SKKN Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn cho học sinh THCS

I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1/ Lý do chän ®Ò tµi Nh- chóng ta ®Òu biÕt: RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh THCS lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt trong viÖc t¹o lËp v¨n b¶n. Tõ ®ã, gióp häc sinh h×nh thµnh ý thøc vµ nh©n çch còng nh- tr×nh ®é häc vÊn cho çc em ngay khi ®ang häc bËc häc THCS vµ tr-ëng thµnh sau nµy. Qua viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n, ta rÌn cho häc sinh ý thøc tù tu d-ìng, biÕt yªu th-¬ng, quÝ träng gia ®×nh, b¹n bÌ, cã lßng yªu n-íc, yªu chñ nghÜa x· héi, biÕt h-íng tíi nh÷ng t×nh c¶m cao ®Ñp nh- lßng nh©n ¸i, tinh thÇn t«n träng lÏ ph¶i, sù c«ng b»ng, lßng c¨m ghÐt çi xÊu, çi ¸c vµ còng tõ ®ã rÌn cho çc em tÝnh tù lËp, cã t- duy s¸ng t¹o, b-íc ®Çu cã n¨ng lùc c¶m thô çc gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, mÜ trong nghÖ thuËt. Tr-íc hÕt lµ trong v¨n häc cã n¨ng lùc thùc hµnh vµ n¨ng lùc sö dông TiÕng ViÖt nh- mét c«ng cô ®Ó t- duy vµ giao tiÕp. §Ó rÌn luyÖn cho häc sinh kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n, gi¸o viªn ph¶i h-íng dÉn cho çc em çch thøc viÕt ®o¹n v¨n, çch sö dông vèn tõ ng÷, diÔn ®¹t c©u trong ®o¹n v¨n, bè côc ®o¹n v¨n trong mét v¨n b¶n, çch sö dông çc ph-¬ng tiÖn liªn kÕt trong ®o¹n v¨n. Tuú theo tõng ph-¬ng thøc diÔn ®¹t kh¸c nhau mµ viÕt theo lèi qui n¹p, diÔn dÞch, song hµnh hay mãc xÝch. §Ó viÕt ®-îc ®o¹n v¨n ph¶i cã nhiÒu c©u kÕt hîp t¹o thµnh, còng nh- vËy ®Ó t¹o thµnh v¨n b¶n yªu cÇu ph¶i cã çc ®o¹n v¨n liªn kÕt víi nhau mµ thµnh (khi ®· dïng çc ph-¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n). Tuy vËy, trong giai ®o¹n hiÖn nay, cã rÊt nhiÒu nh÷ng ph-¬ng tiÖn hiÖn ®¹i, th«ng tin ®¹i chóng cËp nhËt liªn tôc khiÕn cho häc sinh lao vµo con ®-êng say mª “nghiÖn” s¸ch vë bÞ l·ng quªn, ham b¹o lùc ®iÖn tö, s¸ch kiÕm hiÖp. V× vËy, çc em kh«ng cßn ham ®äc s¸ch, ham nghiªn cøu. Cho nªn, viÖc viÕt mét ®o¹n v¨n l¹i cµng lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m khi chóng ta rÌn luyÖn cho çc em.H¬n thÕ n÷a, tËp lµm v¨n lµ m«n häc thùc hµnh tæng hîp ë tr×nh ®é cao cña m«n V¨n – TiÕng ViÖt, m«n TËp lµm v¨n ®-îc xem nh- vÞ trÝ cèt lâi trong mèi t-¬ng quan chÆt chÏ víi V¨n vµ TiÕng ViÖt. Nh- vËy, chóng ta d¹y TËp lµm v¨n cho häc sinh lµ d¹y cho çc em n¾m v÷ng v¨n b¶n, biÕt x©y dùng çc ®o¹n v¨n th«ng th-êng. RÌn luyÖn cho häc sinh lµ rÌn luyÖn cho çc em çc thao t¸c, nh÷ng çch thøc, nh÷ng b-íc ®i trong qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n. V× thÕ, çch x©y dùng ®o¹n v¨n trong ph©n m«n tËp lµm v¨n ®-îc coi nh- vÞ trÝ hµng ®Çu. ViÖc rÌn çch viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh THCS theo trôc t¨ng dÇn qua çc thÓ lo¹i v¨n häc: tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, nghÞ luËn thuyÕt minh, ®iÒu hµnh ( hµnh chÝnh c«ng vô). Tõ ®ã gióp çc em biÕt vËn dông çc thÓ lo¹i v¨n b¶n ®Ó phôc vô cho häc tËp vµ trong ®êi sèng. Qua viÖc tiÕp thu nh÷ng kiÕn thøc cña m«n V¨n – TiÕng ViÖt, häc sinh vËn dông s¸ng t¹o, tæng hîp ®Ó cã thÓ nãi hoÆc viÕt theo nh÷ng yªu cÇu, nh÷ng ®Ò tµi kh¸c nhau, nh÷ng kiÓu v¨n b¶n kh¸c nhau mµ cuéc sèng ®Æt ra cho çc em. - 1 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

Th«ng qua m«n TËp lµm v¨n, qua bµi lµm v¨n cña m×nh, çc em bộc lé nh÷ng tri thøc, vèn sèng t- t-ëng, t×nh c¶m cña ç nh©n. V× thÕ ng-êi gi¸o viªn ph¶i biÕt n¾m lÊy -u thÕ nµy ®Ó ph¸t huy nh÷ng kh¶ n¨ng cña çc em, ®ång thêi qua viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n gi¸o viªn cã dÞp uèn n¾n ®iÒu chØnh nh÷ng lÖch trong vèn sèng, nhËn thøc, t- t-ëng t×nh c¶m - ®Æc biÖt qua çc thÓ lo¹i v¨n häc mµ çc em sÏ häc trong ch-¬ng tr×nh. Trªn ®©y lµ nh÷ng lÝ do, vÞ trÝ, vai trß cña viÖc x©y dùng ®o¹n v¨n cho häc sinh THCS. Tõ nh÷ng mÆt tÝch cùc, h¹n chÕ trªn chóng t«i chän ®Ò tµi nµy ®Ó nghiªn cøu vµ x©y dùng çc b-íc ®Ó rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n ®-îc tèt h¬n. 2/ LÞch sö vÊn ®Ò Nh- chóng ta ®· biÕt, vÊn ®Ò nghiªn cøu, rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh ®· ®Æt ra tõ l©u nh-ng ch-a ®-îc quan t©m nhiÒu do ph©n m«n TËp lµm v¨n ch-a ®-îc xem lµ ph©n m«n chÝnh vµ cã nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau: Tr-íc c¶i çch gi¸p dôc (Tõ nh÷ng n¨m 1980 trë vÒ tr-íc), ph©n m«n TËp lµm v¨n thuéc vÒ m«n V¨n, lµ bé phËn cña m«n V¨n, quan niÖm TËp lµm v¨n gióp cho häc sinh t¹o lËp ®-îc nh÷ng v¨n b¶n v¨n häc. §Õn c¶i çch gi¸o dôc (1980 – 2001), TËp lµm v¨n lµ mét phÇn cña m«n TiÕngViÖt, quan niÖm d¹y m«n nµy vµ TiÕng ViÖt cã tÝnh chÊt nh- lµ c«ng cô ®Ó häc tèt çc m«n häc kh¸c. Lµm v¨n lµ qu¸ tr×nh gióp häc sinh x©y dùng v¨n b¶n. Giai ®o¹n hiÖn nay: ph©n m«n TËp lµm v¨n cã tÝnh ®éc lËp nh-ng cã mèi quan hÖ trùc tiÕp ®Õn phÇn V¨n vµ phÇn TiÕng ViÖt. LÇn thay s¸ch gi¸o khoa nµy, ph©n m«n TËp lµm v¨n ®-îc tÝch hîp cïng ph©n m«n V¨n vµ TiÕng ViÖt trong ch-¬ng tr×nh Ng÷ V¨n míi. Çc kiÓu v¨n b¶n cña TËp lµm v¨n chÝnh lµ trôc ®Ó x©y dùng néi dung, ch-¬ng tr×nh Ng÷ V¨n THCS tõ n¨m häc 2002 – 2003. 3/ Môc ®Ých nhiÖm vô nghiªn cøu a. Môc ®Ých. Ph©n m«n TËp lµm v¨n gióp cho häc sinh n¾m ®-îc çc thÓ lo¹i trong ch-¬ng tr×nh tËp lµm v¨n ë THCS nh- Tù sù, Miªu t¶, BiÓu c¶m, NghÞ luËn, ThuyÕt minh, §iÒu hµnh. Tõ ®ã, gióp häc sinh biÕt vËn dông çc thÓ lo¹i v¨n b¶n ®Ó phôc vô cho häc tËp, trong ®êi sèng. §Æc biÖt ®Ò tµi nµy sÏ gióp cho çc em biÕt çch x©y dùng ®o¹n v¨n víi bè côc ®o¹n v¨n dï ng¾n hay dµi ®Òu ph¶i ®¶m b¶o mÆt néi dung vµ hoµn chØnh vÒ h×nh thøc, h-íng dÉn cho çc em rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n theo bè côc ba phÇn: Më bµi, Th©n bµi, KÕt luËn. Mçi ®o¹n v¨n ®Òu bao hµm mét ý chÝnh cña nã. ý chÝnh ®ã, cã thÓ ®øng ë ®Çu ®o¹n v¨n theo çch diÔn dÞch hoÆc ®øng cuèi ®o¹n v¨n theo çch qui n¹p hoÆc ý chÝnh cña çc c©u b×nh ®¼ng nhau, ngang hµng nhau theo çch song hµnh. Qua ®ã, rÌn luyÖn cho häc sinh kÜ n¨ng diÔn ®¹t ®óng vµ hay b»ng çc h×nh thøc nãi hoÆc viÕt, tËp vËn dông mét çch s¸ng t¹o, tæng hîp nh÷ng kiÕn thøc ®· tiÕp thu ®-îc qua çc m«n V¨n – TiÕng ViÖt vµ nh÷ng kiÕn thøc v¨n ho¸ x· héi ®Ó cã thÓ - 2 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

