بیماری سل دکتر محمد رضا سربازی کارشناس مسئول بیماری واگیر

1. بیماری سل دکتر محمد رضا سربازی کارشناس مسئول بیماری واگیر

2. TUBERCULOSIS • Known to occur 3000 years ago • Chronic bacterial infection causing high disease morbidity and mortality world-wide • Airborne disease that is transmitted only after prolonged exposure to someone with active disease • TB usually infects the lungs but other organs can be involved

3. Mycobacterium tuberculosis

4. TRANSMISSION Aerosols generated by coughing, sneezing and talking dry to form droplet nuclei. Those (1-5um) containing 1-3 bacilli are inhaled

6. TUBERCULOSIS-THE PROBLEM • DISEASE STATUS - 2000 • ~ 2 billion people infected world-wide • ~ 10 million world-wide develop active tuberculosis annually; ~2 million die • ~ 10 million new cases in 2005; 1 billion new cases in 2020. • Emergence of drug resistant Mycobacterium tuberculosis

7. GLOBAL TUBERCULOSIS • 95% of cases in developing countries with an increase of ~3% annually, 10% in African countries • 80% of cases seen in 22 countries; about half in 5 countries: India, China, Indonesia Nigeria and Bangladesh

8. THE PROBLEM OF DRUG RESISTANT TB • Emergence of drug resistance some 50 years ago. • Mutation frequencies range from 1 in 105 to 1 in 108 replications. • Primary drug resistance to single drug occurs in previously untreated cases ~9%. • Secondary drug resistance occurs in patient who fails to complete course of treatment and relapses. • These selected strains also have spontaneous mutations to other drugs-produce MDR-TB in new hosts. • MDR-TB difficult and expensive to treat. • XDR-TB even worse with higher mortality.

9. DRUG RESISTANT TUBERCULOSIS • Multi-drug resistant TB (MDR TB): • Resistance to at least isoniazid & rifampin. • Treatment requires use of second-line (SLDs) drugs. • Extensively drug-resistant TB (XDR): • resistance to isoniazid, rifampin & all fluoroquinolones and at least 1 of 3 injectable 2nd line drugs..

10. CAUSES OF DRUG RESISTANCE • Inadequate dosage or treatment with too few drugs. • Lack of compliance • Patients fail to take medication consistantly for 6-12 months necessary for cure. • Patients feel better after 3 or 4 weeks • Drugs have unpleasant side effects • Addicts sell TB drugs to buy narcotics

11. MDR TB among new cases of TB, 1994-2002 & countries with at least 1 case of XDR TB as of January 2007

12. بيماري سل كشنده ترين بيماري عفوني در بين زنان در سنين باروري است و از آنجا كه اكثراً افراد جوان را در سنين باروري مبتلا مي سازد لذا بيشترين كودكان يتيم ناشي از بيماري سل مي باشد. هيچ بيماري ديگري به اندازه بيماري سل موجب كاهش در آمد و از هم گسيختگي خانواده ها نمي گردد.

13. دلايل اصلي افزايش وسعت جهاني سل شامل موارد ذيل مي باشد: • فقر در جمعيتهاي مختلف؛ نه فقط در كشورهاي در حال رشد بلكه حتي گروههاي خاص در كشورهاي پيشرفته • تغييرات جمعيتي، همانند افزايش جمعيت جهان، تغييرات هرم سني جمعيت بويژه مهاجرتها و جابجاييهاي وسيع جمعيت در جهان • پوشش بهداشتي نا مناسب و ناكافي، بخصوص در كشورهاي فقير و گروههاي آسيب پذير در همه كشورها • كنترل نا موفق، يا فقدان برنامه كنترل سل، كه موجب عدم موفقيت دربيماريابي، پيگيري و كاهش ميزان بهبودي مي گردد.پ • همزماني سل و اپيدمي ايدز در برخي كشورها بخصوص كشورهاي آفريقايي وآسيايي

14. تعريف بيماری • سل يك بيماري عفوني است كه در اثر مجموعه مايكوباكتريوم هاي سلي ( يعني هر كدام از مايكوباكتريوم هاي توبركلوزيس، بوويس و آفريكانوم ) ايجاد مي شود. بيماري در اكثريت موارد ناشي از مايكوباكتريوم توبركلوزيس (يعني نوع انساني ) است. • سل مي تواند تقريبا تمام اعضاي بدن را مبتلا سازد ولي شايع ترين شكل بيماري سل ريوي است راه انتقال عفونت تقريبا هميشه از راه تنفس است ولي ميكروب سل پس از ورود به ريه و ايجاد ضايعه اوليه مي تواند از طريق جريان خون، عروق لنفاوي، برونشها و يا در اثر مجاورت مستقيماً به ديگر قسمت هاي بدن منتشرشود

15. سل ريوي : • در صورتيكه بيماري سل پارانشيم ريه را درگير كرده باشد به آن ” سل ريوي“ اطلاق مي گردد. • نكته قابل توجه آنكه چنانچه درگيري غدد لنفاوي مدياستينال و / يا ناف ريه يا پلورال افيوژن سلي با نماي غير طبيعي راديولوژيك در ريه ها همراه نباشد بيمار در گروه سل خارج ريوي طبقه بندي مي شود. • سل ريوي بيش از 80 % موارد ابتلا به سل را تشكيل مي دهد و نزد بالغين غالباً همراه با اسميرخلط مثبت است.

