فهرست مطالب

2. دانشکده حقوق و علوم سیاسیی گروه حقوق تجارت بین الملل بررسی رهن دریایی ارائه‌کنندگان: علی درزی حسین وصالی استاد راهنما: جناب آقای دکتر فیضی

3. بررسی رهن دریایی فهرستمطالب 1 2 3 4 5

4. 1 • مقدمه در نتیجه گسترش فعالیت های اقتصادی و افزایش حجم مبادلات بازرگانی بین کشورها موضوع حمل و نقل از طریق دریانسبت به سایر طرق اهمیت فوق‌العاده‌ای پیدا کرده است. 2 از آنجایی که هزینه­هایی که در صنعت کشتیرانی می­گردد بسیار بالا می‌باشد، وجود معاملات تضمینی یا رهن کشتی با هدف تقویت مالی تدارک بیننده ضرورت می­یابد.

5. تعریف رهن دریایی ماده 771 در حقوق ایران رهن مطابق با قانون مدنی عبارتست از عقدی که به موجب آن مدیون مالی برای وثیقه به داین می­دهد. قانون دریایی ایران تعریفی از عقد رهن ارائه نداده‌است و صرفاً به بیان این نکته که کشتی مال منقول است و رهن آن تابع قانون دريايي است اکتفاء کرده است. ماده42 رهن سندی است حقوقی که تضمینی را به وجود می­آورد و طی آن یک کشتی یا قسمتی از آن در مقابل یک قرض یا وام برای تضمین داده می­شود.

6. اهداف رهن دریایی 1- به منظور تحصیل اعتبار برای ساختن کشتی 2- به منظور تحصیل اعتبار جهت پرداخت مخارج یومیه و جاری کشتی

7. برای انعقاد عقد رهن دریایی لازم نیست که حتی کشتی وجود داشته باشد در حالی که این موضوع از نظر قانون مدنی غیر ممکن است. • تفاوت‌های رهن مدنی با رهن دریایی رهن کشتی برخلاف رهن مدنی باید به وسیله سند رسمی صورت بگیرد (م.42). • 3 • 2 • 4 • 5 • 1 منظور از رهن دریایی رهن کشتی می­باشد در حالی که در قانون مدنی واژه مال به صورت مطلق به کار رفته است. قبض شرط صحت عقد رهن مدنی می­باشد(م.772)در حالی که در رهن دریایی قبض شرط صحت نمی­باشد (م.42). رهن دریایی از مقرراتی تبعیت می­کند که در قانون دریایی وضع شده است نه آنچه که در قانون مدنی بیان گردیده است.(م.42)

8. ماهیت حق رهن دریایی حق رهن از حقوق عینی است و با فروش و انتقال کشتی از بین نمی رود حق عینی (Right in Rem) در ادبیات حقوقی در مقابل واژه حق شخصی (Right in Personam)قرار می گیرد. ماده 45

9. کنوانسیون­های موجود در رابطه با رهن دریایی مرحله اول کمیته بین‌المللی دریانوردی در سال 1905 نخستین اقدامات خود را جهت یکنواخت کردن قوانین و مقررات آغاز نمود. در راستای اقدامات فوق کنفرانسی به نام کنفرانس دیپلماتیک در اکتبر سال 1909 برگزار گردید که با شکست مواجه شد. نهایتاً در نتیجه اقدامات فوقق در تاریخ10 آوریل 1926 کنوانسیون بروکسل به تصویب رسید. دولت ایران در سال 1345 به کنوانسیون مذکور ملحق شد.

10. کنوانسیون­های موجود در رابطه با رهن دریایی مرحله دوم از یک طرف انگلیس و آمریکا به کنوانسیون بروکسل نپیوسته اند. از طرف دیگرنیز کنوانسیون مذکور سعی نمود به موضوع تعیین اولویت حقوق ممتازه بین خود و در مقایسه با رهن بپردازد، اما به دلیل تنوع این حقوق ممتازه در کشور های مختلف بروکسل نتوانست سیستم کامل و جامعی را ایجاد کند.. مسائل فوق سبب گردید کنوانسیون بروکسل تا سال 1931 به اجرا در نیاید و نهایتا منجر گردید که در سال 1963 کمیته بین المللی دریانوردی تجدیدنظر در کنوانسیون فوق را در دستور کار خود قرار دهد. در همین راستا کنوانسیون 1967 بروکسل در تاریخ 27می 1967 تصویب گردید.