nãi vµ viÕt theo yªu cÇu, ®Ò tµi kh¸c nhau, nh÷ng kiÓu v¨n b¶n kh¸c nhau mµ cuéc sèng ®Æt ra cho çc em. ViÕt ®o¹n v¨n (trong ph©n m«n TËp lµm v¨n cßn trùc tiÕp rÌn luyÖn cho häc sinh mét sè ®øc tÝnh nh- lßng nh©n ¸i, tÝnh trung thùc, sù kiªn tr×…Bëi v× m«n nµy gãp phÇn ph¸t triÓn trÝ t-ëng t-îng ãc s¸ng t¹o, biÕt ph©n biÖt: ®óng, sai, tèt, xÊu, ph¶i, tr¸i… Tõ ®ã, nu«i d-ìng t©m hån häc sinh h-íng tíi çi ch©n, thiÖn, mÜ. b. NhiÖm vô Ng-êi gi¸o viªn ph¶i n¾m lÊy -u thÕ cña häc sinh nh- nh÷ng tri thøc, vèn sèng, t- t-ëng, t×nh c¶m ®Ó ph¸t huy nh÷ng kh¶ n¨ng cao h¬n. §ång thêi, qua ®ã uèn n¾n, ®iÒu chØnh, h¹n chÕ nh÷ng lÖch l¹c trong nhËn thøc, vèn sèng, t- t-ëng, t×nh c¶m cña çc em. Cñng cè kiÕn thøc TiÕng ViÖt vµ V¨n häc gãp phÇn båi d-ìng t©m hån, trÝ tuÖ ®Ó häc sinh biÕt rung ®éng tr-íc çi hay, çi ®Ñp, h-íng çc em tíi nhu cÇu thÈm mÜ, s¸ng t¹o vµ biÕt t«n träng nh÷ng gi¸ trÞ thÈm mÜ khi x©y dùng ®o¹n v¨n. Lµ bé m«n khã, ®Æc biÖt yªu cÇu kÜ n¨ng cµng khã h¬n, ®ßi hái chóng ta ph¶i dµy c«ng, kiªn tr× d¹y çc em. Qua ®ã, h×nh thµnh thãi quen, kÜ n¨ng ph©n tÝch ®Ò, lËp dµn ý, dïng tõ, ®Æt c©u, dùng ®o¹n, tr×nh bµy, diÔn ®¹t. Trong ®ã, çch viÕt ®o¹n, dùng ®o¹n cµng quan träng trong b-íc ®Çu t¹o lËp viÕt ®o¹n, dùng ®o¹n cµng quan träng trong b-íc ®Çu lËp v¨n b¶n. Còng tõ dùng ®o¹n, nhiÖm vô cña gi¸o viªn Ng÷ V¨n lµ ph¸t huy n¨ng lùc t- duy, n¨ng lùc sö dông ng«n ng÷, gióp çc em biÕt tÝch luü vèn kiªn thøc, biÕt huy ®éng vèn kiÕn thøc, biÕt ®Æt ra çc vÊn ®Ò vµ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò Êy. Qua ®ã, biÕt tr×nh bµy kÕt qu¶ t- duy cña m×nh mét çch râ rµng, chÆt chÏ, cã søc thuyÕt phôc tr-íc tõng vÊn ®Ò, tõng kiÓu v¨n b¶n khi viÕt ®o¹n vµ trong giao tiÕp. Lµ ph©n m«n cã tÝnh thùc hµnh cao, nªn gi¸o viªn cÇn cho häc sinh ®äc nhiÒu ®o¹n v¨n mÉu, viÕt nhiÒu ®o¹n v¨n ®Ó t¹o lËp v¨n b¶n ®-îc dÔ dµng h¬n. §ã lµ nh÷ng môc ®Ých, nhiÖm vô nghiªn cøu cña gi¸o viªn Ng÷ v¨n trong b-íc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh THCS. 4/ §èi t- îng, ph¹m vi nghiªn cøu §iÒu tra çc ®èi t-îng häc sinh, ph¹m vi nghiªn cøu ë tr-êng THCS §èi t-îng phÇn lín lµ häc sinh khèi líp 7 - bËc THCS. 5/ Ph- ¬ng ph¸p nghiªn cøu. Tr-íc hÕt, chóng ta ph¶i cã çi nh×n kh¸i qu¸t toµn bé ch-¬ng tr×nh ë cÊp THCS nh- sau: Ch-¬ng tr×nh TËp lµm v¨n THCS ®ång t©m víi ch-¬ng tr×nh TËp lµm v¨n cña TiÓu häc nh-ng ë yªu cÇu cao h¬n, tiÕp tôc vµ hoµn chØnh ch-¬ng tr×nh ë THCS, më réng çc thÓ v¨n míi h¬n, yªu cÇu cao h¬n ®èi víi häc sinh. Ch-¬ng tr×nh TËp lµm v¨n cã mèi quan hÖ kh¸ râ rµng: Gi÷a V¨n – TiÕng ViÖt – TËp lµm v¨n. §Ó trë thµnh thao t¸c tèt viÕt ®o¹n v¨n, gi¸o viªn h-íng dÉn häc sinh nh- çch dïng tõ ®Æt c©u vµ cao h¬n lµ dùng ®o¹n. V× vËy, cã thÓ nãi häc sinh ®-îc häc vµ thùc hµnh 15 lo¹i v¨n b¶n ë bËc THCS, ®ñ ®Ó giao tiÕp b»ng v¨n b¶n vµ tiÕp tôc häc lªn ë nh÷ng bËc trªn. - 3 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

