بررسی عوامل درونی و محیطی موثر بر اثربخشی استراتژی های سازمان: اثر واسطه ای انعطاف پذیری استراتژیک

1. بسم الله الرحمن الرحیم بررسی عوامل درونی و محیطی موثر بر اثربخشی استراتژی های سازمان: اثر واسطه ای انعطاف پذیری استراتژیک نویسندگان: صفر فضلی*، سید یاسر شریعت** ارائه دهنده: سید یاسر شریعت *عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) ** دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی آبان 1391

2. تعریف مسئله • هدف سازمان: حفظ بقا، رسیدن به عملکرد مالی بهتر و رضایت ذینفعان • عوامل بسیاری بر عملکرد سازمان موثرند: عوامل درونی و محیطی • در دنیای امروزی نقش عوامل محیطی بسیار پررنگ شده است اما همچنان نباید از عوامل درون سازمانی غفلت نمود. • دو رویکرد اصلی مدیریت استراتژیک بر اساس توجه به محیط یا توانمندی های سازمان متمایز شده اند. • در این پژوهش از متغیرهای دوره عمر سازمان و ساختار سازمانی به عنوان عوامل درونی و از متغیرهای سرعت سنج صنعت و عدم اطمینان محیطی به عنوان عوامل محیطی استفاده شده است.

3. سؤالات پژوهش سؤالات فرعی پژوهش سؤال اصلی پژوهش آیا عوامل درونی سازمان شامل جایگاه در منحنی دوره عمر و ساختار سازمان روی عملکرد سازمان تاثیر دارند؟ آیا می توان مدلی برای تعیین نحوه تاثیر عوامل درونی و محیطی بر روی اثربخشی استراتژی های سازمان طراحی نمود؟ آیا عوامل درونی سازمان شامل جایگاه در منحنی دوره عمر و ساختار سازمان روی انعطاف پذیری استراتژیک سازمان تاثیر دارند؟ آیا عوامل محيطي شامل سرعت سنج صنعت و عدم اطمینان محیطی به عنوان متغیرهای واسطه ای از طریق میزان انعطاف پذیری استراتژیک روی عملکرد سازمان موثرند؟

4. فرضیات پژوهش H1: جایگاه سازمان در منحنی دوره عمر بر روی عملکرد سازمان تأثیر دارد. H5: سرعت سنج صنعت نقش واسطه ای در تاثیر انعطاف پذیری استراتژیک سازمان روی عملکرد سازمان دارد. H6: عدم اطمینان محیطی نقش واسطه ای در تاثیر انعطاف پذیری استراتژیک روی عملکرد سازمان دارد. H2: جایگاه سازمان در منحنی دوره عمربر روی انعطاف پذیری استراتژیک سازمان تأثیر دارد. • :H6a در محیط‌های با عدم اطمینان زیاد، انعطاف پذیری استراتژیک به طور مثبت روی عملکرد سازمان تاثیر دارد. • :H5a در صنایع با سرعت سنج سریع، انعطاف پذیری استراتژیک به طور مثبت روی عملکرد سازمان تاثیر دارد. H3: ساختار سازمانی بر روی عملکرد سازمان تأثیر دارد. • :H6b در محیط‌های با عدم اطمینان کم، انعطاف پذیری استراتژیک به طور منفی روی عملکرد سازمان تاثیر دارد. • :H5b در صنایع با سرعت سنج کند، انعطاف پذیری استراتژیک به طور منفی روی عملکرد سازمان تاثیر دارد. H4: ساختار سازمانی بر روی انعطاف پذیری استراتژیک سازمان تأثیر دارد.

5. تعاریف و مفاهیم دوره عمر سازمان: سازمان ها مانند موجودات زنده دارای دوره عمر هستند که از تولد تا مرگ را شامل می شود. در هر دوره سازمان ویژگی های خاصی دارد که بر متغیرهای سازمانی تأثیر گذار است. ساختار سازمانی: بنیانی برای تمام وظایف و اجزای سازمان است و ارتباط میان پست های سازمان و فرآیند تصمیم گیری از طریق آن صورت می گیرد. عدم اطمینان محیطی: میزان تلاطم، پیچیدگی و غیر قابل پیش بینی بودن محیط یک سازمان می باشد که در سطح کلان و خرد (رقابتی) قابل بررسی می باشد. سرعت سنج صنعت: مشخص کننده میزان سرعت در ارائه محصول، فرآیندها و فعالیت های سازمان ها در یک صنعت می باشد که می تواند کند یا سریع باشد. انعطاف پذیری استراتژیک: توانایی یک سازمان در شناسایی تغییرات، فرصت ها و تهدیدها محیطی و تطبیق سریع و مؤثر با شرایط جدید به منظور کسب عملکرد مناسب. عملکرد سازمان: میزان اثربخشی و کارآیی سازمان در رسیدن به اهداف خود که توسط شاخص های مالی و جایگاه بازار سنجیده می شود.

