به نام خدايي كه در اين نزديكي است اصول اپيدميولوژي دانشجويان بهداشت عمومي

1. به نام خدايي كه در اين نزديكي است اصول اپيدميولوژي دانشجويان بهداشت عمومي فرزانه مباشري- عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي فسا

2. منابع اطلاعات در اپیدمیولوژی و نظام مراقبت و گزارش دهی بیماری ها مطالب اصلی مورد بحث: • نظام اطلاعات بهداشتی، کاربردها و شرایط مطلوب آن • منابع اطلاعات بهداشتی (سرشماری، آمار حیاتی، آمار ابتلا) • تعریف، انواع، ویژگی ها، استفاده ها و اهداف نظام مراقبت • ارتباط بين اهداف نظام مراقبت و توانايي آن در تشخيص موارد • شاخصهاي ارزيابي توانايي نظام مراقبت در تشخيص موارد • مراحل ارزيابي يك نظام مراقبت • گزارش دهی بیماری ها

3. Principles of Public Heath practice • Services • Training • Research • Surveillance

4. نظام اطلاعات بهداشتى داده‌ها: مشاهدات گسسته صفات يا وقايعى که به تنهائى معناى اندکى دارند. بايد داد هارا با کاستن از حجم آنها، خلاصه کردن و تعديل کردن (Adjust) بر حسب متغيرهایى مثل سن و جنس، به صورت اطلاعات در آورد تا قابلیت مقایسه پیدا کنند. تغيير شکل دادن اطلاعات از طريق ادغام و پردازش آنها با کمک تجربه و ادراک و براساس ارزش‌هاى اجتماعى و سياسى جامعه، آگاهى را به‌وجود مى‌آورد. منبع تمام فعالیت های مدیریت و اساس تصمیم گیری و برنامه ریزی؛ اطلاعات می باشد. دادهاطلاعاتآگاهی

5. کاربردهاىنظام اطلاعات بهداشتى اندازه‌گيرى وضعيت سلامت مردم و بررسى مشکلات و نیازهای بهداشتى و پزشکىجامعه مقايسه وضعيت بهداشت در سطوح محلي، کشورى و بين‌المللي برنامه‌ريزي، اجرا و مديريت مؤثر خدمات و برنامه‌هاى بهداشتي ارزيابى میزان دستیابی به اهداف خدمات بهداشتى از نظر کارایى و اثربخشى (Effectiveness and Efficiency) ارزيابى نگرش و ميزان رضايت ‌گيرندگان خدمات بهداشتى

6. شرايطمطلوب نظام اطلاعات بهداشتىاز نظر WHO نظام اطلاعات بهداشتى بايد: • مبتنى بر جمعيت (Population - Based) باشد. • از جمع‌آورى داده‌هاى غير ضرورى پرهيز کند. • مشکل‌نگر باشد. • بايد حاوی اصطلاحات عملى و يا عملياتى باشد (مثل دفعات بيماري، رژيم‌هاى درماني، تست‌هاى آزمايشگاهي). • اطلاعات را مختصر و با خلاقيت بيان کند (مثل استفاده از جداول، نمودارها و درصدها). • چاره‌اى براى پس‌‌خوراند داده‌ها انديشيده باشد.

7. منابعاطلاعات بهداشتی • سرشماری حقوقی واقعی • آمار حیاتی (گواهی های مرگ، تولد، ازدواج، طلاق) • آمار ابتلا

8. منابع عمومی آمار ابتلا 1. گزارش بیماری ها: بیماری های واگیر، ثبت موارد سرطان 2. اطلاعات تهیه شده از بیمه ها و برنامه های بیمه 3. بیمارستان ها، درمانگاه ها و مطب های خصوصی 4. گزارش غائبین در کارخانه ها و مدارس 5. آزمایش های قبل از استخدام و آزمایش های دوره ای در کارخانه ها و مدارس 6. بررسی های میزان ابتلا در نمونه های جمعیتی (بررسی سلامتی سراسری در کشور)

9. برخی محدودیت های داده های بیمارستانی 1. پذیرش های بیمارستانی اغلب انتخابی است: • خصوصیات فردی • شدت بیماری • ارائه خدمات خاص • سیاست پذیرش 2. گزارش های بیمارستانی به منظور انجام تحقیقات تنظیم نمی شود: • ناقص، ناخوانا، مفقود شده • تفاوت در کیفیت روش های تشخیص بیماری 3. جامعه های در معرض خطر (مخرج کسر) مشخص نیستند.

