Nie ulega wątpliwości, że kontynuacja EWT po 2013 roku jest celowa.

1. Współpraca terytorialna po 2013 roku Krzysztof Hetman Podsekretarz StanuWarszawa, 18 listopada 2010 r.

2. Nie ulega wątpliwości, że kontynuacja EWT po 2013 roku jest celowa. Należy pozostawić dotychczasowe 3 komponenty: współpraca transgraniczna, transnarodowa, międzyregionalna. Regulacje dotyczące programów EWT powinny zawierać się w osobnym rozporządzeniu. Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Czy kontynuować realizację Celu EWT Polityki Spójności?

3. Niezbędne jest podniesienie udziału programów EWT do poziomu od 3,5 % do 7 % środków Polityki Spójności. Obecne zainteresowanie potencjalnych beneficjentów pozyskiwaniem środków na realizację projektów transgranicznych, liczba i wartość wysoko ocenionych projektów, które z powodu braku środków nie mogą zostać dofinansowane, przemawiają za zwiększeniem alokacji. Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Jaka powinna być alokacja na Cel 3?

4. Instytucje zaangażowane w realizację programów i projektów EWT w Polsce opowiadają się za kontynuacją programów współpracy terytorialnej w kolejnym okresie programowym. Ukształtowany podział na komponenty współpracy (transgraniczny, transnarodowy, międzyregionalny) powinien zostać utrzymany (z uwzględnieniem konieczności reformy komponentu międzyregionalnego). Alokacja EFRR na programy EWT powinna być utrzymana co najmniej w dotychczasowej wysokości. Propozycje MRR

5. Zakres tematyczny nie powinien być ograniczony. Siłą projektów transgranicznych jest bogactwo tematyczne. Należy rozważyć zawężenie obszarów interwencji. Wskazane jest wprowadzenie szerszej możliwości uczestnictwa w programach transgranicznych sektora prywatnego. Większy nacisk powinien być położony na efektywne świadczenie usług publicznych. Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Tematy przyszłej współpracy.

6. Istnieje konieczność ostrzejszej delimitacji pomiędzy instrumentami rozwoju regionalnego (np. RPO) a programami współpracy terytorialnej. Inwestycje w infrastrukturę powinny mieć miejsce tylko w ściśle określonych przypadkach przy zachowaniu efektu transgranicznego. Powinno nastąpić zawężenie tematyczne. Większy nacisk należy położyć na aspekt badawczo – rozwojowy i gospodarczy (innowacyjny). Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Tematy przyszłej współpracy.

7. Programy powinny dotyczyć takich zagadnień jak: Wykluczenie społeczne, Ubóstwo i defaworyzacja, Przestępczość i patologia, Współpraca środowisk naukowych i intelektualnych, Finanse publiczne i ubezpieczenia społeczne, Nauka, w tym nauka języka i kultury kraju sąsiada, Rolnictwo i życie wsi. Należy wprowadzić preselekcję projektów (zwłaszcza infrastrukturalnych) pod kątem transgraniczności. Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Tematy przyszłej współpracy.

8. Skupienie się programów EWT na zagadnieniach wspólnych dla mieszkańców po obydwu stronach granicy, wzmacniających potencjał rozwojowy pogranicza jako całości. Tematy współpracy rekomendowane w przeprowadzonych badaniach ewaluacyjnych: współpraca w zakresie rozwoju przedsiębiorczości – wsparcie dla prywatnych przedsiębiorców, wspólne przedsięwzięcia dotyczące rozwoju turystyki, wspólne zarządzanie ekosystemami, nowe inicjatywy lokalne sprzyjające nawiązywaniu bezpośrednich kontaktów pomiędzy społecznościami. Propozycje MRR

9. Wartość dodaną w ramach programów EWT przynoszą tylko te projekty, które charakteryzują się wyraźnym wpływem transgranicznym – konieczność wyeliminowania tych przedsięwzięć, które skupiają się na poprawie jakości życia w obszarze przygranicznym bez wyraźnego wpływu na sytuację w kraju partnerskim. Koncentracja środków powinna nastąpić na poziomie programów w celu osiągnięcia silnych i widocznych efektów. Tematy współpracy muszą nawiązywać do celów EU 2020, transgraniczne projekty infrastrukturalne nie powinny być wykluczone (w szczególności na obszarach o największych zapóźnieniach cywilizacyjnych). Propozycje MRR

10. Należy ograniczyć obszar kwalifikowalny do pasa 2 powiatów przygranicznych. Obszar wsparcia programów transgranicznych nie powinien być ograniczony. Waga efektu transgranicznego nie jest wprost proporcjonalna do odległości od granicy realizowanego projektu, czyli nie jest tak, że im bliżej od granicy tym efekt transgraniczny jest większy. Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Obszary programów.

