Omsteltijdreductie

1. Inleiding H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen Omsteltijdreductie

2. Inleiding: wat is een omsteltijd? Inleiding H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode productie A omsteltijd productie B H3: Aandachtspunten Tijd Uitgewerkt voorbeeld Outputkwaliteit/-kwantiteit Praktijkvoorbeelden Oefeningen Proefdraaien Tijd

3. Omstelactiviteiten Inleiding H1: Omstelactiviteiten 1. voorbereiding H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld 2. verwisseling Praktijkvoorbeelden Oefeningen 3. fijninstelling 4. nazorg

4. Omstelactiviteiten Inleiding H1: Omstelactiviteiten • omstelinstructies opstellen • handelingen • meettoestellen • gereedschappen • bevestigingsmaterialen • bevestigingsgereedschap • gereedschappen verzamelen • gereedschappen testen • gereedschappen transporteren 1. voorbereiding H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld 2. verwisseling Praktijkvoorbeelden Oefeningen 3. fijninstelling 4. nazorg

5. Omstelactiviteiten Inleiding H1: Omstelactiviteiten • afkoppelen van aansluitingen • losmaken gereedschap • weghalen gereedschap • plaatselijk reinigen • plaatsing nieuwe gereedschap • aankoppelen aansluitingen • ruw instellen gereedschap 1. voorbereiding H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld 2. verwisseling Praktijkvoorbeelden Oefeningen 3. fijninstelling 4. nazorg

6. Omstelactiviteiten Inleiding H1: Omstelactiviteiten • proefdraaien • ijking, kalibrering gereedschap • borgen van de instelling 1. voorbereiding H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld 2. verwisseling Praktijkvoorbeelden Oefeningen 3. fijninstelling 4. nazorg

7. Omstelactiviteiten Inleiding H1: Omstelactiviteiten • wegbrengen gereedschappen • schoonmaken gereedschappen • controleren gereedschappen • invetten gereedschappen • opbergen gereedschappen • voorraden aanvullen • feedback verzamelen • checklists aanpassen 1. voorbereiding H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld 2. verwisseling Praktijkvoorbeelden Oefeningen 3. fijninstelling 4. nazorg

8. Omstelactiviteiten Inleiding H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen Bron: SHINGO S., ‘Het Toyota productiesysteem’, Kluwer, 1992, p51.

9. SMED-methode: ontstaan Inleiding SMED = Single Minute Exchange of Die H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. uitvinder: dr. Shigeo Shingo 1909 - 1990 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld • In de jaren ’60 • N.a.v. projecten i.v.m. het verhogen van productiecapaciteit • Bij Mazda, Mitsubishi en Toyota • Shingo Prize awarded for Excellence in Manufacturing Praktijkvoorbeelden Oefeningen “The flow must go on”

10. productie A omsteltijd productie B Tijd productie A onderhoudsbeurt/kuisbeurt productie A Tijd busy wachttijd busy Tijd SMED-methode: toepassingsdomeinen Reductie van Inleiding H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

11. SMED-methode: 4 fazen en 3 stappen Inleiding Vermengde faze H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode Stap 1 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. Gesplitste faze 2.3. fazen/stappen 1 3 2 Stap 2 2.4. Voordelen. Overgebrachte faze H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Stap 3 Praktijkvoorbeelden Oefeningen Verbeterde faze

12. SMED-methode: 4 fazen en 3 stappen Inleiding omsteltijd Vermengde faze H1: Omstelactiviteiten productie A productie B H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan Stap 1 Gesplitste faze 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen productie A productie B 1 3 2 Stap 2 2.4. Voordelen. Overgebrachte faze H3: Aandachtspunten productie A productie B Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Stap 3 Verbeterde faze Oefeningen productie A productie B

