moleküler yapılı bileşikler ve moleküler yapılı olmayan bileşikler olarak iki çeşittir.13- (Bileşiklerin en küçük yapı birimleri moleküllerdir). 7.SINIF KİMYA

36. 7.SINIF KİMYA

37. b) Moleküler Yapılı Olmayan Bileşikler :Bileşikler, moleküllerden oluşmayıp bileşiği oluşturan farklı cins element atomları bir yığın oluşturacak şekilde bir araya gelmişse böyle bileşiklere moleküler yapılı olmayan bileşikler denir. Moleküler yapılı olmayan bileşiklerdeki iyonlar düzenli bir yığın oluştururlar. Moleküler yapılı olmayan bileşikler sonsuz örgü tipi bileşiklerdir Moleküler yapılı olmayan bileşiklerdeki iyonlar düzenli bir örgü oluştururlar. Moleküler yapılı olmayan bileşikleri oluşturan zıt yüklü iyonlar arasında iyonik bağ bulunur. (İyon sayısı yığının büyüklüğüne göre değişir). • Bileşiğin İsmi Bileğin Formülü Bileşiği Oluşturan İyonlar • Kalsiyum Oksit • CaO    Ca+2 ve O–2 İyonları • Sodyum İyodürNaI     Na+1 ve I–1 İyonları • Sodyum Klorür NaCl Na+1 ve Cl–1 İyonları • Alüminyum Klorür            AlCl3 Al+3 ve Cl–1 İyonları • Kalsiyum Florür CaF2 Ca+2 ve F–1 İyonları • Alüminyum Sülfür Al2S3 Al+3 ve S–2 İyonları • Bakır (I) KlorürCuCl • Bakır (II) KlorürCuCl2 • Demir (II) Bromür FeBr2 • Demir (III) Bromür FeBr3 • Gümüş Nitrat AgNO3 • Kalsiyum Karbonat CaCO3 • Çinko Sülfat ZnSO4 • Alüminyum Sülfat Al2(SO4)3 • Sodyum Sülfat Na2SO4 • Sodyum Karbonat Na2CO3 • Bakır SülfatCuSO4 • Klorat (*) ClO3     (KÖK) • Kromat (*) CrO4    (KÖK) 7.SINIF KİMYA

38. 7.SINIF KİMYA

39. Karışımlar (Konu Anlatımı) • Birden çok maddenin kimyasal bağ oluşturma-dan bir arada bulunmasıyla meydana gelen mad-delere karışım denir. Karışımlar görünümlerine göre iki çeşittir:1-Heterojen Karışımlar (Adi Karışımlar): Karışımı oluşturan maddeler karışımın her tarafına eşit miktarlarda dağılmaz.  Örnek: (tebeşir tozu+ su), (zeytinyağ+su) Süt, ayran, toprak, beton, sis…. A- Süspansiyon (katı- sıvı) Bir katının sıvı içerisinde çözünmeyip, parçacıklar (asılı)halinde kalmasıyla oluşan karışımlardır. Ör-nek: ayran, pişmiş türk kahvesi, çamurlu su, te-beşirli su, hoşaf, taze sıkılmış meyve suyu, kan. B- Emülsiyon (sıvı- sıvı) Bir sıvının başka bir sıvı içerisinde çözünmeden kalmasıyla oluşan karışımlardır. Örnek: zeytinyağ-su, benzin-su, süt… C- Aerosol (sıvı- gaz) Bir sıvının gaz ile oluşturduğu heterojen karışım-lardır. Örnek: deodorantlar, sis, spreyler…  Heterojen Karışımların Özellikleri: 1- Heterojen özellik gösterirler. 2- Bulanık görünürler. 3- Dipte çökelti oluştururlar. 4- Genellikle tanecikleri gözle görülür. 5- Fiziksel yolla (süzme) ayrılırlar. 7.SINIF KİMYA

40. 7.SINIF KİMYA

41. 7.SINIF KİMYA

42. 7.SINIF KİMYA

43. 7.SINIF KİMYA

44. 7.SINIF KİMYA