11. کنوانسیون­های موجود در رابطه با رهن دریایی مرحله سوم کنوانسیون 1967 بروکسل هیچگاه از حمایت کافی برخوردار نگردید و حتی به مرحله لازم الاجرا شدن هم نرسید و به همین دلیل کمیته بین­المللی دریانوردی در سال 1983 تصمیم گرفت این کنوانسیون را نیز مورد تجدید نظر قرار دهد. کمیته بین­المللی دریانوردی در سال 1985 ، در لیسبون ، پیش نویس متن اصلاح شده کنوانسیون 1967 را تصویب نمود. سازمان بین المللی دریانوردی و کنفرانستوسعه و تجارت سازمان ملل نیز با اعمال تغییرات لازم آن را تایید نمودند. نهایتاً كنوانسيون بین­المللی مربوط به حقوق ممتاز و رهن دریایی در تاريخ 19 آوريل تا 6 مه 1993 در ژنو به تصويب رسيد.

12. قوانین موجود در رابطه با رهن دریایی فصل دوم مواد 42 تا 51 قانون دریایی مصوب 1343 فصل سوم مواد 107 تا 110 قانون الحاق دولت ایران به کنوانسیون بروکسل مصوب 1345 آيين نامه شماره 6120 مورخ 10/9/44 مربوط به ثبت كشتي ها و شناورها تصويب نامه شماره 5314 مورخ 12/6/44 راجع به آيين نامه ثبت انتقالات و معاملات كشتي قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 1310

13. ارکان رهن دریایی راهن راهن اصولا می‌تواند با توجه به ماده 588 قانون تجارت ایران شخص حقیقی یا حقوقی باشد. اصولا هر کسی که مالک کشتی باشد میتواند راهن باشد، و تنها استثنای آن نیز فرمانده کشتی می­باشد. راهن مدیونی است که تمام یا بخشی از کشتی ثبت شده را برای تضمین پرداخت دین برای وثیقه به طلبکار می­دهد.

14. ارکان رهن دریایی مرتهن مرتهن نیز اصولا می‌تواند با توجه به ماده 588 قانون تجارت ایران شخص حقیقی یا حقوقی باشد. مرتهن رهن گیرنده می­باشد،یعنی شخصی که رهن دهنده تمام یا بخشی از کشتی ثبت شده را در رهن او می­گذارد.

15. ارکان رهن دریایی موضوع رهن کشتی یا متعلقات کشتی و اشیا و چیزهایی که داخل کشتی اند و متعلق به راهن هستند. اموالی که قابلیت اعمال عقد رهن را دارند سهامی که راهن در اجزای کشتی دارد مالی که مورد رهن واقع می­شود«عین مرهونه یا موضوع رهن » نامیده می­شود.

16. نکاتی چند راجع به رهن دریایی ماده 42 الف- رهن کشتیهای در حال ساختمان در رهن دریایی برخلاف رهن مدنی قبض شرط صحت نمی­باشد ولازم نمی­باشد که حتی کشتی وجود داشته باشدو این امر سبب می­گردد تا کشتی که در حال ساختن می­باشد و هنوز تکمیل نگردیده است به رهن مرتهن درآید. ضرورت تامین هزینه ساخت کشتی موجب گردیده تا قوانین کشورهای مختلف رهن کشتی در حال ساختمان را اجازه دهند.

17. نکاتی چند راجع به رهن دریایی ماده 46 ب- رهن متعدد نسبت به کشتی واحد مالک یک کشتی در قبال رهن یک کشتی معین، وامهای متعددی را اخذ می­نماید. در رهن متعدد بستانکاران مقدم بر بستانکاران موخر حق رجحان خواهند داشت مشروط بر‌اینکه معاملات رهنی در سند ثبت کشتی به ثبت رسیده باشد. ذینفع برای استیفای طلب خود باید مراحلی راکه توسط ماده 50 و 51 حقوق دریایی ایران مقرر گردیده است طی نماید.

18. نکاتی چند راجع به رهن دریایی ماده 47 ج- مرهونه متعدد برای یک وام راهن براي دریافت يك وام از يك مرتهن ، چند كشتي خود را به رهن مي گذارد . اگر در سند رهني تصريح شده باشد، در مقابل پرداخت قسمت معيني از دين كشتي مرهونه مشخص مربوط به آن دين به طور جداگانه آزاد خواهد شد.