a.Ph- ¬ng ph¸p lÝ thuyÕt. B-íc ®Çu d¹y cho häc sinh nh÷ng kh¸i niÖm vÒ tõng thÓ lo¹i v¨n, lµm quen víi nh÷ng ®Ò v¨n mÉu, nh÷ng bµi v¨n mÉu vµ t×m hiÓu cô thÓ tõng bµi qua çc tiÕt häc: LÝ thuyÕt vÒ ®o¹n v¨n. Qua ®ã, gióp häc sinh häc, t×m hiÓu çch x©y dùng ®o¹n v¨n, bè côc ®o¹n v¨n, çc c©u chèt (c©u chñ ®Ò) trong ®o¹n v¨n, viÕt theo çc çch diÔn dÞch, qui n¹p, song hµnh, mãc xÝch …Tõ ®ã, cho häc sinh tËp viÕt ®o¹n v¨n, cã vËn dông lÝ thuyÕt vÒ thÓ lo¹i v¨n Êy. Tuy nhiªn, ph-¬ng ph¸p lÝ thuyÕt kh«ng qu¸ nÆng. b.Ph- ¬ng ph¸p nghiªn cøu, t×m hiÓu. Häc sinh lµ chñ thÓ trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña çc em trong qu¸ tr×nh tiÕp nhËn. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t×m hiÓu cho häc sinh tù th©n vËn ®éng lµ chÝnh, gi¸o viªn im lÆng ®Õn møc tèi ®a ®Ó khuyÕn khÝch häc sinh s¸ng t¹o trong giê TËp lµm v¨n. VËy, trong tiÕt häc TËp lµm v¨n mµ ®Æc biÖt lµ tiÕt rÌn luyÖn viÕt ®o¹n v¨n, h-íng dÉn çc kÜ n¨ng nghiªn cøu, t×m hiÓu ®Ó vËn dông çc kiÕn thøc ®· häc ®Ó dùng ®o¹n theo ®Æc ®iÓm thÓ lo¹i ®Ó t¹o lËp v¨n b¶n. c.Ph- ¬ng ph¸p kiÓm tra, kh¶o s¸t. Víi ph-¬ng ph¸p nµy, ®ßi hái häc sinh ph¶i thùc hµnh liªn tôc, ch¾c ch¾n çc thao t¸c tõ lÝ thuyÕt vÒ thÓ lo¹i sau ®ã ®Õn nghiªn cøu, t×m hiÓu. Tõ ®ã, ta míi ®i vµo kiÓm tra, kh¶o s¸t ®Ó thÊy ®-îc sù vËn dông tæng hîp, ®Ó s¸ng t¹o v¨n b¶n qua nhiÒu b-íc trong qu¸ tr×nh rÌn luyÖn çc kÜ n¨ng. §ã lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¸nh gi¸ häc sinh th«ng qua bµi kiÓm tra, bµi viÕt ë líp (hoÆc ë nhµ) ®ßi hái ph¶i ®¸nh gi¸ ®óng n¨ng lùc cña häc sinh vµ ®ßi hái mét sù nh¹y c¶m cña thÇy tr-íc yªu cÇu thùc hµnh cña häc sinh. d. Ph- ¬ng ph¸p cè vÊn, chuyªn gia. §©y lµ nh÷ng ph-¬ng ph¸p khã ®èi víi häc sinh. Häc sinh th-êng kh«ng chó ý ®Õn nh÷ng çi khã kh¨n nµy vµ còng kh«ng cÇn hái ai nh÷ng vÊn ®Ò cÇn th¸o gì, cÇn ®Õn chuyªn gia cè vÊn. MÆc dï, møc ®é lÝ thuyÕt mang tÝnh trõu t-îng, viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸, cè vÊn, chuyªn gia, gi¸o viªn gióp häc sinh vËn dông kiÕn thøc vµo viÕt v¨n râ rµng h¬n. Nh- vËy, viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n gi¸o viªn ph¶i ®Þnh h-íng cho çc em biÕt ®èi chiÕu gi÷a thùc hµnh vµ lÝ thuyÕt, ®èi chiÕu kÕt qu¶ thùc hµnh cña m×nh víi yªu cÇu chung. Nh-ng, ph-¬ng ph¸p cè vÊn, chuyªn gia ph¶i ®-îc liªn hÖ mét çch chÆt chÏ gi÷a gi¸o viªn víi häc sinh. Trªn ®©y lµ mét sè çc ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ®èi víi viÖc rÌn luyÖn çc kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh lớp 7 - 4 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. Phần I: LÝ thuyÕt vÒ ®o¹n v¨n vµ thùc tr¹ng viÕt ®o¹n v¨n cña häcsinh lớp 7 I/ LÝ thuyÕt vÒ ®o¹n v¨n Nh- chóng ta ®· biÕt, bµi viÕt ®-îc cÊu thµnh bëi çc ®o¹n v¨n( v¨n b¶n) theo nh÷ng ph-¬ng thøc vµ b»ng nh÷ng ph-¬ng tiÖn kh¸c nhau. Dùng ®o¹n ®-îc triÓn khai tõ ý trong dµn bµi. Cã thÓ §o¹n v¨n lµ mét ý hoÆc nhiÒu ý vµ còng cã thÓ mét ý cã nhiÒu ®o¹n. Trong ®o¹n v¨n th-êng cã bè côc ba phÇn: më ®o¹n, ph¸t triÓn ®o¹n vµ kÕt ®o¹n. ë gãc ®é ®Æc ®iÓm cÊu tróc th× çc ®o¹n v¨n cã thÓ lµ ®o¹n diÔn dÞch, qui n¹p, mãc xÝch, song hµnh… §Ó rÌn luyÖn ®-îc kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n, ®ßi hái häc sinh ph¶i suy nghÜ yªu cÇu diÔn ®¹t thµnh lêi, thµnh ®o¹n, ph¶i sö dông çc ph-¬ng tiÖn ng«n ng÷ sao cho phï hîp víi ý cña ®o¹n ®Ó hiÖu qña biÓu ®¹t cao h¬n, ®o¹n v¨n cã søc cuèn hót h¬n víi ng-êi ®äc. KÜ n¨ng dùng ®o¹n v¨n g¾n víi kÜ n¨ng luyÖn nãi trªn líp. Cã triÓn khai ý thµnh ®o¹n còng míi tiÕn hµnh ®-îc. §©y lµ nh÷ng thao t¸c, nh÷ng kÜ n¨ng cã khi thùc hiÖn vµ rÌn luyÖn ®ång thêi cïng mét lóc. Qua ®ã, ta cã thÓ hiÓu ®-îc: §o¹n v¨n lµ ®¬n vÞ trùc tiÕp t¹o nªn v¨n b¶n, b¾t ®Çu tõ chç viÕt hoa lïi ®Çu dßng, kÕt thóc b»ng dÊu chÊm x-èng dßng vµ th-êng biÓu ®¹t mét ý t-¬ng ®èi hoµn chØnh. §o¹n v¨n th-êng do nhiÒu c©u t¹o thµnh. §o¹n v¨n th-êng cã tõ ng÷ chñ ®Ò vµ c©u chñ ®Ò. Tõ ng÷ chñ ®Ò lµ çc tõ ng÷ ®-îc dïng lµm ®Ò môc hoÆc çc tõ ng÷ ®-îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn (th-êng lµ chØ tõ, ®¹i tõ, çc tõ ®ång nghÜa) nh»m duy tr× ®èi t-îng ®-îc biÓu ®¹t. C©u chñ ®Ò mang néi dung kh¸i qu¸t, lêi lÏ ng¾n gän, th-êng ®ñ hai thµnh phÇn chÝnh vµ ®øng ë ®Çu hoÆc cuèi ®o¹n v¨n (hay cßn gäi lµ c©u chèt). Çc c©u trong ®o¹n v¨n cã nhiÖm vô triÓn khai vµ lµm râ chñ ®Ò cña ®o¹n b»ng çc phÐp diÔn dÞch, qui n¹p, song hµnh… Khi chuyÓn tõ ®o¹n nµy sang ®o¹n kh¸c, cÇn sö dông çc ph-¬ng tiÖn liªn kÕt ®Ó thÓ hiÖn quan hÖ ý nghÜa cña chóng. Cã nhiÒu ph-¬ng tiÖn liªn kÕt trong ®o¹n v¨n: dïng tõ ng÷ cã t¸c dông liªn kÕt, quan hÖ tõ, ®¹i tõ, chØ tõ, çc côm tõ thÓ hiÖn ý liÖt kª, so s¸nh, ®èi lËp, tæng kÕt, kh¸i qu¸t…,vµ dïng c©u nèi trong ®o¹n v¨n. §o¹n v¨n liªn kÕt nh»m môc ®Ých t¹o sù liÒn m¹ch mét çch hîp lÝ, t¹o tÝnh chØnh thÓ cho v¨n b¶n. Nh- vËy, çc ph-¬ng tiÖn liªn kÕt vèn mang ý nghÜa, nh-ng ®ång thêi chóng còng lµ h×nh thøc lµm râ tÝnh liªn kÕt cña néi dung ®o¹n v¨n. MÆt kh¸c, l¹i cã nh÷ng ph-¬ng tiÖn liªn kÕt ®ång nghÜa, gÇn nghÜa víi nhau, nªn cÇn lùa chän çc ph-¬ng tiÖn liªn kÕt cho phï hîp víi ý ®å chñ quan cña ng-êi viÕt, víi sù viÖc ®-îc ph¶n ¸nh vµ t×nh huèng giao tiÕp cô thÓ. V× vËy, chóng ta cÇn tËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng trªn cña häc sinh ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tÝnh chñ ®éng vµ s¸ng t¹o cña häc sinh trong viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n ®-îc tèt vµ lµm nÒn t¶ng cho ch-¬ng tr×nh THPT. MÆc dï vËy, - 5 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

