1 / 21

Tema: “Ekonomia e cash -it në Shqipëri dhe programi i bankës qendrore për ta reduktuar atë”.

Tema: “Ekonomia e cash -it në Shqipëri dhe programi i bankës qendrore për ta reduktuar atë”. 1- Sektori joformal i ekonomisë dhe përdorimi i cash -it në ekonomi. 2- Rasti i Shqipërisë dhe ekonomia cash .

tait
Download Presentation

Tema: “Ekonomia e cash -it në Shqipëri dhe programi i bankës qendrore për ta reduktuar atë”.

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Tema:“Ekonomia e cash-it në Shqipëri dhe programi i bankës qendrore për ta reduktuar atë”. 1- Sektori joformal i ekonomisë dhe përdorimi i cash-it në ekonomi. 2- Rasti i Shqipërisë dhe ekonomia cash. 3- Banka e Shqipërisë dhe programi i saj për të kontribuar në reduktimin e cash-it në ekonomi. 4- Në vend të mbylljes, por jo mbyllje… Nga: Prof. Dr. Shkëlqim CANI. Mars 2004

  2. 1- Sektori joformal i ekonomisë dhe përdorimi i cash-it në ekonomi. • Ekonomi joformale është tërësia e të gjitha aktiviteteveekonomike, të cilat kontrubuojnë në llogaritjen e PBB-së, por që nuk regjistrohen (E. Feige). • Ekonomi joformale është ekonomia që gjeneron të ardhura , të cilat nuk janë të regjistruara në statistikat zyrtare (Tanzi). -Prodhimi dhe tregtimi i të mirave dhe i shërbimeve, ligjore dhe joligjore, të cilat ‘i shpëtojnë’ vlerëimit zyrtar të PBB-së, përbën pjesën joformale të ekonomisë (P. Smith).

  3. 1- Sektori joformal i ekonomisë dhe përdorimi i cash-it në ekonomi. Aktivitetet më të ndeshura në ekonominë joformale.

  4. 1- Sektori joformal i ekonomisë dhe përdorimi i cash-it në ekonomi. Sektori joformal i ekonomise reduktohet nese • evidentohet aktiviteti real ekonomik i aktorëve të tregut nepermjet kontrollit efikas (dogana & tatime); • mblidhen në mënyrë ligjore të ardhurat që duhet të derdhen në buxhetin e shtetit, përkundrejt aktivitetit ekonomik të evidentuar; • përballë ligjit të gjithë janë të barabartë, fakt që ndihmon dhe nxit zhvillimin ekonomik të vendit në kushtet e një konkurrence të ndershme. Shteti drejton dhe koordinon kete proces.

  5. 1- Sektori joformal i ekonomisë dhe përdorimi i cash-it në ekonomi. Vlerësimi i ekonomisë joformale është një proces i vështirë • gjykohet mbi një grup shifrash dhe informacioni. Shprehje e pranisë së ekonomisë joformale është, sasia eparasë që qarkullon jashtë sistemit bankar. Pse? Aktorët e pjesës joformale të ekonomisë, preferojnë më shumë se kushdo tjetër të kryejnë veprime me cashata fshehin aktivitetin e tyre real dhe ‘u shpëtojnë’ padrejtësisht detyrimeve fiskale.

  6. 2- Rasti i Shqipërisë dhe ekonomia cash. Vlerësimet tregojnë se, një pjesë e konsiderueshme e aktiviteteve ekonomike është e paregjistruar. - (≈ 30%/PBB) – INSTAT - (≈ 50%/PBB) - World Report, 2002 - Shqipëria, në krahasim me vendet e rajonit, qëndron më poshtë per reduktimin e ekonomisë joformale. - Paralelisht me ekonominë joformale lulëzon edhe ekonomia e cash-it=PJB/M3 ≈ 30%, me larti ne te gjithe vendet e tranzicionit.

  7. 2- Rasti i Shqipërisë dhe ekonomia cash. PJB/M3 (në %).

