Toxoplasma gondii Enfeksiyonları, Toxoplasmosis, Toxoplasmosis gondii

1. Toxoplasma gondii Enfeksiyonları, Toxoplasmosis, Toxoplasmosis gondii • Sonkonakları ve yerleştiği yer: Kedi ve diğer kedigiller, İncebağırsaklarda epitel hücrelerine Ayrıca arakonakta yerleştiği yerler. • Arakonakları ve yerleştiği yer: İnsan ve sonkonak kedigiller dahil 300 kadar omurgalı hayvanlar, Enfeksiyonun başlangıcında takizoitleri(Endozoitleri) nöyronlar, mikroglia, endotelyum, karaciğer parankim hücreleri, akciğer ve bez epitel hücreleri, kalp ve iskelet kasları hücreleri, yavru zarları, löykositler ve diğer pek çok hücrede (Eritrositlerde nadiren) Daha sonra doku kistleri beyin, kalp kası, iskelet kasları, akciğerler ve diğer dokularda. ** En önemli zoonoz hastalıklarından birisidir.

2. TAKİZOİT=ENDOZOİT Mekik, yarım ay, hilal şeklinde, 6-8 mikron uzunluğunda, Arakonak ve kedilerde Toxoplasma-morfoloji OOCYST Küresel, sporlanmamış halde atılır, ısosporoid tipdir, 12x11 mikron,Sonkonaklarda. DOKU KİSTLERİ İçinde hilal şeklinde bradizoit yada kistozoitler bulunur, içi bölmelere ayrılmamıştır100 mikron çapındadır, kist duvarı kalınlığı 1 mikrondan azdır.

4. Toxoplasmagondii gelişme formları A. TachyzoitesB. Tissue cysts in section of muscle. C. Tissue cyst in brain, bradizoitD. Schizont, kedi barsağındaE. A male gamete with two flagella (arrows). Kedi barsakF. Unsporulatedoocyst in fecal float of cat feces. G. Sporulatedoocyst

6. YAŞAM ÇEMBERİ Enfektif Formlar Sporlanmış oocystler (sporozoitler) Doku kistleri (bradizoitler) Takizoitler. Toxoplasma’da hem Sonkonak ve hem de arakonak kullanımı fakültatiftir. BULAŞMASI Sonkonak ve arakonak tarafından ağız yolu ile alınmayla bulaşır. Takizoitler gebelik sırasında intrauterin yolla yavruya, galaktojen yolla başka konaklara bulaşmaktadır. Sonkonaklarda: Enteroepitelyal, ekstraenteroepitelyal gelişme. Arakonaklarda: Ekstraenteroepitelyal gelişme.

7. BİYOLOJİK GELİŞME - ARAKONAKTA A) Sporlanmış oocyst, bradizoit, taşizoit ağız yolu ile alınır. C) İmmun yanıtın gelişmesi ile taşizotler ortadan kaybolarak doku kistleri oluşur. Kistlere başlıca beyin, kalp, iskelet kasları göz ve daha az oranda diğer organ ve dokularda rastlanır. Parazit kist içinde bradizoit (=kistozoit) formunda endodiyogeni ile yavaş bir hızla çoğalır. Kistlerin çapı 100 miron çapa ulaşabilir ve içinde binlerce bradizoit bulunabilir. B) Barsakda serbest kalan formlar, karaciğer, dalak, akciğer, lenf yumrusu ve diğer organlara gider. Eritrositler hariç bu organlarıdaki değişik hücrelerinin sitoplazmasında endodyogeni ile hızlı çoğalır. Taşizoitler (endozoitler) oluşur.Bunlar tüm vücut dokularında ve vücut sıvılarında bulunur. D) Konak kistlere karşı yok edici bir immun yanıt geliştiremediğinden kistler bir çok konakta uzun yıllar (çoğu konakta muhtemelen yaşam boyu) canlı kalır. Bazılarında (sığırlarda) ise belli bir süre sonunda kireçlenerek ölür. İmmun yanıt gelişir

8. BİYOLOJİK GELİŞME – SONKONAKTA (Kediler) Enfeksiyon 3 enfektif formun ağız yoluyla alınmasıyla olur. Dış ortamda sporogonik çoğalma oluşur. Sporlanma süresi 24 derecede 2 - 3 gün. Enteroepitelial (ince bağırsak epitellerinde) Ekstraenteroepitelial (bağırsak epitelIeri dışında, diğer organlarda) gelişme görülür. Prepatent Süre: Sporlanmış ookistle: 21-24 gün, Taşizoitlerle: 9-11 gün, Bradizoitlerle: 3-5 gün Barsak gelişmesi cocidiosis gibidir. İnce barsak epitellerinde şizogoni/merogoni (5 kez), gametogoni-singami.