19. فصل پنجم: تشکیل عقد رهن گفتار اول :شرایط تشکیل رهن دریایی 1.شروط مندرج در ماده 190قانون مدنی 2-ثبت معامله به موجب سند رسمی (ماده 42قانون دریایی ایران) عقد منعقده با سند عادی 1-عقد صرفا مدنی 2-خروج از قوانین دریایی و قانون تجارت (ماده 26 قانون ثبت اسناد رسمی)

20. اعلان رهن اعلان رهن داخل کشور :اعلان یا ثبت آن در یکی از دفاتر اسناد رسمی داری مجوز ازسازمات اسناد خارج از کشور: تشریفات مطابق قانون محل وقوع عقد و گواهی آن نزد دفاتر کنسولگری ایران ظرف 15 روز نکته:هر گونه معامله راجع به عین و منافع کشتی که مدت آن زاید بر دو سال باشد ثبت آن الزامی است

21. گفتار دوم :نکاتی که باید در سند رهن ذکر شود 1-نام راهن قانون دریایی ساکت همان شرایط مقرر در قانون مدنی الف:هرکس که مالک کشتی باشد میتواند راهن باشد ب:میتواند شخصیت حقیقی یا حقوقی باشد 2-تعیین مرتهن شخص حقیقی یا حقوقی است الف:انعقاد عقدی علاوه بر رهن ب:انتقال کشتی به بانک وتعیین شرایط بازپس بگیری کشتی و وام در قرارداد 3-تعیین موضوع رهن میتوانددو چیز باشد الف:کشتی یا متعلقات کشتی و اشیاء داخل کشتی ب: سهامی که راهن در اجزای کشتی دارد 4-مبلغ رهن

22. 5-مشخصات کشتی نظیر ،تناژ،بندر ثبت وشماره ثبت 6-تعیین زمان بازپرداخت دین الف:مهمترین بخش قراداد ب:هرچه اقساط طولانی تر بهره بالاتر 1-خسارت تأخیر تادیه ج:ضمانت اجراء متفاوت 2-حال شدن کل بدهی الف:بعضی از آنها از ذات عقد بر می آید 7-تعهدات عام ب:ممکن است طرفین در قرارداد تصریح کنند

23. گفتار سوم :قبض مورد وثیقه در رهن دریایی قبض شرط صحت است (772ق.م ) وجود دو حکم متفاوت در قانون دریایی و قانون مدنی قبض شرط صحت نیست(42ق.د) آیا ق .گ خواسته حکمی متفاوت از قانون مدنی وضع کند؟ وجود سه نظر در فقه راجع به قبض مورد وثیقه الف:قببض شرط صحت...(ق.م) ب:عدم تأثیر در صحت عقد...(ق.د) ج:قبض شرط لزوم عقد (ق.د)ایران توجه به مصلحت دیگر ....عدم معطل ماندن کشتی برای تامین احتیاجات و مخارج

24. عدم تعارض ماده42باقانون مدنی و فقه وقتی طرفین رودر رو با هم راجع به عقد باهم صحبت میکنند یک لحظه فکر واندیشه راجع به موضوع واحد همان قبض فرضی است.(دکتر نجفی اسفاد) تفسیر دیگری ازماده 42قانون دریایی ایران

25. گفتار چهارم1-خیر،خلاف اصل بودن حکم ماده42وعدم تسری به موارد مشابه واکتفا به قدرمتیقن آن2-بله باتوجه به مبنای یکسان رهن کشتی وبار آن قابل تسری به رهن بار کشتی است آیا ماده 42به رهن بار کشتی نیز قابل سری است.

26. انواع رهن فصل ششم: 1-به ر هن گذاشتن کشتی توسط مالک آن جهت تحصیل اعتبار عمده دلیل اخذ وام سنگین بودن هزینه های ساخت کشتی وجود یک نهاد متفاوت ازرهن مدنی برای حمایت بیشتراز وام دهنده تفاوت رهن دریایی با رهن مدنی مالک کشتی اقدام به رهن مالی میکند که هنوز به وجود نیامده است ضرورت اعطای وام به این کشتی ها وجود این نهاد را توجیه میکند

27. 2-به رهن گذاشتن کشتی توسط مالک آن جهت پرداخت مخارج یومیه دستمزد کارکنان کشتی سوخت مخارج یومیه آذوقه و سایر مخارج فلسفه وجود این وام الف-ایجاد شرایطی که در آن کشتی به دلیل عدم پرداخت مخارج از حرکت باز نایستد ب-ایجاد اطمینان کافی و تظمینات لازم برای باز پرداخت وام

28. الف)برای تعمیر یا سایر مخارج فوق العاده شروط ب)منحصرا برای ادامه ی سفرکشتی به بندر.باری که تحویل کشتی نشده نمیتوان وثیقه قرار داد1-:نکاتهزینه های جاری جزو مخارج فوق العاده نیست.2- 3-رهن دادن کشتی توسط فرمانده جهت اخذ وام(م82و102ق دریایی) وضع این محدودیت ها برای عدم سو استفاده کاپیتان از موقعیت خویش