häc sinh ë çc tr-êng THCS, phÇn lín cã khuynh h-íng kh«ng thÝch häc v¨n mµ ®Æc biÖt lµ ph©n m«n tËp lµm v¨n. Vµ v× thÕ nã ®· ¶nh h-ëng rÊt nhiÒu ®Õn viÖc tiÕp thu, vËn dông s¸ng t¹o çc kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cña çc em. II/ Thùc tr¹ng viÕt ®o¹n v¨n cña häc sinh Còng bé m«n Ng÷ v¨n, nh-ng theo kh¶o s¸t, phÇn lín çc em häc ph©n m«n TËp lµm v¨n cßn yÕu mµ ®Æc biÖt lµ çch dùng ®o¹n v¨n khiÕn cho gi¸o viªn vµ häc sinh cßn rÊt lóng tóng. Th-êng th× thêi l-îng qu¸ ng¾n mµ kiÕn thøc nhiÒu, nªn häc sinh kh«ng thÓ t×m hiÓu kÜ çc ®o¹n v¨n mÉu. PhÇn lín häc sinh hiÓu s¬ sµi vÒ mÆt LÝ thuyÕt, v× thÕ x¸c ®Þnh ®Ò bµi, chñ ®Ò vµ bè côc ®o¹n v¨n cµng bèi rèi: viÖc rÌn kÜ n¨ng viÕt ®-îc tiÕn hµnh trong çc tiÕt ph©n tÝch ®Ò, dµn ý vµ dùng ®o¹n, liªn kÕt ®o¹n tõ thÊp ®Õn cao, tõ mét tiªu ®Ò, mét ý, mét ®o¹n v¨n ®Õn nhiÒu ®o¹n, cuèi cïng lµ mét v¨n b¶n hoµn chØnh. Khi viÕt cßn ch-a hiÓu kÜ ®Ò bµi nªn hay bÞ sai lÖch. ViÖc ph©n phèi thêi gian, sè l-îng c©u cho çc ®o¹n, çc ý lín, ý nhá ch-a râ rµng, cô thÓ. Cho nªn, cã nhiÒu tr-êng hîp viÕt thõa hoÆc thiÕu ch-a x¸c ®Þnh cô thÓ ®Ò tµi, chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n. Qu¸ tr×nh lËp luËn, tr×nh bµy ch-a chÆt chÏ, l« gÝc vµ sinh ®éng. Ch-a biÕt vËn dông nhiÒu ph-¬ng ph¸p liªn kÕt trong mét ®o¹n v¨n hoÆc nhiÒu ®o¹n v¨n. V× thÕ çc ®o¹n v¨n th-êng hay ®¬n thuÇn, nhµm ch¸n. PhÇn lín häc sinh ch-a biÕt sö dông ng«n ng÷ cho phï hîp víi tõng kiÓu v¨n b¶n. Vµ ®Æc biÖt lµ phong çch v¨n b¶n. Chóng t«i kh¶o s¸t thùc tÕ bµi lµm cña häc sinh ë lop 7 thÊy r»ng : Trªn 70% sè häc sinh ch-a biÕt viÕt ®o¹n v¨n Sè häc sinh cã kh¶ n¨ng dùng ®o¹n vµ xö lÝ yªu cÇu cña ®Ò bµi trªn 21%, sè häc sinh ®¹t giái lµ con sè 0- mét con sè ®¸ng b¸o ®éng trong viÖc häc ph©n m«n Lµm v¨n hiÖn nay trong nhµ tr-êng THCS. Sè liÖu cô thÓ nh- sau: Giái Kh¸ Trung b×nh yÕu, kÐm Ph©n lo¹i Líp SL % SL % SL % SL % 0 0 20 23,5 43 50,5 22 26,0 Céng: 85 Bµi lµm cña häc sinh lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tiÕp thu lÝ thuyÕt vµ rÌn luyÖn çc kÜ n¨ng viÕt v¨n cña häc sinh vµ lµ sù vËn dông tæng hîp çc n¨ng lùc t- duy, tr×nh ®é, vèn sèng, vèn ng«n ng÷ vµ c¶ nh÷ng c¶m xóc vµ rung ®éng thÈm mÜ. Cho nªn, viÖc rÌn luyÖn çc kÜ n¨ng cho häc sinh lµ c¶ qu¸ tr×nh l©u dµi, viÖc tiÕn bé cña çc em còng chËm (kh«ng nh- çc m«n khoa häc tù nhiªn). V× vËy, gi¸o viªn kh«ng nªn nãng véi mµ ph¶i rÌn luyÖn cho häc sinh tÝnh kiªn tr× vµ gi¸o viªn còng cÇn kiªn tr× khi d¹y cho häc sinh. Nh÷ng t×nh tr¹ng viÕt ®o¹n v¨n nh- trªn lµ do nhiÒu nguyªn nh©n. §iÒu ta cÇn nãi tr-íc lµ nguyªn nh©n kh¸ch quan: nã phô thuéc vµo t- t-ëng lËp nghiÖp cña häc sinh sau nµy nh- thi vµo çc tr-êng Cao ®¼ng, §¹i häc Ng÷ v¨n Ýt h¬n çc m«n kh¸c. Vµ ®iÒu quan träng nhÊt lµ c¬ chÕ thÞ tr-êng thùc dông, con - 6 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

ng-êi kh« khan, kªnh th«ng tin v¨n ho¸ nghÖ thuËt ®a d¹ng, nhiÒu lo¹i h×nh cuèn hót häc sinh. H¬n thÕ n÷a phô huynh l¹i ®Þnh h-íng cho con em m×nh theo khuynh h-íng trªn. Vµ ngoµi ra nã cßn phô thuéc vµo nguyªn nh©n chñ quan lµ m«n TËp lµm v¨n khã häc, trõu t-îng, häc sinh kh«ng thÝch häc, khã trë thµnh giái v¨n. H¬n thÕ n÷a néi dung, ch-¬ng tr×nh trong SGK cßn qu¸ t¶i, tr×nh ®é gi¸o viªn ch-a ®¸p øng, chÊt liÖu cña m«n Ng÷ v¨n bÞ gi¶m suèt v× ®-a nhiÒu thÓ lo¹i v¨n b¶n NhËt dông, v¨n b¶n ChÝnh luËn, v¨n b¶n NghÞ luËn vµo, coi nhÑ gi¶ng b×nh, gi¸o viªn giao nhiÒu bµi tËp, khã ®-îc ®iÓm cao. Trªn ®©y lµ t×nh tr¹ng viÕt v¨n, dùng ®o¹n v¨n cña häc sinh vµ nã còng cã nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan, kh¸ch quan t¸c ®éng. Cho nªn chóng ta cµng quan t©m nhiÒu h¬n n÷a trong viÖc d¹y mét tiÕt TËp lµm v¨n, ®Æc biÖt lµ d¹y mét tiÕt dùng ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n. PHẦN II. CÁC BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n biểu cảm I/ §Æc ®iÓm cña ®o¹n v¨n - Đo¹n v¨n cã bè côc ba phÇn. Më ®o¹n: Ph¸t triÓn ®o¹n: KÕt thóc ®oan II/ Yªu cÇu cña ®o¹n v¨n ®o¹n v¨n cã nh÷ng yªu cÇu cô thÓ nh»m gióp häc sinh n¾m mét çch kh¸i qu¸t vÒ mÆt h×nh thøc còng nh- néi dung ®o¹n v¨n. Tõ ®ã, çc em míi cã thÓ viÕt ®o¹n (x©y dùng ®o¹n) ®óng víi yªu cÇu. §o¹n v¨n víi viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cña häc sinh lµ nh÷ng yªu cÇu, néi dung liªn quan mËt thiÕt víi nhau. VÒ mÆt h×nh thøc cña ®o¹n v¨n : Yªu cÇu tr-íc hÕt lµ häc sinh ph¶i n¾m ®-îc dÊu hiÖu, qui -íc khi viÕt ®o¹n v¨n §o¹n v¨n lµ mét phÇn cña v¨n b¶n ®-îc tÝnh tõ chç viÕt hoa lïi ®Çu dßng ®Õn chç chÊm xuèng hµng. Tr-íc khi viÕt ®o¹n v¨n, gi¸o viªn h-íng dÉn cho çc em t×m hiÓu ®Ò, x¸c ®Þnh ý vµ tõ viÖc x¸c ®Þnh ®-îc ý chÝnh cña bµi mµ ®i ®Õn x©y dùng c©u chñ ®Ò. ViÖc viÕt c©u chñ ®Ò ®óng víi ý chÝnh ®· t×m ®-îc ë trªn sÏ gióp häc sinh ®Þnh h-íng çch lùa chän néi dung tr×nh bµy theo cÊu tróc diÔn dÞch, qui n¹p hay çc kiÓu cÊu tróc kh¸c. §ång thêi còng ®Þnh h-íng cho çc em lùa chän çc phÐp liªn kÕt, ph-¬ng tiÖn liªn kÕt, çch dïng tõ ng÷ cho phï hîp víi c¶m xóc trong bµi viÕt cña m×nh. C©u chñ ®Ò cã thÓ ®øng ë ®Çu ®o¹n (theo cÊu tróc diÔn dÞch), cã thÓ ®øng ë cuèi ®o¹n (theo cÊu tróc qui n¹p) v.v…C©u chñ ®Ò ph¶i mang néi dung kh¸i qu¸t, lêi lÏ ng¾n gän, hµm xóc vµ th-êng ®ñ hai thµnh phÇn chÝnh cña c©u : chñ ng÷ vµ vÞ ng÷. Çc c©u cßn l¹i trong ®o¹n v¨n cã nhiÖm vô diÔn gi¶i, chøng minh, lµm râ hoÆc kÕt luËn nh÷ng c¶m xóc ®· thÓ hiÖn trong c©u chñ ®Ò. - 7 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