6. مدل ها و نظریه ها انعطاف پذیری استراتژیک: مطالعات صورت گرفته دراین حوزه هنوز به ایجاد یک پیشینه کافی و منسجم نرسیده است و مدل ها و نظریه ها در حال تکمیل هستند. دوره عمر سازمان: مدل های مختلفی در این زمینه ارائه شده که مهمترین آنها مدل های 5 مرحله ای گرینر و 10 مرحله ای آدیزس می باشد. از نظر جامعیت، مدل آدیزس معتبرترین مدل می باشد عدم اطمینان محیطی: در این حوزه نظریه پردازان زیادی وجود دارد که وجه مشترک نظریات آنها وجود دو سطح خرد و کلان و همچنین دو متغیر پویایی و پیچیدگی در محیط می باشد عملکرد سازمان: در این حوزه به علت اهمیت بسیار بالا، پژوهش های زیادی انجام شده و از زوایای مختلف به آن پرداخته شده است. انواع مدل های کمی و کیفی مانند: EFQM، BSC، DEA، بازخور 360 درجه و... به بررسی ارزیابی عملکرد پرداخته اند. ساختار سازمانی: مدل رابینز که شامل زیربخش های پیچیدگی، رسمیت و تمرکز می باشد معتبرترین مدل در ساختار سازمان می باشد سرعت سنج صنعت: اصلی ترین نظریه پرداز در این حوزه چارز فاین می باشد که سرعت سنج را به سه قسمت محصول، فرایند و سازمان تقسیم بندی نموده است

7. پیشینه پژوهش

8. پیشینه پژوهش

9. مدل مفهومی پژوهش جایگاه سازمان در منحنی دوره عمر سرعت سنج صنعت + انعطاف پذیری استراتژیک عملکرد سازمان + ساختار سازمانی عدم اطمینان محیطی

10. فرایند انجام پژوهش عنوان پژوهش و بیان مسئله ایجاد مدل پژوهش گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بیان سؤالات و فرضیات پژوهش تجزیه و تحلیل یافته های مدل با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری • بررسی ادبیات موضوع (روش اسنادی) • عوامل درونی (تئوری دوره عمر سازمان، ساختار) • عوامل بیرونی (عدم اطمینان محیطی، سرعت سنج صنعت) • انعطاف پذیری استراتژیکسازمان و نقش آن در عملکرد سازمان نتیجه گیری و ارائه پیشنهاد

11. روش پژوهش بر اساس هدف: کاربردی بر اساس ماهیت: توصیفی-تحلیلی ابزار مورد استفاده پژوهش حاضر جهت گردآوری داده ها: پرسشنامه، سوالات چندارزشی با مقیاس ترتیبی جهت بررسی ادبیات پژوهش: مطالعات اسنادی پایایی پرسشنامه: روش آلفا کرونباخ • روایی پرسشنامه: • روش اعتبار محتوا • مرحله اول: تأیید اعتبار از اساتید دانشگاه • مرحله دوم: جلسه با خبرگان صنایع بر اساس نحوه گردآوری و تحلیل اطلاعات: از دسته پژوهش های همبستگی

12. قلمرو پژوهش، جامعه و نمونه آماری قلمرو زمانی پژوهش جامعه آماری مدیران و کارشناسان تمام سازمان های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار (تهران) از آذر ماه 1390 تا شهریور ماه 1391 روش نمونه گیری نمونه گیری خوشه ای (خوشه بندی بر اساس نوع صنعت) قلمرو مکانی پژوهش سازمان های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار(تهران) حجم نمونه بر اساس رابطه کوکران حجم نمونه مورد نیاز 196 عدد نتیجه شد که پس از ارسال 270 پرسشنامه، 201 عدد پرسشنامه قابل استفاده بازگشت داده شد.

