400 likes | 735 Views
İritan Astımı (İritanla İndüktlenen Astım). Dr. Fatma Evyapan Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD. Mesleki Kimyasal Bronşit?. Mültipl Kimyasal Sensitivite ?. RADS?. LICEDS?. Meslek Hasarı?. Meslek Astımı ?. Astım benzeri sendrom??. İritanla İndüktlenen Astım?.
E N D
İritan Astımı (İritanla İndüktlenen Astım) Dr. Fatma Evyapan Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD
Mesleki Kimyasal Bronşit? Mültipl Kimyasal Sensitivite? RADS? LICEDS? Meslek Hasarı? Meslek Astımı ? Astım benzeri sendrom?? İritanla İndüktlenen Astım? Reactive Upper Airway Dysfunction Syndrome (RUDS)?
Sunum Akışı • Tanım ve Adlandırma • RADS • Felaketler ve İritan Maruziyeti • Kronik Düşük Düzey Yoğun İritanla İndüktlenen Astım • Önemli bir İritan kaynağı: Temizlik malzemeleri ve iritan astımı • Latent periyodu olan iritan astımı
Tanım • İritanla indüktlenen astım: • Meslek astımının bir alt grubu • Latent periyodu bulunmayan? • İmmünolojik bir duyarlılaşmanın olmadığı • İritan maddelere: • Bir defada yoğun maruziyetle (Reaktif Hava Yolu Disfonksiyonu Sendromu (RADS) • Sürekli düşük dozda maruziyete bağlı astım Asthma in the workplace edts Bernstein L, Chang Yeung M, Malo JL 2006
Adlandırma • Reaktif havayolu disfonksiyon sendromu:(Reactive Airways Dysfunction Syndrome: RADS) • Düşük doz reaktif havayolu disfonksiyon sendromu • Nispeten geç ortaya çıkan iritan astımı • Düşük yoğunlukta kronik maruziyet disfonksiyon sendromu (Low Intencity Chronic Exposure Dysfunction Syndrome:LICEDS) • Latent periyodu olan iritanla indüktlenen meslek astımı Chest 1985; 88 (3): 376-384 Chest: 1998;96:297-300 Chest 2008; 134: 1S-41S Occup Med 2012; 62:129-133
İritanla İndüktlenen Astım /Meslek Astımı Chest 2008; 134: 1S-41S
Reactive Airway Dysfunction Syndrome (RADS) • 1985’te Brooks tarafından tanımlanmış: • Gaz, duman, buhar halindeki iritanlara yüksek miktarlarda maruziyetten ortalama 24 saat sonra astmaya benzer belirtiler; • Bu belirtilere eşlik eden bronş hiperreaktivitesi Chest 1985 88 (3): 376-384 Chest 1996;109:1618-1626 Chest 2008; 134: 1S-41S
RADS’a Neden Olan Etken Ajanlar • Toksik amonyak dumanları; • Akrilatlar; • Klorin gazı • HCl • Glasial asetik asid; • Fosgen (I. Dünya savaşı) • Göz yaşartıcı gazlar • Maden buharları • MMMF • Disel dumanı • Dimetil Sülfat • Chest 1996;109:1618-1626 • Uranyum hekzaflüorid; • Sprey boyalar; • SO2; • Sülfürik asid; • Formaldehid • Glütaraldehid • Hidroklorik asid; • Beyazlatıcı maddeler; • Tehlikeli karışımlar • TDI • Metal sıvıları • Epkosi reçineleri
RADS: etken ajanlar • Temizlik ajanları • Kimyasallar (spesifiye edilmemiş) • Klorin • Asid, alkalen ve oksitleyici ajanlar • Duman • Dizel yanma ürünleri Curr Opin Allergy Immunology 2012; 12:140
İnsidans ve Prevalans • 1978-1987 arasında meslek astımı konan olguların %15’i iritanla indüktlenen astım • Chest 1989;96:297-300 • ONAP 1996-1997 yılları arasında 559 meslek astımlı olgunun %4,7 si RADS olarak bildirilmiş. • Rev Fr All Immunol Clin 2002 • İnhalasyon kazasını takiben 4000 nüfuslu bir kasabada 234 kişide solunum sistemi belirtisi gelişmiş bunlarda 6’sı RADS kriterlerine uygunluk göstermekteydi. • South Med J 1998;91:
RADS PATOGENEZ Büyük Patlama(Big Bang)
