كارگاه آموزشي مهارتهاي تدوين و انتشار مقاله هاي علمي و پژوهشي

1. كارگاه آموزشيمهارتهاي تدوين و انتشار مقاله هاي علميو پژوهشي مدرس: دكتر يزدان منصوريان عضو هيات علمي دانشگاه خوارزمي E-mail: mansourian@tmu.ac.ir URL:http://y.mansourian.googlepages.com/ Weblog: http://invisibleweblog.blogspot.com

2. سر فصل مطالب • معرفي اصول و مهارتهاي لازم براي نگارش علمي، • مروري بر موانع نگارش و چگونگي غلبه بر اين موانع، • معرفي روشهاي تدوين ساختار مقاله هاي علمي، • تبيين چگونگي کسب عادت به نوشتن جهت تقويت مهارتهاي نگارشي، • آموزش مهارت درايجاد پيوندهاي لازم بين اطلاعات برگرفته از منابع اطلاعاتي با دانسته هاي قبلي خود، • چگونگي بکار گيري و استفاده بهينه از اطلاعات به دست آمده براي انجام مقصود موردنظر؛ • ادامه ...

3. ادامه سرفصل مطالب • اطلاع از ملاحظات قانوني, اقتصادي و اجتماعي مربوط به استفاده و دسترسي به اطلاعات ( مثل حقوق مولف, شيوه استناد دهي و موارد مشابه)، • مرور شيوه هاي صحيح استناد دهي به منابع علمي رسمي و غير رسمي، • آشنايي با ابزارهاي پژوهشي اصلي از جمله چکيده نامه ها، نمايه ها و اصطلاحنامه ها، • انجام تمرين براي آشنايي با روشهاي موثر انجام مکاتبه با مجله هاي علمي بين المللي، • چگونگي پاسخگويي به نظرات داوران

4. پژوهشهايي که به آنها استناد مي شود

5. انگيزه هاي نوشتن • نوشتن به قصد آموختن • نوشتن به قصد بررسي موضوع تحقيق • نوشتن به قصد مستند سازي • نوشتن به قصد گزارش دهي • نوشتن به قصد متقاعد کردن ديگران

6. ادامه انگيزه هاي نوشتن • سهيم کردن ديگران در انديشه ها و آرا خويش • تبديل دانش شخصي به دانش اجتماعي • تملک يا شخصي کردن دانش • تنازع بقا در محيط دانشگاهي و پژوهشي • شعار ”بنويس و زنده بمان“ Publish or Perish حري 1385

7. موانع نگارش • فرصت و فراغت لازم براي نوشتن را ندارم (کمبود وقت و گرفتاريهاي زندگي) • در محل کارم امکان و فضاي لازم براي نوشتن مهيا نيست (کمبود فرصت و فضا براي نوشتن) • انگيزه اي براي پيشرفت شغلي و حرفه اي ندارم (فقدان انگيزه براي ارتقاء) • ساير مسئوليتهايم مثل تدريس در کلاس برايم اولويت دارد (عدم الويت نوشتن) • ترجيح ميدهم بجاي نوشتن آثار ديگران را بخوانم (اولويت خواندن بر نوشتن) • ترجيح مي دهم اوقات فراغتم را به کارهاي ديگري اختصاص دهم (عدم علاقه به نوشتن) • مطالب زيادي براي خودم مي نويسم اما نه به نيت انتشار آنها (درونگرايي و عدم علاقه به ارتباط) • چه اهميتي دارد، هيچ کس نوشته هاي ما را نمي خواند (بي اعتمادي به اثرگذاري نشر انديشه) • ترس از عدم پذيرش مقاله مرا از نوشتن باز مي دارد (عدم وجود اعتماد به نفس در نوشتن) • من اصلاً قادر نيستم به خوبي بنويسم (عدم برخورداري از مهارتهاي نگارش)

8. روشهاي غلبه بر موانع نگارش • از فرصتهاي کوتاه نوشتن استفاده کنيد، • نگارش و ويرايش را همزمان انجام ندهيد، • به خاطر داشته باشيد نگارش فرايندي غير خطي است، • نوشتن و انديشيدن همزمان اتفاق مي افتد، • قرار نيست نخستين مقاله شما بهترين مقاله شما باشد، • تکنيک نگارش آزاد را امتحان کنيد، • وبلاگي براي خود درست کنيد، • آثار موفق را بخوانيد و از شيوه نگارش آنها الهام بگيريد.

