510 likes | 1.61k Views
leqcia 7. კარბონილური ნაერთები ( ალდეჰიდები და კეტონები ). კლასიფიკაცია, ნომენკლატურა, ქიმიური თვისებები, მიღების რეაქციები, გამოყენება A N რეაქცქიის მექანიზმი. კარბონილური ნაერთებია ისეთი ნივთიერებები, რომელნიც მოიცავენ კაბონილის ან ოქსო ფუნქციურ ჯგუფს.
E N D
leqcia7 კარბონილური ნაერთები(ალდეჰიდები და კეტონები) კლასიფიკაცია, ნომენკლატურა, ქიმიური თვისებები, მიღების რეაქციები, გამოყენება ANრეაქცქიის მექანიზმი ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ 2011, საავტორო უფლებები დაცულიაhttp://chemistry.ge/eliz/presentations.html
კარბონილური ნაერთებია ისეთი ნივთიერებები, რომელნიც მოიცავენ კაბონილის ან ოქსო ფუნქციურ ჯგუფს. • კარბონილისფუნქციური ჯგუფი ეწოდება ატომთა გაერთიანებას, რომელშიც ჟანგბადის ატომი ორმაგი ბმით დაკავშირებულია ნახშირბადატომთან, რომელიც თავის მხრივ უკავშირდება ერთ ან ორ წყალბადატომ ან ნახშირბადოვან ჩონჩხ(ებ)ს. • ოქსოფუნქციური ჯგუფი ეწოდება ატომთა გაერთიანებას, რომელშიც ჟანგბადის ატომი ორმაგი ბმით დაკავშირებულია ნახშირბადატომთან, რომელიც თავის მხრივ უკავშირდება ერთ ან ნახშირბადოვან ჩონჩხ(ებ)ს. შესავალი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
იმისდა მიხედვით, თუ რამდენ წყალბადის ატომს უკავშირდება კარბონილის ჯგუფი, ანსხვავებენ ალდეჰიდებსა და კეტონებს: ალდეჰიდი კარბონილური ჯგუფი დაკავშირებულია ორ წყალბადატომთან ალდეჰიდი კარბონილური ჯგუფი დაკავშირებულია ერთ წყალბადატომთან კეტონი კარბონილური ჯგუფი არ უკავშირდება წყალბადატომებს კარბონილური ნაერთების ქვეკლასები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
IUPAC: მეთანალი IUPAC: ეთანალი IUPAC: პროპანალი IUPAC: 3–მეთილბუტანალი ნომენკლატურა პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
კლასებს შორის იზომერები ფუნქციური ჯგუფის მდებარეობის იზომერები ალდეჰიდი კეტონი იზომერია პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
კარბონილის ჯგუფის აღნაგობა: მუხტის სიდიდე: –0.326 მუხტის სიდიდე: +0.321 გვახსოვდეს!კარბონილის ჯგუფი არის პოლარული ფიზიკური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
კარბონილის ჯგუფი პოლარულობის გამო, ალლეჰიდებისა და კეტონების დუღილის ტემპერატურა უფრო მაღალია, ვიდრე იგივე მოლეკულური მასის მქონე ნახშირწყალბადების. ბუტანი Tდუღ. –0.5 C პროპანალი Tდუღ. 49C პროპანონი Tდუღ. 56C 1–პროპანოლი Tდუღ. 97C ალდეჰიდები და კეტონები არ წარმოქმნიან წყალბადურ ბმებს, ამიტომ მათი დუღილის ტემპერატურა უფრო ნაკლებია, ვიდრე სპირტების. ფიზიკური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
მრავალი ალდეჰიდი და კეტონი მრავალ მცენარეში არის გავრცელებული: მწარე ნუშის ზეთი ვანილის მარცვლები Filipendula ulmaria ბუნებაში გავრცელება და გამოყენება ბენზალდეჰიდი სალიცილადეჰიდი ვანილინი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
დარიჩინი Sassafras albidum ბუნებაში გავრცელება და გამოყენება დარიჩინალდეჰიდი პიპერონალი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ალჰედიდებისა და კეტონებისათვის დამახასიათებელია: 1. ნუკლეოფილური მიერთების რეაქციები (AN) 2. დაჟანგვისა და აღდგენის რეაქციები ქიმიური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
C=O ბმის ნუკლეოფილური მიერთების რეაქციის მექანიზმი (მოცემულია ერთ–ერთი შესაძლო ვარიანტი): ქიმიური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
O-ნუკლეოფილების მიერთება (წყლის მიერთება) • ალდეჰიდებისა და კეტონების წყალში ხსნადობა შეიძლება აიხსნას გემ–დიოლების წარმოქმნით, რომლებიც წონასწორობაში იმყოფებიან შესაბამის კარბონილურ ფორმასთან ქიმიური თვისებები ჰემ–დიოლები მხოლოდ ხსნარებში არსებობენ,თავისუფალი სახით მათი გამოყოფა არ შეიძლება! პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
O-ნუკლეოფილების მიერთება (სპირტის მიერთება) ქიმიური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