Patogenez İritan ajan Mukus hipersekresyonu Bronş epiteli As Ch As Ch LT,PG, histamin NEP NKA NANC Sistem Afferent dal Vasküler permeabilite Efferent dal Mast h.si SP Bronkokonst Rev Fr.All Immunol Clin 2001 41:294-300 NKA
RADS’LI BİR OLGUDA SEKANSİYEL BRONŞ BİYOPSİLERİ VE BAL BULGULARI (Eur Respir J 1997;10:241-244)
RADS’ın Uzun Süreli Patolojik Sonuçları J Allergy Clin Immunol 2009; 124: 975
İndükte Balgam Medyatörleri Am J Respir Crit Care Med 2009; 10: 114
RADS’ı Düşünmek:ACCP ‘nin “İşyeri Astması Uzlaşı Raporu”na Göre RADS Kriterleri • Daha önce solunum yolu hastalığının;astım semptomlarının, remisyonda astım bulunmaması; astımı taklit edebilecek koşulların dışlanması • Astımın tek kerelik bir maruziyet ya da kazadan sonra ortaya çıkması • İritan özellikleri olan gaz, duman, is gibi maddelere çok yüksek konsantrasyonda maruziyet • Belirtilerin maruziyetten sonraki 24 saat içerisinde başlaması;en az 3 ay süreyle devam etmesi • Öksürük, wheezing nefes darlığı gibi astım benzeri belirtilerin varlığı • Metakolin test ya da eşdeğerlerinin pozitif olması ve maruziyeti takiben havayolu hiperreaktivitesinin geliştiğinin gösterilmesi • Havayolu obstrüksiyonu saptanması (kural değil) • Diğer akciğer hastalıklarının dışlanması. Chest 2008;134:1S-41S
RADS:Prognoz • RADS’lı hastalar yeniden maruziyetle etkilenme açısından diğer astma tiplerine göre risk daha az • Havayolu hiperreaktivitesi bulunmayan ya da çok az bulunan olgular işyerlerine dönebilirler; • Genç olanlarda ve başlangıçta hiperreaktivitesi daha fazla olanlarda prognoz daha iyi • RADS’lı hastalarda klinik düzelmeye karşın solunum fonksiyonlarında kalıcı bozukluk ve üst solunum yolları belirtilerinde de kalıcılık saptanmıştır. Sci Tot Environ 2001:49-55)
Tedavi (Eur Respir J 1997; 10:241-244) J asthma and Allergy 2011; 4:: 87 Bununla birlikte inhalesteroidlerBHR’sini azaltmada etkili Bronkodilatörler semptom giderici olarak verilebilir ; RADS’lı hastaların b-2 agonsitlere daha az yanıt vermesi sözkonusu; Tedavinin ilk üç ayında inhalekortikosteroid ve ipratropium bromür kullanılması önerilmekte Olgu bildirimi olarak hiçbir tedaviye yanıt vermeyen hala semptomatik olan bir olguda 1000mg/gün D vitamini ile oldukça başarılı sonuç.
Klorin Gaz İnhalasyonuna Bağlı RADS Tedavisinde Na CO3 Inhalation Toxicol 2006;n18:895
Akut İritanla İndüktlenen Astımın Uzun Süreli Etkileri • RADS tanısı almış 35 hasta • Ortalama takip süresi:13,6 + 5,2 yıl • Takip sonunda tüm olgular semptomatik • %68 steroid kullanmakta • 23 olgunun 17 tanesi BHR • 12 olgunun bronkodilatör yanıtı +* • Yaşam kalitesi skor ortalaması: 4,4+ 1,5 (0-7)* • 12 olgu anormal depresyon skoru Am J Respir Crit Care Med 2009; 10: 114
Dünya Ticaret Merkezi Saldırısı • DTM çöktükten sonra kalıntılarında elde edilen tozun kalıntılarında: • Silikon, Al, Ca, Mg,Na • Bu elementlerin bileşiminden oluşan çökeltiler • Asbest • Bilgisayar parçacıkları • Organik karbon • Partiküllerin %0,4-%2’si solunabilir büyüklükte
DTM Öksürüğü • DTM kazası sırasındaki maruziyetlerden sonra ortaya çıkan ve bunu takiben dört hafta içerisinde hekime başvurmayı gerektirecek kadar ağır olan öksürük • Kazayı takiben bölgedeki itfaiyecilerin %3,3’ünde (332 kişi) • İlk 24 saat içerisinde gri, içerisinde partiküller bulunan balgam Am J Respir Crit Care Med 2003; 168: 54-62