9. اصول نگارش مقاله علمي • اصول نگارش در هر رشته متفاوت است • زبان نگارش و ساختارها متفاوت است • چگونگي ارائه بحثها متفاوت است • شيوه استنادها متفاوت است • .....

10. اجزاء معمول در مقاله هاي علمي • عنوان (معمولا منعکس کننده مندرجات مقاله و حاوي کليدواژه ها) • نام، نشاني، درجه تحصيلي، محل کار و سمت نويسنده/نويسندگان • چکيده (معمولا چکيده راهنما يا چکيده ساختار يافته) • کليدواژه ها (جهت افزايش دسترس پذيري مقاله در هنگام جستجو) • مقدمه (زمينه سازي براي آغاز بحث اصلي و معرفي مقدماتي پزوهش) • بيان مسئله (اشاره به مشکلي که زمينه ساز اجراي پژوهش شده است) • تبيين هدف/ اهداف پژوهش • پرسش/ پرسشهاي پژوهش و گاهي فرضيه/ فرضيه هاي پژوهش • پيشينه پژوهش، مرور نوشتارها و تشريح مباني نظري مرتبط با موضوع • معرفي پروژه تحقيقاتي، تبيين ضرورت اجرا و ويژگيهاي متمايز کننده آن • ادامه ...

11. ادامه اجزاء معمول در مقاله هاي علمي • تشريح روش شناسي مورد استفاده و تبيين رويکرد مقاله • ابزار گردآوري داده ها، روش نمونه گيري و ابزار تحليل داده ها • توصيف ويژگيهاي جامعه پژوهش و مشخصات نمونه گرفته شده از آن • تبيين محدوده و محدوديتهاي پژوهش • ارائه يافته هاي توصيفي و تحليلي (معمولا همراه با جدول و نمودار) • بحث و نتيجه گيري (پاسخگويي به پرسشهاي پژوهش و تامين هدف) • پيشنهاد/پيشنهادهايي براي پژوهشهاي بعدي • تقدير و تشکر (ذکر نام افراد يا موسساتي که در مقاله مشارکت داشته اند) • منابع مورد استفاده و گاهي ذکر منابعي براي مطالعه بيشتر • پيوستها (مثل واژه نامه تخصصي، متن پرسشنامه يا معرفي نويسندگان)

12. ويژگيهاي يک مقاله علمي خوب • برخورداري از ساختار علمي (C4) • اصالت (Originality) • برخورداري از تفکر انتقادي (Critical Thinking) • مشارکت در دانش (Contribution to Knowledge) • بيان ايده هاي نو • کاربرد پذيري • ارائه نتايج قابل ادامه در پژوهشهاي بعدي

13. انواع مقاله هاي علمي • Review Papers • Research Papers • Book Review • Case Studies Reports • Work-in-progress Reports • Conceptual Papers • مقاله هاي مروري • مقاله هاي پژوهشي • نقد و بررسي • مطالعه موردي • گزارش پيشرفت کار • مقاله هاي مفهومي

14. انگيزه نگارش گزارشهاي پيشرفت کار • اطلاع رساني • قانع کردن • بازخورد گرفتن • گزارش کردن • طرح پرسش • ... • To Inform • To Persuade • To Get Feedback • To Report • To Raise Questions

15. معني پيشرفت در پروژه • رسيدن به نتيجه اي مشخص (خوب، بد، اوليه، غير منتظره ...) • توانايي در تفسير يک نتيجه • رسيدن به اهداف از پيش تعيين شده • کسب اطمينان در يک حوزه پژوهشي • تکميل بخش مشخصي از کار (حتي بخشي جزئي) • يادگيري تکنيک/تکنيکهاي جديد • رسيدن به درک بهتري از يک موضوع

16. تکنيک SMART • SMART = Specific, Measurable, Achievable, Realistic and Time-scaled • SMART = Simple, Meaningful, Articulate, Responsible, Towards what you want

17. تکنيک نگارش آزاد • به عنوان مقدمه اي بر نوشته اصلي • روشي براي غربال موضوع • استفاده از فرصتهاي کوتاه نوشتن • ايجاد عادت به نوشتن • کسب مهارت در نوشتن • پرهيز از ويرايش زود هنگام • افزايش اعتماد به نفس • تعيين موانع و يافتن راهکارها

