TİCARİ İŞLETMENİN REHNİ

1. TİCARİ İŞLETMENİNREHNİ Dr. Özlem Döğerlioğlu IŞIKSUNGUR Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği- Ders Notları ozlem@dogerlihukuk.com

2. KAVRAM • Ticari işletmenin rehni, 1971 tarihli Ticari İşletme Rehni Kanunu’nda düzenlenmiştir. • Ticari işletme faaliyetinin işletme sermayesi ile karşılanamadığı hallerde, işletmeyi teminat göstererek kredi kullanılması yoluna gidilir. • Kredi ancak yeterli şahsi veya ayni teminat karşılığında açılır. • Aynî teminat, taşınır veya taşınmaz mallar üzerinde rehin hakkı kurulması yoluyla sağlanır. • Türk Medeni Kanunu sisteminde, taşınır malların rehninde, rehin konusu malların karşı tarafa (kredi verene) teslimi zorunludur. Ticari işletme rehninde, teslim şartı aranmaz. • 1447 sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu ile ticari işletmelerin rehin işlemleri farklı esaslara bağlanmış, gerek kredi vereni, gerekse kredi kullanan taciri koruyucu hükümler getirilmiştir.

3. TARAFLARI • Ticari işletme rehninde iki taraf vardır: Rehin alan (alacaklı) ve Rehin veren (borçlu). • Rehin alan : • Kredi kurumları (bankalar, factoring şirketleri) • Kredili satış yapan gerçek veya tüzel kişiler (satıcılar, finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları vs.) • kooperatifler. • Rehin veren: Ticaret veya esnaf-sanatkar siciline kayıtlı Ticari İşletme sahibi (tacir) (gerçek ya da tüzel kişi)

4. Rehnin Konusu • Tirk’e göre, rehin: Ticari işletmeler olduğu kadar esnaf işletmeleri üzerinde de kurulabilmektedir. Tacirin birden fazla ticari işletmesi varsa, bir ticari işletme üzerinde kurulan rehin diğer ticari işletmeleri ilgilendirmez.

5. REHIN HAKKININ DOĞUMU • Ticari işletme rehninin kurulması için: A- Taraflar arasında rehin Sözleşmesi yapılmalıdır. • Sözleşme bizzat işletme sahibi tarafından yapılmalı • Ya da özel olarak yetkilendirilen temsilci tarafından yapılır B- Tescil

6. REHINDE SEKİL • Rehin Sözleşmesi • Rehin sözleşmesi, noter tarafından resen düzenlenir. Sözleşmenin taraflarca hazırlanıp imzaların noterlikçe onayı yeterli değildir. • Sözleşmede rehnin kapsamına giren unsurların tam listesi ve ayırıcı özellikleri de yer almalıdır. • Rehin sözleşmesinin düzenlemeye yetkili olan noter, ticari işletmenin kayıtlı bulunduğu sicil çevresindeki bir noterdir. • Tescil • Rehin hakkının kazanılması için, ticaret siciline tescil de gereklidir. • Rehin hakkı, ticari işletmenin kayıtlı bulunduğu ticaret sicili veya esnaf işletmesinin kayıtlı bulunduğu esnaf ve sanatkar siciline tescille doğar • Tescil talebi, sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren on gün içinde yapılmalıdır.

7. Rehnin konu ve kapsamI • TİRK m.3 göre rehnin kapsamı sadece: • Ticaret Unvanı ve İşletme Adı • Rehnin kurulması anında mevcut ve işletmenin faaliyetine tahsis edilmiş olan makine, araç vs. (menkul işletme tesisatı) • Sınai haklar (kısmen ya da tamamen rehnin kapsamı dışında bırakılabilir) dahildir.

8. REHNİN HÜKÜMLERİ • Rehin veren işletmenin normal faaliyetlerini sürdürebilmesi için gerekli her türlü işlemi yapma yetkisine sahiptir • Rehin hakkı konusu işletmenin bütüniyle devri halinde rehin hakkı devralana karşı da ileri sürülebilir. • İşletmeye dahil unsurların tamamı veya birkısmı için tazminat ya da sigorta tazminatı ödenmesi gerekirse, alacaklı bu tazminatlar üzerinde de rehin hakkına sahiptir. • Rehin veren işletme sahibi, işletmenin değerini korumak hususunda özen göstermekle yükümlüdür. • Borcun vadesinde ödenmemesi üzerine alacaklı rehnin paraya çevrilmesini talep eder.

9. REHNİN SONA ERMESİ • Ticari işletme rehni iki şekilde sona erer: • Rehin konusu alacağın sona ermesi • İşletme kaydının sicilden silinmesi