13. SMED-methode: de vermengde faze Inleiding H1: Omstelactiviteiten productie A productie B H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan Tijd 2.2. Toep.domein. • Alle omstelactiviteiten worden uitgevoerd tijdens de stilstand van • van de machine. • gereedschappen en bevestigingsmiddelen worden niet goed • gereinigd, hebben geen vaste plaats, worden niet grondig • gecontroleerd, slecht onderhouden en niet ordelijk opgeborgen. • Omstelactiviteiten zijn slecht gepland en niet toegewezen aan • arbeiders. • Er wordt niet gecontroleerd of alle middelen noodzakelijk voor • het omstellen aanwezig zijn/gereserveerd zijn. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

14. SMED-methode: stap 1 reorganisatie Inleiding 1.1. Noteer de huidige omstelactiviteiten en meet hun duur. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

15. SMED-methode: stap 1 reorganisatie Inleiding 1.2. Zoek een efficiënte werkwijze voor alle activiteiten. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode • Elimineer overbodige activiteiten • Herschik, combineer • Vereenvoudig activiteiten • Creëer voldoende ruimte, orde en netheid • Tools: • projectplanning • 5S • tijdstudie • risicoanalyse 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 1.3. Schat een standaardtijd voor elke activiteit. 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten 1.4. Bepaal telkens of het een online of offline activiteit is. Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1.5. Voer offline activiteiten uit terwijl het proces aan de gang is. Oefeningen 1.6. Train de arbeiders in het uitvoeren van de omstelactiviteiten.

16. SMED-methode: stap 1 reorganisatie Inleiding 1.7. Maak voor elke arbeider een geactualiseerde checklist. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 1.8. Voer offline functionele controles uit op gereedschappen. 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1.9. Neem maatregelen voor het geval er iets misloopt. 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten 1.10. Breng al het benodigd materiaal naar de machine. Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen 1.11. Zorg dat alle gereedschappen een vaste plaats hebben. Liefst zo dicht mogelijk bij de plaats van het gebruik.

17. SMED-methode: de gesplitste faze Inleiding H1: Omstelactiviteiten productie A productie B H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan Tijd 2.2. Toep.domein. • Online- en offline activiteiten zijn gesplitst. • Het proces wordt alleen nog gestopt voor de online activiteiten. • Onderhoud, transport, inspecties en voorbereiding van • gereedschappen en bevestigingsmiddelen worden offline • uitgevoerd. • Er zijn checklists beschikbaar voor on- en offline activiteiten. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

18. Online bijregelen Offline monteren matrijs B aangepaste matrijs B SMED-methode: stap 2 van online naar offline Inleiding 2.1. Standaardiseer afmetingen. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen matrijs A

19. SMED-methode: stap 2 van online naar offline Inleiding 2.2. Standaardiseer functies. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode Bedienen Alle matrijzen met hijsoog, identieke kassa’s Identieke pompen in tankstation. 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 Klemmen Allemaal bouten M16 ipv M12 en M16 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Koelen Water/olie gestandaardiseerde connector Oefeningen

20. SMED-methode: stap 2 van online naar offline Inleiding 2.3. Voorzie meerdere identieke exemplaren van modules. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld 2.4. Gebruik bij de instelling een meetinstrument. Praktijkvoorbeelden Oefeningen 2.5. Vermijd een continue regeling voor discrete instellingen.

21. productie A omsteltijd productie B Tijd productie A omsteltijd productie B Tijd met voorverwarmde matrijs voorverwarmen productie A omsteltijd productie B Tijd SMED-methode: stap 2 van online naar offline Inleiding 2.6. Verwarm de matrijs voor. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. Output 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Proefdraaien Tijd Oefeningen

22. SMED-methode: de overgebrachte faze Inleiding H1: Omstelactiviteiten productie A productie B H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan Tijd 2.2. Toep.domein. • Online-activiteiten werden vervangen door offline-activiteiten. • Bijstellingen en proefdraaien werden geminimaliseerd. • Alle belangrijke afmetingen van matrijzen zijn gestandaardiseerd. • Alle bevestigingsmiddelen en sleutels zijn gestandaardiseerd. • De machine werd aangepast aan het snel wisselen van modules. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

23. SMED-methode: stap 3 online taken versnellen Inleiding • Resterende online-activiteiten versnellen door • gebruik van (automatische) hulpmiddelen voor transport, • tillen, opslag, bewerkingen, controles,… H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