9. Toxoplasma gondii, yaşam çemberi

11. Toxoplasma gondii-yaşam çemberi

12. Epidemiyoloji • Ookistler dış ortamda sporlanır, olumsuz koşullarda 18 aya kadar canlı kalır. Önemli enfeksiyon kaynağıdır. • Doku kistleri konaklarda yıllarca canlı kalabilir. Hayvan ölse bile kistler içindeki bradizoitler günlerce canlı kalır. İkinci derecede önemli enfeksiyon kaynağıdır. • Takizoitler konakta belirli bir süre var olur ve sonra kaybolurlar. Parazitin bu formu vücut sekretlerinde hatta sütte bulunabilir. Ancak dış ortamda birkaç saatten fazla yaşayamaz. Bu yüzden postnatal enfeksiyonlarda önemli enfeksiyon kaynağı oluşturmaz. • Toxoplasma gondii'ye karşı immun yanıt gelişmemiş (daha önce enfekte olmamış) hayvanlar ve insanlar gebelikleri sırasında enfeksiyona yakalandıklarında meydana gelen taşizoitler intrauterin yolla yavruda konjenital enfeksiyona yol açarlar.

13. Epidemiyoloji • Takizoitler bütün vücut sıvılarında bulunur ve sütle dışarı atılır. Akut enfeksiyonlu keçilerin yeni sağılmış sütünü çiy içen kişilerde tokzoplazmozis oluşabilmektedir. • Daha önceki enfeksiyonda oluşan doku kistleri, bağışıklığın devamını sağlar ve arakonağı reenfeksiyonlara karşı korur. Böylece bu parazite bağışıklık kazananlar gebelikleri sırasında normal doğum yaparlar. • Daha önce enfekte olmuş kediler doku kisti taşırlar ve 4-5 yıl gibi uzunca bir süre reenfeksiyonlardan etkilenmez veya kısa süreli ve az sayıda ookist çıkarırlar. • Serolojik çalışmalar hayvanlarda %50’lere varmakta, insanlarda dünyada %30’lar düzeyindedir.

14. Klinik ve patolojik belirtiler • Akut toxoplasmosis: • Arakonaktatakizoit döneminde hızla çoğalır ve içinde bulunduğu hücreyi patlatarak tahrip eder. Hastalığın patogenezi hücre tahribatına bağlı olarak gelişir. • Ağır enfeksiyonlarda myokardiyum, akciğerler, karaciğer, beyin gibi yaşamsal değeri olan organ ve dokularda nekrotik alanlar oluşur. Aynı zamanda ateş yükselir ve lenf yumruları şişer. • Klinik bulgular her vakada görülmeyebilir.

15. Klinik ve patolojik belirtiler • Kronik toxoplasmosis (Latent toxoplasmosis): • Kist devresinde, parazitler kistin içinde bradizoit (kistozoit) formundadır. Bradizoitler çok yavaş bir hızla çoğalırlar. Bunlar kist içinde olduklarından ve hücreleri tahrip etmediklerinden zararlı etkileri yoktur. • Klinik belirtiler görülmez. • Kistler konakta immun yanıtın devamlılığını sağlar.

16. Ancak kronik devrede bağışıklık sistemi baskılanırsa veya çökerse o zaman doku kistleri açılır. • Serbest kalan bradizoitler taşizoit formuna dönüşerek tekrar hızla çoğalır ve hücre tahribatı tekrar başlar. • Böylece enfeksiyon tekrar akut forma dönüşür. • Buna nükseden akut toksoplazmozis denilmektedir. • Bu enfeksiyon genellikle öldürücü bir seyir izler. • İnsanlarda AIDS gibi hastalıklar, • İmmun yetersizlik durumları, • İmmun sistemi baskılayıcı uzun süreli • ilaçların kullanılması, • durumlarında. Doku kisti

17. İnsanlarda –Toxoplasmosis-Klinik-patoloji • Konjenital, postnatal, nükseden toxoplasmosis tipleri görülebilir. • Daha önce enfekte olmuş, bağışıklık gelişmiş olanlar hamile kaldıklarında enfeksiyondan etkilenmezler ve normal doğum yaparlar. • Daha önce parazitle karşılaşmamış olanlar ve dolayısı ile immun yanıt gelişmemiş olanlar, gebelikleri sırasında hastalığa yakalanırsa taşizoitler intrauterin yolla yavruya bulaşır. Erken dönemlerde patolojik etki şiddetlidir. Genellikle fötus ölür, düşük şekillenir

