İŞBİRLİKLERİ

1. İŞBİRLİKLERİ Prof. Dr. Gündüz Ulusoy TÜSİAD-SÜ Rekabet Forumu İmalat Sanayiinin Sorunları ve Çözüm Yolları Paneli 18 Mart 2006

2. TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF) • TÜSİAD ve Sabancı Üniversitesi’nin ortak girişimleri ile kurulmuş bir araştırma merkezidir. • Amacı genel olarak küreselleşme, özel olarak da Avrupa Birliğine entegrasyon sürecinde uluslararası piyasalarda Türk özel sektörünün kalıcı bir pazar payı elde edebilmesi için gerekli rekabet gücü, inovasyon yönetimi ve kıyaslama çalışmalarını yapmaktır. Gündüz Ulusoy

3. TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF) • REF’in faaliyetleri 3 ana kategoride toplanabilir; • Araştırma faaliyetleri • Bilgi yayılımı faaliyetleri • İşbirlikleri • www.ref.sabanciuniv.edu Gündüz Ulusoy

4. TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu (REF) Gündüz Ulusoy

5. İşbirliği • İşbirliği, bir şey üretmek veya yaratmak amacıyla karşılıklı çıkar için bir arada çalışma sanatıdır. • İşbirliği, yeni tekniğe veya bilgiye ulaşmayı hızlandırır; ölçek ekonomisini ve en iyi üretim uygulamalarını güçlendirir; ürün portföyünü genişletir ve yeni müşterilere ulaşılmasını sağlar. Gündüz Ulusoy

6. İşbirliği • İşbirliğinde, karşılıklı çıkar için yetenekler, bilgi, kaynaklar, sistemler ve riskler paylaşılır. • Bir proje etrafında işbirliği yapan firmalar kendi çekirdek yeteneklerini kullanacakları işlerine odaklanırlar; diğer işleri ise kendi çekirdek yeteneklerine göre işbirliğinde yer alan diğer firmalar üstlenirler. Gündüz Ulusoy

7. İşbirliği Çeşitleri Tedarik Zinciri (Belirgin bir kumanda zinciri var.) Genişletilmiş İşletme (Baskın bir lider var.) Eşitler Arası İşbirliği (Belirgin bir lider yok..) Gündüz Ulusoy

8. İşbirlikleri • 21. Yüzyılda rekabet tek tek firmalar arasında değil, işbirliği yapan firmaların oluşturduğu işbirliği ağları arasında olacaktır. (Next Generation Manufacturing Project, 1997) • Ağ(lar) içinde yer alan KOBİ’ler tek başına çalışan firmalara göre genellikle daha rekabetçi ve yenilikçilerdir. Ağ içinde çalışırken firmalar ağ genelini tamamlayıcı işlevler üzerinde odaklanma ve uzmanlaşma fırsatını yakalarlar. (Bologna 2000 SME Conference) Gündüz Ulusoy

9. İşbirliğinin Performansa Etkisi Gündüz Ulusoy

10. Otomotiv Sektöründe İşbirlikleri Gündüz Ulusoy

11. REF tarafından yürütülmüş olan bu araştırmanın sonuçlarına göre firmaların yaklaşık %30’u diğer firmalarla bir tür işbirliği yapmaktadır. Türkiye’de İşbirliğiİmalat Sanayiinde Yenilik Araştırması 2004/05 Gündüz Ulusoy

12. Türkiye’de İşbirliğiİmalat Sanayiinde Yenilik Araştırması 2004/05 Metal sektöründe işbirliği yapan firmaların işbirliği yaptığı alanlar Gündüz Ulusoy

13. Türkiye’de İşbirliğiİmalat Sanayiinde Yenilik Araştırması 2004/05 Araştırma kuruluşları ve üniversiteler ile yapılan işbirliklerinin coğrafi dağılımı (adet) Gündüz Ulusoy