16. سل خارج ريوي • به ابتلاي ساير اعضاي بدن به غيراز ريه ها سل خارج ريوي اطلاق مي گردد؛ كه شامل گره هاي لنفاوي بدن از جمله مدياستن، پلور، استخوانها و مفاصل(مخصوصاً ستون فقرات)، مجاري ادراري- تناسلي، سيستم عصبي (مننژ)، روده ها و ديگر اعضا است. • سل خارج ريوي بندرت به افراد ديگر انتقال مي يابد. • شدت بيماري سل بر اساس تعداد باسيل، وسعت بيماري و محل آناتوميك تعيين مي شود. • اشكال سل خارج ريوي كه به عنوان اشكال شديد طبقه بندي مي شوند شامل موارد ذيلمي باشد: مننژيت ، سل ميلير، پريكارديت، پلورال افيوژن دو طرفه يا شديد، سل ستون مهره ها، سل دستگاه گوارش و سل دستگاه ادراري تناسلي. • اشكال سل خارج ريوي كه به عنوان اشكال با شدت كمتر طبقه بندي ميشوند شامل موارد ذيل مي باشند: • سل غدد لنفاوي،افيوژن پلور (يكطرفه)،سل استخوان(بجز ستون مهره ها)، سل مفاصل محيطي وپوست.

17. راه انتقال • بيماري سل معمولاً توسط فردي كه مبتلا به سل ريوي مسري (يعني اسمير خلط مثبت) است به افراد سالم انتقال پيدا مي كند. اين بيماران با سرفه يا عطسه قطرات ريز حاوي ميكروب را در هواي اطراف خود پخش مي كنند، ذرات بزرگتر مي توانند تا چند ساعت در هوا معلق بمانند وسپس در قسمت هاي بالاي دستگاه تنفسي جاي گيرند كه اغلب توسط سيستم موكوسي - مژكي به بيرون رانده مي شوند و يا بلع مي گردند؛ ولي ذرات كوچكتر قادرند تا آلوئول هاي ريوي شخص سالمي كه هواي آلوده را استنشاق مي كند راه يافته ودر صورت استقرار و تكثير ايجاد عفونت نمايند. • راههاي انتقال ديگر از قبيل ورود اتفاقي باسيل به پوست حين دستكاري مواد آلوده به ميكروب (مثلاً درآزمايشگاه ) و انتقال از مادر به جنين نيز امكان پذير است ولي بسيار نادر بوده و از نظر اپيدميولوژيكي حائز اهميت نمي باشند. انتقال از طريق شير دام نيز با توجه به راههاي استرليزه كردن شير ( پاستوريزه كردن و جوشاندن ) و كنترل سل در دام ها داراي اهميت كمتري است. • سل حنجره نيز - گرچه در گروه خارج ريوي طبقه بندي مي شود - از جمله موارد بسيار مسري سل محسوب مي گردد. • توجه: وسايلي كه براي بيماران مسلول استفاده ميشوند (از جمله ليوان، قاشق وچنگال، حوله و ملحفه و ... ) در انتقال مايكوباكتريوم توبركولوزيس نقشي ندارند، بنابر اين نيازي به جداسازي وسايل و لوازم بيماران مسلول نيست.

18. شايعترين علامت ابتلا به بيماري سل ريوي سرفه پايدار به مدت سه هفته يا بيشتر است كه معمولاً همراه خلط و گاهي خلط خوني مي باشد و ممكن است علايمي از جمله تنگي نفس و درد قفسه سينه نيز وجود داشته باشد. • علايم عمومي و مشترك در بيماري سل عبارتنداز: تب،كاهش اشتها،كاهش وزن، بي حالي، تعريق شبانه، خستگي زودرس و ضعف عمومي

19. علايم سل خارج ريوي • درد قفسه سينه و تنگي نفس در سل پلور • بزرگ شدن و احيانا خروج چرك از گره هاي لنفاوي سلي • درد و تورم در سل مفصلي و تغيير شكل در سل استخوان ها ( مانند زاويه دار شدن ستون فقرات و اختلال حركتي در اندام ها ) • سردرد ، تب و سفتي گردن در مننژيت سلي • اختلال ادراري و پيدايش خون در ادرار در سل دستگاه ادراري • نازايي در سل اعضاي تناسلي

20. پایان