บทที่ 3

1. บทที่ 3 หลักการเขียนโปรแกรมเชิงวัตถุ (Introduction to Object Oriented Programming)

2. โปรแกรมเชิงวัตถุ (Object Oriented Language: OOP) • มองส่วนต่างๆ เป็นวัตถุหรือออบเจ็กต์ที่ไม่ขึ้นต่อกันแต่มีการทำงานร่วมกัน • แต่ละออบเจ็กต์ คือขอบเขตของงานส่วนย่อยที่เป็นอิสระต่อกัน • ไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งที่จับต้องได้แต่ขอให้มีอยู่จริง เช่น เวลาเป็นสิ่งที่จับต้องไม่ได้ แต่มีอยู่จริง

3. คุณสมบัติหลักของโปรแกรมเชิงวัตถุคุณสมบัติหลักของโปรแกรมเชิงวัตถุ • นำกลับมาใช้ใหม่ได้ (Reuse) • ประหยัดเวลาในการพัฒนา (Rapid Delivery) • ใช้งานง่าย (User Friendly) • ดูแลรักษาได้ง่าย ( More Maintainable) • มีคุณภาพสูง (Greater Quality System)

4. ข้อแตกต่างจากโปรแกรมแบบมีโครงสร้างข้อแตกต่างจากโปรแกรมแบบมีโครงสร้าง

5. คลาส (Class) และออบเจ็กต์ (Object) (1) ออบเจ็กต์ คลาส

6. คลาส (Class) และออบเจ็กต์ (Object) (2) • คลาส คือ สิ่งที่ใช้อธิบายลักษณะและความสามารถของออบเจ็กต์ เปรียบได้กับแม่แบบของออบเจ็กต์ • ออบเจ็กต์ คือ สิ่งต่าง ๆ รอบตัว ซึ่งมีคุณลักษณะ (Attribute) และความสามารถในการทำงาน (Method) ตัวอย่างออบเจ็กต์ เช่น คน, รถยนต์, เครื่องคอมพิวเตอร์ เป็นต้น

7. ตัวอย่างคลาส • ให้ภาษีเป็นคลาส • คุณลักษณะของภาษี คือ อัตราภาษี, จำนวนเงินภาษีที่ต้องจ่าย • ส่วนการทำงานคือ การคำนวณจำนวนเงินภาษีที่ต้องจ่าย

8. ขั้นตอนการใช้งานคลาส • การประกาศคลาส • การประกาศแอตทริบิวต์ • การประกาศเมธอด • การประกาศออบเจ็กต์ • การเข้าถึงสมาชิกของคลาส

9. การประกาศคลาส [modifier] class ClassName { [AttributeName] [MethodName] } โดยที่ modifier เป็นคีย์เวิร์ดที่กำหนดคุณสมบัติการเข้าถึงคลาส ClassNameเป็นชื่อคลาส AttributeNameเป็นส่วนของการประกาศแอตทริบิวต์ MethodName เป็นส่วนของการประกาศเมธอด

10. การประกาศแอตทริบิวต์ [modifier] dataTypeAttributeName; โดยที่ modifier เป็นคีย์เวิร์ดที่กำหนดคุณสมบัติการเข้าถึงแอตทริบิวต์ dataType เป็นชนิดข้อมูลของแอตทริบิวต์ AttributeNameเป็นชื่อแอตทริบิวต์

11. การประกาศเมธอด [modifier] return_typeMethodname ([parameter]) { [method_body] return varValue; } โดยที่ modifier เป็นคีย์เวิร์ดที่กำหนดคุณสมบัติการเข้าถึงเมธอด return_type เป็นชนิดของข้อมูลที่เมธอดจะส่งค่ากลับ ในกรณีที่ไม่มีการส่งค่ากลับ ให้กำหนดเป็น void MethodName เป็นชื่อเมธอด parameter เป็นตัวแปรที่ใช้ในการรับข้อมูล method_body เป็นชุดคำสั่งการทำงานของเมธอด varValue เป็นค่าที่ต้องการส่งค่ากลับ ในกรณีที่กำหนดให้ return_type เป็น void จะไม่มีคำสั่ง return