13. آمار توصیفی داده های پژوهش

14. تمرکز 1/026 ساختار سازمانی رسمیت تحلیل آمار استنباطی-تحلیل عاملی تأییدی متغیرهای مکنون ساختار سازمانی: 0/751

15. تحلیل آمار استنباطی: تحلیل عاملی تأییدی متغیرهای مکنون عملکرد سازمانی:

16. تحلیل آمار استنباطی: آزمون فرضیات پژوهش فرضیه 1: جایگاه سازمان در منحنی دوره بر عملکرد سازمان تأثیر دارد. فرضیه 2: جایگاه سازمان در منحنی دوره بر انعطاف پذیری استراتژیک تأثیر دارد.

17. تحلیل آمار استنباطی: آزمون فرضیات پژوهش فرضیه 3:ساختار سازمان بر عملکرد سازمان تأثیر دارد. فرضیه 4:ساختار سازمان بر انعطاف پذیری استراتژیک تأثیر دارد.

18. تحلیل آمار استنباطی: آزمون فرضیات پژوهش فرضیه 1-5: در صنایع با سرعت سنج سریع انعطاف پذیری استراتژیکبه طور مثبت روی عملکرد سازمان تاثیر دارد. فرضیه 2-5: در صنایع با سرعت سنج کند انعطاف پذیری استراتژیکبه طور منفی روی عملکرد سازمان تاثیر دارد.

19. تحلیل آمار استنباطی: آزمون فرضیات پژوهش فرضیه 1-6: در صنایع با عدم اطمینان محیطی زیاد انعطاف پذیریاستراتژیکبه طور مثبت روی عملکرد سازمان تاثیر دارد. فرضیه 2-6: در صنایع با عدم اطمینان محیطی کم انعطاف پذیریاستراتژیک به طور منفی روی عملکرد سازمان تاثیر دارد.

20. تحلیل آمار استنباطی: آزمون فرضیات پژوهش ضرایب مسیر مربوط به فرضیه های پذیرفته شده

21. تحلیل آمار استنباطی: برازش مدل برازش مدل در حالات مختلف فرضیه های پژوهش

22. تحلیل آمار استنباطی: برازش مدل خروجی نرم افزار از مدل پژوهش

23. نتایج و پیشنهادهای پژوهش

24. نتایج و پیشنهادهای پژوهش

25. نتایج و پیشنهادهای پژوهش

26. نتایج و پیشنهادهای پژوهش

27. نوآوری های پژوهش نوآوری در انتخاب موضوع: موضوع و رابطه میان سازه ها در هیچ پژوهش داخلی یا خارجی تا کنون انتخاب نشده است. نوآوری در انتخاب شاخص های معرف عملکرد سازمان: شاخص های منتخب هم شامل شاخص های مالی و هم غیر مالی می باشد و همچنین جایگاه رقابتی سازمان نیز در نظر گرفته شده است. نوآوری با توجه به نتایج آزمون فرضیه ها: اثر واسطه ای عدم اطمینان محیطی بر رابطه انعطاف پذیری استراتژیک و عملکرد سازمان رد و اثر آن بصورت متغیر کنترل مشاهده شد.

28. محدودیت های پژوهش • محدودیت در ابزار جمع آوری داده ها: انتخاب ابزار پرسشنامه به جای مصاحبه • محدودیت شایستگی و عدم تعصب آزمودنی ها در تکمیل پرسشنامه • محدودیت ملیت و محدوده جغرافیایی سازمان های مورد مطالعه

29. پیشنهاد برای پژوهش های آتی • بررسی تاثیر سایر متغیرهای درون سازمانی مانند: فرهنگ سازمانی، اندازه سازمان و مدیریت دانش بر اثربخشی استراتژی • بررسی تاثیر عوامل شخصیتی مدیریت ارشد سازمان در اثربخشی استراتژی • انجام پژوهش در دو کشور مختلف و مشاهده تفاوت نتایج بر اساس ملیت و محدوده جغرافیایی

30. اگر بالا نمی رویم لااقل سیبی باشیم که در افتادن ، اندیشه ای را بالا می برد...  (مهاتما گاندی) با تشکر از توجه شما