10. Time for a break, Be happy

11. مراقبت “Surveillance” گرد آوري، تجزيه و تحليل، تفسير و انتشار به هنگام، مستمر و منظم داده هاي مربوط به سلامت

12. اجزايمراقبت • گردآوري • تجزيه و تحليل • تفسير • انتشار

13. تعيين اهداف ارزيابينظاممراقبت تعريف موارد، انتخاب كاركنان وابزار لازم اجراينظاممراقبت تعريفشده مراحل تكوين نظام مراقبت

14. انواع اطلاعاتی که معمولاً تحت مراقبت قرار می گیرند موارد ابتلا و مرگ و میر: به تفکیک سن، جنس و ... عوامل خطر:مصرف سيگار, رفتارهای پرخطر نتایج آزمایشگاهی: نتایج سرولوژیک، باکتریولوژیک، مقاومت داروها وضعیت ناقلین: نوع ناقلین منطقه، وفور آن ها، حساسیت به حشره کش ها شرایط محیطی: دسترسی به آب آشامیدنی، سطح آلودگی هوا مخازن بیماری ها: انسانی و حیوانی خصوصیات جمعیت: سن، جنس، مهاجرت مداخلات صورت گرفته: واکسن های مصرفی، اماکن سم پاشی شده، تعداد افراد درمان شده

15. مراقبت “Surveillance” منابع گردآوري داده هاي مراقبت: مراكز ارايه خدمات دولتي و خصوصي بيمارستان ها مطب ها آزمايشگاه ها و ....

16. مراقبت “Surveillance” مداخله اطلاعات مراقبت

17. مراقبت “Surveillance” استفاده هاي نظام مراقبت: ارزيابي وضعيت شناسايي مشكلات تعيين اولويت پايش و ارزشيابي برنامه ها ايجاد زمينه براي تحقيق

18. اهداف نظام مراقبت پايش روند شناسايي اپيدمي ها شناسايي گروههاي در معرض خطر طراحی برنامه های مداخله ای ارزيابي پيشرفت برنامه هاي مداخله اي

19. مراقبت “Surveillance” شكل 1 ـ موارد گزارش شده بيماري سِل در ايران طي سال هاي 81-1343

20. مراقبت “Surveillance” • كم‌شماري پديده رايج در مراقبت است. • برآورد بيش از واقع چطور؟ • كنترل كيفيت داده‌هاي گردآوري شده و ارزيابي نظام مراقبت اهميت ويژه‌اي دارند.

21. مراقبت “Surveillance” علل گزارش كمتر از حد واقعي: مراجعه نكردن كليه بيماران به واحدهاي ارائه خدمات تشخيص ندادن همه آنها گزارش نكردن همه موارد بيماري

22. مراقبت “Surveillance” شكل 2 ـ بروز واقعي و گزارش شده سل در ايران

23. مراقبت “Surveillance” • براي مفيد بودن نظام مراقبت نيازي به كشف همه موارد نيست. • در صورتي كه نسبت موارد تشخيص داده شده در حد قابل قبولي ثابت باشد مي‌توان از اطلاعات نظام مراقبت به خوبي برای پايش روند استفاده كرد. به نظر مي رسد اگر هدف نظام مراقبت «بررسي روند تغييرات» يك مقوله مربوط به سلامتي (بيماري – عامل خطر) باشد:

24. مراقبت “Surveillance” شكل 3 ـ موارد مالاريای شهر بندرعباس در مهر ماه سال 78

25. مراقبت “Surveillance” شكل 4 ـ موارد مالاريای شهر بندرعباس در مهر ماه سال 79

26. اگر نظام مراقبتي با هدف شناسايي اپيدمي عمل كند بايستي شناسايي موارد را به صورتنسبتاً صحيح و دقيق انجام دهد. مراقبت “Surveillance” لذا براساس اينكه هدف هر نظام مراقبت چه باشد، خصوصيات مورد انتظار از آن متفاوت خواهد بود.

