Géineolaíocht (1) Éagsúlacht & Sócháin (2) Éabhlóid

1. Géineolaíocht(1) Éagsúlacht & Sócháin(2) Éabhlóid

2. (1) Oidhreacht:an chaoiinatugannorgánach tréithearaghaidhóghlún go glún. Éagsúlacht: nadifríochtaí a bhíonn le feicéailidirbhall don speiceascéanna. cosúlachtaíghlachidirBanphrionsaMary (1867-1953) & Prionsa Harry, a iarua-iaruamhic .

3. 2 toscanna a cuireannbachúis le éagsúlacht: • AtáirgeadhGnéasach: • De bharrMéóis. • I rithMéóisfaigheann • gachgaméitceann do • gachpéirecromasóim. • Tásérandamachcén • cromasóim a téann I ngach • gaiméit • (2²³ teaglaimféidearthaigh!)

4. 2.Sóchán: • AthrúistructúrGéine • nóCrómasóm (DNA). • Is féidir le sócháintarlú I 2 slí: • Oidreachtúil ó tuismeothóir • Faighte I rithsaol de bharrsó-ghineach (mutagens) • Samplaí do só-ghineacha (mutagens): • Toitíní • X-gathanna • SubstaintíRadgníomhacht…

5. DéantaraicmiúarSócháinfaoi 2 ceannteidil: (a) SóchánGhéine: athraithe I structúirgéinamháin. (Mátharlaíonnathrúcuirfearan phróitéinmhíceartarfáil). Samplaíde sócháingéine: (1) Fiobroischisteach– (Cuireannan géinlochtachpróitéinmícheartarfáilsascamhóga chuireannisteacharghluaiseachtiainchlóiríde & líontarnascamhóga le múicin.)

6. Nó (b) SócháinChrómasómacha: Athrúistruchtúrnólíonchrómasóm. m.sh Siondróm Down – (Bíonncrómasómuimhir 21 breiseag an bpáistei.e bíonn2n = 47. Tarlaíonnséseotoiscnachscarannpéirecrómasóm 21 le linnméóise.)

7. Uaireantabíonnnasócháintairbheach • m.s: OiriúntE.coli. Do teochtannaéagsúla. • Ach bíonnroinntdóibhdochrachSamplaí: • Aon cheann is cúis le galarm.s.I daoineóntSínetá an sochán a ligeanndúinetáirgídéiríochta a dílea in easnamh (lactóis). Tásócháin an tabhachtach do éabhlóidspieceas

8. Ceisteannaónscrúpháipéir(2009) (i) Mínighan téarmaspeiceas. (ii) Is gnáchroinntmhaithéagsúlachta a fheiceáillaistigh de speiceas. 1. Céard a chiallaíonnéagsúlacht? 2. Luaighdháchúis leis an éagsúlacht. (iii) Cénsuntasatá le héagsúlacht ó oidhreacht in éabhlóidspeiceas? (iv) Luaighdháchineálfianaise a úsáidtearchuntacú le teoiricnahéabhlóide.

9. 2. Éabhlóid: Athrúispeiceasamháinchunspeiceasnua a churarfáiltríroghnúnádúrthathartréimhsefadaama.

10. An Stair…..Anthropology • ChuaighCharlesDarwingo dtínahoileáin Galapagos in 1831ar an long ‘HMS Beagle’ & bhunaighséteoiricnahéabhlóide. • BhíAlfred Wallace iBorneo &tháinigséar an teoiricchéanna. • D’fhoilsighDarwin a leabhar ‘On The Origin of Species..’

11. TeoiricRoghnúNádúrtha: • An proiséistrínafaighteartréitheáiritheatácomónta I pobail de bharr go bhfuilnatréithe mar bhuntáiste don speiceas. Speiceas:Grúpaorgánachatáabaltapórú (breeding) le chéilechunsliochttorthúil a churarfáil.

12. ÉABHLÓID DAOINE Tágachduine mar ball don speiceas homo sapiens-‘thinking man’ • Bhíséareolasarfaighnaceadthabliain go raibhdaoine & naápaígaoltatoisccosúilactaísaanatamaíocht. DearannteoricCharles Darwin go dtagannnacosúilachtaí mar gheallarsinsearícomónta.

13. An fhianaiseatáann leis naÉabhlóid 1. Anatamaíochtchomparáideach: Is féidir é seo a aithinttríthaifeadiontaisíchapall an laeinniú, lean an capallnacéimeannaéabhlóideseo a leanasnócosúlachtaíidircnámhanalámha I speiceas.

14. 2. An t-sutheolaíochtchomparáideach (embryology)

15. 3. Pailéointeolaíocht ( staidéarariontaisí)

16. 4.Bhithcheimic Chomparáideach *Tácomhdhúilecomóntai GACH rudbeoarnósATP& DNA Roinneanndaoine & chimpanzees 97.5% don DNA ceanna!! DNA

17. Táéabhlóidfósagtarlúinniú… • ‘Tibetans live at altitudes of 13,000 feet, breathing air that has 40 percent lesser oxygen as compared to the sea level, yet they show negligible mountain sickness. According to a team of biologists in China, the reason is human evolution, in what may be the latest and quickest evolution so far’ http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=hieIDLLfo4I