18. İnsanlarda –Toxoplasmosis-Klinik-patoloji • Gebeliğin ortalarından sonra doğuma yaklaştıkça oluşan enfeksiyonlarda ölüm ve düşükler giderek azalır. • Bu durumda yavru ölü veya canlı doğar. Doğan yavru parazitle enfektedir. Buna konjenital toksoplazmozis denir. • Annelerde çoğu kez düşük dışında başkaca semptom görülmez. • Yani dünyada kadınlarda Toxoplasma gondii antikorları %30 civarında yaygındır. Bu demekki kalan %70’i toxoplasmosis riski altındadır.

19. İnsanlarda-Konjenital toxoplasmosis • Çocukta ensefalitis, • deride kırmızı lekeler (döküntüler), • sarılık, hepatomegali, • korioretinitis, hidrosefalus, mikrosefali. • Ayrıca doğumdan sonra ölüm oranı yüksektir. Sağ kalsalar bile genellikle zekaca geri kalırlar. Bir çok olayda o anda klinik belirtiler görülmemekte ise de daha sonra göz bozukluklan (chorioretinitis) ve zeka geriliği ortaya çıkmaktadır.

20. İnsan-Postnatal toxoplasmosis • Genellikleasemptomatikdir. • En yaygın klinik formu lenfoadenopatidir. Lenf yumruları şişer, bitkinlik, keyifsizlik, depresyon, boğaz ağrısı görülür. Ateş olabilir. Lenf yumruları aylarca şiş kalır. Hasta iyileştikten sonra bitkinlik uzun süre devam eder. • Ekzantemli form: Deride kabarık döküntüler oluşur. Ayrıca ilave olarak atipik pnöymoni, myokarditis, meningoensefalitis şekillenir. Sonuçta sık sık ölüm görülür. Lenf yumruları bazen şişer. • Serebrospinal form: Ateş, ensefalitis, konvulsiyonlar, çılgınlık, taşkınlık, lenfoadenopati ve sonuçta ölüm görülür. Bu form nadiren oluşur. • Oftalmik form: Kronik korioretinitis görülür.

21. Koyun-Keçi toxoplasmosisKlinik-Patolojik Belirtiler • Daha önce enfekte olmamış koyunlar gebe kaldıklarında perinatal kuzu ölümleri görülür. • Enfeksiyon gebeliğin ilk 2 ayı içinde olursa abort dikkati çekmez. • Enfeksiyon gebeliğin ortalarında olursa çoğunlukla abort gözlenir. Atılan yavru zarlarının kotiledonlarında 2 mm çapında beyaz, fokal nekroz alanları görülür. Bunlar hastalığın tanısı için oldukça tipiktir. • Eğer ölmüş olan fötüs atılmazsa uterusta mumifiye olur ve daha sonra atılır. • Gebeliğin sonlarına doğru olan enfeksiyonlarda ölü veya canlı doğumlar olur. Ancak canlı doğan yavrular doğumdan sonra belli bir süre içinde ölür veya zayıf kalırlar. • Fötuslarda başlıca lezyon ensefalomiyelitistir.

22. Kotiledonlarda focal necrosis – Toxoplasmos, abort yapmış koyun, placenta.

23. Toxoplasmosis-Diğer hayvanlar Köpeklerde; Pnöymoni, Ensefalitis Sıklıkla Distemper ile birlikte görülür. Sığırlarda; Pneumoni Ensefalitis Kedilerde; Pneomoni, Ensefalitis, Anoreksi, Depresyon Diyare olabilir, Hipotermi, Ani ölümler. Domuzlarda Pneumoni Ensefalitis Abort

24. Toxoplasmosis-Teşhis • Serolojik testler • Sabin-Feldman boya testi (DT) • IgM-ELISA (akut dönemde), • IgG-ELISA (kronik dönemde), • Nekropside kistler, taşizoitler, • Deney hayvanı inokülasyonları, • Koyunlarda kotiledonlardaki fokal nekrozlar, • Kedi dışkısı flotasyon yöntemi oocystler (10-15 mikron, Toxoplasma ?).