27. مراقبت “Surveillance” ويژگيهاي نظام مراقبت: قابليت اجرا و كم هزينه بودن از اصول ايجاد نظام مراقبت مي باشند. ثبت و گردآوري ‌داده‌ها همراه با ارايه خدمات صورت مي‌گيرد. بايد ساده بوده و توسط كاركناني كه آموزش هاي ويژه اي نديده اند اجرا شود. داده ها به ساده ترين روش ممكن و در حداقل مقدار لازم گردآوري شوند.

28. حساسيت (Sensitivity) ويژگي (Specificity)ارزش اخباري مثبت(PPV) ارزش اخباري منفي(NPV) توانايي نظام مراقبت در تشخيص موارد

29. The Detection of Health Conditions with a Surveillance System

30. موارد درست شناسايي شده توسط نظام مراقبت حساسيت= كليهموارددرجمعيت موارددرست شناسايي شده توسط نظام مراقبت ارزشاخباري = مثبت كليه موارد گزارش شده در نظام مراقبت جمعیت توانايي نظام مراقبت در تشخيص موارد

31. متعاقب گزارش مورد بيماري در نظام مراقبت چه مي‌كنيد؟ • توانایی نظام مراقبت در شناسایی صحیح موارد در جمعیت: حساسیت • اطمينان از درستي تشخيص نظام مراقبت: ارزش اخباري مثبت • بر حسب هزینه و زحمت اقدام هايي كه پس از گزارش يك مورد صورت مي گيرد، اطمينان از درستي تشخيص نظام مراقبت ارزش متفاوتي پيدا مي‌كند.

32. عوامل مؤثر بر توانايي نظام مراقبت در شناسايي موارد • ميزان بهره‌مندي از خدمات ارايه شده • تعريف و تشخيص درست بيماري و يا وضعيت مواجهه • ثبت و گزارش‌دهي موارد

33. توانايي نظام مراقبت در تشخيص موارد حساسيت ارزش اخباري

34. ارزيابي نظام مراقبت • توصيف نظام گزارش و مراقبت • بررسي ويژگي‌ها • تعيين ميزان سودمندي • ارزيابي منابع

35. گزارش دهی بیماری ها • بيماري هاي مشمول مقررات بين المللي بهداشت • بيماري هاي تحت مراقبت سازمان جهاني بهداشت

36. وبا • طاعون • تب زرد • آبله بیماری های تابع مقررات گزارش اجباری

37. مراقبت بیماری ها در ایران بیماری های مشمول گزارش دهی فوری تلفنی: فلج شل حاد، سرخک، سندرم سرخجه مادرزادی، دیفتری، مننژیت، وبا، طاعون، عوارض بعد از ایمن سازی، تیفوس، مالاریا، بوتولیسم، سیاه زخم تنفسی، کزاز نوزادان، تب زرد، هر نوع حیوان گزیدگی، تب های خونریزی دهنده ویروسی، شیستوزوما و هر گونه افزایش بروز در سایر بیماری های عفونی. بیماری های مشمول گزارش دهی غیر فوری: سل، جذام، سیاه سرفه، کزاز بالغین، تب تیفویید، انواع هپاتیت ویروسی، ایدز، بیماری های آمیزشی، سالک و کالا آزار، بروسلوز، سیاه زخم جلدی، تب راجعه، شیگلوز، لپتو سپیروز، فاسیولازیس و پدیکلوزیس