ÇOCUKLARIN BESLENMESİ VE GIDA HİJYENİ BİLGİLENDİRME TOPLANTISI

1. ÇOCUKLARIN BESLENMESİ VE GIDA HİJYENİ BİLGİLENDİRME TOPLANTISI İstanbul Kantinciler Esnaf Odası Gıda Mühendisi Zülfiye SAPANKAYA

2. Beslenmede amaç:insanının yaşına, cinsiyetine, çalışma ve özel durumuna göre ihtiyacı olan enerji ve besin öğelerinin her birini yeterli miktarlarda alabilmektir. • Besin öğeleri, besinlerle karşılandığı için besinlerin uygun seçimi, hazırlanması, pişirilmesi, saklanması ve tüketilmesinde belirli kurallara uyularak sağlık bozucu duruma getirmeme, besleyici değerlerini koruma ve maliyeti en azda tutma, beslenmenin diğer amaçlarıdır.

3. Okul çağı çocuklarının enerji ihtiyaçları büyüme oranı, aktivite seviyesi ve vücut büyüklüğüne bağlı olarak değişmektedir. Bütün çocukların beş besin grubundan belli miktarda tüketmesi gerekmektedir. Bir çok okul çağı çocuğu günde 1800 ile 2200 kalori arasında enerjiye ihtiyaç duyar. 11-14 yaşındaki çocukların günlük enerji ihtiyacı 2500 kalori, 15-18 yaştakilerin 2800 kaloridir. Bunlar ortalama değerlerdir.

4. Ülkemizde halkın beslenme durumu bölgelere, mevsimlere, sosyo-ekonomik düzeye, kentsel ve kırsal yerleşime göreönemli farklılıklar göstermektedir. Halkın bilinçsizliği, Hatalı besin seçimi, Yanlış hazırlama,pişirme ve saklama yöntemlerinin uygulanması

5. Çocuklarda beslenme eğitimi evde başlıyor. 3 yaşındaki bir çocuk besinler konusunda oldukça fazla bilgi sahibi oluyor.5 yaşında bu bilgi daha da artıyor. Sevilen ve sevilmeyen besinler gibi kişisel alışkanlıklar ve öncelikler oluşuyor bu yaşlarda.

6. Çağımızın hastalığı olarak adlandırılan OBEZİTE (dengesiz ve aşırı beslenme) önlemek için; • 1-Ebeveynlerin,öğretmenlerin ve çocukların sağlıklı beslenme konusunda eğitilerek beslenme bilincinin oluşturulması • 2-Fiziksel aktiviteyi artıracak etkinlikler düzenlenmesi • 3-Okullarda spor merkezlerinin artırılması

7. BESİNLER ve BESİN ÖĞELERİ Yaşamımız için gerekli olan gıdaları, elde edildikleri kaynaklara göre iki gruba ayırabiliriz: 1- Süt, yumurta, peynir, et, tavuk balık gibi hayvansal kaynaklı gıdalar. 2- Sebze,meyve,pirinç,mercimek,kuru fasulye ceviz pekmez gibi bitkisel kaynaklı gıdalar. Besin öğeleri; protein, karbonhidrat, yağ, vitaminler, mineraller ve sudur. Vücudumuzun bileşimi de bu besin öğelerinden oluşmaktadır.

8. GÜVENİLİR GIDA NEDİR? Güvenilir gıda; temiz, bozulmamış ve içinde sağlığa zararlı maddeler bulundurmayan gıdadır. Açıkta satılan gıdalar hem temiz değil hem de uygun koşullarda olmadıkları için sağlıksızdırlar. Bu nedenle dışarıda satılan gıdaları asla satın almayınız. Gıdaların çeşitli koşullarda kirlenmesi, gıda güvenliğini tehdit etmekte ve böylece gıdaların sağlığımızı bozucu hale gelmesine neden olabilmektedir . Gıdalarımız 3 şekilde kirlenebilir. 1.Fiziksel Kirlenme Fiziksel kirlenmeye gıda olmayan yabancı maddeler, cam kırıkları, saç, sinek vb. neden olabilir.