N-ნუკლეოფილების მიერთება (ამიაკის ნაწარმების მიერთება) ქიმიური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
N-ნუკლეოფილების მიერთება (ჰიდრაზინისა და მისი ნაწარმების მიერთება) ქიმიური თვისებები ეთილფენილკეტონი ჰიდრაზინი პროპიოფენონ ჰიდრაზონი (პროპიოფენონი) პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
N-ნუკლეოფილების მიერთება (ფენილჰიდრაზინისა და მისი ნაწარმების მიერთება) ფენილჰიდრაზინი ფენილჰიდრაზონი ქიმიური თვისებები მეთილფენილკეტონი აცეტოფენონ ფენილჰიდრაზონი (აცეტოფენონი) პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
N-ნუკლეოფილების მიერთება (ამინებისა და მისი ნაწარმების მიერთება) იმინი ამინი მეთილამინი აცეტალდიმინი ქიმიური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ციანწყალბადმჟავის მიერთება ციანჰიდრინი ციანჰიდრინი ქიმიური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ნატრიუმის ბისულფიტის მიერთება ზოგადი რეაქცია: ბისულფიტური მიერთების პროდუქტი მაგალითი: ქიმიური თვისებები აცეტონის ბისულფიტური მიერთების პროდუქტი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
გრინიარის რეაგენტის მიერთება ზოგადი რეაქცია: სპირტები მაგალითები: პირველადი სპირტი ქიმიური თვისებები მეორეული სპირტი მესამეული სპირტი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ალდოლური რეაქციები: ზოგადი რეაქცია: ალდოლი პირველი საფეხური: მეორე საფეხური: ქიმიური თვისებები მესამე საფეხური: პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ალდოლური რეაქციების კონკრეტული მაგალითები: ალდოლი კროტონალდეჰიდი IUPAC: 3–ჰიდროქსიბუტანალი IUPAC: 2–ბუტენალი ქიმიური თვისებები IUPAC: IUPAC: პროპანალი 2–მეთილ–3–ჰიდროქსი–პენტანალი 2–მეთილ–3–პენტენალი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ჯვარედინი ალდოლური რეაქციები: ზოგადი რეაქცია: მაგალითი: A B ქიმიური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
კლაიზენ–შმიდტის რეაქცია: მაგალითი: • როდესაც ალდოლურ კონდენსაციაში ერთ–ერთი მორეაგირე კომპონენტი კეტონია, რეაქცია კლაიზენ–შმიდტის სახელს ატარებს. ქიმიური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
დაჟანგვის რეაქციები: • ალდეჰიდები შედარებით მარტივ პირობებში იჟანგებიან • კეტონების დაჟანგვას ესაჭიროება მკაცრი პირობები ალდეჰიდური ჯგუფის აღმომჩენი რეაქცია! ვერცხლის სარკის რეაქცია: ქიმიური თვისებები ტოლენსის რეაგენტი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
დაჟანგვის რეაქციები (კლაიზენის რეაქცია): ზოგადი რეაქცია: მჟავა სპირტი მაგალითები: ქიმიური თვისებები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
აღდგენის რეაქციები: ზოგადი რეაქცია: ალდეჰიდი პირველადი სპირტი კეტონი მეორეული სპირტი მაგალითები: ქიმიური თვისებები პროპანალი 1–პროპანოლი პროპანონი 2–პროპანოლი პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ალკენების დესტრუქციული დაჟანგვის რეაქცია მიღება დამჟანგველად შეიძლება გამოყენებული იქნას CrO3+CH3COOH, ოზონი და სხვა ძლიერი დამჟანგველები პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ალკენების დაჟანგვის რეაქცია მიღება პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ალკანოლების დაჟანგვის რეაქციები დამჟანგველებია: O2/Cu; O2/CuO; KMnO4; Na2CrO7+H2SO4 ; CrO3 და სხვა... მიღება პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ალკანოლების დეჰიდრირების რეაქციები მიღება კატალიზატორებია: Cu, Pt, Pd პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
დიჰალოგენალკანების ჰიდროლიზი: სადაც: X= F, Cl, Br, I მიღება პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
ალკინების ჰიდრატაცია (კუჩეროვის რეაქცია) მიღება პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html
პირდაპირი კარბონილირება (ოქსოსინთეზი) მიღება პროფ. ელიზბარ ელიზბარაშვილი @ საავტორო უფლებები დაცულია http://chemistry.ge/eliz/presentations.html