14. Türkiye’den Örnekler • Temsa ve DAF arasındaki “Uzun Dönem Tedarik ve Stratejik İşbirliği Anlaşması” çerçevesinde DAF, Temsa Otobüslerinde kullanılmak üzere muhtelif motor ve ilgili aksamı Temsa’ya tedarik etme ve Temsa’nın yapacağı uygulamaların uygunluğunu kontrol etme kararı almıştı. • 2008 yılından itibaren Bursa fabrikalarında, Fiat, PSA Peugeot Citroen Grubu için yeni bir hafif ticari aracın üretimine başlamaya hazırlanan Tofaş, lisans hakları (fikri mülkiyet hakları) kendisine ait olacak bu proje için 350 milyon Euroluk yatırım yapacak. Gündüz Ulusoy

15. SMEexcel Projesi • REF’in de ortak olarak yer aldığı bir Leonardo projesi olan SMEexcel projesi, KOBİ’lerinişbirliği kurma konusunda strateji belirleme çalışmalarına destek olacak metotların geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Araştırma, 5 ülkeden (Çek Cumhuriyeti, İrlanda, İskoçya, Polonya ve Türkiye) 5 araştırma kuruluşu ve 5 KOBİ’den oluşan bir konsorsiyum tarafından sürdürülmektedir. • Proje dahilinde 5 ülkede bir saha araştırması gerçekleştirilmiştir. Gündüz Ulusoy

16. İşbirliğinde Bulunma Sebepleri – SMEexcel Gündüz Ulusoy

17. İşbirliği Yapan Firmaların İşbirliğine Katkıları – SMEexcel Gündüz Ulusoy

18. İşbirliği Süreci Kendinin ve ortakların ihtiyaçlarını belirle İLGİ UYANDIRMA Geçit 1 Düzeni oluştur İşbirliğini öğren TANIMLAMA Geçit 2 İşbirliği projesini uygula OLUŞTURMA Geçit 3 UYGULAMA Geçit 4 ÖLÇME Geçit 5 Gözden geçir ve değerlendir Gündüz Ulusoy

19. Operasyonel Sinerji Stratejik Sinerji Eniyileyen (5) En üst düzey yetenek sahibi ve liderlik gösterebiliyor. Standart (4) İyice anlaşılmış. İyi bir uygulama ve yetenek düzeyi. Tanımlı (3) Kısmen anlaşılmış.Temel uygulama düzeyi. Oluşma (2) İsterler hakkında temel anlayış var. Ancak uygulayamıyor. Kültürel Sinerji Ticari Sinerji Başlangıç (1) Mevcut değil veya tahmin edilemiyor. Sinerji Modeli – Olgunluk Skalası Gündüz Ulusoy

20. 1. Aşama Fayda – Maliyet Analizi İşbirliğine Hazır Olma Endeksi

21. Fayda – MaliyetÖn Analizi İşbirliği daha fazla incelemeye değer mi?

22. Fayda – Maliyet Analizi Fayda ve maliyetleri tahmini Kuruluşunuz için potansiyel fırsatlar hakkında beyin fırtınası Nakit akışının değerlendirilmesi Risk düzeyinin tahmini Gündüz Ulusoy

23. Fayda – Maliyet Analizi Olgun bir kuruluş için iyi bir işbirliği adayı Risk-Kazanç gösterimi üzerinde değişik fırsatların değerlendirilmesi Daha az olgun bir kuruluş için iyi bir işbirliği adayı Gündüz Ulusoy

24. İşbirliğine Hazır mısınız? http://www.smecollaborate.com/selfassessment/ Run example

25. İlgi Uyandırma Aşamasına İlişkin Firma Bazında Uygulanacak Kontrol Listesi • İşbirliğinin organizasyonunuza olası katkılarınızı anlıyor musunuz? • Almış olduğunuz yükümlülüklerin, içerdiği maliyetlerin,talep ettiği zamanın farkında mısınız? • Fikri mülkiyet haklarını konusunu ve getirdiklerini anlıyor musunuz? • İşbirliğinin kuruluşunuzdaki karar alma mekanizma ve yollarını ve güç dengelerini nasıl etkileyeceğinin farkında mısınız? Gündüz Ulusoy

