Mikromaliyy ə institutlarının fəaliyyətinin qiymətləndirlməsi

1. Mikromaliyyə institutlarının fəaliyyətinin qiymətləndirlməsi Rumıniya təcrübəsi

2. Hansı qiymətləndirmə göstəriciləri? • Avropa Komissiyası tərəfindən maliyyələşdirilən layihə: • “Mikromaliyyə vasitəsilə ekslüzivlikdən inklüzivliyə doğru: Şərqdən Qərbə və Qərbdən Şərqə öyrənmə” • İcra edilib: • Mərkəzi və Şərqi Avropa və MDB üzrə Mikromaliyyə mərkəzi tərəfindən (MFC), • Avropa Mikromaliyyə şəbəkəsi (EMN) və • İcma İnkişafı üzrə Maliyyə Assosiasiyası tərəfindən(cdfa)

3. Məqsəd: Şərqi və Qərbi Avropada MMİ-lərin qiymətləndirilməsi üçün əsas maliyyə və sosial göstəricilərin vahid mənbəyini müəyyən edin Nəticə: Müxtəlif iqtisadi və siyasi mühitlərdə fəaliyyət göstərən müxtəlif MMİ-lərin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsində onların müvafiqliyi və səmərəliliyinə əsaslanmış göstəricilər sırası seçilmişdir.

4. Xarici tərəfdaşlar üçün • Kapital ayırmalarında sağlam qərarlar qəbul etmək və fəaliyyət zamanı lazımi diqqət göstərməklə vaxta qənaət • İnformasiya assimetriyalarını azaltmaq (həqiqi risklərlə münasibətdə ehtimal edilən risklər) • Tərəfdaşlarının fəaliyyətinə səmərəli tərzdə monitorinq etmək

5. MMİ-ları üçün • Yeni maliyyə mənbələrini cəlb etmək • Xarici tərəfdaşlara daha şəffaf görünmək (hazırkı və potensial partnyorlar), fəallıq, inam və etibarın artırılması yolu ilə • Fəaliyyəti yaxşılaşdırmaq • Fəaliyyəti oxşar insitutların fəaliyyəti ilə müqayisə etmək və fəaliyyət hədəflərini müəyyən etmək

6. Sənaye üçün • Şəffaflığı artırmaq • Sənaye fəaliyyəti standartlarını yaratmaq • Yaranmaqda olan mikromaliyyə sektoruna kapital axınını artırmaq • Sənaye liderlərinin qiymətləndirilməsini tənzimləmək • Sınanmış praktika yaratmaq və təyin etmək

7. Konkret nümunə: Rumıniyanın Mikro maliyyə sektorunun qiymətləndirilməsi 2005 – 2006 - 2007

8. Sektorun qiymətləndirilməsi tapşırığı Addımlar: Məlumatlandırma İnandırma Texniki yardım Birləşdirmə və redaktə Təbliğ etmə

9. Avropa Birliyi - Rumıniya Rumıniya (2007) ÜDM adambaşına: 5700 € 35% Av. EU25 Orta ÜDM artımı/il: 6- 5% KOM sayı /1000 sakinə : 22,6 ÜDM-ə KOM-ın töhfəsi:70% İşsizlik faizi: 5% Orta inflyasiya : 7% 21.5M sakinə 45% kənd əhalisi Qeyri-rəsmi sektor: 20-22% ÜDM 13

10. Hüquqi Baza • Mikro maliyyə şirkətləri haqqında Qanun 240/iyul 2005, inkişaf etməkdə və məhsulları və dəstək xidmətləri portfelinin genişləndirilməsində MMİ-lərə əlverişli mühit yaratdı. • Kredit İttifaqları haqqında Qanun (Kİ)mo.122/1996; 135/2003 və 186/2004, kredit ittifaqı sektorunu tənzimləyir, əmanətləri qadağan edir, lakin Kİ portfelinin əsas mənbəyi kimi üzv abunələrin istifadəsinə imkan yaradır. • Hökumət Təlimatı 28, yanvar 2006, maliyyə stabilliyini təmin etmək və saxlamaq üçün kreditlərin verilməsində qeyri-bank maliyyə institutlarını şərtlərini tənzimləyir. Rumıniyanın Milli Bankı bütün Qeyri-Bank Maliyyə İnstitutları üçün nəzarət orqanıdır (NBMFIs): İcarə, Girov, Kredit İttifaqları, mikro maliyyə şirkətləri daxil olmaqla. 14

11. Missiya, hədəflənmiş bazar- müştərilər, əhatə olunmayan tələbat • Sosial yönümlü MMİ-lər- Kredit İttifaqları (Kİ) • Fermerlər, yeniyetmələr; azlıq qrupunun sahibkarları, fərdi şəxslər. • Sosial və kommersiya yönümlü MMİ-ları – Kİ-lər • Şəhər, yarı-şəhər və kənd ərazilərində yerləşən qeyri-bank sahibkarları və mikro şirkətlər, fərdi şəxslər • Kommersiya yönümlü MMİ-lər • Xidmət almayan sahibkarlar, fərdi şəxslər. KOM sektorunun hesablanmış əhatə olunmayan tələbatı (2007): 700 milyon Avro 15

