Krizlerin ana nedeni, Bir azgelişmiş ülke klasiği: Devlet eliyle zengin yaratma...

1. Krizlerin ana nedeni,Bir azgelişmiş ülke klasiği:Devlet eliyle zengin yaratma... R. Hakan ÖZYILDIZ Nisan 2013 YENDER

2. BİR “ATASÖZÜ”(!) “DEVLETİN MALI DENİZ YEMEYEN DOMUZ (KERİZ)” www.hozyildiz.com

3. Demokraside rant paylaşımı

4. Devletin Ekonomideki Rolü R. HAkan ÖZYILDIZ EKONOMİYE MÜDAHALE= İktisat ve maliye politikası kararları alınması , ekonomik ajanların faaliyelerini etkilemesi Devlet neden bazı faaliyetlere girişir ? Faaliyetleri zaman içinde niye değişir ? Devlet ekonomideki rolünü daha iyi yapabilir mi?

5. BOKS MAÇI • ROUND 1 (18 yy) • Merkantilism • A.Smith Görünmez el Round Piyasanın !!!

6. BOKS MAÇI • ROUND 2 • 18.yy da bile gelir dağılımı bozukluğu-işçi sınıfının durumu • R.Owen, Sismondi, K.Marx hatta Charles Dickens • İki kutuplu dünya SSCB nin etkisi ------- PİYASA BAŞARISIZLIĞI= Piyasanın kendinden bekleneleri yerine getirememesi---------- Round 2 –Devletin !!!

7. ROUND 2 Acaba öyle mi ? Piyasa hep başarılı mı ? Hayır; gerçek hayatta pek öyle değil-Kapitalizm kriz ve eksik istihdam yaratıyor, kıt kaynakları etkin ve verimli kullanımını tam olarak başaramıyor. 1929 büyük bunalımı Keynes’in görüşleri

8. ROUND 3 • Devlet başarısızlığı • Sınırlı Bilgi • Piyasanın tepkisini ölçememe • Bürokrasinin yetersizliği • Siyaset kurumunun etkileri • Neo liberal yaklaşım- Devlet çıkarların örgütüdür. 3. Round Piyasanın !!!!!

9. ROUND 4 “Devlet kanun ve düzeni sağlayacak adar güçlü iktisadi hayatı düzenleyemeyecek kadar güçsüz olduğu zaman optimaldir” O halde; • Kamu yönetimin kapsamını daralmalı (kadro şişkinliği) • Kamu sektörünün kapsamı daralmalı • Devlet özel çıkar gruplarının baskısından arınmalı • Kural egemenliği • Siyasi baskıdan uzak kurullar kurulmalı Round devam ediyor...

10. ROUND 4 Bilgi eksikliği hala devam ediyor Bankacılık alanında fiyat rekabeti – Ahlaki çöküntü (müdahale etsen bir türlü-etmesen bir türlü) SON KRİZE KADAR BU ROUND BERABERE GÖZÜKÜYORDU Ancak, merkez bankalarının sınırsız müdaheleleri, devletin özel sektör bilançolarındaki bir çok olumsuz kalemi/zararı üstlenmesi SON RAUNDU TEKRAR DEVLETİN KAZANDIĞINI GÖSTERİYOR. Acaba şu sonuç çıkar mı? Krizlere devlet müdahele etmeli, yoksa karışmamalı. Daha açıkçası: Karlar sermayedarın, zararlar devletin olmalı.

11. Türkiye örneği • Osmanlı sermeye birikimine engel olmuş. (Mala dayalı vergi sistemi, mültezimlerin sık sık değişimi, faizin haram olması) • Azınlıkların ticarette hakim olmaları, • Balkan ve I. Dünya Savaşları sırasında yaşananların yarattığı tepkiler, • Kurtuluş Savaşı sonrasında yeni cumhuriyetin beşeri ve fiziki sermeyesinin sıfıra yakın olması, www.hozyildiz.com