  8. 2- Rasti i Shqipërisë dhe ekonomia cash. - Faktorët që stimulojnë ekonomine e cash-it (1). A) Faktore te infrastrukturës së sistemit bankar: - shpërndarja josimetrike e sistemit bankar - ngadalësia në kryerjen e pagesave si brenda ashtu dhe jashtë vendit (deri në dhjetor të vitit 2003); • prania e kërkesave të tepruara, pranë bankave, të cilësuara si tejet burokratike; • mungesa e disa shërbimeve bankare që lehtësojnë kryerjen e transaksioneve si nga individët ashtu edhe nga bizneset  nxisin individet dhe bizneset qe te preferojne perdorimin e cash-it.

  9. 2- Rasti i Shqipërisë dhe ekonomia cash.- Faktorët që stimulojnë ekonomine e cash-it (2). B) Faktorë të tjerë (1): • prania e ekonomise joformale; bizneset qe veprojne ne ekonomine jormale, mundohen të mos i kanalizojnë veprimet e tyre financiare përmes bankave për t’iu shmangur detyrimeve ndaj shtetit; • biznese që operojnë në ekonominë formale mund të përpiqen të shmangin taksat  veprimet me bankat sigurojne pozita te favorshme ne treg (cmime me te uleta) • problemet infrastrukturore, ligjore dhe të rendit; • individët dhe bizneset mund të mos ndjehen shumë të sigurt për të përdorur menjëherë instrumentet e reja të pagesave = mungesa e reputacionit te sigurise; • mungesa e një mentalitetit të nevojshëm në publikun e gjerë per përdorimin e mjeteve jocash;

  10. 2- Rasti i Shqipërisë dhe ekonomia cash.- Faktorët që stimulojnë ekonomine e cash-it (3). Te dhena nga BoP (2003) 1) Transaksionet tregtare në shumë raste kalojnë jashtë sistemit bankar (cash). B) Faktorë të tjerë (2): • niveli i ulët i të ardhurave për një pjesë të madhe të popullatës shqiptare; • mungesa e infrastrukturës së nevojshme në tregti dhe në shërbime; • etj.. 2) Shpërndarja e mënyrave të dërgesave nga emigrantët (Vrojtimi-shtator ’03, IBK).

  11. 2- Rasti i Shqipërisë dhe ekonomia cash. Ambienti cash ne ekonomi duhet reduktuar. Pse? a) Reduktimi i cash ndihmon: • reduktimin e ekonomisw joformale; • ndertimin e nje politike te drejte monetare; • mobilizimin e kanaleve bankare per rritjen ekonomike (rritje e kreditimit) – rritje e qarkullimit te parave; • uljen e korrupsionit dhe të evazionit fiskal.  Integrimi do të jetë më e shpejtë. b) Jane krijuar disa kushte qe ndihmojne formalizimin e kalimit te parave ne sist. bankar: • 16 banka te nivelit te dyte (dege te neper rrethe); • zyra te kembimit valutor (agjenci te shumta edhe neper rrethe); • institucione finanaciare jobanka; • kuader ligjor dhe rregullativ; • teknologji e përparuar (RTGS & AIPS, janar 2004).

  12. 3- Banka e Shqipërisë dhe programi i saj për të kontribuar në reduktimin e cash-it në ekonomi. Përse program? • Reduktimi i cash-it në ekonomi është një problem kompleks (përfshin veprimin e aktorëve të rëndësishëm të ekonomisë, të shtetit dhe të shoqërisë shqiptare). • Programi është një bashkësi dhe bashkërendim veprimesh dhe masash në një plan të gjerë. • Shtrirja e kohore e programit do të jetë për një periudhë relativisht të gjatë. • Fushata sensibilizuese do te jete pjese e programit. • Në rastin e programeve, hapat sensibilizues, hidhen pasi janë realizuar arritje konkrete (p.sh. vendosja e ATM).

  13. 3- Banka e Shqipërisë dhe programi i saj për të kontribuar në reduktimin e cash-it në ekonomi. Faza e parë: u konkludua në nëntor ’03, me realizimin e tryeze të ndërinstitucionale me pjesemarrjen e bankave, Unionit Financiar dhe biznese. Fazat e mëtejme: kanë të bëjnë me kryerjen e veprimeve konkrete nga të gjithë aktorët e këtij programi. Aktoret: Qeveria - MF me strukturat e DPT & DPD; ME, BSh, institucione publike (KESh, Ujesjelles, Albtelekom, Albaposta); Bankat; bizneset; shoqeria civile; publiku). Roli i Administrates shteterore = rol rregullativ = rol kyc

