„Jak uczyć uczniów respektowania norm społecznych?”

1. „Jak uczyć uczniów respektowania norm społecznych?” Rada samokształceniowa. 08.01.2014 r. Prowadzenie: p. Joanna Rusiecka, p. Agata Choińska.

2. NORMALNY NASTOLATEK NIE JEST NORMALNYM NASTOLATKIEM, JEŚLI ZACHOWUJE SIĘ NORMALNIE

3. Definicja zachowania • Zachowanie – są to zarówno proste reakcje wywołane pojedynczym bodźcem, jak i bardziej złożone czynności będące odpowiedzią na wiele działających w tym czasie bodźców, mogą mieć charakter słowny, jak też bezsłowny, mogą być uświadamiane i nieświadome.

4. Zaburzone zachowanie • Nieprawidłowe zachowanie może obejmować wszelkie niekorzystne odchylenia od prawidłowego rozwoju organizmu oraz psychiki dziecka i zdefiniować je jako obejmujące wszystkie rodzaje „trudności” dziecięcych.

5. Zaburzone zachowanie - kategorie • Zachowania agresywne, które powodują zagrożenie fizyczne lub wyrządzają krzywdę innym ludziom lub zwierzętom: • tyranizowanie, grożenie, zastraszanie innych, • częste inicjowanie walk fizycznych, • używanie broni, która może spowodować poważne fizyczne uszkodzenia, • przejawianie okrucieństwa fizycznego wobec ludzi i zwierząt • dokonywanie kradzieży bezpośrednio od ofiary (wymuszanie pieniędzy, kradzieże kieszonkowe i inne),

6. Zaburzone zachowanie – kategorie - cd. • branie świadomego udziału w podpalaniu z intencją spowodowania poważnej szkody, • świadome niszczenie cudzej własności. • Oszustwo lub kradzież: • włamywanie się do czyjegoś domu, budynku lub samochodu, • kłamstwo w celu uzyskania dóbr lub uniknięcia zobowiązań, • kradzież rzeczy o większej wartości bez konfrontacji z ofiarą. • Poważne łamanie reguł, zasad, nakazów, zakazów i praw: • przed 13 rokiem życia wbrew zakazom rodziców przebywanie poza domem rodzinnym w nocy, • ucieczka z domu bez zamiaru powrotu, częste wagarowanie.

7. Istota buntu dorastania • Bunt dorastania jest formą sprzeciwu i braku dalszej zgody na te sytuacje i stany rzeczy, które nastolatek subiektywnie spostrzega jako ograniczające, zagrażające lub szczególnie niezgodne z jej idealistycznymi oczekiwaniami i wyobrażeniami. • I poziom buntu dorastania • II poziom buntu dorastania • III poziom buntu dorastania • IV poziom buntu dorastania • Młodzieńczy kryzys tożsamości 12 – 19 lat

8. Definicja normy • Normy stanowią jakby wzorcowe uogólnienie dotyczące przewidywań zachowania się członków grupy w różnych sytuacjach. • „Dyrektywy zachowań moralnych” wskazują, jakie wzory zachowań są dozwolone w grupie, jakie postawy i przekonania są akceptowane cele są do osiągnięcia.

9. Normy moralne • Są regułami wskazującymi w konkretnych sytuacjach, do czego zobowiązany jest człowiek i w jaki sposób powinien realizować dobro w życiu indywidualnym i społecznym. • Mają na uwadze dobro człowieka, np. zdrowie, życie, szczęście, odnoszą się do postępowania ludzi, określają ich powinności, z reguły względem innych ludzi. • Normy moralne wyrażone są w postaci nakazów lub zakazów, za każdą norma moralną kryje się ocena moralna.

10. Podstawowe kryteria zasad moralnych • Ogólność - szerokie uogólnienie, zasady nie dotyczą poszczególnych ludzi, bywają odnoszone do bardzo wyodrębnionych grup, np. kobiet w ciąży. • Uniwersalność - zasada znajduje zastosowanie powszechnie, zobowiązuje każdego do jej respektowania oraz jej konsekwencje spełniają oczekiwania wszystkich ludzi.