26. İlgi Uyandırma Aşamasına İlişkinDestek Veren Kuruluşlar Tarafından Uygulanacak Kontrol Listesi • Müşteri firmalarınızın ilgisini nasıl uyandıracağınızı biliyor musunuz? • Müşteri firmalarınız arasında işbirliği uygulamasını nasıl başaltacağınızı biliyor musunuz? Gündüz Ulusoy

27. 2. AşamaTanımlama Aşaması İşbirliği için önceliklerinizin belirlenmesi Ortakların yeteneklerinin belirlenmesi

28. Firmanın Analizi İşbirliği sizin için en iyi yol mu?

29. İhtiyaçların Tanımlanması Adım 1 Firma hakkında temel bilgileri sağlıyor. Mevcut iş performansının gözden geçirilmesi İş hedefleri üzerinde anlaşma Adım 2 Kuruluş hakkında iç ve dış bilgi toplanıyor Kuruluşun yeteneklerinin belirlenmesi ve sıralanması Kuruluş fırsatlarının gözden geçirilmesi Dış Analiz İç Analiz Yeteneklerin tanımlanması Fırsatlara öncelik verilmesi Fırsatlar ve yeteneklerin karşılaştırılması Risklerin belirlenmesi ve ölçülmesi Adım 3 Bilgileri değerlendiriyor ve nasıl hareket edilmesini belirliyor. Firma içi geliştirme önceliklerinin belirlenmesi İşbirliği için olası adayların belirlenmesi Adım 4 Kararların nasıl uygulanacağını belirliyor ve işbirliği çalışmalarını başlatıyor Risk / GetiriAnalizi Gündüz Ulusoy İşbirliği startejisinin belirlenmesi Amaçlar, ölçütler, hedefler, aksiyonlar

30. Firmanın Amaçlarının Belirlenmesi Ölçülebilir hedefler firmanın gidiş yönünü belirliyor. Gündüz Ulusoy

31. Firmanın Güçlü Yönlerinin Belirlenmesi Bir kuruluşun yetenekleri onun güçlü yönlerinin bir bileşidir. Yetenekler çekirdek yeteneğe dönüşebilir. Gündüz Ulusoy

32. Fırsatların Belirlenmesi Bir çok fırsat söz konusu olabilmektedir. Öncelik sırasına göre dizmek için bir yönteme ihtiyaç vardır. Gündüz Ulusoy

33. Risk / Fayda Analizi İşbirliği için daha olası seçenek. Tıp aletleri sektörü için bir dizi hizmet tasarlanması ve pazarlanması Yeni pazarlar oluşturmak ve yararlanmak için K&T ile yakın ilişki kurulması. Gündüz Ulusoy

34. Fırsat – Yetenek Analizi Fırsatlar belirlenip önceliklendirildikten sonra bunların üzerine nasıl gidileceği sorunu gündeme gelir. Siz mi yapacaksınız yoksa işbirliğine mi gideceksiniz? Gündüz Ulusoy

35. Grup Bazında İşbirliği Analizi En iyi fırsatları bulma

36. Ortaklığın İnşası Grup Bazında Fırsatların Bulunması ve Gözden Geçirilmesi Adım 1 Ortaklığa açık olan fırsatları belirliyor. Risk / Getiri Analizi Fırsatların Seçimi ve Önceliklendirilmesi Adım 2 Bilgileri değerlendiriyor ve nasıl devam edilmesi gerektiğine karar veriyor. Fırsatlar ve Grup Yeteneklerinin Eşlendirilmesine Yönelik Analiz Yeni Ortaklar? Ortaklık Hedeflerinin Tanımlanması Adım 3 Kararları uygulamaya koyuyor ve işbirliği sürecini başlatıyor. Amaçların, Ölçütlerin, Hedeflerin, Aksiyonların Belirlenmesi Üst Düzey İşbirliği Planının Konsolidasyonu Gündüz Ulusoy

37. Fırsatları İrdeleme Risk ölçme yöntemi her fırsatın göreli riskini ölçmeye yarıyor. Risk /Fayda değerlendirmesi grafik olarak en iyi seçenekleri gösteriyor. Anahtar teslim üretim Yarıiletken sektörü İrlanda pazarı Dışarıya verme Sertifikalı müteahhit Gündüz Ulusoy