  14. 3- Banka e Shqipërisë dhe programi i saj për të kontribuar në reduktimin e cash-it në ekonomi.Si mund të reduktohet cash-i në ekonominë shqiptare?- Organet shteterore. • pagesat dhe arkëtimet në favor të buxhetit të shtetit duhet të kryhen nëpërmjet sistemit bankar; • detyrim për çelje llogarish dhe kryerje transfertash bankare edhe në marrëdhënie me organet fiskale, edhe per bizneset e mesme dhe te vogla; • stimulimi i përdorimit të gjerë i çekut si mjet pagese; • shlyerja e detyrimeve në formën e pagave dhe shpërblimeve të tjera të administratës shtetërore vetëm nëpërmjet llogarive bankare; • instalimi i sistemit të kleringut në marrëdhënien: bankë – klient (biznes ose individ) – tatime dhe dogana – sistem informacioni statistikor; • rishikimi i kuadrit ligjor dhe rregullativ; • kryerja e likuidimeve të detyrimeve mujore (energji, ujë, telefon, rimbursime shëndëtësore) të punonjësve të administrates publike nëpërmjet transfertës bankare.

  15. 3- Banka e Shqipërisë dhe programi i saj për të kontribuar në reduktimin e cash-it në ekonomi.Si mund të reduktohet cash-i në ekonominë shqiptare? – Sistemi bankar. • rritja e pranisë së agjencive bankare pranë pikave ku arkëtohen detyrimet periodike si dhe të tjera detyrime me natyrë fiskale; • rritja e pranisë së agjencive bankare pranë komunave dhe bashkive të vogla. • rritja e rolit te zyrave postare të Albapostës; • ndërtimi i sistemit elektronik që do të verifikojë on – line gjendjet e kartave elektronike; • vendosja e ATM-ve dhe sistemi i kleringut – parakusht për reduktimin e cash-it në ekonomi; • rritja e shërbimeve bankare dhe ulja e komisioneve nga ana e sistemit bankar • (roli i RZB); • shtimi i marketingut të biznesit bankar.

  16. 3- Banka e Shqipërisë dhe programi i saj për të kontribuar në reduktimin e cash-it në ekonomi.Si mund të reduktohet cash-i në ekonominë shqiptare? – Biznesi. - grupi ne rritje i bizneseve me histori marrëdhëniesh të rregullta me bankat dhe me administratën tatimore dhe doganore  asimilon shpejt teknologjinë e re bankare me qëllim përdorimin e jocash-it. • grupi jo i vogël i bizneseve që akoma nuk janë familjarizuar me bankën  marketingu bankar duhet të synojë edhe drejt këtij grupi; • duhen shpjeguar përfitimet & kostot nga shërbimet që ofrojnë bankat;

  17. 3- Banka e Shqipërisë dhe programi i saj për të kontribuar në reduktimin e cash-it në ekonomi.Si mund të reduktohet cash-i në ekonominë shqiptare? – Publiku. Publiku - aktor i kudondodhur ne program. - se pari, duhet të mirëkuptojë kete program; - se dyti, të përdorë instrumentet bashkëkohore të pagesave Publiku shqiptar perveteson shpejt te rejat (celularet, bonot e thesarit), perse jo edhe mjetet e jocash-it ? Publiku + bizneset – duhet te ndjejne bankat si insitucione besimi.

  18. 4- Në vend të mbylljes, por jo mbyllje… Programi i cilësuar “Përtej parasë”, është një hap drejt reduktimit të ekonomisë cash. Rol vendimtar – administrata shteterore & sistemi bankar Objektivat e programit jane te realizueshem nese: Vleresim relativ - Ekziston qendrueshmeri makroekonomike: +++ • Kuader ligjor dhe rregullativ: +++ • Zbatueshmeri e kuadrit ligjor dhe rregullativ: + - - • Infrastruktura ne teresi: + - - • Infrastruktura bankare: ++ - Do te ishte arritje nese, pavarësisht nga sasia e parave që kemi të familjarizohemi sado pak me shprehjen: “Do të doja të fiksoja një takim me bankierin tim për të konsultuar këtë apo atë përparësi që përfitoj nga ky apo ai shërbim bankar etj ..”

  19. JU FALEMINDERIT PER VEMENDJEN!

More Related