11. Podstawowe kryteria zasad moralnych - cd. • Upublicznienie– w danej społeczności wszyscy ludzie zasadę znają, przyjmują i kierują się nią we własnym postępowaniu, rozpoznają sytuacje, w których ma zastosowanie, reagują na jej respektowanie lub łamanie.

12. Podstawowe kryteria zasad moralnych - cd. • Podporządkowanie – umożliwienie uporządkowania różnych wymagań w stosunku do siebie w konflikcie moralnym, stosowanie jej nie dopuszcza do wprowadzenia w błąd, okłamywania, używania siły w sytuacjach konfliktowych. Finalność – od zasady moralnej nie ma jakichkolwiek odwołań, zasada jest ostateczna i najwyższa

13. Elementy struktury rozwoju moralnego człowieka • Rozumienie zasad moralnych, pojęcie dobra i zła moralnego; • Ocena słuszności i niesłuszności czynów; • Poglądy, przekonania, ideały i wartości moralne; • Poczucie powinności i zobowiązania do czynienia lub nieczynienia czegoś.

14. Struktura norm społecznych (struktura normatywna) • Zwyczaje – rutynowe czynności dnia codziennego, upowszechnione wśród członków określonego społeczeństwa. • Obyczaje – utworzone i upowszechnione w danym środowisku społecznym pewne wzory zachowań i postępowania w określonych sytuacjach. • Prawa – normy ustanowione i wymuszone przez władzę polityczną społeczeństwa, sankcjonowanie przez państwo. • Niektóre normy prawne są jednocześnie normami moralnymi, u ich podstaw leżą powszechnie akceptowane wartości.

15. Wyciąganie konsekwencji • Konsekwencje dostarczają młodzieży jasnych i ostatecznych odpowiedzi na pytanie dotyczące tego, kto kontroluje sytuację i co jest właściwe; • Skuteczne konsekwencje pozwalają powstrzymać niewłaściwe zachowanie

16. Wyciąganie konsekwencji - cd. • Regularne wyciąganie konsekwencji przez rodziców i wychowawców, sprawia, że wychowankowie zaczną słuchać i poważnie traktować słowa dorosłych. • Konsekwencje są jak ściany, powstrzymują niewłaściwe zachowanie.

17. Wyciąganie konsekwencji- cd. • Konsekwencje uczą odpowiedzialności, ponieważ dzięki nim młodzież doświadcza skutków swoich wyborów i zachowań. • Konsekwencje są najbardziej skuteczne, gdy wyciąga się je po niewłaściwym zachowaniu oraz łączy je logiczny związek z nieakceptowanym zachowaniem.

18. Kryterium wyboru konsekwencji • Czy proponowane konsekwencje są związane z zachowaniem? • Czy są adekwatne do stopnia przewinienia? • Czy są realne, wykonalne? • Czy szacunek i godność nie zostaną naruszone? • Czy i czego młody człowiek przez ich stosowanie nauczy się?

19. Umowa klasowa • Powinna być opracowana wraz z uczniami w ciągu pierwszych dwóch tygodni, w tym czasie uczniowie w sposób naturalny koncentrują swoją uwagę na słuchaniu propozycji nauczycieli, dotyczących ich oczekiwań. • Jeżeli przeoczymy ten moment, uczniowie zaczną „ rządzić się własnymi prawami”. Wychowankowie stracą zainteresowanie naszymi propozycjami, a utworzone nieformalne reguły współżycia trudno będzie zmienić lub na nie wpływać.

20. Umowa klasowa- przykład

21. Człowiek nie może urabiać sobie poglądu na swe czyny wedle tego, ile przyniosą mu one zadowolenia, czy przyjemności, ale wedle tego, o ile służą temu celowi, jakim jest obiektywne dobro. Jan Paweł II

22. Dziękujemy za uwagę!