12. Rumıniyanın MM sektoru – Seqmentasiya xəritəsi 16

13. Rumıniyanın MM sektoru –coğrafi əhatə 17

14. Maliyyə xidmətləri portfeli - maliyyə xidmətləri yeni müştərilər üçün; orta hesabla kreditin miqdarı • Müxtəlif müştərilərə yönəlmiş hər MMİ-nə 4-12 maliyyə xidməti • Yeni müştərilər və mikro müəssisələrə hədəf:Rumıniyanın Mikrokredit planı • Maliyyəçilər: AB- PHARE; Rumıniya Hökuməti; EBRD • BERD tərəfindən icra olunmuşdur • Büdcə : 80 miolyon avro • Partnyor kredit verən institutlar: 3 MMİ və 1 KOM bankı • Orta hesabla kredit miqdarı • MMİ - 4000 € • Kİ-lər – 700 € 18

15. Ümumi kredit portfeli; Fəal müştərilərin sayıÇıxma ilə münasibətdə qalma faizi Rumıniya- 2007 • Ümumi kredit portfeli • Ümumi (MMİ+Cus): 556 Mill € • MMİ: 80 Mill € • Kİ: 476 Mill € • Fəal müştərilən sayı • Ümumi (MMİ + Kİ): 700,000 • MMİ: 20,000 • Kİ: 680,000 • MMİ-lərin saxlama faizi: 70% (orta) 19

16. Kredit vermə metodologiyası; Girov; • Fərdi kreditlər • Müştərilər:fermerlər, MSME, fərdi şəxslər • girov: əmlakın girov verilməsi ( bina, avadanlıq, maşınlar və sairə) • Qrup zəmanəti ilə fərdi kreditlər • Müştərilər: fermerlər, fərdi şəxslər • girov: yoxdur/portfel sığrtası • Biznes xidmətləri təşkilatları/birlikləri vasitəsilə fərdi kreditlər • Müştərilər: MSME • Girov: əmlak girovu (bina, avadanlıq, maşınlar və sairə) 20

17. Portfelin keyfiyyət göstəriciləri:30 və 90 gündə nominal dəyər və silinmə əmsalı. Rumıniya 30 gün üçün risk portfeli: 3% 90 gün üçün risk portfeli: 1.7% Silinmə əmsalı: 0.4% Yenidən maliyyələşmə / yenidən strukturlaşdırılmış əmsal: 1.5%

18. Məsrəf strukturu ( % gəlir) - Rumıniya Gəlir 100% Kredit portfelinə faiz 61% Ödəniş və komisyon 14% Digər gəlirlər 25% Xərclər 70% Kapital xərci 22% Əməliyyat xərci 45% Kadr xərci 22% İnzibati xərclər 23% Kredit itkisi xərci 3% Xalis əməliyyat gəliri 30%

19. Gəlirlilik və dayanıqlıqƏsas göstəricilər: OSS and FSS Əməliyyat dayanıqlığı (2007) : 120% Maliyyə dayanıqlığı ( 2007): 114%

20. Rumıniya: Mikro və kiçik müəssisələr MM tərəfindən seçilmiş müştərilərə verilən kreditin təsiri

21. Pespektivlər və Çətinliklər KOMMERSİYALAŞDIRMA Demək olar ki, bütün orta və iri MMİ-larının strategiyasıdır Sosial Missiyalarının saxlanılması isə ÇƏTİNLİKDİR.

22. MM sektorunun inkişaf trendləri Kommersiyalaşma strategiyası baxımından MMİ-lər aşağıdakılara diqqəti yönəldirlər: Xüsusilə əməliyyat və maliyyə dayanıqlığı olmaqla əməliyyat göstəricilərinin yaxşılaşdırılması. Portfel kreditində artım, kapitalda artım və investorlar və bankdan borclar. Müştərilərə təklif edilən maliyyə məhsullarının müxtəlifləşdirilməsi: mikro müəssisələr və fərdi sahibkarlar; istehlakçı kreditləri (fərdi şəxslər)

23. Nəticələr və öyrənilmiş təcrübələr Faydalı vasitədir: • özünü qiymətləndirmə və idarəetmə üçün • MM sektorunun inkişafı və lobbiçilik üçün Faydalı ola bilər: • AB daxilində sənaye mövqeyi üçün • AB daxil olmaqla müxtəlif mənbələrdən maliyyə MM üçün struktur vəsaitlər

24. MULTUMESC ! Maria Doiciu Eurom Consultancy and Studies SRL maria.doiciu@eurom-consultancy.ro www.eurom-consultancy.ro