26. Toxoplasma gondii tachyzoites in liver cysts. Toxoplasma gondii zoites.

27. Kedi dışkısı-oocyst Toxoplasma gondii, kedi barsağı şizont/meront, x1000

28. Doku kisti-kaslarda-Toxoplasma Beyin-doku kisti Toxoplasma

29. Toxoplasmosis –Tedavi • İnsanlarda; akut enfeksiyon saptandığında tedaviden ziyade kürtaj yapılması, • Postnatal enfeksiyonlarda Pyrimethamine/sulfadiazine, spiramisin, clindamycine, • Kedilerde primethamine (1mg/kg) + sulfadiazin (100mg/kg) bir hafta süreyle. • Koyunlarda sulfonamidler kullanılabilir.

30. ToxoplasmosisKontrol ve korunma • Hayvan yemIerinin olduğu yerlerde kedi bulundurulmamalı (Fare avlanması amacıyla), • Kedi dışkısının hayvanların yemlerine ve sularına karışması engellenmeli, • Kedigiller dahil karnivor hayvanlara çiy et, sakatat yedirilmemeli, fare, kuş vs avlanması engellenmeli, • Kedi dışkısı günlük olarak gömülmeli, • Özellikle koyunlarda Toxovax, Intervet UK adlarında canlı aşılar uygulanmaktadır (Yeni Zelanda, İrlanda).

31. ToxoplasmosisKontrol ve korunma • Et ve sakatat grubu yiyecekler iyice pişirilerek tüketilmeli, • Kedilerin ookist çıkarabileceği ve insanları enfekte edebileceği göz önüne alınmalı, • Taze çiy süt içilmemeli, • Hamile kadınlar daha dikkatli olmalı, çıplak elle et, sakatat gibi yiyeceklere dokunmamalı, sebzeler iyice yıkanmalı, • Kadınlar hamile kalmadan önce toxoplasmosis testi yaptırmalı, • Kanser ilaçları, kortizon preparatlarının uzun süre kullanımı durumlarında kronik toxoplasmosis yönünden serolojik olarak test yapılmalı ve durum bilinmeli.

32. Toxoplasmosis Kontrol-Korunma-Kedilerde • Bu hayvalara et ve sakatat gurubu yiyecekler verilirken iyi pişirilmeli. Kedilerin fare, kuş avcılığı önlenmeli, • Kedi dışkıları ookistlerin sporlanmasına fırsat vermeden günlük uzaklaştırılarak gömülmeli, • Çocuk bahçelerindeki kum havuzlarına sokak kedilerinin dışkılarını gömebileceği gözönüne alınmalı ve kedilerin bu alanlara girmesi engellenmeli, • İlk defa enfekte olan kediler çok sayıda oocyst çıkaracaklarından, ilk kez et yeme alışkanlığı başlayan kedilerde bu durum dikkate alınmalı.

33. Neosporosis • Etken Neospora caninum’dur. • Oocyst, taşizoit, bradizoit formları var. • Takizoitleri tüm organlarda (sinir hücreleri, makrofajlar,fibroblastlar, damar endotel hücrelerin de bulunur. Akut dönem. Endodyogeni ile çoğalırlar. • Doku kistleri (bradizoitler sadece sinir dokusunda (beyin, omirilik, sinirler ve retina) bulunur. 107 mikrona ulaşırlar, kist duvarı kalınlığı 1-4 mikrondur. Kronik dönem.

34. Neosporacaninum gelişme dönemleri takizoit Doku kisti, bradizoit, neuronda Sporlanmamış ookist Sporlanmış ookist, 10 mikron

35. Neospora caninum-hayat siklusu

36. Neospora caninum

38. Neosporosis Cycle

39. Neosporosis-Epidemiyoloji • Sonkonağı köpeklerdir. • Arakonakları, doğal olarak köpek, sığır, keçi, koyun, at, geyik,fare, rat, gerbil, kedi, tilki, domuz. • Bulaşma, kistle enfekte çiy dokular (özellikle MSS) yenerek olur. • Taşizoitler enfekte anneden transplasental yolla yavruya bulaşabilir. • Ot yiyenlerde transplasental, karnivorlarda karnivorizim ve transplasental bulaşma olur. • Enfekte inekler ve köpekler daha sonraki gebeliklerinde de abort yaparlar yada enfekte yavru doğururlar. • Abortlar ineklerde sporadik veya gruplar halinde olabilir. • Abort ineklerde hem merada ve hem de kuru yem yiyen hayvanlarda görülmüştür. Ancak kuru yem yiyenlerde daha fazla gözlenmiştir. • İneklerde abortlar çoğunlukla kışın veya sonbaharın sonlarında gözlenmiştir.