12. Dönemler • Cumhuriyetin ilk yıllarında kamu ve İş Bankası desteği, • DP’nin “Her mahallede bir milyoner yaratacağız” sloganı, • Gümrük duvarları, • İthalat kotaları, • KİT ürünlerinin (aramalı) ucuz verilmesi • KİT bayilikleri, • Kamu bankalarından verilen krediler, • Bankacılık sisteminde negatif reel faiz (mevduat faizi – enflasyon) uygulamasının Merkez Bankası tarafından zorla uygulanmasıi • Devlet alımları vs. • Vergi ve borçlanma politikaları, www.hozyildiz.com

13. 1980 sonrası • Liberalizasyon ? • Dış ticaretin, • Finansal sistemin, • Kamunun (özelleştirme) Altyapı hazırlıkları yapılmadan dış rekabete açılması. • Kamunun zengin yaratma potansiyeline son vermesi veya en aza indirmesi gerekmez mi? • Olmuyor. • Çünkü siyasetin finansmanında ve genel olarak kayıtdışılık devam ediyor. www.hozyildiz.com

14. SUÇ VE CEZA • Suç nedir? • Suç, toplumda genel kabul görmeyen davranış biçimleridir. • Çıplaklar kampında giyinik gezmek kabul görmeyen bir davranış şeklidir. Israrcı olan kamptan çıkarılır. • Suça ceza, başarıya ödül vermeyi(kural koyup uygulamayı) beceremeyen, toplumlarda hukuk yoktur ve geri kalmaya mahkumdurlar. www.hozyildiz.com

15. YÖNTEMLER 1/6 Kamunun mal ve hizmet alım ve satımında işlemleri yönlendirme, ihaleleri yandaşlara dağıtma. Kamunun devrettiği her türlü imtiyazlar. Dış kaynaklı, yabancılarla birlikte yapılan büyük altyapı inşaatlarında yerli ortağı belirleme. Altyapı yatırımlarına yönelik kararlar (otoyolun belli bölgeden geçmesi gibi). Kamulaştırma, Milli emlak ve orman idaresi yönetiminde bulunan kamu mülkünün satış, devir, kiralama ve ecrimisil işlemleri. (Ecrimisil; Hazine taşınmazının yada bir malın sahibinin idarenin izni ve malın sahibinin rızası dışında gerçek veya tüzel kişilerce bu malı kullanmakla bir zarara uğrayıp uğramayacağı sözkonusu olmaksızın bu maldan, işgal tasarruf veya her ne şekilde olursa olsun yararlanması sebebiyle, İdarenin bir zarara uğrayıp uğramadığına veya işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, taşınmazın işgalden önceki haliyle elde edilebilecek muhtemel gelir esas alınarak işgalci tarafından ödenen ve idarece talep edilen, belediye tarafından tahsil edilen tazminattır diye tanımlayabiliriz) www.hozyildiz.com

16. YÖNTEMLER 2/6 • Belediyenin imar izin ve değişiklikleri. • Belediyelerin verdiği çeşitli izinler. • Belediyelerin iftar yemeklerinin maddi külfetini, belediyeye iş yapan yüklenicilere yükleme. • Sit alanı kararlarında değişiklikler. • Vergi oranlarını değiştirme, vergi incelemelerini engelleme. • Vergi iadeleri. • Vergi ve diğer mali aflar. • Özelleştirme kapsamında şeffaf olmayan satış ve devir. www.hozyildiz.com

17. YÖNTEMLER 3/6 Personel alımlarında kadroları para karşılığında dağıtma. Kamu sınav sorularını pazarlama. Eş, dost, akraba, parti taraftarlarını liyakata ve yeteneğe bakılmaksızın kamu kurum, kuruluş ve bankalarına yerleştirme. Rüşvet alma potansiyeli olan görevlerde liyakata bakılmaksızın görevlendirilme. Gümrük vergisi oranlarını etkileyen her türlü gümrük işlemleri (değişik pozisyona sokma vs.) Dış ticarette ithal izinleri ve vergi oranlarını değiştirme. www.hozyildiz.com