24. SMED-methode: stap 3 online taken versnellen Inleiding • Resterende online-activiteiten versnellen door • handelingen parallel uit te voeren H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

25. SMED-methode: stap 3 online taken versnellen Inleiding • Resterende online-activiteiten versnellen door • gebruik van functionele opspanmiddelen H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

26. SMED-methode: stap 3 online taken versnellen Inleiding • Resterende online-activiteiten versnellen door • gebruik van functionele opspanmiddelen waarvoor geen • gereedschap nodig is: vlindermoer, bajonetsluiting,… H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

27. SMED-methode: stap 3 online taken versnellen Inleiding • Resterende online-activiteiten versnellen door • gebruik van functionele opspanmiddelen H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

28. SMED-methode: stap 3 online taken versnellen Inleiding • Resterende online-activiteiten versnellen door • aanpassingen aan de machine H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

29. SMED-methode: de verbeterde faze Inleiding H1: Omstelactiviteiten productie A productie B H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan Tijd 2.2. Toep.domein. • Online-activiteiten werden versneld door • gebruik van hulpmiddelen • activiteiten parallel uit te voeren met meerdere arbeiders • automatisch gereedschap in te schakelen • herontwerp met het oog op een korte omsteltijd 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Herontwerp: tankdop van racewagen Oefeningen

30. Voordelen van korte omsteltijden Inleiding • Hogere productiviteit, meer inkomsten, • Kortere doorlooptijd, snellere inning van inkomsten, • Indien ook kortere levertijd, hogere klantentevredenheid, • Lagere tussenvoorraden, • Hogere productieflexibiliteit, • Rendabele productie van korte series, • Snelle lancering van spoedorders mogelijk, • Minder verspilling van middelen door proefdraaien, • Minder verstoring van de rest van de productie. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode 2.1. Ontstaan 2.2. Toep.domein. 2.3. fazen/stappen 1 3 2 2.4. Voordelen. H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld De SMED-methode heeft bovendien nog de volgende voordelen: Praktijkvoorbeelden • Baten > omstelkosten, • Geen feeling meer nodig. • Minder kans op een foute instelling. Oefeningen

31. 10 st/min 72 000 st/maand Omsteltijd ↓ 10 st/min 72 000 st/maand Omsteltijd ↓ 10 st/min > 72 000 st/maand Omsteltijd ↓ Aandachtspunten Inleiding Reduceer omsteltijd enkel op knelpuntprocessen H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode Stel 10 omstellingen/maand = 2 400 min; 1 maand = 9 600 min H3: Aandachtspunten Output: 10 st/min 72 000 st/maand Bewerking 1 20 st/min Setup = 4u Bewerking 2 10 st/min Setup = 4u Bewerking 3 15 st/min Setup = 4u Uitgewerkt voorbeeld Producten A, B, C Praktijkvoorbeelden Oefeningen

32. Grote omsteltijd Kleine omsteltijd Aandachtspunten Inleiding Houd rekening met het ganse gamma te bewerken producten H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Familie A Familie B A1 . . B1 Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden A2 . Oefeningen . B2 A3 . . B3 A4 . Hoge totale omsteltijd!

33. Grote omsteltijd Kleine omsteltijd Aandachtspunten Inleiding Houd rekening met het ganse gamma te bewerken producten H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Familie A Familie B A1 . . B1 Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden A2 . Oefeningen . B2 A3 . . B3 A4 . Lage totale omsteltijd!

34. Aandachtspunten Inleiding Het is belangrijk de omstelling goed in te oefenen. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen Foto: www.f1technical.net

35. Aandachtspunten Inleiding Laat de omstelling uitvoeren door de productiearbeiders. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Omsteltijdreductie = proces van continue verbetering. Oefeningen Maak voor elke maatregel een kosten/batenanalyse.