11. Konieczne jest ograniczenie obszarów wsparcia dla projektów infrastrukturalnych (z wyjątkiem inwestycji o znaczeniu strategicznym i silnym efekcie transgranicznym). W przypadku projektów innowacyjnych ważne jest zapewnienie możliwości ich realizacji również przez instytucje działające w silnych ośrodkach miejskich. Propozycje MRR

12. Należy rozważyć wprowadzenie płatności zaliczkowych, zwiększyć tolerowany poziom błędów w programach oraz uprościć procedury finansowe. Należy skrócić czas oczekiwania beneficjenta na refundację środków. Należy powierzyć kontrolę pierwszego stopnia regionom. Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Uproszczenia i zmiany we wdrażaniu.

13. Konieczność wprowadzenia uproszczeń w systemie realizacji programów EWT (np. wprowadzenie zaliczek, zwłaszcza dla instytucji pozarządowych, uproszczenie zasad poświadczania wydatków). Szczegółowe propozycje uproszczeń mogą być zaproponowane na etapie uzgodnień nowych rozporządzeń. Propozycje MRR

14. Przekazanie funkcji zarządzających Urzędom Marszałkowskim. Przekazanie funkcji zarządzających EUWT. Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Zarządzanie programami.

15. Rozważenie możliwości decentralizacji zarządzania niektórymi programami EWT (przejęcie odpowiedzialności za zarządzanie programami przez Urzędy Marszałkowskie lub Europejskie Ugrupowania Współpracy Terytorialnej) – rozwiązanie uzależnione od uwarunkowań przyszłych programów. Propozycje MRR

16. Należy włączyć programy transgraniczne na zewnętrznych granicach UE do Polityki Spójności. Znaczące różnice między procedurami EWT a EISP komplikują system wsparcia i są trudne dla beneficjentów. Należy zrezygnować ze stosowania Praktycznego przewodnika kontraktowania działań zewnętrznych w odniesieniu do instytucji i beneficjentów z państw UE. Konieczne jest ujednolicenie procedur realizowania programów na granicach wewnętrznych i zewnętrznych. Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa.

17. Propozycja utworzenia w ramach EWT komponentu wspierającego rozwój obszarów UE położonych na jej zewnętrznych granicach (w przypadku nie włączenia transgranicznych programów EISP do EWT). Zagwarantowanie w przypadku nie możności uzgodnienia programu realizowanego na granicach zewnętrznych UE możliwości utworzenia dodatkowego programu krajowego, umożliwiającego realizację projektów o silnym oddziaływaniu transgranicznym (z możliwością udziału partnerów zewnętrznych). Wybrane opinie UM, UW oraz Euroregionów: Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa.

18. Oparcie zasad wdrażania programów współpracy transgranicznej na granicach zewnętrznych UE na mechanizmach i procedurach wypracowanych w ramach programów EWT realizowanych na granicach wewnętrznych UE (powiązanie z polityką spójności). Propozycje MRR

19. Postulat zachowania wszystkich programów obecne wdrażanych. Propozycje nowych Programów / zmian istniejących : Ograniczenie programu Południowy Bałtyk do 3 państw (Polska – Dania – Szwecja), Utworzenie Programu na pograniczu Polski – Czech – Słowacji (przy zachowaniu dwóch istniejących obecnie), Utworzenie Programu Województwa Podkarpackiego – Kraju Preszowskiego (Słowacja), Utworzenie Programu dla Obszaru Karpackiego, Zastąpienie Programów EISP trójstronnych Programami bilateralnymi. Zebrane propozycje dotyczące zasięgu terytorialnego programów po 2013 r.

20. Dalsze działania dotyczące przyszłości programów EWT Przeprowadzenie debat (2011 r.) na poziomie krajowym nad przyszłością/zakresem tematycznym oraz zasadami wdrażania programów EWT w programach odrębne dla granicy zachodniej, południowej, wschodniej i północnej w oparciu o doświadczenia z programów INTERREG III oraz analizę bieżącej sytuacji. Aktualizacja / uszczegóławianie stanowiska Rządu RP w sprawie przyszłości polityki spójności w zakresie programów EWT oraz EISP – w miarę postępu prac nad stanowiskiem rządowym.

21. Dalsze działania dotyczące przyszłości programów EWT Wymiana poglądów z krajami partnerskimi odnośnie do przyszłej architektury programów współpracy terytorialnej. Prezentowanie konkretnych propozycji usprawnień / uproszczeń (2011 r.) w zakresie zasad wdrażania programów EWT/EISP w trakcie przygotowywania i negocjowania projektów rozporządzeń unijnych regulujących funkcjonowanie programów EWT/EISP po 2013 r.