560 likes | 1.37k Views
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA. Historian zehar asko izan dira materiaren eta atomoaren inguruan kaleratutako teoriak . Guk XIX.mendean ATOMO aren eta GASEN EGONKORTASUNA ren inguruan izandako teoriak azalduko ditugu. DEMOKR I TO.
E N D
MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Historian zeharasko izan diramateriaren eta atomoareninguruankaleratutakoteoriak. GukXIX.mendeanATOMOaren eta GASEN EGONKORTASUNAreninguruanizandakoteoriakazaldukoditugu. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
DEMOKRITO Atomoaren aipamena egiten lehena DEMOKRITO izan zen Demokrito, Grezia (K.a. 460-370) Materia gehiagozatituezindaitezkeenzatitxotxiki-txikizosaturikdago. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
JOHN DALTON Daltonenteoriaatomikoa Ingalaterrako kimikaria, fisikaria eta meteorologoa izen zen. Nabarmendu zen: Teoria atomiko modernoa garatzeko aitzindaria izateagatik Koloreak bereizteko ezintasunaren inguruan egindako lanagatik (daltonismoa deituta bere homenez) (1766-1844) MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
1. postulatua Materia etena da. Partikula material independenteek osatzen dute, eta atomo izena dute partikula horiek; zatiezinak dira. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
2.postulatua Elementu bereko atomoak berdinak dira, bai masari eta baita ezaugarri fisiko eta kimikoei dagokienez ere. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
3.postulatua Elementu ezberdinetako atomoak ezberdinak dira masari eta gainerako propietateei dagokienez MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
4.postulatua Elementu konposatuak elementu jakin batzuen atomoen loturari esker sortzen dira, zenbakizko erlazio erraz baten bitartez MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Gaseneroankortasunelektrikoa MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Izpikatodikoak MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
IZPI KATODIKOAK urte askotan zehar gaur egun ZIENTZIAN TELEBISTetan ZIENTZIAN PROTOIEN ETA ELEKTROIEN AURKIKUNTZA MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Zientzilariekpresionahikotxikian eta potentzial-diferentziahandiareneraginpeanjarrizituztenean, korronteapasatzenzelanikusizuten. GASAK ISOLATZAILE IA PERFEKTUAK DIRA XIX.mendean horretarako DESKARGA-HODIAK Korrontearen igaroketarekin batera luminiszentzia bat nabaritzen da katodoaren aurkako muturrean P<0,1 izanik MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
IZPI KATODIKOAK GEISSIER-rek izpi katodikoen hodiaren antzeko zerbait egin bazuen ere, 1875.urtean CROOKES-ek diseinatutako da benetan ezaguna. WILLIAM CROOKES • XIX.MendekoEuropakozientzilarigarrantzitsuenetakobat izan kimikoingelesa da. • Bereaurkikuntzenartean: • Talio elementumetalikoaaurkituzuen. • Zilarra eta urreaberaienminelaretatikbanatzeko sistema. • Crookeshodia MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
CROOKES-en hodia Hermetikoki itxitako beirazko hodia da. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
IZPI KATODIKOAK • Ezaugarriak: • Katodo 1 • 2 anodo • Boltaje baxuko iturria (A) katodo beroarekin konektatuta dago (C) • Boltaje handiko iturria, ordea, fosforo estailitako anodora konektatuta dago. Maskara (M) katodoarekin konektatuta dago eta bere irudia fosforoan itzaltzen da. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
MALTAKO GURUTZEA • CROOKek Zinkeko pieza hau erabili zuen: • Izpiak lerro zuzenean erradiatzen direla egiaztatzeko. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
IZPI KATODIKOenezaugarriak MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Katodotik lerro zuzenean urruntzen ziren partikulak edo erradiazioak ziren, hodiaren hondoan anodoaren itzala ikusten baitzen. Horregatik, IZPI KATODIKOak deitu zitzaien. 1 MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
LABORATEGIKOAK 1.ezaugarria azaltzekoirudia MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Energia zinetiko handikoak ziren, haien bidean pala-gurpil bat jarriz gero, birarazi egiten baitzuten. Horrek partikula materialak zirela adierazten zuen, eta ez erradiazioak. 2 MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