Çc c©u trong ®o¹n v¨n ph¶i ®-îc liªn kÕt víi nhau mét çch chÆt chÏ b»ng çc phÐp liªn kÕt, ph-¬ng tiÖn liªn kÕt, tõ ng÷- c©u liªn kÕt, hoÆc çc mèi quan hÖ phô thuéc, kh«ng phô thuéc gi÷a çc ®o¹n v¨n më bµi, th©n bµi, kÕt bµi. §o¹n v¨n ph¶i cã sù lùa chän, sö dông ng«n ng÷ trong s¸ng, chuÈn mùc, giµu gi¸ trÞ biÓu c¶m .… Trªn ®©y lµ nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n nhÊt ®Ó cã thÓ gi¸o viªn vËn dông v¨n trong nhµ tr-êng vµo nghiªn cøu so¹n gi¶ng TËp lµm v¨n, ®Æc biÖt lµ vËn dông vµo çc tiÕt thùc hµnh TËp lµm v¨n vµ lµm v¨n lớp 7 III/ RÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n RÌn çc kÜ n¨ng lµm v¨n nãi chung vµ viÕt ®o¹n v¨n nãi riªng kh«ng chØ xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých, yªu cÇu cña m«n häc (mang tÝnh thùc hµnh tæng hîp cao) trong nhµ tr-êng THCS mµ cßn lµ tr¸ch nhiÖm, nhiÖm vô cña ng-êi thÇy gi¸o trong ch-¬ng tr×nh thay s¸ch gi¸o khoa hiÖn nay. §iÒu quan träng nhÊt khi viÕt ®o¹n v¨n lµ häc sinh n¾m v÷ng çc thao t¸c, çch thøc tr×nh bµy ®o¹n v¨n, ®Ó tõ çc kÜ n¨ng TËp lµm v¨n ph¸t triÓn thµnh kÜ x¶o, thãi quen lµm v¨n. 1.X¸c ®Þnh ý cho bµi v¨n 2. X¸c ®Þnh c©u chñ ®Ò. Tõ nh÷ng ý ®· ®-îc x¸c ®Þnh trªn ®©y, gi¸o viªn h-íng dÉn cho häc sinh tËp viÕt çc c©u chñ ®Ò. §©y lµ kh©u quan träng trong viÖc t¹o lËp ®o¹n v¨n. V× cã viÕt ®-îc c©u chñ ®Ò th× míi cã thÓ triÓn khai ý cña ®o¹n v¨n vµ lùa chän néi dung tr×nh bµy cña ®o¹n v¨n. Tr-íc hÕt, chóng ta x¸c ®Þnh c©u chñ ®Ò mang tÝnh kh¸i qu¸t cho toµn bµi v¨n: Tõ ®ã, gi¸o viªn ®Þnh h-íng cho çc em viÕt çc ®o¹n v¨n b»ng viÖc lùa chän çc phÐp liªn kÕt, ph-¬ng tiÖn liªn kÕt, tõ ng÷ liªn kÕt v.v.. 3. Liªn kÕt ®o¹n v¨n vµ çch dïng tõ, ng÷ khi x©y dùng ®o¹n v¨n. ®o¹n v¨n cã mét vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc cÊu thµnh mét v¨n b¶n hoµn chØnh. V× vËy, çc c©u, çc ®o¹n trong v¨n b¶n ph¶i liªn kÕt víi nhau mét çch chÆt chÏ. RÌn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n vµ viÖc sö dông çc çch liªn kÕt lµ mét thao t¸c kh«ng thÓ thiÕu ®-îc. Çc ®o¹n v¨n më bµi, th©n bµi, kÕt bµi cã thÓ ®-îc viÕt theo çc çch 4. Çch viÕt ®o¹n v¨n Tr-íc hÕt, gi¸o viªn h-íng dÉn häc sinh n¾m mét çch kh¸i qu¸t yªu cÇu cña çc ®o¹n v¨n më bµi, ®o¹n v¨n th©n bµi, ®o¹n v¨n kÕt bµi. §o¹n v¨n më bµi: Kh¸i qu¸t ®-îc c¶m xóc, t×nh c¶m cña ng-êi viÕt §o¹n th©n bµi: TriÓn khai m¹ch c¶m xóc, t×nh c¶m cña ng-êi viÕt b»ng viÖc sö dông nh÷ng tõ ng÷ gîi c¶m xóc, t×nh c¶m. LÇn l-ît nªu lªn nh÷ng suy nghÜ cña riªng m×nh vÒ nh÷ng khÝa c¹nh cña t¸c phÈm. Kh«ng lan man, dµn ®Òu mµ nªn xo¸y s©u vµo çc träng t©m, träng ®iÓm. Ph¶i ®i “a” qua “b, c, d”. - 8 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

§o¹n kÕt bµi: Nªu lªn nh÷ng c¶m nghÜ chung, cã thÓ ®¸nh gi¸ vµ liªn hÖ. Tr¸nh dµi dßng, trïng lÆp, ®¬n ®iÖu. Cã lóc ph¶i khen chª. Khen, chª chÝnh lµ viÕt lêi b×nh. Gi¸o viªn qua nh÷ng bµi gi¶ng cô thÓ, qua viÖc h-íng dÉn ®äc s¸ch sÏ gióp çc em lµm quen dÇn çch b×nh v¨n, biÕn thµnh kÜ n¨ng, kÜ x¶o. Lóc nµo viÕt ®-îc lêi b×nh hay, s©u s¾c th× bµi c¶m nghÜ míi thùc sù mang vÎ ®Ñp trÝ tuÖ. Cã lóc ph¶i biÕt liªn t-ëng so s¸nh. Tõ hiÖn t-îng nµy mµ nghÜ, mµ nhí ®Õn hiÖn t-îng kh¸c tøc lµ liªn t-ëng. 4.1.Çch viÕt ®o¹n më bµi . Tr-íc hÕt ph¶i nãi r»ng më bµi hay nhÊt lµ ®¹t hai yªu cÇu sau: TÝnh kh¸i qu¸t. TÝnh ®Þnh h-íng. Tõ ®ã, ta cã thÓ tr×nh bµy mét ®o¹n v¨n mÉu (®o¹n më bµi) ®Ó häc sinh häc tËp, b¾t ch-íc(b¾t ch-íc nh-ng kh«ng ghi chÐp nguyªn mÉu), råi vËn dông çch bµi Êy cho bµi cña m×nh. 4.2. Çch viÕt ®o¹n th©n bµi Qu¸ tr×nh viÕt ®o¹n v¨n th©n bµi, gi¸o viªn l-u ý häc sinh: Giäng v¨n, h¬i v¨n kh«ng gß bã, kh« khan, ®¶m b¶o ®-îc çc yªu cÇu diÔn ®¹t, dïng tõ, ®Æt c©u, lùa chän çc ®Æc ®iÓm, néi dung tr×nh bµy cña ®o¹n v¨n. NghÜa lµ tuú thuéc vµo m¹ch c¶m xóc cña ng-êi viÕt mµ cã çch lùa chän cho thÝch hîp. Tõ ®Ò bµi trªn ®©y, ta cã thÓ viÕt çc ®o¹n v¨n th©n bµi nh- sau( l-u ý mçi ®o¹n v¨n ®-îc viÕt ra ph¶i xuÊt ph¸t tõ çc ý ®· t×m ®-îc ë phÇn trªn) Nh- vËy, m« h×nh c¬ b¶n cña ®o¹n v¨n lµ diÔn dÞch vµ qui n¹p. Nã phï hîp víi m¹ch c¶m xóc, t×nh c¶m cña ng-êi viÕt. LuyÖn viÕt ®o¹n v¨n ë yªu cÇu kh«ng khã kh¨n l¾m lµ nh- çch tr×nh bµy trªn. Tuy nhiªn, ®Ó viÕt ®-îc ®o¹n v¨n theo çc çch trªn, th× ng-êi viÕt ph¶i b¸m s¸t çc ý cña bµi, råi luyÖn viÕt víi tõng ý chÝnh ®· ®-îc x¸c ®Þnh vµ çc c©u chñ ®Ò ®· ®-îc x¸c lËp ban ®Çu. 4.3.Çch viÕt ®o¹n v¨n kÕt bµi. §o¹n v¨n kÕt bµi nªu lªn c¶m nghÜ chung, cã thÓ ®¸nh gi¸ vµ liªn hÖ. V× vËy, ®Ó cã ®-îc mét bµi v¨n hoµn chØnh kh«ng thÓ kh«ng viÕt ®o¹n kÕt bµi. Tõ c©u chñ ®Ò ®· x¸c ®Þnh ®-îc nh- ë trªn, ta cã thÓ viÕt ®o¹n v¨n kÕt bµi nh- sau: Tãm l¹i, rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n lµ thùc hiÖn çc thao t¸c t×m hiÓu ®Ò, t×m ý, x©y dùng c©u chñ ®Ò- ®Ó tõ ®ã ®Þnh h-íng cho viÖc x©y ®ùng tõng ®o¹n v¨n. Cø tËp ®i tËp l¹i nh- thÕ ta sÏ thµnh th¹o. Kh«ng ph¶i chØ thµnh th¹o dùng ®o¹n ®éc lËp mµ thµnh th¹o vµ nh¹y c¶m trong dùng ®o¹n cña bµi v¨n biÓu c¶m. Tõ viÖc “TËp lµm” ®Õn viÖc “lµm v¨n” lµ mét qu¸ tr×nh ®i tõ viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng cÇn thiÕt ®Õn kÜ x¶o (thãi quen, thµnh th¹o)– Kh«ng khã nh-ng còng kh«ng ®¬n gi¶n chót nµo nÕu c¶ thÇy vµ trß kh«ng chuyªn t©m vµ kh«ng yªu thiÕt tha mét t¸c phÈm v¨n häc. Vµ thao t¸c cuèi cïng trong mét giê luyÖn viÕt ®o¹n v¨n lµ : LuyÖn “nhËn xÐt v¨n ngêi, söa v¨n m×nh”. - 9 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

