VII. internationale investeringen

1. VII. internationale investeringen • Internationale instellingen die financieren • Wereldbank: eigenlijk 5 instellingen: • IBRD (1944): projectleningen (vaak i.s.m. banken) aan staten, met fondsen van lidstaten of kapitaalmarkten, op korte termijn met rente • IDA (1960): enkel aan armste landen: langere duur, geen of minder rente • IFC (1956): leningen aan of inbreng in private sector, technische bijstand en advies • MIGA (1985): zie verder • ICSID (1965): bemiddelings- en arbitrage-instelling • Regionale ontwikkelingsbanken • Investeringsfonds van de EU: ACP / EU-intern • VN-organisaties, vnl. UNDP

2. VII. internationale investeringen • Belangrijkste rechtsvragen: voorwaarden voor investering, behandeling van buitenlandse investeerders, bescherming tegen onteigening • Bronnen voor regels inzake internationale investeringen: • Nationaal recht • Bilaterale verdragen (BIT) • Multilaterale verdragen, i.h.b. regionale, sectoriele, TRIMS, wereldbank-verdragen • Volkenrechtelijk gewoonterecht iz. bescherming bij onteigeningen • Investeringsovereenkomsten investeerder / gastland: van belang zijn • toepasselijk recht: nationaal (gastland) of volkenrecht ? • geschillenbeslechtingsmechanisme

3. VII. internationale investeringen • Problemen met nationaal recht kunnen zijn: • protectionisme: verplichting lokale aankopen, beperking in- of uitvoer, beperking winstrepatriering, … • Gebruik soevereiniteii, bv. weinig bescherming tegen onteigening • Omgekeerd soms Inländerdiskriminierung = gunstregime buitenl. invest. • TRIMS 1994: enkel handelsgerelateerde aspecten: • Beginsel van nationale behandeling • Geen kwantitatieve beperkingen en maatregelen gelijke werking • Investeringscontracten: - bevatten bv. stabilisatiebedingen (vgl. infra in BIT) - effectiviteit tegen gastland hangt af van toepasselijk recht en bevoegde rechtsmacht (m.n. toepassing volkenrecht + rechtsmacht arbitrage)

4. VII. internationale investeringen • Multilaterale verdragen • OESO: OESO- MAI: mislukt • Regionale • NAFTA: non-discriminatie; investeerder kiest geschillenbeslechting • Mercosur • COMESA, enz. • (EU gaat nog veel verder) • Sectoriele: Energy charter 1994; non-discriminatie, geschillenbeslechting • Cotonou (EU / ACP), zie hoger • TRIMS, zie hoger • Codes of conduct van Wereldbank, OESO, … • Wereldbank-gerelateerd: zie verder

5. VII. internationale investeringen • Bilaterale investeringsverdragen (BIT) (meer dan 1800 !) • Gebruikelijk toepassingsgebied: • investering meestal ruim omschreven • Regeling sosm beperkt tot bepaalde investeringen of onder voorwaarden • Aanvatten investering: • meestal niet helemaal geliberaliseerd (vrijheid om te investeren) • meestal niet de maatstaf van « nationale behandeling », maar wel MFN (meest begunstigde natie) + minimumstandaard van proper & equitable • Bescherming investeringen: • Stabilisatiebeding (latere reglementering mogen de investering niet aanstaten) of observantiebeding (latere reglementering gewoon niet van toepassing); geldigheid van die bepalingen is soms betwist • Heronderhandelingsbedingen; arbitragebedingen • Meestal ook bepalingen iz. bescherming bij onteigening

6. VII. internationale investeringen • Bescherming bij onteigening • Vormen van onteigening: individuele onteigening s.s. (algemeen belang + vergoeding), collectieve nationalisatie, confiscatie, sluipende onteigening (buitensporige belasting of inperking) • Europese regels: EVRM 1e protocol • Regels van volkenrechtelijke gewoonterecht: • Traditioneel gewoonterecht • Invraagstelling door i.h.b. USSR 1917, Lat-Am., ontw. landen, …. • VN-Resolutie nr. 1803 uit 1962 • Radicaler Charter 1974 (« nieuwe economische orde »): geen gewoonterecht, intussen achterhaald

7. VII. internationale investeringen • Regels van volkenrechtelijke gewoonterecht • Criteria voor onteigening: • Geen principieel verbod • Enkel in algemeen belang (tradit. sluit dit politiek oogmerk uit) • Buitenlanders niet discrimineren (uitz. vereist door nationale veiligheid) • Effective Prompt Appropriate Compensation (Hull-formule) (d.i. snel, in converteerbare exporteerbare munt, volgens de waarde) • Due process of law (procedurele bescherming) • VN-resolutie 1962 benadrukt soevereiniteit over natuurlijke hulpbronnen • NEO-Charter wil soevereiniteit over alle econ. activiteiten (algemeen belang uitgehold), wil alleen « redelijke » vergoeding, weigert internationale procedurele controle … • Maar andere landen zullen onteigening niet erkennen indien niet conform volkenrecht

8. VII. internationale investeringen • Door onzekerheid over volkenrechtelijk gewoonterecht nood aan Verdragen • NEO-Charter tegengegaan door BIT’s • Oprichting ICSID 1965 • Oprichting MIGA 1985

9. ICSID

10. VII. internationale investeringen • ICSID -Verdrag 1965: nu 143 ratificaties • Geschillenbeslechtingsprocedure voor investeringsgeschillen • Toepassingsgebied: • enkel investeringsgeschillen • Tussen ICSID-verdragspartij en investeerder uit andere verdragspartij (of ev. lokale dochteronderneming) • Rechtsmacht ICSID aanvaard in investeringscontract, lokale wet, BIT of ad hoc • ICSID organiseert de procedure, beslecht niet zelf • Bemiddelingsprocedure (weinig succes) • Arbitrageprocedure

11. VII. internationale investeringen • Voordelen ICSID -Arbitrage • Indien contractuele rechtskeuze moet gekozen recht worden • Maar nationaal recht kan terzijdegesteld indien strijdig met volkenrecht (art. 42 ICSID) • Vernietiging arbitrale beslissing enkel door ICSID zelf; beperkte gronden • Exclusieve jurisdictie; alle andere gerechten verliezen rechtsmacht • Lidstaten engageren zich tot uitvoering beslissing; niettemin gedwongen uitvoering vaak moeilijk • Buiten de eigenlijke ICSID-arbitrage: Additional facility

12. VII. internationale investeringen • MIGA 1985: vooral dekking van niet commerciële risicos van investeerders uit MIGA-landen in andere MIGA-landen • Dekking kan worden verleend na risico-afweging door MIGA indien: • Investeringen in ruime zin • Door investeerder uit MIGA-land • Gedaan na verlening dekking • In een ontwikkelingsland lid van MIGA • Die bijdraagt tot de ontwikkeling • MIGA zal meestal vooraf een overeenkomst sluiten met gastland • Dekking vnl. 4 soorten risico: beperking geldtransfer, onteigening, contractbreuk gastland, ev. oorlog en oproer. Niet: bv. devaluatie • Voorwaarden nader bepaald in contract MIGA-investeerder. Tegen betaling premie, met een vrijstelling (10 % of meer), arbitragebeding • Geschillen tussen MIG-lidstaten over de Conventie voorgelegd aan MIGA • Geschillen MIGA-gastland: onderhandeling, ev. arbitrage