คู่มือการปฏิบัติงาน ( Standard Operating Procedure:SOP )

1. คู่มือการปฏิบัติงาน(Standard Operating Procedure:SOP) โดย วราภรณ์ ชัยสนิท หัวหน้างาน 8 งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

2. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) SOP เป็นเอกสารที่แนะนำวิธีการปฏิบัติงานต่างๆ ที่ทำเป็นประจำ เพื่อให้มีการปฏิบัติอย่างถูกต้อง โดย SOP จะต้องระบุวิธีการปฏิบัติงานให้เป็นขั้นตอน (step-by-step) โดยละเอียด ซึ่งผู้ปฏิบัติงานนั้นๆได้ผลออกมาอย่างน่าเชื่อถือ และมีความสม่ำเสมอ ไม่ว่าจะเป็นการปฏิบัติงานโดยผู้ใด วัตถุประสงค์ • ลดการปฏิบัติงานผิดพลาด ผู้ปฏิบัติงานทุกคนต้องปฏิบัติตามขั้นตอนการปฏิบัติงานที่เป็นลายลักษณ์อักษรและใช้วิธีเดียวกัน • ใช้เป็นเอกสารประกอบการฝึกอบรมและเป็นแนวทางปฏิบัติงานสำหรับพนักงานใหม่ และใช้ในการประเมินผลการปฏิบัติงาน งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

3. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) • จัดทำคู่มือการปฏิบัติงานในเรื่องต่างๆ เช่น • การเก็บ การรักษาสภาพและการจัดส่งตัวอย่างน้ำ (Sampling Preservation and Delivery of sample) • วิธีการปฏิบัติงานสำหรับการเตรียมขวดเก็บตัวอย่างน้ำ (Procedure for Bottle preparation) • การทำจาร์เทสต์ในห้องปฏิบัติการ (Jartest at Laboratory room) • การหาปริมาณสารเคมีที่เหมาะสม (Process optimization ) • การตรวจสอบและแก้ไขปัญหาเมื่อคลอรีน pH และฟลูออไรด์มีค่าเกินเกณฑ์มาตรฐาน (Correction action on Chlorine , pH and Fluoride violations) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

4. 1. วัตถุประสงค์ 2. ขอบเขตของงาน 3. หน่วยงานที่รับผิดชอบ 5. เอกสารอ้างอิง คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) เนื้อหา SOP (SOP Contents) ประกอบด้วย 4. เครื่องมืออุปกรณ์และสารเคมี งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

5. 6. แผนภูมิการทำงาน 8. คำอธิบายศัพท์หรือนิยาม คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) เนื้อหา SOP (SOP Contents) ประกอบด้วย (ต่อ) 7. รายละเอียดของขั้นตอนการทำงาน 9. แบบฟอร์มที่เกี่ยวข้อง งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

6. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) PROCESS OPTIMIZATION Prepared by : Zulkifli Bin Hashim Chemist (AMIC) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

7. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) PROCESS OPTIMIZATION Introduction : Crucial process factors 1.Chemical dose, d Units : (mg/l) (Jar Test) 2. Chemical concentration, c Units : (%) (chemical tank) 3. Raw water flow, Q Units : m3/hour 4. Actual chemical flow, q Units : ml/sec งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

8. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) SCHEMATIC Alum tank C (%) q (ml/sec) Q (m3/hour) d : Optimum alum dosage from Jar Test งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

9. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) 1. OPTIMUM DOSAGE (d). • Jar Test results. • The units is in `part per million’ (ppm) or in metrics - mg/l. 2. Chemical Preparation For Jar Test. • Weighing method. • Dilution method from alum tank. งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

10. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) i) Chemical Preparation by Weighing Method. (alum, hydrated lime, soda ash etc) Formula for chemical concentration in percentage (%). Alum weight (g) x 100 % = % Chemical sol Volume of water (g) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

11. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) Example: Weighting Method Preparation of 1.0 % alum solution in 1 Liter of water * Note : 1 liter of water equal to 1 kg ( 1000 gram) Alum weight (g) x 100 = 1.0 % 1000 g (water) * Alum weight (g) = 1.0 x 1000 100 = 10 g 10 g 1 L Alum งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

12. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) ii) Dilution Method. Purpose – Jar Test process. Formula : C1V1 = C2V2 V1 = C2V2 C1 Note : C1 – Chemical concentration in tank, (%) V1 – Chemical volume needed for dilution, (ml) C2 - Chemical concentration to be prepared, (%) V2 – Chemical volume to be prepared, (ml) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

13. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) Conversion from % to ppm (If 1000 ml beaker to be used in Jar Test) Alum concentration - 1.0 % 1% = 10000 ppm Formula : C1V1 = C2V2 Note: C1 = 10000 ppm (1.0%) V1 = ? C2 = 1 ppm V2 = 1000 ml (1000ml beaker) V1 = C2V2 = 1(1000) C1 10000 = 0.1 ml To prepare 1 ppm solution needs 0.1 ml solution (1.0%) - if 1000 ml beaker been used in Jar Test. 0.1 ml = 1 ppm งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

14. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) Conversion from % to ppm ( If 500 ml beaker to be used in Jar Test) Alum concentration - 0.5 % 0.5% = 5000 ppm Formula: C1V1 = C2V2 Note: C1 = 5000 ppm V1 = ? C2 = 1 ppm V2 = 500 ml (500ml beaker) V1 = C2V2 = 1(500) C1 5000 = 0.1 ml To prepare 1 ppm solution needs 0.1 ml solution (0.5 %) - if 500 ml beaker been used in Jar Test. 0.1 ml = 1 ppm งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

15. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) JAR TEST RESULTS • Frequency – At least once a day (every morning) and when any changes on raw water quality. (best practice) • Objective - To get the optimum Alum dosage and to be use in the plant operation. Example : • Plant name : Semangar WTP Raw water analysis. • Raw water pH : 5.8 • Turbidity : 150.00 NTU • Aluminium : 0.17 mg/l • Alum and lime concentration used - 1.0 % ( 1000 ml beaker ) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

16. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) STEP 1 To get the amount of lime used for optimum pH. 1000 ml beaker Lime dosage : 0 ppm 1 ppm 2 ppm 3 ppm 4 ppm 5 ppm Limer 0 1 2 3 4 5 (ppm) - 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 (ml) pH 5.80 6.23 6.48 6.69 7.03 7.78 • Note : Optimun pH for normal raw water quality ( 6.8 – 7.2 ) – aluminum removal (7.0 – 9.5 ) – Manganese/Iron removal * Optimum pH : 4 ppm (0.4 ml) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

17. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) STEP 2 To get optimum alum dosage at optimum pH 4 ppm. 1000ml beaker 10 ppm 15 ppm 20 ppm 25 ppm 30 ppm 35 ppm Alum 10 15 20 25 30 35 (ppm) (ml) 1 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 Turbidity 2.0 1.64 0.66 1.39 1.68 1.78 * Optimum alum dosage : 20 ppm งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

18. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) TURBIDITY AGAINTS ALUM DOSAGE Turbidity (NTU) Alum dosage (ppm) Optimum Alum dosage * Optimum alum dosage : 20 ppm งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

19. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) 2. Chemical preparation (chemical batching – tank solution) Formula : Chemical = Chemical weight (kg)x 100 solution, % Water weight (kg) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

20. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) Example: Preparation of 5% chemical solution Volume of water = 500 gallon Note : 1kg = 1 gal 4.45 500 gal = 500 x 4.54 kg = 2270 kg 5% = Chemical weight x 100 2270 kg Chemical weight (kg) = 2270 kg x 5 100 = 113.50 kg 1 gal = 4.54 Kg 1 gal = 4.54 Liter งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

21. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) 3. RAW WATER FLOW Units – MGD, MLD, m3/hour, l/hour Note : 1m3 = 1000 Liter Method : i) Flow meter ii) Clock and Bucket Method iii) Hydraulic structure a) Venture flume b) Weir งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

22. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) 4. ACTUAL CHEMICAL FLOWCrucial factors: • Optimum alum dosage (Jar Test) • Chemical solution concentration • Raw water flow Formula : q = Q x d 36 x c Note; q = Actual chemical flow (ml/sec.) d = Optimum alum dosage, mg/L c = Chemical solution concentration (%) Q = Raw water flow (m3/hr) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

23. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) Example • To get the actual chemical flow required.(q) • Raw water flow - 1000 m3/hour • Chemical solution concentration - 5 % • Optimum alum dosage - 20 mg/l. Formula: q = Q x d 36 x c = (1000m3/h)(20 mg/l) 36 x 5 % = 111 ml/sec = 1110 ml/10 sec งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

24. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

25. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

26. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

27. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

28. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

29. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

30. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

31. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

32. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) กราฟแสดงความสัมพันธ์ระหว่างความเข้มข้นของสารส้มกับค่าความถ่วงจำเพาะ งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

33. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

34. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

35. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

36. คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP)คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ

37. จบการบรรยาย คู่มือการปฏิบัติงาน(SOP) งานมลภาวะน้ำ กองควบคุมคุณภาพน้ำ