2.ezaugarria azaltzekobideoa MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
LABORATEGIKOA Ezaugarriakonpobratzekobesteizpikatodikobat: MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Karga nebatiboko korronte elektrikoaren modura jokatzen zuten, kanpotik eremu elektriko bat aplikatuz gero xafla positiborantz desbideratzen baitziren. 3 MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
3.ezaugarria azaltzekobideoa MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Lorturiko emaitzek ez zuten zerikusirik hodian sartutako gasaren izaerarekin 4 MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
LABURPENA MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
KanalIzpiak MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Eugen Goldstein Deskarga-hodietan gertatzen den fenomenoa zehatzago aztertzeko, E. Goldstein fisikari alemanak zuloak zituen katodo bat erabili zuen. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Anodotikzetorrenbesteerradiazio mota batdetektatuzuen 1886 KANAL-IZPIAK MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
XX.Mendea • KANAL-IZPIenezaugarriak • Deskarga-hodiandagoengasarenizaerarenaraberako masa dutenpartikulakdira. • 2. Elektroiakbaino masa askozhandiagodute. • 3. Kargapositibokokorronteelektrikoarenantzerajokatzendute. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
KANAL IZPIAK ZULODUN KATODOA ANODOA MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
ELEKTROIA (1897) MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
GEORGE STONEY (1891) George Stoneyk atomoakKARGA POSITIBO eta NEGATIBOAkzituztelazioenhipotesia bota zuen, eta karganegatibohoiei“ELEKTROI” izenaemanzien. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
J.J. Thomson (1856-1940) • Izpi katodikoak partikula negatiboz osatuta daude. • Partikula horiek ez dute gasaren izaerarekin zerikusirik • Izpia katodikoak partikula negatiboz osatuta daude. • Partikula horien izaerak ez du hodiko gasaren izaerarekin zerikusirik. ondorioztatu ELEKTROIAK Materia ororen funtsezko partikula osatzaileak. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
R. MILLIKAN 1911 ELEKTROIAREN KARGAREN balioa kuantifikatu zuen esperimentalki MILLIKANenesperimentua MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Olitantarenesperimentua ONDORIOA Elektroiaren karga: -e = -1,602 189 . 10-19 C Elektroiaren masa: me = 9,109534 . 10-31 Kg Datuhori eta lehenagoko bestebatzukerabiliz MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Karganegatibokopartikulaazpiatomikoakdaude Zienzilariak bultzatu Karga POSITIBOKO partikulaazpiatomikoakbilatzera MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
PROTOIA (1914) MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
KANAL-IZPIen partikulen artetik masarik txikiena dutenak Elementu arinenari dagokio HIDROGENOari MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Partikula horien KARGA eta ELETROIARENa baino absolutu BEREKOAK Masa DESBERDINEKOAK Hidrogeno-nukleoa atomoaren beste oinarrizko partikula bat da: PROTOIA horregatik MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
ONDORIOA Protoiaren karga: +e= +1,602 189 . 10-19 C Protoiaren masa: mp = 1,672 649 . 10 -27 C Protoiaren masa elektroiarena baino 1840 baino aldiz handiagoa. MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
THOMSON-en ereduatomikoa MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
J.J. THOMSON-ek EREDU ATOMIKO bat proposatu zuen: Atomoa dentsitate UNIFORMEKOA da. Karga POSITIBOKO MASA ESFERIKO batean tinkaturik daude ELEKTROIak. ATOMOarenegitura PLUMCaKE baten ITXURA MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
Ereduak izpi katodikoen eta kanal-izpien izaera azaltzeko balio izan zuen: IZPI KATODIKOAK ELEKTROIz osaturik daude (horiek edozein elementuren atomoren parte osatzaile baitira) 1 KANAL-IZPIAK atomotik elektroi bat askatzean geratzen diren HONDAR POSITIBOez osatuta daude. 2 NEUTROA MULTZOA EGONKORRA MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA
LABURPENA MATERIAREN IZAERA ELEKTRIKOA