38. Yapma İşbirliği Yap Değer mi? Kendin yap Fırsatların Değerlendirilmesi Y RİSK D Y Yıllık Gelir €,000 D Gündüz Ulusoy

39. Fırsat- Yetenek Analizi Fırsatlar belirlenip önceliklendirildikten sonra bunların üzerine nasıl gidileceği sorunu gündeme gelir. Siz mi yapacaksınız yoksa işbirliğine mi gideceksiniz? Gündüz Ulusoy

40. Tek Sayfada İşbirliği Stratejisi Stratejinin zaman boyutu Tek sayfada işbirliği stratejisiönemli amaçları, hedefleri ve aksiyonları vurgulayarak işbirliği ortaklığının oluşmasına yardımcı olur. Önemli hedefler Üst düzey amaçlar İşbirliği ortaklığının vizyonu Projeler, aksiyonlar ve sahipleri Gündüz Ulusoy

41. Tanımlama İçin Kontrol Listesi • Bir firma veya firma grubu olası bir iş fırsatı belirleyebildi mi ? • Grubun tüm üyeleri bu birlikteliğin kendilerine ne fayda getireceğini belirlediler mi ? • Bundan sonraki aşamalar için bir aracıya gerek var mı ? Eğer öyle ise böyle bir kişi belirlenip davet edildi mi ? Gündüz Ulusoy

42. 3. AşamaOluşturma Aşaması Yapı, Sistem ve Anlaşmaların Yerli Yerine Oturtulması

43. Oluşturmanın Unsurları Ortaklar arasında güven ve koordinasyonu sağlayabilmek amacı ile bazı anlaşmaların yapılıp devreye alınması gerekiyor. Önemli bir ihtiyaç ortaklar arasında bazı önemli konularda uyum ve birliği sağlayarak işbirliğini çalıştırabilmek. Gizlilik Anlaşması Paydaş Analizi • Ortaklar arasında uyum ve birlik • Verive bilgi • Uyum • Kurumsal yönetişim • Çevre • Kalite • Finansal sistemler İşbirliği Anlaşması İletişim Süreci IPRAnlaşması Problem Çözme Süreci İş Planı Kontrol ve Yönetim Metodları B Planı Gündüz Ulusoy

44. Oluşturma İçin Kontrol Listesi • Metrikler kullanan ve hedefler içeren bir iş planı. • Her ortağın sağladığı faydanın ölçülmesi. • Yönetim yapısı, hesap verme düzeni, gözden geçirme mekanizmalarıve nihayete erdirme mekanizması kurulmuş durumda. • Bilgi paylaşımı/ kaynak dağıtımı sistemleri. • Genel kontrol politikası üzerinde anlaşma. • IPR önlemlerinin ve ortaklara yüklediklerinin tam olarak anlaşılmış olması. • Ortaklar arasındayatırım, bankahesapları, faturalandırma, harcama yetkileri, vs. içeren finansal sistem. Gündüz Ulusoy

45. 4. AdımUygulama İşbirliği Faaliyetlerinin Uygulanması

46. Uygulamanın Unsurları • Takip etme ve kontrol süreçleri. • Performans ölçümü. • Problem çözümü. • Yatırımve kaynak yönetimi. • Geniş çaplı ve sürekli iletişim. Gündüz Ulusoy

47. Uygulama İçin Kontrol Listesi • Performans metrikleri belirlendi ve uygulamada. • Ortakların kaynakları bütünleştirildi. • Ortaklar arasında veri ve bilgi akışı bütünleştirildi. • İşbirliğini gözden geçirme mekanizması oluşturuldu ve uygulanıyor. • Bir karar verme süreci belirlendi ve uygulanıyor. • Hedeflere ulaşılıyor ve eksik kalınan noktalarda ise bu hususların üstüne gidiliyor. • Etkin liderlik. • Her ortak işbirliğinden fayda sağlıyor mu ? Gündüz Ulusoy

48. Teşekkür Ederimwww.ref.sabanciuniv.edu