12. การประกาศออบเจ็กต์ ClassNameObjectName; และสามารถสร้างออบเจ็กต์ได้ตามรูปแบบดังนี้ ObjectName = new ClassName(); หรือ ClassNameObjectName = new ClassName(); โดยที่ ClassNameเป็นชื่อของคลาสที่ใช้สร้างออบเจ็กต์นั้น ObjectName เป็นชื่อออบเจ็กต์ที่ประกาศใช้งาน

13. การเข้าถึงสมาชิกของคลาสการเข้าถึงสมาชิกของคลาส ObjectName.AttributeName; โดยที่ ObjectName เป็นชื่อออบเจ็กต์ AttributeName เป็นชื่อแอตทริบิวต์ที่ต้องการใช้งาน ObjectName.MethodName ([argument]);  หรือ dataTypeMethodValue = ObjectName.MethodName ([argument]); โดยที่ ObjectName เป็นชื่อออบเจ็กต์ MethodNameเป็นชื่อเมธอดที่ต้องการใช้งาน argument เป็นค่าที่ต้องการส่งผ่านไปให้เมธอดที่ต้องการใช้งาน dataTypeเป็นชนิดข้อมูลของเมธอดที่มีการคืนค่า MethodValueเป็นตัวแปรที่ใช้เก็บค่าที่ได้จากการคืนค่าของเมธอด

14. Modifier ในภาษา Java (1) • Non Access modifier คือคีย์เวิร์ดที่ใช้กำหนดคุณสมบัติอื่นๆ ที่ไม่ใช่ระดับการเข้าถึงข้อมูลของคลาสหนึ่ง ๆ เช่น static ใช้เป็นคีย์เวิร์ดสำหรับกำหนดให้แอตทริบิวต์หรือเมธอดใดๆ แอตทริบิวต์ที่เป็น static ควรมีคุณสมบัติดังนี้ • แอตทริบิวต์นั้นถูกสร้างขึ้นครั้งแรกเพียงครั้งเดียว • แอตทริบิวต์นั้นถูกเรียกใช้บ่อย ๆ และถูกเรียกใช้จากหลายออบเจ็กต์ เมธอดที่เป็นแบบ static จะมีคุณสมบัติดังนี้ • เมธอดนั้นถูกเรียกใช้งานได้ตลอดเวลาที่อยู่ภายในขอบเขตของคลาส • เมธอดนั้นถูกเรียกใช้จากคลาสอื่นผ่านชื่อคลาสได้ โดยไม่ต้องใช้ออบเจ็กต์ final ใช้เป็นคีย์เวิร์ดสำหรับกำหนดให้แอตทริบิวต์หรือคลาสใดๆ • แอตทริบิวต์นั้นจะไม่สามารถถูกเปลี่ยนแปลงค่าได้ ตลอดการทำงานของโปรแกรม • คลาสนั้นจะไม่อนุญาตให้คลาสอื่นมาสืบทอดคุณสมบัติได้

15. Modifier ในภาษา Java (2) • Access modifier คือ คีย์เวิร์ดที่ใช้กำหนดระดับการเข้าถึงข้อมูล เพื่อป้องกันการเปลี่ยนแปลงข้อมูลภายในคลาส • ระดับของ access modifier มี 4 ระดับ คือ public สามารถเข้าใช้งานได้จากทุกคลาส private สามารถเข้าใช้งานข้อมูลภายในคลาสเดียวกันเท่านั้น protected สามารถเข้าใช้งานข้อมูลภายในคลาสเดียวกันและ คลาสที่สืบทอดกัน package สามารถเข้าใช้งานข้อมูลภายในคลาสเดียวกันและ คลาสอื่นที่อยู่ภายในแพ็คเกจเดียวกัน