Mét sè çch luyÖn tËp viÕt v¨n ë ®©y kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ nh-ng lµ çch c¬ b¶n, chóng ta nªn cè g¾ng thùc hµnh. Tr-íc khi thùc hµnh ®Ò bµi çc em ®äc kÜ phÇn dÉn gi¶i, miªu t¶ vÒ çc çch Êy, tiÕp nhËn vÒ mÆt lÝ thuyÕt råi b¾t tay vµo lµm theo s¸ng t¹o. Trong kh©u tiÕn hµnh nÕu thÊy cã g× ch-a hîp lÝ víi m×nh th× cÇn cã sù ®iÒu chØnh hoÆc s¸ng t¹o thªm. IV. Một số đoạn văn tham khảo: 1.Đoạn văn mở bài: Chủ tịchHồ Chí Minh được nhân dân ta và nhân dân thế giới suy tôn là anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa. Trong hoạtđộng và lãnh đạo cách mạng, mỗi khi gặp hoàn cảnhđặc biệt nào đó, Người thường hứng khởi làm thơ. mỗi bài thơ của Bác là một mảnh tâm hồn trong sáng, cao đẹp, hài hòa chất nghệ sỹ và chiến sỹ. Bài thơ“ Cảnhkhuya”- sáng tác 1947 là một tác phẩm như thế. 2.Đoạn văn kết bài: “ Cảnhkhuya” vừa tả cảnh ngụ tình, vừa trực tiếp giãi bày tình cảm, tâm trạng của Bác Hồ vào những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Thực dân Pháp gian khổ. Đọc bài thơ, chúng ta vô cùng cảm mến, trân trọng tình yêu thiên nhiên và tấm lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm lớn lao của Ngườiđối với dân, với nước. 3.Đoạn văn thân bài viết theo lối diễn dịch: Càng về cuối, kỉ niệm tuổi thơ càng da diết, cảmđộng. Qua những dòng thơ êm nhẹ, thánh thót như những nốt nhạc trong veo, hình ảnh người bà hiện lên đẹp như một bà tiên vậy. Bà dành tất cả sức lực và tình thương yêu cho đứa cháu nhỏ. Bà đã tần tảo, chắt chiu chăm sóc, nâng đỡ từng quả trứng, từng chú gà con, như chắt chiu , nâng đỡ nhữngước mơ hạnh phúc nhỏ bé, đơn sơ củađứa cháu yêu.Hình ảnhđứa cháu mặc bộ quần áo mới mua từ công lao nuôi gà của bà ban tặng, hồn nhiên, ngây thơ làm sao?Chỉ là cái quần chéo go, cái áo cánh trúc bâu là những thứ vải rẻ tiên mà ngày nay ít dùng nhưng đứa cháu vô cùng cảmđộng, sung sướng.Đấyđâu chỉ là bộ quần áo dài rộng, cựa quậy một tí đã kêu sột soạt mà đấy còn là biết bao hạnh phúc, biết bao tấm lòng của bà dành cho cháu. 4.Đoạn văn thân bài viết theo lối quy nạp: Hình ảnh và tâm trạng người thiếu niên - những chiến sỹ chống Mỹ thời tuổiấu thơ - được khắc họa chân thực, mang bản chất nông dân, bản sắc Việt Nam, thật là đáng trân trọng. Đó là những con người giản dị, được lớn lên trong tình yêu thương, nâng đỡ của quê hương, của những người ruột thịt. Được hưởng hạnh phúc ấy, họ thực sự cảmđộng và mãi nhớơn quê hương, ông bà, cha mẹ.Riêng với nữ sỹ Xuân Quỳnh, có lẽ mối tình sâu nặng và ân nghĩa nhất là tình bà cháu. Nếu không nhớ thương, không biếtơn bà, làm sao mà viếtđược những câu thơ, ghi lạiđược kỉ niệm đẹp như thế. Thơ vớiđời, hiện tại và quá khứđan xen, gắn bó hài hòa, tự nhiên, hồn nhiên trong veo như nắng trưa hè vậy. - 10 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

5.Đoạn văn viết theo lối song hành: Trên mảnhđất Việt Nam, cây lúa, hạt gạođã trở thành biểu tượng cho vẻđẹp kì diệu của mảnhđất và tâm hồn tinh tế của con người. Bằng một tình yêu đằm thắm, nhà văn NguyễnĐình Thi trong tác phẩm“ Bài ca Hắc Hải”đã ca ngợiđồng lúa, đất trời Việt Nam trong hai câu thơ bất hủ: “ Việt Nam đất nước ta ơi! Mênh mông biển lúa đâu trờiđẹp hơn” Trước NguyễnĐình Thi có một nhà văn, bằng ngòi bút thiên tài của mình cũngđã dành tình yêu và bao ngôn từđẹp như thơđể ca ngợi cây lúa Việt Nam.Đó là Thạch Lam với bài tùy bút” Một thứ quà của lúa non: Cốm” Cốm là sản vậtđược tạo nên bởi những hạt lúa nếp non, một sản vậtđộcđáo của ruộngđồng nhiều miền quê Việt Nam, nhưng không đau làm ra được thứ cốm thơm, dẻo, ngọt, ngon bằng làng Vòng ở thủđô Hà Nội. Chúng ta cùng đọc văn Thạch Lam, cùng thưởng thức cốm Vòng- đặc sản Hà Nội, đặc sản việt Nam. - 11 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