18. YÖNTEMLER 4/6 • Dahilde işleme rejiminde taahhütleri gevşetmekle, sorun olanlar için af getirme. • Uyuşturucu ve kaçakçılığa göz yumma, bazı ürünleri yüksek vergilendirerek kaçakçıya imkan sağlama. (sigara, içki gibi.) • Devletin stoklanabilecek mal ve ürünlerin fiyatını belirlemesi (geçmişte çok sık rastlanan bir örnekti.) • Önemli işlem ve kararlardan önce içeriden bilgi sızdırarak zengin edilmek istenilenlerin uygun pozisyon almasının sağlanması (devletin aktör olduğu her alanda.) • Döviz fiyatlarını etkileyecek işlem ve kararların şeffaf bir şekilde alınmaması. • Borsayı etkileyecek kasıtlı beyan ve kararlar. www.hozyildiz.com

19. YÖNTEMLER 5/6 Sağlık alanında çalışma izni verme ya da vermeme, hastaları bazı hastanelere yönlendirme. Bazı ilaç izinleri işlemleri. Kamu bankalarınca zararı Hazine’ce üstlenilen düşük faizli kredileri hak etmeyenlere verme. Kamu bankalarından bilinçli olarak geri dönmeyecek krediler verme. Kamu bankası kredilerini bonifikasyona tabi tutma. (kredinin borçlu lehine yeniden yapılandırılması, anapara ve/veya faizden geçmesi.) www.hozyildiz.com

20. YÖNTEMLER 6/6 • EXIMBANK üzerinden çok düşük faizle kredi vererek ve kredilerin amaçları dışında kullanılmasına, diğer bankalarda mevduat olarak yatırılmasına göz yumma. • Bankacılık lisansı verme veya vermeme (kıtlık rantı yaratmak suretiyle) • Yabancı banka şubelerine ülkede kurulmuş banka statüsü verip, sermayedarları hisse sahibi yapma. • Yatırım bankalarına mevduat toplama lisansı verme • Mevduat sigorta sitemini amacı dışında kullanma (ticari mevduat sahiplerinin kurtarılması vb.) • Hesapsız kitapsız borçlananları yasal düzenlemelerle yükümlülüklerinden kurtarma. www.hozyildiz.com

21. Kamudan geçinme • Yöntemleri bilmek çözüm için yeterli mi? • Hayır. “suça ceza, başarıya ödül” veremeyen bir toplumda bu yöntemleri kaldırsanız bile yenileri yaratılır. • Siyasetçi bu sistemden besleniyorsa, bu sayede daha çok oy alıyorsa, önce bürokrasiyi ve idari yapılanmayı sonra gerekiyorsa yasaları ve yargıyı değiştirir ve yoluna devam eder. • Asıl olan seçmenlerin kamudan geçinmeyi hak olarak görmemesidir. • Örneğin: “yerelde belediyeden, partide genele merkezden, hükümet olunca devletten geçinmeyi” ; “bu partiye bunca yıl emek verdim, benim hakkım” yaklaşımını dışlayamak gerekir. • Ama seçmen profili bu konuda pek umut verici değil. • Dolayısıyla devleti daha iyi soyan daha çok oy alabiliyor. www.hozyildiz.com

22. Demokraside rant paylaşımı

23. Ekonomik ve siyasi krizlerin temel nedeni: popülist politikalar ve kamu eliyle zengin yaratma • Zengin yaratmak için kamu kaynaklarını kullanma, • Devamlı iktidarda kalma arzusu, • Oy almak için popülizm uygulaması, • Kamu harcamalarını, vergi toplamadan artırma çabası, • Kamunun borçlanmaya baskı yapması, • Ülkede gelir dağılımı bozuk olduğu için yeteri kadar tasarruf olmaması, • Yurt dışından tasarruf ithal etme (sıcak para) • Krize yönelik yapılanmalar. • Yeni anayasa ile kamunun elinden zengin yaratma mekanizmaları alınacak mı? • Alınmayacaksa, parlamenter sistem olsa ne, başkanlık olsa ne? • Bu bağlamda başkanlık tam anlamıyla “padişahlık” doğuracaktır. • Vatandaşlık tanımı, federal yapı, başkanlık gibi tartışmalar bu yapının sürdürülmesini gölgelemek, hatta daha da güçlendirmek için gündeme getirilmiştir. www.hozyildiz.com

24. Unutmayın Ekonomik alt yapı, üst yapının belirleyicisidir. Devletle iş yaparken vicdanının sesini dinlemeyenin “beyin namusundan” şüphelenin. www.hozyildiz.com