9. 2- Kimyasal Kirlenme Kimyasal kirlenmeye gıdaların yetiştirilmesi sırasında kullanılan tarım ilaçları, yemek yenilen tabak, çatal vs. gibi araçların iyi durulanmaması nedeniyle üzerlerinde kalan deterjanlar, gıda ambalajında kullanılan özellikle renkli plastikler vb. neden olabilir. 3- Biyolojik Kirlenme Biyolojik kirlenmeye en fazla neden olan etmen, gıdaları kirleterek gıda aracılığı ile oluşan hastalıklara ve gıda zehirlenmelerine sıklıkla yol açan bakterilerdir

10. GÜVENLİ GIDANIN 5 ALTIN KURALI 1-TEMİZ KALIN • Yiyecekleri hazırlamadan ve temas etmeden önce ellerinizi yıkayın • ✔ Tuvaletten sonra ellerinizi yıkayın • ✔ Yiyecek hazırlamadan önce kullanılacak aletleri ve yüzeyleri yıkayın dezenfekte edin • ✔ Mutfak bölgesini ve gıdaları böceklere, haşerelere ve hayvanlara karşı koruyun • NEDEN • Mikropların çoğu hastalık oluşturmasa da,toprakta, suda, hayvanlarda ve insanlarda • tehlikeli mikroplar bolca bulunmaktadır.Bu tarz mikroplar elle taşınır, elbiselere ve • aletlere dokunarak, özellikle kesme tahtalarınahafif bir dokunuşla bile gıdalara geçer ve • gıda kaynaklı hastalıklara neden olur.

11. 2-PİŞMİŞ VE ÇİĞ GIDALARI BİRBİRİNDEN AYIRINIZ ✔ Çiğ et, tavuk ve deniz ürünlerini diğer gıdalardan ayırın ✔ Çiğ gıdalar için ayrı bıçak ve kesme tahtası gibi mutfak aletleri kullanmaya özen gösterin ✔ Çiğ ve pişmiş gıdaların temasını önlemek için farklı kaplarda saklayın NEDEN? Et, tavuk ve deniz mahsulleri gibi çiğ gıdalar ve onların suları tehlikeli mikroplar içerebilir ve bunlar gıda hazırlama veya depolama aşamalarında diğer yiyeceklere bulaşabilir.

12. 3-DOĞRU ŞEKİLDE PİŞİRİN ✔ Özellikle et, tavuk ve deniz ürünlerini dikkatli ve doğru şekilde pişirin ✔ Çorba ve sulu yiyecekleri kaynatarak 70°C ye ulaştığından emin olun.Et ve tavuk da suyunun berrak olduğundan pembe olmadığından emin olun. En ideali termometre kullanın ✔ Pişmiş gıdaları tekrar ısıtma işlemini dikkatli yapın NEDEN? • Uygun pişirme teknikleri hemen hemen zararlı tüm mikroorganizmaları öldürür. Çalışmalar göstermiştir ki gıdaları 70°C nin üzerinde pişirerek tüketime güvenli olması sağlanabilir. Özellikle dikkat edilecek gıdalar kıyma, rosto, büyük parça et yemekleri ve bütün tavuktur.

13. 4-GIDALARI UYGUN VE GÜVENLİ SICAKLIKTA SAKLAYINIZ. ✔ Pişmiş gıdaları oda sıcaklığında 2 saatten uzun saklamayınız ✔ Pişmiş ve bozulabilir gıdaları acilen buzdolabına alın (tercihen 5°C altında) ✔ Servis öncesi pişmiş gıdaları sıcak tutun (60°C nin üstünde) ✔ Buzdolabında bile olsa gıdaları gereğinden uzun süre saklamayın ✔ Donmuş gıdaların oda sıcaklığında çözünmesine izin vermeyin. NEDEN? Oda sıcaklığında bekletilen gıdada mikroplar çok kısa sürede çoğalır.Gıdaları 5°C altında veya 60°C üstünde tutmak mikroorganizma faaliyetlerini yavaşlatır veya durdurur. Bazı zararlı mikroplar altında da gelişebilir.

