190 likes | 497 Views
MOTOR KONSTRÜKSİYONU-5.HAFTA. Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü. Yrd.Doç.Dr. Alp Tekin ERGENÇ. Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı.
E N D
MOTOR KONSTRÜKSİYONU-5.HAFTA Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Yrd.Doç.Dr. Alp Tekin ERGENÇ
Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı Bir malzemenin sonsuz periyotta (107-108 periyod olarak kabul edilir)parçalanmadan dayanabileceği maksimum gerilmeye yorulma sınırı denilir. (σr) Yorulma sınırı gerilme oranı veya asimetri katsayısına da bağlıdır. Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Gerilme oranı veya asimetri katsayısı.
Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı Simetrik yükleme halinde yorulma sınırı en düşük değerdedir, çünkü başka bir yükleme haline göre σmax eşit olmasına rağmen σa en büyük değerdedir. Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Simetrik yükleme hali için; yorulma sınırı aşağıdaki gibi gösterilir. σ-1- eğilme için σ-1p - gerilme için burulma için
Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı Statik yük hali için: Kırılgan malzemeler için: • σB- kopma gerilmesi (sınırı) Elastik malzemeler için • σT- akma gerilmesi (sınırı) • Değişken yük altında çalışan parçalar için tehlikeli sınır gerilmesi olarak, yorulma sınırı σr veya akma gerilmesi σT kabul edilir. Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü
Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı Makine parçasında meydana gelen normal ve kayma (radyal) gerilmeler aşağıdaki şartlara uyuyor ise; veya A Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Sınır tehlikeli gerilme için yorulma sınırı kabul edilir
Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı B veya Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Sınır tehlikeli gerilme olarak akma sınırı kabul edilir Eğilme hali için yorulma sınırı Eğilme hali için akma sınırı burulma hali için yorulma sınırı burulma hali için akma sınırı
Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı Asimetrik yükleme halini eşit tehlikedeki simetrik yükleme haline dönüştüren katsayılardır. Kayma gerilme hali için Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Normal gerilme hali için
Çelikler için farklı kopma gerilmeleri Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü
Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı Dökme demirlerde: Çeliklerin gerilme sınırları şu şekilde yaklaşık olarak tespit edilebilir: Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü veya
Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı veya Dökme Demirler için : Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü
Motor Parçalarının Değişken Yük Durumuna Göre Hesabı Renkli Metaller için : Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü ŞEKLİN ETKİSİ : Makine parçasının şekli, boyutları ve yüzey işleme kalitesinin yorulmaya karşı etkisi vardır. Gerilme konsantrasyon katsayısı Kσ, KT olupbu katsayılar makine parçası üzerinde yapılan bir işlem sonrasında lokal olarak gerilmelerin artışını gösterir. Örneğin delik açma, kanal açma, diş açma, geçişlerdeki yuvarlatmalar.
Şeklin Gerilme Üzerine Etkisi r D ; şeklindedir Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü r/D= 0,1 0,5 Kσ=2, Kt –- Kσ=1,6, Kt -
Şeklin Gerilme Üzerine Etkisi r D r/D= 0,02 0,05 0,1 0,2 0,5 r=0 (90o geçiş) Kσ=2, Kt =1,8 Kσ=1,75 , Kt =1,5 Kσ=1,5 , Kt =1,2 Kσ=1,2 , Kt =1,1 Kσ=1,1, Kt - Kσ=2, Kt - Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü V şeklinde kanal Kσ=3, Kt -
Şeklin Gerilme Üzerine Etkisi Metrik diş açma Kσ=3,0-4,5 , Kt =1,8 Delik açma d/D= 0,1-0,3 Kσ=2, Kt =1,8-2,0 Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Ölçek katsayısı ε’σveε’tbu katsayılar hesaplanmakta olan makine parçasının mutlak ölçülerinin yorulma sınırı üzerindeki etkileri belirlerler. Bu katsayılar;
Şeklin Gerilme Üzerine Etkisi Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Not: 10 mm den küçük çaplarda ε’σveε’t 1,1-1,2 ye kadar yükselebilir.
Yüzey işleme Katsayıları Etkisi Yüzey işleme katsayıları ε’’σveε’’t , bu katsayılar makine parçasının yüzey işleme kalitesinin yorulma sınırı üzerindeki etkiyi belirtmektedir. Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü
Yukarıda belirtilen faktörleride göz önünde bulundurarak bir periyotta meydana gelen maksimum gerilme: Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Buna göre normal ve kayma gerilme durumuna göre güvenirlik katsayısı:
Akma sınırı (Akma gerilmesi) göre güvenirlik katsayısı: Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü Hangi sınıra göre hesaplamaların yapılacağı daha önce A veya B şartlarının yerine gelip gelmemesine bakılır. Bileşik gerilme halinde ki bu durumumda hem normal hemde kayma gerilmeleri meydana gelmektedir.
Bileşik güvenirlik katsayısı: Şeklinde hesaplanır Yıldız Teknik Üniversitesi Makina Müh. Bölümü