18. تدوين برنامه زماني براي نگارش • ويرايش طرح اوليه • گردآوري فهرست منابع مرتبط • خلاصه کردن و يادداشت برداري از منابع • تدوين پرسشهاي پژوهش و اهداف آن • تععين مهلت براي اتمام کار (کاملا ضروري)

19. چگونگي ايجاد عادت به نوشتن • نگارش درباره آنچه مي خوانيد و پيوند آن با آنچه که انجام مي دهيد • اولويت بندي نگارش • اختصاص زماني خاصي به نوشتن • نوشتن همزمان با خواندن • عدم همزماني نگارش و ويرايش • تعيين پاداش براي نوشتن و تنبيه براي ننوشتن!

20. فرصتهاي موجود در نگارش زبان انگليسي • در نگارش علمي به زبان انگليسي اصل بر ساده نويسي است و اين اصل پذيرفته شده به نويسندگان غير انگليسي زبان کمک مي کند مطالب خود را به راحتي به رشته تحرير درآورند، • تاکيد بر تدوين جملات کوتاه و پرهيز از جملات طولاني است، • مطالعه مقاله هاي منتشر شده توسط صاحب نظران هر حوزه روش خوبي براي آموختن شيوه نگارش است. • زبان انگليسي زباني غني از نظر لغوي به شمار مي رود و دايره لغات موجود در آن بسيار گسترده است. • اين زبان در پذيرش لغات جديد و ايجاد لغات تازه انعطاف پذير است. • کاربرد گسترده اين زبان در کشورهاي مختلف دنيا باعث شده که امروزه بسياري از افرادي که توليدات علمي خود را به اين زبان منتشر مي کند رو به فزوني باشد.

21. چالشهاي زبان انگليسي در نگارش علمي • ترجمه تحت اللفظي از فارسي به انگليسي بدون در نظر گرفتن تفاوتهاي ساختاري اين دو زبان معمولا نتيجه مناسبي در بر ندارد. • گاهي ترجمه تحت اللفظي مي تواند براي خواننده انگليسي زبان بي معني يا گمراه کننده باشد. • معمولا کلمه هاي مترادف معاني متفاوتي در زمينه هاي گوناگون دارند و عدم آشنايي با اين تفاوتها مشکلات بزرگي ايجاد مي کند. • عدم رعايت يکدستي و ادغام زبان نوشتاري و گفتاري از چالشهايي است که به مقالات علمي آسيب جدي مي زند.

22. روشهاي بيان اصالت يک پژوهش • اجراي تحقيقي که قبلا انجام نشده است • بيان يک ايده تازه به نحوي که قبلا انجام نشده • استنتاج از ايده هاي ديگران از زاويه اي نو • انجام يک تحقيق در يک کشور براي اولين بار • استفاده از تکنيکهاي موجود براي منظوري تازه • گذر از مرزهاي روش شناسي رشته خود • مشارکت در دانش • استمرار يک کار اصيل ديگر

23. پنج نکته کليدي قبل از ارسال مقاله به مجله • بررسي سطح و ضريب تاثير مجله مورد نظر بر اساس فهرستهاي موجود از جمله فهرست آي آس آي • رعايت دقيق قواعد نگارش و مراحل ارسال مقاله بر اساس دستور العمل منتشر شده توسط مجله • آشنايي با روش و فرايند داوري مقاله در مجله مورد نظر • دقت در نظرات داوران و تدوين پاسخ مناسب به نظر آنان دررفع نقايص مقاله و نه توجيه آنچه وجود دارد • آشنايي با چگونگي ارسال دوباره متن اصلاح شده

24. معرفي موسسه ISI Institute for Scientific Information • تاريخچه: در سال 1960 توسط دکتر يوجين گارفيلد تاسيس شد. اساس کار اين موسسه طي 47 سال گذشته بر علم تحليل استنادي بوده است. • اهميت علمي: از ميان مجله هاي علمي جهان 15000 مجله توسط اين موسسه شناسايي و فهرست آنها تهيه شده است. • روش کار: ميزان استناد به مقالات مجله ها که مبناي تعيين ضريب تاثير هر مجله مي باشد اساس کار ISI را تشکيل مي دهد.