14. 5-GÜVENLİ SU VE HAMMADDE KULLANIN ✔ Güvenli temizlik için uygun su kullanın ✔ Taze ve bütün gıdalar seçin ✔ Pastörize edilmiş süt gibi güvenlik için işleme tabi tutulmuş gıdaları seçin ✔ Özellikle çiğ yenecek sebze ve meyveleri iyice yıkayın ✔ Son kullanım tarihi geçmiş gıdaları kullanmayın NEDEN? Su ve buz da dahil olmak üzere hammaddelere tehlikeli mikroorganizmalar ve kimyasallar bulaşmış olabilir. Zedelenmiş ve küflü ürünler toksik kimyasallar üretebilir. Hammadde seçiminde dikkatli olmak ve yıkamak veya soymak gibi küçük önlemler riski azaltır.

15. DAİMA HATIRLAYINIZ! • SICAK ÜRÜNLERİ SICAKTA TUTUNUZ. • SICAK ÜRÜNLERİ SERVİS YAPINCAYA KADAR 60 DERECEDE MUHAFAZA EDİNİZ. • SOĞUK ÜRÜNLERİ 5 DERECEDE MUHAFAZA EDİNİZ.

16. UNUTMAYINIZ!ELLERİNİZİ HER ZAMAN SABUN VE ILIK SUYLA YIKAYINIZ • 1.ADIM: Ellerinizi akan ılık suyun altında ıslatın. 2.ADIM: Sabunu ellinizin her tarafına dökün.

17. 3.ADIM:Tırnaklarınızın altını ve bileklerinizide iyice temizleyin 4.ADIM:Ellerinizin her tarafını 20 sn sabunla yıkayın

18. 5.ADIM:Akar ılık suyun altında hiç köpük kalmayacak şekilde yıkayın. 6.ADIM Ellerinizi kağıt havlu ile kurulayın.

19. Ellerinizi yıkadıktan sonra asla üstünüze sürerek kurulamayın! Çünkü giysilerindeki bakteriler temiz ellerinize bulaşabilir • ELLERİNİZİ NE ZAMAN YIKAMALISINIZ ? • 1.Dışarıdan eve gelince. • 2.Her yemek öncesi ve sonrası • 4.Burnumuzu elledikten , öksürüp-hapşırdıktan sonra, • 3.Her tuvalet çıkışında, • 5.Çamur/toprak ile oynadıktan sonra, • 6. Parayı elledikten sonra, • 7.Saçlarını taradıktan ve elledikten sonra, • 8.Hasta insanlara dokunmadan önce ve sonra • 9.Kedi,köpek ve diğer hayvanları elledikten sonra • 10.Kimyasal madde ve donanımlara dokunduktan sonra • ellerinizi yukarıda gösterilen şekilde yıkamalıyız.

20. ÖNEMLİ YASAL MEVZUAT Gıda işi ile uğraşanlarda ve sıhhi müesseselerde çalışanlarda portörlük muayenesi için yapılacak tetkikler nelerdir ? 1- Gaita kültürü (Salmonella ve Shigella yönünden 6 ayda bir) 2- Dışkının mikroskopik incelenmesi (Entamoeba histolytika kistleri, Giardia lamblia kistleri ve Helmint yumurtaları yönünden 6 ayda bir) 3- Burun ve boğaz kültürü (Staphylococcus aureus yönünde 6 ayda bir) 4- Akciğer grafisi (Tüberküloz yönünden yılda bir).

21. TEŞEKKÜRLER