36. Voorbeeld bandenwissel Inleiding Gegeven: Je rijdt met je wagen een bandencentrale binnen om de 4 versleten banden te laten vervangen. Uiteraard hoop je niet te lang te moeten wachten. De factuur wordt nadien opgestuurd. Gevraagd: Welke maatregelen zorgen ervoor dat een chauffeur zo weinig mogelijk tijd verliest bij een bandenwissel? Tip: er zijn maatregelen die de chauffeur, de mecanicien, de eigenaar van de garage en de autoconstructeur kunnen nemen. Zet alle maatregelen bij de juiste SMED-stap. H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

37. Voorbeeld bandenwissel: de vermengde faze Inleiding H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen

38. Voorbeeld bandenwissel: de gesplitste faze Inleiding H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen • Krik en kruissleutel worden samen en vlakbij opgeborgen. • De chauffeur komt op afspraak. • De mecaniciens zijn goed opgeleid.

39. Voorbeeld bandenwissel: de overgebrachte faze Inleiding H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen • Standaardisatie van band en velg • Er staat steeds een stel wielen met nieuwe banden klaar. • De voorraad banden is drastisch gedaald.

40. Voorbeeld bandenwissel: de verbeterde faze Inleiding H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden Oefeningen • Herontwerp van de velg: nog slechts één centrale moer. • Gebruik van hydraulische krik en pneumatisch gereedschap. • Meerdere mecaniciens werken parallel.

41. Libeltex in Meulebeke: probleemstelling door Patricia Bauwens en Johan De wispelaere, promotoren ir. Ignace Martens en ir. C. Van Daele, academiejaar 1992-1993 Inleiding • Productie non-wovens, = niet geweven stoffen • vezels vervuilen de machines • 1x per week grondige kuisbeurt • stilstandtijd: 10 à 12 uur • uitgevoerd door 10 productiearbeiders • + 6 personen van technische dienst • 1 uur stilstandtijd = 30 000 BEF winstderving H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen

42. Libeltex in Meulebeke: opdracht Inleiding • Stilstandtijd per kuisbeurt met 40% reduceren • Het aantal manuur per kuisbeurt met 40% • reduceren H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen

43. Libeltex in Meulebeke: analyse Inleiding • sterk uiteenlopende uitvoeringstijden • sommige activiteiten veel te traag • soms nutteloze taken • dode momenten: praatjes,… • taakvolgorde tijds- en persoonsafhankelijk • geen afstemming tussen taken H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen

44. Libeltex in Meulebeke: gebruikte tools Inleiding • CPM-methode levert als output: • aantal werknemers • totale duur van de kuisbeurt • tijdsvenster/speling per activiteit • checklist per arbeider • SMED-methode • inkrimpen van duur van het kritieke pad H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen

45. Libeltex in Meulebeke: SMED-stap 1 Inleiding • Zinloze activiteiten elimineren • Off-line activiteiten onderscheiden • Checklijsten aanpassen • Per machine: bord met omstelgereedschap H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen

46. Libeltex in Meulebeke: SMED-stap 2 Inleiding H1: Omstelactiviteiten • Identieke propere sproeikopjes in voorraad H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen

47. Libeltex in Meulebeke: SMED-stap 3 Inleiding H1: Omstelactiviteiten • Functionele opspanmiddelen • borgclip i.p.v. bout/moer • snelsluitsysteem wisselen stofzakken H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen

48. Libeltex in Meulebeke: SMED-stap 3 Inleiding H1: Omstelactiviteiten • Investeringen • afvalkarren i.p.v. afvalzakken • U-profielen als afscherming H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen

49. Libeltex in Meulebeke: besluit Inleiding H1: Omstelactiviteiten • Implementatie: 6 mei 1993: duur 7 uur • Totale investeringskost: 29 410 BEF • Terugverdientijd: 1 week • Reductie: 40% in theorie (na leereffect) H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen

50. Erta (Quadrant) in Tielt door Dominiek De Brabandere, promotoren ir. Ignace Martens en ir. C. Van Daele, academiejaar 1993-1994 Inleiding H1: Omstelactiviteiten H2: SMED-methode H3: Aandachtspunten Uitgewerkt voorbeeld Praktijkvoorbeelden 1. Libeltex 2. Erta 3. Bonar 4. Paraphane 5. Campina Oefeningen