29. 1-حق تقدم:در صورت انعقاد معاملات متعدد نسبت به عین مرهونه بستانکاران مقدم به بستانکاران موخر حق تقدم خواهند داشت.چون معاملات متعدددر سند کشتی درج میشود وتاریخ آن مشخص است. فصل هفتم آثار رهن دریایی این تقدم فقط نسبت به داینین عادی است نه طلبکاران ممتاز (م29 و37)

30. 2- حق تعقیب:سکوت ق دریایی و منع از مراجعه به ق مدنی در صورت فروش کشتی توسط راهن حق تعقیب و توقیف کشتی برای مرتهنمراجعه به اصل کلی وقوانین کشورهایی همچون فرانسه وکاناداحق رهن با فروش وانتقال کشتی ازبین نمیرودمشمول مرور زمان نمیشودامتیاز این حق نسبت به حق ممتاز در دفاتر اسناد رسمی ثبت میشود

31. 3-حق فروش:با رسیدن موعد پرداخت دین وعدم پرداخت مرتهن حق دارد فروش مال را از دادگاه بخواهد. تقدیم دادخواست به دادگاه ،عدم پرداخت و عدم موافقت سایر بستانکاران حکم دادگاه مبنی بر فروش4- حق تملک کشتیدر صورت عدم فروش کشتی پرداخت مطالبات ممتاز و سایر حقوق ورعایت مراتب مندرج در ماده 36 م 50 ق دریایی ماده51 ق دریایی

32. فصل هشتم انقضا رهن دریایی عدم پیش بینی مقرریه ای برای برشمردن موارد انقضا رجوع به عمومات 1) ادای دین در سر رسید ایفای تعهد اصلی توسط راهن از بین رفتن عقد رهن تعهدات راهن به یکی از طرق ذیل ساقط می شود 2)تلف مورد وثیقه در صورت تلف مورد وثیقه وام دهنده حق مطالبه وام را نخواهد داشت و وام گیرنده باید تمام اقدامات را تقلیل خسارت به عمل آورد . در صورت از بین رفتن بخشی از وثیقه باقی مانده همچنان در رهن باقی .می ماند(م 107ق دریایی)

33. 791ق مدنی:تلف عین مرهونه توسط هر شخص دادن بدل مخالفت ماده 107 ق دریایی با 793ق مدنی:عدم انجام عمل منافی با حق مرتهن چرایی این حکم قانون گذار دچار اشتباه شده است. حقوق ممتازه اش را از دست می دهد. ابول بشر فرمانفرمایان: شاید حقوق ممتازه اش را از دست می دهد چون در تلف مورد وثیقه تقصیر نداشت م 109 ق دریایی :وان دهنده فقط نسبت به آن قسمت از اشیاه مورد وثیقه که باقی ماده باشد دارای حقوق ممتازه خواهد بود یعنی حقوق دیگر را دارا خواهد بود 3. وام دهنده حق استیفا ی طلب خود را در زبان و محل حادثه از کف می دهد(مفهوم مخالف ماده)

34. 4 . وام دهنده حق استیفای طلب خود را نخواهد داشت. ریسک آور و خطری بودن اقدام وام دهنده تاسیس جدید توسط قانون دریایی سود اور بودن و بهره وام دهنده

35. 3)ابطال رهن دریایی یا بطلان ثبت کشتی 4)فروش کشتی (ماده ی 51 ق دریایی)

36. نتیجه گیری با دقت در مواد قانون دریایی می توان پی برد که قانونگذار قصد داشته است تاسیس متفاوتی را از رهن مدنی را ایجاد کند که حمایت بیشتری از وام دهندگان را داشته باشد. به دلیل اهمیت فوق العاده کشتی ها در تجارت بین المللی قانونگذار سعی در برداشتن موانع جهت کشتیرانی و ادامه سفر کشتی ها را داشته است.

37. منابع 1. امید، هوشنگ،حقوق دریایی جلد اول، ص 153. 2. طریقی، امیر، کلیات و ماهیت رهن دریایی، مقاله. 3. نجفی اسفاد، حقوق دریایی، ص 98. 4. نجفی اسفاد، مجله دیدگاههای حقوقی، تلف مورد وثیقه، مقاله. 5.فرمان فرمایان،ابولبشر، حقوق دریایی. 6. زمانی جباری. پروانه، بیمه مسولیت متصدی حمل ونقل. پایان نامه ، 1382 7.عباس توازني زاده ، "رهن و حقوق ممتازه دريايي"، ماهنامه بندر و دريا ، شماره 89-92 (بهمن و اسفند 1380وفروردين و ارديبهشت 1381). 8.http://www.duhaime.org/LegalDictionary 9http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Ship_mortgage

38. سعي در راضي نگه داشتن همه ،كليد شكست است.