25. پاسخگويي به داوران • به نظرات داوران با خوش بيني نگاه کنيد. • بلافاصله پس از دريافت نتيجه داوري به آن پاسخ ندهيد و چند روزي صبر کنيد. • براي سهولت فرايند انتشار و كمك به سر دبير در تشخيص اصلاحات در فايلي جداگانه و به تفكيك به نظرات هر يک از داوران پاسخ دهيد. • علاوه بر آن در نسخه ويرايش شده نيز تغييرات اعمال شده را به نحوي مشخص کنيد. • در اغلب موارد داوران خواستار تغييرات جزيي در مقاله هستند، اما گاهي نيز تغييراتي كلي را توصيه ميكنند. • اگر اين اصلاحات جزيي باشد سردبير نسخه ويرايش شده را با متن اوليه تطبيق مي دهد و دوباره آن را براي داور ارسال نخواهد کرد. • اگر تغييرات اساسي و كلي بوده باشد سردبير متن جديد را دوباره براي داور جهت بررسي مجدد ارسال مي كند.

26. منابع • ابوالحسني، محسن. (1381). چگونه مقاله علمي بنويسيم و آنرا به چاپ برسانيم. تهران: انستيتو پاستور ايران. • ادريسي، محمد حسن. (1382). آيين نگارش فارسي. اصفهان: انتشارات اردکان. • پريرخ ، مهري و فتاحي، رحمت الله. (1384). راهنماي نگارش مرور نوشتارها و پيشينه پژوهش. تهران: نشر کتابدار. • حرّي، عباس و شاهبداغي، اعظم (1385). شيوه هاي استناد در نگارشهاي علمي: رهنمودهاي بين المللي. تهران: دانشگاه تهران. • حرّي، عباس. (1385) آيين نگارش علمي تهران: نهاد کتابخانه هاي عمومي کشور. • سميعي، احمد. (1387). نگارش و ويرايش. چاپ نهم. تهران: سمت.

27. ادامه منابع • شهبازي، رحيم. (1386). دستنامه واژه پردازي فارسي و لاتين. تهران: نشر کتابدار. • طوسي، بهرام. (1382). راهنماي پژوهش و اصول علمي مقاله نويسي. مشهد: نشر تابران. • فتوحي، محمود. (1385). آيين نگارش مقاله علمي- پژوهشي. تهران: سخن. • قندي، حسين. (1383). مقاله نويسي در مطبوعات. تهران: دانشگاه علامه طباطبايي. • کاظمي، عباس. (1379). چگونه تحقيق کنيم: راهنماي جامع تحقيق، نگارش و دفاع از پايان نامه هاي کارشناسي ارشد و دکترا. تهران: دانشگاه امام حسين (ع). • مختاري، حيدر. (1384). چکيده ساختاري و نقش آن در فشرده سازي اطلاعات. فصلنامه کتاب. دوره 16، ش 4. ص. 79-73. • منصوريان، يزدان (1388). مقاله نويسي علمي: اصول و روشها. تهران: نشر کتابدار (زيرچاپ)

28. ادامه منابع • Albert, T. (2000). Winning the Publication Game: How to Write a Scientific Paper without Neglecting your Patient, 2nd edition. Abingdon: Radcliffe. • Birjandi, Parviz, Alavi, Mohammad, Salmani Nodoushan, Mohammad Ali. (2007). Advanced Writing. Tehran, Zabankadeh. • Day, A. (1996). How to Get Research Published in Journals, Aldershot: Gower. • Huff, A. S. (1999). Writing for Scholarly Publication. London: Sage. • Karls, J. B. and Szymanski, R. (1990). The Writer's Handbook: A Guide to the Essentials of Good Writing. Lincolnwood, Illinois, National Textbook Company.

29. ادامه منابع • Murray, R. (2007). Writing for Academic Journals. Maidenhead, Open University Press. • Swales, J.M. and Feak, C.B. (1994). Academic Writing for Graduate Students: Essential Tasks and Skills. Ann Arbour, MI: University of Michigan • White, Nancy. (2001). Writing Power. New York, Simon & Schuster. • The Writer's Handbook (2007). Writing Center of the University of Wisconsin at Madison at http://www.wisc.edu/writing/Handbook/index.html