Kenmerk 17 Het begin van staatsvorming en centralisatie Les 1: Staatvorming Engeland

1. Kenmerk 17Het begin van staatsvorming en centralisatieLes 1: Staatvorming Engeland

2. H3:§ 13:p59 Algemeen:Hoe staatvorming begon • Staatvorming lijkt altijd hand in hand te gaan met nationalisme • Je tot een groep mensen behoren voelen in een door grenzen beperkt gebied (= staat) • Ontwikkeling van een nationaal gevoel en/of idee • gaat geleidelijk • de oorsprong is niet altijd even duidelijk • komt het gevoel/idee van de bevolking? • wordt het van bovenaf opgelegd? Of • houdt het ergens het midden tussen deze twee?

3. Eerste “tekenen” van nationalisme in Europa • Groei van staten in de middeleeuwen • Engeland en Frankrijk (Franken-rijk/land) • Nationalisme was toen alleen maar trouw aan de koning (leenheer) en lokale heersers zweren/zijn

4. 1000 1100 1050 1150 1200 1100 1250 1150 1300 1200 1250 1350 1400 1300 1450 1400 1500 1500 1550 1550 Verovering van Engeland • In 1066 steekt Willem de Veroveraar vanuit Normandië het kanaal over om Engeland te onderwerpen. • Na de Slag bij Hastings slaagt hij hier ook in. Willem met zijn beide (half)broers Odo en Robert

5. 1000 1100 1050 1150 1200 1100 1250 1150 1300 1200 1250 1350 1400 1300 1450 1400 1500 1500 1550 1550 Staatsvormingsproces in Engeland • Na de verovering start hij een staatsvormingsproces • Centralisatie staat hierbij voorop • Normandische ridders worden zijn leenmannen (en dus de hoge adel) • Een deel van zijn Normandische ridders blijven soldaten en krijgen een kleine leen (lage adel) • Alle lenen zijn echter klein, zodat afhankelijkheid blijft • Bestuur en rechtspraak kwam in de handen van een sheriff – een koninklijk ambtenaar • 13.418 ambtenaren gingen het land/alle gemeenschappen in kaart brengen: deze gegevens kwamen in het beroemde DomesdayBook terecht (1086) • De basis voor belastingheffing • Kennis is macht; Willem wist zo wat er speelde

6. Begin van de grondwet Willems opvolgers verloren echter langzaamaan hun greep op het land De adel, geestelijkheid en burgers werden steeds sterker Na een nederlaag tegen de Franse koning Filips Augustus (wordt vervolgd) moest Koning Jan zonder Land in 1216 het Magna Charta tekenen. Hier stond o.a. in dat de vorst geen belasting kon opleggen zonder toestemming van de standen Ontstaan Parlement Tevens ontstond er in de 14e eeuw het zogenaamde House of Lords Een institutionalisering van het adviesrecht van de leenmannen aan de heer Hierin nam de hoge adel zitting De koning zat deze voor Ook de lage adel gingen structureel vergaderen Hieruit ontstond het Lagerhuis (House of Commons) 1000 1100 1050 1150 1200 1100 1250 1150 1200 1300 1350 1250 1400 1300 1450 1400 1500 1500 1550 1550 Verdergaande centralisatie

7. EDWARD by the grace of God, King of England, Lord of Ireland, and Duke of Guyan, to all Archbishops, Bishops, etc. We have seen the Great Charter of the Lord HENRY, sometimes King of England, our father, of the Liberties of England, in these words: Henry by the grace of God, King of England, Lord of Ireland, Duke of Normandy and Guyan, and Earl of Anjou, to all Archbishops, Bishops, Abbots, Priors, Earls, Barons, Sheriffs, Provosts, Officers, and to all Bailiffs and other our faithful Subjects , which shall see this present Charter, Greeting. Know ye that we, unto the honour of Almighty God, and for the salvation of the souls of our progenitors and successors, Kings of England, to the advancement of holy Church, and amendment of our Realm, of our meer and free will, have given and granted to all Archbishops, Bishops, Abbots, Priors, Earls, Barons, and to all freemen of this our realm, these liberties following, to be kept in our kingdom of England for ever. het Magna Charta