GENRE ET RECONSTRUCTION

1. GENRE ET RECONSTRUCTION Evolution du statut de la femme haitienne

2. Santimanapatenansfanm haitienne a pays’ l pouse’ l pose tetli yon seri de kesyonsouplaskeliokipenanpeyi’l . Mo sitwayente a vledidapreShamin Meer ak Charlie sever, de fanmkiferechechsoukesyonrelasyonsosyalfanmakgason, “ gen setenmounkikonsideresitwayente a kon yon espaspouvwaak yon espaspouyoreklameplasyonanmondlan – se yon mwayenpouyopwogreseepijwen pi bon kondisyonlavipou tout gwoup.

3. Pou kek lot, sitwayenete a se yon konsep malen, ki sevi pou mete moun sou kote, pou fe moun restavek. Li asepte yon seri moun epi li rejte yon seri lot swa poutet yo se fanm, swa pou sityasyon sosyal yo swa pou ras yo. Feminis ak militan kap batay pou egalite ant fanm ak gason pemet kat sitwayente a rebat epi yo pote kek chanjman nan mak fabrik ak pratik kesyon sitwayente a. Konsa nan yon travay Meer ak Sever reyalize nan

4. Lane 2004 soukozesitwayente a yoeseye bay mo a yon lot sans. Pouyo mo sa a sotinanideologipolitikoksidentalaksouliberalisakdemokrasi, koteyodimounnan se manm yon letanasyondemokratik. Li dekri yon relasyon ant mounnanakletakotemounnankapabespere yon pwoteksyonakpossibilitepou l patisipenan la vi piblikaknandesisyonnasyon an. Kesyonsitwayente a fesonjemounnan se manm yon gwoupoubyen yon kominote, e sabali yon seriresponsabilite. Sitwayente a pa senpman bay dwaakdevwa, men li se yon pratikkipemetmounpatisipenanbatisosyete li. Se pa sempman yon seridwaakdevwa, se tou yon jwetrelasyonakenfliyansnankominote a”

5. Sitwayentekivledirekonet yon moundevanlalwakomaktepolitik, se depilontanyotetoujouap retire dwasa a man men fanmyo. Noujwennsityasyonsamennandann yon serirevolisyonkitadwekotemounpranlibeteyo pa examprevolisyon 1789 an fransmalgregwomobilisazyonmedamyopratik la tetoujou pa rekonetfanmkonaktepolitik. Se sakitepouseolymp de gouge ekri a kotedeklarasyoniniverseldwamounaksitwayenfokyo mete dwafanmaksitwayen, konsalimandepoufanmyo gen dwa vote, dwapouyokandidapou tout pos nanadministrsyonpiblikepipouyoegalegoakgasonnan tout bagay. Lalwafetpourepresentevolonte tout moun an jeneral; tout sitwayen, tout sitwayenpatisipeswadirekteman , swaatravereprezantanyonanfelwa. Li dwemenmpou

6. Tout sitwayen, tout sitwayen, le yo egalego devan la lwa, yo dwe jwenn men diyite, menm plas ak men kalite travay nan administrasyon piblik la, dapre kapasite yo epi san okenn diferans ki chita sou kalite ak talan yo. Si nan revolisyon ameriken, angle ak franse prensip libete ak egalite ant tout moun te diskite epi yo te pwoklame yo, an realite kesyon esklavaj ak ras la te la tennfas nan koloni yo. Posibilite pou te fe esklav yo jwi

7. Menm prensip sa yo te mete gwo diskisyon nan mitan oksidantal rasis yo ak refome kek kouran sib yo anndan menm mouvman revolisyone a kouran radikal nan gwo peyi yo te pale sou posibilite pou aboli esclavaj la piti piti. Se ak revolisyon sendomeng lan esclav yo vin mennen yon batay jis nan bout kont dominasyon ak esplwatasyon an epi yo ranplase ansyen sosyete kolonyal, anti rasis, ki te depaman net ak jan sa te ye nan mond lan le sa a

8. Malgre se te yon revolisyon jouk nan bout, malgre jan fanm yo te angaje nan revolisyon sa a, zafe pou fanm yo patisipe nan pouvwa a te paret tankou yon bagay enposib pandan tout diznevyem syek la. Se jis nan 20tyem syek la kesyon an pral vin poze kat sou tab gras ak egzistans lig Feminin aksyon sosyal Fanm aysyen yo lye democratie ak sitwayente pou yo ka vin n aktiv nan constwisyon pays dayiti et yap kontinye bat pou yo kembe yon nivo de sitwayente descent korek satisfesan.

9. Tank fanm aysyen konpran sa sitwayente ya ye se tank li motive pou’ l pastisipe nan defini strateji pou peyi’l Pasaj fanm aysyen a sitwayen pendant yon deni syek se yon period tre difisil kote lap goumen pou soigne relasyon’l ak leta. Ki fe ke Prensep sitwayente fanm ak gason (genre) vin n kounye a yon necesite humain, yon necesite striktirel ki pou mennen nan sa ki rele egalite ant gason ak fanm

10. An nou we koman stati fanm evolye nan peyi dayiti Soti nan 1804 rive 1950 se te period kote fanm pat existe, ki pat konsidere fanm konm sitwayen 1950 a nos jours period historique sa a pote anpil chanjman nan la vi fanm, nou kapab pale de amelyorasyon sityasyon ak kondisyon fanm en un mo ameliorasyon stati yo, paske medanm yo te chita sou twa vale ki konstitye sitwayente Ki se sivilite, sivisme ak solidarite ki fe dwa fanm tounen yon sijet empotan