DTM Öksürüğü ve RADS • 11 Eylül saldırılarında kurtarma çalışmalarına katılan ve “DTM öksürüğü” geliştiren olguların yaklaşık %24’ünde kalıcı bronş hiperreaktivitesi • Kurtarma alanına ilk gün gelenlerde NSBH (+)oranı daha sonraki tarihlerde gelenlere göre 7,2 kat daha fazla ( %28 vs.%8) Am J Respir Crit Care Med 2003; 168: 54-62
Kronik Düşük Doz Yoğun İritan Maruziyetine Bağlı Astım:(Low Intensity Chronic Exposure Dysfunction Syndrome)LICEDS veTemizlik İşçileri
Temizlik Malzemelerinin Özellikleri • Temizlik maddeleri pek çok partikül ve gaz içermektedir: • temizleme spreyleri, çamaşır suyu, amonyak dezenfektanlar (örn. Kloramin-T kuaterner amonyum bileşikleri, etanolamin) karışımlar, enzimler • Bu ajanların çoğu iritan etki gösterir. • Uçuculuğu düşük olan ajanlarlardan etkilenme az • Bu etkenlerle gelişen inhalasyon kazaları (örn. çamaşır suyunu amonyum tuzları ya da asid deterjanlarla karıştırmak) Reaktif Havayolu Disfonksiyonu Sendromuna (RADS) neden olabilir • Enzimler ve Kloramin-T’ye karşı spesifik IgE yanıtı söz konusu
Temizlik İşçiliği ve Astım • ABD’de temizlik işçiliği işe bağlı wheezing yakınmaları riski açısından dördüncü sırada gelmekte: • OR = 5,44 (%95 CI 2,43-12,18) • Avrupa’da 29 işkolu arasında işe bağlı astım açısından 4. sırada • OR = 1,97 (%95 CI: 1,33-2,92) Am J IndMed 2003;44:368 Lancet 1999;166:1754
Hastane Temizlik İşçilerinde Solunum Semptomları ve Akciğer Fonksiyonları • Hastanemizde çalışmaya katılan 66 temizlik işçisinde hırıltı (%32) ve göğüste sıkışıklık oranı (%24) kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek (p = 0.030; p= 0.018) • FEV1/FVC; FEF25-75 düzeyleri (beklenen %) anlamlı derecede düşük (p= 0.001; p = 0.004) Turkish Respiratory Journal 2007; 8 (1): 19-
Temizlik Ürünleri ve Astım: Toplum Temelli Yaklaşımlar: ECRHS II Çalışması Sonuçları • Temizlik ürünlerinin özellikle sprey formları astım semptomlarında %30-50 oranında artışa neden olmakta: • Oda kokuları • Cam temizleme spreyleri • Mobilya parlatma spreyleri Curr Opin Allergy Clin Immunol 2010; 10: 114
Latent Periyodu Olan İritan Astımı • Burge ve ark tarafından tanımlandı. Kriterleri • Astımın önceden bulunmaması • Latent periyodunun bulunması • Masif akut bir maruziyet bulunmaması • Etken maddeye olağan dozlarda maruziyet • Meslek astımı tanısının işyerindeki provokasyon testleri ya da güvenilir PEF takipleriyle kanıtlanması: iritan etkenlere olağan dozlarda uzun süreli maruziyet geç reaksiyona yol açabilmekte • Allerjik bir yanıt olasılığının çok zayıf olması Occup Med (Lond) 2012; 62: 129
İritan astımı ve duyarlılaşma astımı kıyaslanması Occup Med (Lond) 2012; 62: 129
ÖZETLE İritanla indüktlenen astım oldukça geniş bir spektrum göstermektedir: • RADS spektrumun bir ucundadır ve iritanla indüktlenen astımla ilgili bilgilerin büyük bir kısmı bu olgulardan elde edilen verilere dayanmaktadır • Diğer uçta ise LICEDS olguları yer almaktadır: bunların bir kısmının işyerinde alevlenen astım olabilecekleri akıldan çıkartılmamalı • Spektruma yeni bir kavram eklenmiştir: latent periyodu olan iritan astımı • Yakın bir gelecekte muhtemel bir sınıflama? • Ayırıcı tanıdaki en önemli sorun? İşyerinde alevlenen astım mı? Gerçekten meslek astımı mı? • İşyerinde iritan maruziyetinin kontrolü ve kazaların önlenmesi hastalığın önlenmesinde kritik bir öneme sahip