40. Neosporosis-KöpeklerdeKlinik-Patolojik Belirtiler • Hem yavrular ve hem de erişkin köpekler etkilenir. • Enfeksiyon transplasental yolla enfekte yavrularda çok şiddetli seyreder. • Yavrular, klinik belirtileri 5 haftalık yaşa ulaştığında gösterir. • Transplasental yolla enfekte yavrularda, arkadan öne doğru ilerleyen bir felç gelişir. Arka bacaktarda aşırı kasılma oluşur. Polimiyozitis, ensefalitis, poliradikulonöyritis görülür. • Bazı yavrularda ve yaşca daha büyük köpeklerde hastalık generalize olur. Bu durumda MSS'de multifokal yangılar, polimiyozitis, myokarditis, hepatitis, pnöymoni ve dermatitis gözlenir

41. Neosporosis-İneklerdeKlinik-Patolojik belirtiler • Tek klinik belirti aborttur. Abort 3 aylıktan önce olursa fötüs rezorbe olacağından dikkati çekmez. Daha sonraki enfeksiyonlarda ölü veya canlı doğumlar olabilir. • Abort olmus inek fötüsündeki lezvonlar: • Çoğu kez fötüs otolize veya mumifiye olduğundan lezyonlar görülmeyebilir. • En sık rastlanan lezyonlar nonsuppuratif ensefalitis, meningitis ve myokarditisedir. • Ayrıca myozitis, hepatitis, plasentitis görülür.

42. Buzağılarda konjenital neosporosis klinik ve patoloiik belirtiler • Subklinik olaylar daha yaygındır. • Hastalık esas olarak merkezi sinir sistemi bozukluklarına ilişkilidir. • Doğum ağırlığı normalin altındadır. • Arka veya ön veya her iki ayağı gerili veya bükülü olarak şiddetli kasılıdır. • Nöyrolojik bozukluklar. Ataksi, patella refleksinde azalma, yürürken ve dururken dengeyi sağlayarnama, • Ekzoftalmi veya gözlerde asimetri olabilir, • Sırt omurlarında yumuşama, deviasyon ve daralma, • Nonsuppuratif ensefalomiyelitis, beyinde lenfosit ve plazma hücreleri damar çevrelerinde fazlalaşır, astroglia hücrelerinde artış, orta derecede nekroz, doku kistleri genellikle görülür

43. NeosporosisKlinik-Patolojik Belirtiler • Koyun-Keçilerde; • Dişilerde abort, ölü doğumlar, • Neonatal oğlak ve kuzularda ensefalitis, doğum ağırlığının azalması, kuzularda meningslerde ve medülla spinaliste yangı, ataksi, • Koyun fötüslerinde otoliz ve mumifikasyon, ensefalitis, plasentitis, diyafram, karaciğer ve akciğerlerde yangı • Atlarda; • Abort • Neonatal taylarda zayıf doğum, ensefalitis, medülla spinaliste ve kaslarda yangı, arka ayaklarda felç.

44. Neosporosis TANI; • Serolojik, • İmmunohistokimyasal • Moleküler biyolojik metotlar. TEDAVİ; Sulfonamidler Pyrimethamine Trimethoprim Clindamisin. AŞI Neoguard Subcutan 5 ml

45. Neospora caninum-oocyst Buzağı, MSS, Doku kisti, 29 x 28 mikron Neospora caninum, doku kisti-boyanmamış preparat

46. Neosporosis Sığır Klinik belirti Atık olgusu

47. Neospora caninum Doku kisti Neospora caninum Pozitif IFAT

48. Hammondiosis • Hammondia hammondi Sonkonak kedi, Arakonak ev fareleri. • Hammondia heydorni Sonkonak köpek, tilki, arakonak sığr, koyun gibi. Dünyada ve Türkiyede yaygındır.

49. Hammondia heydorni,oocyst, 12x10.5 mikron Hammondia hammondi, fare doku kisti, 103x45 mikron

50. Besnoitiosis (Fil deri hastalığı, Elefant, Globidiosis) • Sonkonakları kedi, Arakonakları ruminant, tektırnaklılar, fareler. • Besnoitia besnoiti : sığırlarda • B. caprae : keçilerde • B. benetti : atlarda, B. darlingi ve B. wallacei : Fare, ratlarda • Zorunlu heteroxen gelişirler. • Sonkonakta şizogoni-gametogoni olur. • Sporogoni dış ortamda. • Arakonaklar sporlanmış oocystleri alarak enfekte olur. • Taşizoitlerin oluşması (akut dönem) • Bağdoku fibroblastlarında doku kistleri (bradizoitler) oluşur. • Kediler arakonak bağdokusundaki bu kistleri yiyerek enfekte olur.