V: Tiến hành thực nghiệm. §Ó kiÓm chøng kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m cña häc sinh t«i tiÕn hµnh çc b-íc thùc nghiÖm sau: - Chän ®èi t-îng häc sinh ®¹i trµ ë hai líp: 7A vµ 7B (§ñ 3 ®èi t-îng: giái, kh¸, TB, yÕu). - VÒ c¬ së vËt chÊt: Phßng häc th«ng tho¸ng, cã ®ñ bµn ghÕ, ®iÖn l-íi ®Ó phôc vô D¹y - Häc. - Sù chuÊn bÞ cña gi¸o viªn ë 2 líp: + ë líp 7A: Chóng t«i tæ chøc «n tËp çc ®¬n vÞ kiÕn thøc vÒ kiÓu lo¹i biÓu c¶m. + ë líp 7B: Chóng t«i tæ chøc cho çc em rÌn luyÖn çch viÕt çc ®o¹n v¨n BiÓu c¶m. - Sù chuÈn bÞ cña häc sinh: + S¸ch gi¸o khoa, vë ghi, vë nh¸p, vë bµi bËp, çc tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi häc: Çch c¶m thô çc d¹ng TËp lµm v¨n - Líp 6,7 - VÒ thêi gian: D¹y - Häc 3 tiÕt/líp. Bè trÝ häc 2 buæi chiÒu (Ngoµi giê häc chÝnh kho¸). - Ra ®Ò: Yªu cÇu cña ®Ò bµi ph¶i mang tÝnh võa søc, tÝnh khoa häc, chÝnh x¸c, phï hîp víi ®èi t-îng häc sinh líp 7. §Ò bµi1: C¶m nhËn cña em sau khi ®äc bµi th¬ "C¶nh khuya" cña Hå ChÝ Minh. (Líp 7A) §Ò bµi2: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ "R»m th¸ng giªng" cña Hå ChÝ Minh. (Líp 7B) * Qui tr×nh D¹y - Häc ë líp 7A - Chóng t«i thùc hiÖn çc b-íc sau: Ho¹t ®éng 1: Khëi ®éng b»ng viÖc kiÓm tra sù chuÈn bÞ ë nhµ cña çc em vµ GV chän mét bµi v¨n biÓu c¶m cho HS ®äc tr-íc líp råi x¸c ®Þnh çc phÇn trong bµi lµm cña ng-êi viÕt - Tr×nh bµy çc ý chÝnh trong mçi phÇn: Më bµi, Th©n bµi, kÕt bµi. Ho¹t ®éng 2: GV tæ chøc cho HS «n tËp çc ®¬n vÞ kiÕn thøc ®· häc vÒ v¨n BiÓu c¶m. Cô thÓ: I/ Kh¸i niÖm v¨n BiÓu c¶m. II/ §Æc ®iÓm cña v¨n BiÓu c¶m. III/ Çc yªu cÇu khi lµm bµi v¨n BiÓu c¶m. - 12 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

Ho¹t ®éng 3: GV tæ chøc cho ng-êi häc viÕt çc ®o¹n v¨n biÓu c¶m theo yªu cÇu cña ng-êi d¹y. §èi t-îng biÓu c¶m lµ mét sè t¸c phÈm th¬, hoÆc ®o¹n th¬. Ho¹t ®éng 4: GV cho líp tiÕn hµnh th¶o luËn vµ nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ çc ®o¹n v¨n cña HS. Ho¹t ®éng 5: GV cñng cè kiÕn thøc vµ tiÕn hµnh kh¶o s¸t b»ng ®Ò bµi sau: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ "R»m th¸ng giªng" cña Hå ChÝ minh. Ho¹t ®éng 6: GV thu bµi vµ dÆn dß HS. ë líp 7B Chóng t«i thùc hiÖn çc b-íc sau: Ho¹t ®éng 1: GV tæ chøc cho HS n¾m l¹i çc ®¬n vÞ kiÕn thøc sau: I/ Kh¸i niÖm v¨n BiÓu c¶m. II/ §Æc ®iÓm cña v¨n BiÓu c¶m. III/ Çc yªu cÇu khi lµm bµi v¨n BiÓu c¶m. Ho¹t ®éng 2: Tæ chøc rÌn luyÖn çc kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m: 1. X¸c ®Þnh ý cho đoạnv¨n BiÓu c¶m. 2. X¸c c©u chñ ®Ò cho mçi ®o¹n v¨n. 3. Liªn kÕt ®o¹n v¨n vµ çch dïng tõ ng÷ khi x©y dùng ®o¹n v¨n. 4. Çch viÕt ®o¹n v¨n BiÓu c¶m: 4.1. Çch viÕt ®o¹n v¨n Më bµi. 4.2 .Çch viÕt ®o¹n v¨n Th©n bµi. 4.3. Çch viÕt ®o¹n v¨n KÕt bµi. Ho¹t ®éng 3: GV cñng cè çch viÕt ®o¹n v¨n BiÓu c¶m vµ tiÕn hµnh kh¶o s¸t b»ng ®Ò bµi sau: §Ò bµi: C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ "R»m th¸ng giªng" cña Hå ChÝ Minh. Ho¹t ®éng 4: GV thu bµi vµ dÆn dß HS. - 13 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

PHẦN III. HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM KÕt qu¶ ®¹t ®-îc nh- sau Ph©n lo¹i Líp 7A = 42 7B= 43 Giái Kh¸ Trung b×nh yÕu, kÐm SL % SL % SL % SL % 1 2 2,4 4,7 11 17 26,2 39,5 22 25 52,4 41,8 8 6 19,0 14,0 - 14 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 1.ý nghĩa, BÀI HỌC. ViÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n cho häc sinh THCS cã tÇm quan träng rÊt lín trong viÖc d¹y vµ häc TËp lµm v¨n. Nã chiÕm vÞ trÝ ®Æc biÖt trong viÖc thùc hiÖn môc tiªu chung cña tr-êng THCS, gãp phÇn h×nh thµnh con ng-êi cã tr×nh ®é häc vÊn phæ th«ng c¬ së, chuÈn bÞ cho hä häc ë bËc cao h¬n, hoÆc vËn dông vµo thùc tiÔn cuéc s«ng. XÐt vÒ m«n häc, ®©y lµ ph©n m«n thùc hµnh tæng hîp ë møc ®é cao cña ph©n m«n V¨n vµ TiÕng ViÖt, nã cã mèi t-¬ng quan chÆt chÏ víi v¨n vµ TiÕng ViÕt. D¹y luyÖn viÕt ®o¹n v¨n lµ d¹y cho häc sinh n¾m b¾t v¨n b¶n, biÕt x©y dùng çc lo¹i v¨n b¶n th«ng th-êng. Ta hiÓu ®Çy ®ñ r»ng d¹y çch viÕt ®o¹n v¨n lµ d¹y cho häc sinh hiÓu tõng lo¹i v¨n b¶n cô thÓ, çch x©y dùng ®o¹n v¨n trong bÊt k× lo¹i v¨n b¶n nµo. §©y lµ b-íc ®i, thao t¸c, çch thøc trong qu¸ tr×nh häc tËp v¨n b¶n. Trong ch-¬ng tr×nh hiÖn nay, bé m«n TËp lµm v¨n ®-îc tÝch hîp cïng ph©n m«n V¨n vµ TiÕng ViÖt trong ch-¬ng tr×nh Ng÷ V¨n míi .TiÕt d¹y dùng ®o¹n trong v¨n b¶n còng ®-îc quan t©m nhiÒu h¬n trong viÖc n¾m ®-îc thÓ lo¹i trong ch-¬ng tr×nh. Tõ ®ã, rÌn luyÖn cho häc sinh kÜ n¨ng diÔn ®¹t ®óng vµ hay b»ng çc h×nh thøc, thao t¸c mµ chñ yÕu lµ viÕt ®o¹n v¨n mét çch s¸ng t¹o tæng hîp nh÷ng kiÕn thøc tiÕp thu ®-îc qua ph©n m«n TiÕng ViÖt vµ v¨n häc. ViÕt ®óng, viÕt hay lµ nhiÖm vô hµng ®Çu mµ gi¸o viªn quan t©m, yªu cÇu viÕt ®óng vÒ ®Ò tµi thÓ lo¹i, nh÷ng kiÓu v¨n b¶n kh¸c nhau trong cuéc sèng ®Æt ra cho çc em. Ngoµi ra, qua viÖc rÌn luyÖn viÕt ®o¹n v¨n còng trùc tiÕp tham gia rÌn luyÖn mét sè ®øc tÝnh cho sinh nh- lßng nh©n ¸i, tÝnh trung thùc, sù kiªn tr× lßng dòng c¶m…ViÕt ®o¹n v¨n gãp phÇn ph¸t triÓn trÝ t-ëng t-îng, ãc s¸ng t¹o ®Ó tõ ®ã gióp çc em biÕt ph©n biÖt çi sai, çi tèt, çi xÊu... Vµ còng tõ ®©y çc em ®-îc nu«i d-ìng t©m hån v-¬n tíi çi tèt ®Ñp h¬n. Qua tiÕt häc, ta n¾m ®-îc -u thÕ cña häc sinh vµ ph¸t huy ®-îc nh÷ng kh¶ n¨ng lµm v¨n cña çc em. Tõ ®ã, häc sinh cã dÞp ®Ó uèn n¾n ®iÒu chØnh, h¹n chÕ nh÷ng lÖch l¹c trong nhËn thøc, ®êi sèng t- t-ëng t×nh c¶m cña cña çc em. Còng tõ ®ã, hiÖu qu¶ gi¸o dôc cña TËp lµm v¨n nãi chung, viÕt ®o¹n v¨n nãi riªng ®-îc n©ng cao vµ ®-îc häc sinh yªu thÝch. Qua viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n, häc sinh ®-îc uèn n¾n, ®iÒu chØnh, h¹n chÕ nh÷ng thiÕu sãt trong qu¸ tr×nh lµm v¨n ë nh÷ng cÊp häc cao h¬n. Ngoµi ra çc em cßn ®-îc båi d-ìng vÒ t©m hån, trÝ tuÖ, biÕt rung ®éng tr-íc çi ®Ñp, biÕt h-íng tíi gi¸ trÞ thÈm mÜ, cã n¨ng lùc sö dông ng«n ng÷, bjiÕt tÝch luü vèn tri thøc vµ vËn dông trong giao tiÕp ë mäi hoµn c¶nh kh¸c nhau. Dïng tõ ®Æt c©u, viÕt ®o¹n sÏ ®-îc çc em vËn dông tèt trong mäi ®iÒu kiÖn ®Ó h-íng tíi çi ch©n – thiÖn – mÜ, biÕt tù hµo vµ sö dông TiÕng ViÖt trong s¸ng, hoµn mÜ h¬n. Còng tõ viÖc rÌn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n gióp häc sinh vËn dông ®Ó viÕt ®-îc nhiÒu ®o¹n v¨n vµ viÕt tèt ë nhiÒu thÓ lo¹i. 2. Tuy nhiªn, viÖc rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. V× ®©y lµ mét tiÕt khã cña m«n häc, nÕu ®¬n thuÇn gi¸o viªn kh«ng h-íng dÉn cô thÓ vÒ - 15 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