16. การกำหนดระดับของ access modifier • กรณีที่ข้อมูลทำหน้าที่เป็นตัวแปรสาธารณะอนุญาตให้คลาสใด ๆ เรียกใช้ได้โดยตรง ให้กำหนดเป็น public • กรณีที่ข้อมูลมีค่าเป็นส่วนตัวไม่อนุญาตให้คลาสอื่นมาเปลี่ยนแปลงค่าได้ ให้กำหนดเป็น private • กรณีที่ข้อมูลมีความสัมพันธ์ในลักษณะที่มีการสืบทอดจากคลาสแม่สู่คลาสลูก ให้กำหนดเป็น protected • กรณีที่เป็นข้อมูลทั่วไป การไม่กำหนดระดับของ access modifier จะถือว่ามีระดับการใช้งานเป็น package ซึ่งมีการป้องกันระดับการเข้าใช้งาน ดังนี้ ข้อมูลสามารถถูกเรียกใช้จากคลาสที่อยู่ภายในแพ็คเกจเดียวกัน ถ้าต้องการใช้ข้อมูลจากคลาสต่างแพ็คเกจกัน จะต้องกำหนดเป็นแบบ public ใช้ในกรณีที่ไม่ต้องการให้ตัวแปรเป็นสาธาณะ และไม่ต้องการให้เป็นตัวแปรที่มีค่าส่วนตัว สามารถจำกัดสิทธิการใช้งานภายในแพ็คเกจเดียวกัน

17. ระดับการใช้งานแบบ public • เป็นการกำหนดแอตทริบิวต์หรือเมธอดที่ต้องการ ให้สามารถเรียกใช้ได้จากคลาสใด ๆ

18. ระดับการใช้งานแบบ private • เป็นการกำหนดแอตทริบิวต์หรือเมธอดที่ต้องการ ให้สามารถเรียกใช้ได้จากคลาสเดียวกันเท่านั้น ไม่อนุญาตให้คลาสอื่นเรียกใช้งาน

19. ระดับการใช้งานแบบ protected • เป็นการกำหนดแอตทริบิวต์หรือเมธอดที่อนุญาตให้คลาสที่มีความสัมพันธ์จากคลาสแม่สู่คลาสลูกใช้งานเท่านั้น ไม่อนุญาตให้คลาสอื่นเรียกใช้ได้

20. ระดับการใช้งานแบบ package • เป็นการกำหนดแอตทริบิวต์หรือเมธอดที่ต้องการใช้งานในคลาสเดียวกันหรือคลาสที่อยู่ในแพ็คเกจเดียวกัน • ไม่สามารถเรียกใช้จากคลาสที่อยู่ต่างแพ็คเกจกันได้ • คลาสที่อยู่ในแพ็คเกจเดียวกันหมายถึงคลาสที่อยู่ในโฟลเดอร์เดียวกัน

21. แพ็คแกจและการใช้งาน • แพ็คแกจเป็นการจัดหมวดหมู่ของคลาสเพื่อให้เป็นระเบียบและง่ายต่อการเรียกใช้งาน • เปรียบได้กับโฟลเดอร์ที่มีไว้รวบรวมคลาสให้อยู่ด้วยกัน โดยใช้ การตั้งชื่อแบบโครงสร้างต้นไม้ ซึ่งมีเครื่องหมาย ”.” คั่น • ตัวอย่าง เช่น Tax_Calculation.tax หมายถึง คลาส tax อยู่ในแพ็คเกจTax_Calculation

22. ตัวอย่างโปรแกรมที่มีการใช้แพ็คแกจ (1) • การอ้างถึงคลาสที่อยู่ในแพ็คแกจเดียวกัน

23. ตัวอย่างโปรแกรมที่มีการใช้แพ็คแกจ (2) • การอ้างถึงคลาสจากแพ็คแกจอื่น

24. แพ็คแกจพื้นฐานของภาษาจาวาแพ็คแกจพื้นฐานของภาษาจาวา • java.utilเป็นคลาสที่ใช้จัดการเกี่ยวกับวันเวลาและคลาสอรรถประโยชน์อื่นๆ • java.applet เป็นคลาสสำหรับใช้สร้างจาวาแอพเพลต • java.awt และjavax.swingเป็นคลาสที่ใช้สร้างส่วนติดต่อกับผู้ใช้แบบกราฟิก