çch t×m hiÓu ®Ò, t×m ý, mçi ý t-¬ng øng víi bao nhiªu ®o¹n trong v¨n b¶n. HoÆc häc sinh ch-a t×m ®-îc c©u chñ ®Ò ®Ó tõ ®ã ph¸t triÓn më réng thµnh ®o¹n v¨n. §Ó tÝch hîp ®-îc víi v¨n vµ TiÕng ViÖt, gi¸o viªn ch-a h-íng dÉn kh¸i niÖm ®o¹n v¨n, c©u chñ ®Ò, quan hÖ gi÷a çc c©u vµ çch tr×nh bµy ®o¹n v¨n. Qua ®ã, gióp häc sinh rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n v¨n theo çc yªu cÇu vÒ cÊu tróc vµ ng÷ nghÜa. H¹n chÕ n÷a lµ trong ch-¬ng tr×nh SGK Ng÷ V¨n THCS häc sinh kh«ng ®-îc häc çc néi dung tr×nh bµy trong ®o¹n v¨n theo çc ®Æc ®iÓm, cÊu tróc diÔn dich, qui n¹p, song hµnh, mãc xÝch. Do ®ã, khi x©y dùng ®o¹n v¨n, häc sinh rÊt lóng tóng trong viÖc ®Æt vÞ trÝ c©u chñ ®Ò trong ®o¹n. H¬n n÷a, trong qu¸ tr×nh luyÖn viÕt çc ®o¹n v¨n, häc sinh cßn lóng tóng trong viÖc t×m hiÓu ®Ò, x¸c ®Þnh ý, x©y dùng c©u chñ ®Ò. Khi lùa chän çc phÐp liªn kÕt c©u, liªn kÕt ®o¹n trong v¨n b¶n çc em cßn vông vÒ, ®«i khi kh«ng n¾m v÷ng çc ®¬n vÞ kiÕn thøc nµy. Vµ viÖc lùa chän, dïng tõ ®Æt c©u ë mét sè häc sinh cßn nhiÒu h¹n chÕ: nh- dïng tõ, ng÷ kh«ng trong s¸ng, thiÕu trau chuèt, tõ ng÷ kh«ng cã tÝnh l«gic. H¬n n÷a, gi¸o viªn ch-a thËt kiªn tr× trong viÖc cung cÊp nh÷ng ®¬n vÞ kÝªn thøc vÒ x¸c ®Þnh ý, viÕt c©u chñ ®Ò, x©y dùng ®o¹n theo çc ®Æc ®iÓm (diÔn dÞch, qui n¹p…), çc phÐp liªn kÕt c©u, liªn kÕt ®o¹n, vµ uèn n¾n çch viÕt ®o¹n cho häc sinh. II. kiÕn nghÞ vµ ®Ò xuÊt S¾p xÕp sè l-îng kiÕn thøc hîp lÝ cho mét tiÕt d¹y cã kh¶ n¨ng ph¸t huy ®-îc tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc sinh mµ çc em häc kh«ng bÞ nhµm ch¸n. Çc ®o¹n v¨n mÉu ph¶i ®a d¹ng phong phó h¬n vÒ tõng l-îng kiÕn thøc. TiÕt häc mang nÆng tÝnh thùc hµnh, nªn cho häc sinh thùc hµnh nhiÒu, viÕt nhiÒu çc ®o¹n v¨n (tÊt nhiªn kh«ng qóa thêi gian tiÕt häc vµ søc tiÕp thu cña häc sinh). Trong viÖc ®¸nh gi¸, gi¸o viªn cÇn quan t©m, nhËn xÐt ®óng tr-íc n¨ng lùc thùc hµnh cña mçi häc sinh. ë ®©y ®ßi hái sù nh¹y c¶m cña thÇy tr-íc yªu cÇu thùc hµnh, tr-íc nh÷ng thao t¸c vµ kÜ n¨ng thùc hµnh cña häc sinh. Yªu cÇu gi¸o viªn dµy c«ng luyÖn tËp cho çc em, kiªn tr× trong viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kh«ng nªn nãng véi, cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao. Tuú tõng ®èi t-îng ë çc khèi líp, tuú tõng vïng ®Ó cã ph-¬ng ph¸p vËn dông ®óng ®¾n. Víi ph-¬ng ch©m lµ ng-êi truyÒn ®¹t kiÕn thøc vµ chñ thÓ tiÕp nhËn kiÕn thøc vµ môc ®Ých cuèi cïng lµ viÕt ®-îc çc ®o¹n v¨n s¸ng t¹o víi ®Çy ®ñ çc kÜ n¨ng mµ çc em tiÕp thu ®-îc. VÒ sè l-îng tiÕt häc viÕt ®o¹n v¨n cßn qu¸ Ýt, nªn t¨ng c-êng thªm sè l-îng còng nh- thêi gian cÇn ®-îc ph©n bè c©n ®èi hµi hoµ ®Ó tr¸nh häc sinh ng¹i häc c¨ng th¼ng mµ ng-îc l¹i çc em ham häc h¬n. Trong sù ph¸t triÓn ®i lªn cña ®Êt n-íc vµ cña v¨n häc n-íc nhµ, v¨n häc nh©n lo¹i, trong ®ã cã kh«ng Ýt çc nh©n tµi ®Êt n-íc lµ gi¸o viªn, lµ häc sinh- chñnh©n t-¬ng lai cña ®Êt n-íc. V× vËy viÖc d¹y ch÷, d¹y ng-êi lµ rÊt cÇn thiÕt. §Æc biÖt trong nhµ tr-êng THCS viÖc h×nh thµnh nh©n çch, viÖc tiÕp cËn víi kiÕn thøc nh©n lo¹i, ph©n biÖt çi tèt, çi xÊu, çi ph¶i çi tr¸i ®èi víi häc sinh còng lµ vÊn ®Ò then chèt. - 16 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

H¬n n÷a, gióp çc em ham häc, thÝch häc m«n v¨n (trong ®ã cã m«n TËp lµm v¨n, thùc hµnh çc kÜ n¨ng viÕt çc ®o¹n v¨n) còng lµ vÊn ®Ò mµ giÊo viªn cÇn nghiªn cøu. V× vËy, chóng ta cÇn quan t©m h¬n n÷a ®Ó ph¸t huy nh÷ng tµi n¨ng s½n cã cßn tiÒm Èn trong mçi ç nh©n häc sinh, gióp çc em hoµn thiÖn nh©n çch, ph¸t huy vèn tri thøc cña nh©n lo¹i lµm giµu cho quª h-¬ng ®Êt n-íc. - 17 - SangKienKinhNghiemChanTroiSangTao.com

SKKN Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn cho học sinh THCS

SKKN Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn cho học sinh THCS

Presentation Transcript