280 likes | 641 Views
PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ. Wszystkie jądra nietrwałe, a także wszystkie jądra znajdujące się w stanie wzbudzonym ulegają samorzutnej spontanicznej przemianie, prowadzącej do zmiany składu i energii jądra. Przemiany tego rodzaju, zachodzące samorzutnie, nazywają się przemianami
E N D
Wszystkie jądra nietrwałe, a także wszystkie jądra znajdujące się w stanie wzbudzonym ulegają samorzutnej spontanicznej przemianie, prowadzącej do zmiany składu i energii jądra. Przemiany tego rodzaju, zachodzące samorzutnie, nazywają się przemianami promieniotworczymi (radioaktywnymi).
JEDNOSTKA RADIOAKTYWNOŚCI w układzie SI jest bekerel(Bq) 1 Bq = 1 rozpad na sekundę. Dawniej używaną, obecnie nie zalecaną jednostką był Kiur (Ci), 1 Ci = 3,7* 1010 Bq.
ŹRÓDŁA PROMINIOTWÓRCZOŚCI Źródłami radioaktywności są niestabilne, zarówno występujących w naturze izotopy pierwiatków, jak i wytworzonych przez człowieka. Do najbardziej znaczących należą: • ³H, wytwarzany m.in. w wyniku eksperymentów termojądrowych, a także w wyniku reakcji jądrowych zachodzących w atmosferze • 14C, stale produkowany przez promieniowanie kosmiczne w górnych warstwach atmosfery, obecny we wszystkich organizmach żywych, w tym w ciele człowieka
40K, obecny m.in. w minerałach i kościach, stanowiący 0,0117% całej zawartości potasu • Rn, krótko żyjący element tzw. szeregów promieniotwórczych; jest gazem, więc może uwalniać się z miejsca powstania, np. z gleby, materiałów budowlanych itp.; największe znaczenie ma 222Rn, pochodzący z szeregu 238U, jego okres połowicznego zaniku wynosi 3,8 dnia • Ra, także pierwiastek występujący w szeregach promieniotwórczych; największe znaczenie ma izotop 226Ra z szeregu 238U, którego okres połowicznego zaniku wynosi 1599 lat
232Th, długo żyjący izotop obecny w niektórych minerałach i w glebie • U, występujący w minerałach i w glebie; największe znaczenie mają: 238U, mniej obfity izotop 235U oraz sztucznie uzyskany 233U – dzięki podatności na rozszczepienie są wykorzystywane w reaktorach i bombach jądrowych • Pu, uzyskiwany sztucznie z uranu; izotop 239Pu, także podatny na rozszczepienie, stosowany jest podobnie jak uran.
Rozrożniamy trzy głowne rodzaje promieniotworczości jądrowej: • alfa, • beta • gamma
ROZPAD ALFA • reakcja jądrowa rozpadu, w której emitowana jest cząstka α(jądro helu42He). • Strumień emitowanych cząstek alfa przez rozpadające się jądra to promieniowanie alfa.Ma silne właściowści jonizujące.
Przykład rozpadu alfa 23892U→ 23490 Th+ 42He Ogólnie dla rozpadu α można napisać:
ROZPAD BETA Promieniowanie β to strumień swobodnych elektronów, emitowanych przez pierwiastki promieniotwórcze. Promieniowanie β może przenikać przez osłony metalowe o kilkumilimetrowej grubości.
PRZYKŁAD ROZKŁADU BETA Ogólnie dla rozpadu β można napisać:
SZEREGI PROMIENIOTWÓRCZE Systematyczne badania pierwiastkow promieniotworczych występujących w przyrodzie wykazały, że pierwiastki te można ustawić w łańcuchy - zwane rodzinami lub szeregami promieniotworczymi. Znane są 4 szeregi promieniotwórcze
CZAS POŁOWICZNEGO ZANIKU • Inaczej okres półtrwania t1/2 to czas po upływie którego połowa atomów w próbce ulega rozpadowi • Jest zróżnicowany dla różnych atomów • Wielkość która charakteryzuje izotopy pierwiastków promieniotworczych
ZADANIE Próbka zawiera 10 g izotopu 60Co. Okres jego półtrwania wynosi 5 lat.oblicz ile gramów pozostanie izotopu po 10 latach.
BOMBA ATOMOWA • Bomba atomowa czerpie swoją energię z reakcji rozszczepienia ciężkich jąder atomowych(np. Uranu lub plutonu) na lżejsze pod wpływem bombardowania neutronami. Rozpadające się jądra emitują kolejne neutrony, które bombardują inne jądra, wywołując reakcję łańcuchową.
BOMBA WODOROWA • Zwana jest też bombą termojądrową. Zasada działania bomby wodorowej opiera się na wykorzystaniu reakcji termojądrowej, czyli łączenia się lekkich jąder atomowych (np. wodoru lub helu) w cięższe, czemu towarzyszy wydzielanie ogromnej ilości energii.
Zawiera ładunek rozszczepialny(pierwszy stopień), którego detonacja powoduje fuzję ładunku z drugiego stopnia. • Ładunki drugiego stopnia mogą być łączone w prawie dowolnej ilości i wielkości (jedna reakcja fuzji inicjuje następną) • W wodorowo-helowym paliwie rozpoczyna się niezwykle szybki i gwałtowny proces fuzji jąder, dzięki czemu w bardzo krótkim czasie emitowana jest energia wielokrotnie przekraczająca tę uzyskaną z pierwszego stopnia.
BUDOWA BOMBY WODOROWEJ Schemat budowy ładunku termojądrowegoA - Stopień rozszczepienia (ładunek pierwotny)B - Stopień fuzji (ładunek właściwy (wtórny))1 - chemiczny materiał wybuchowy2 - osłona z uranu2383 - próżnia4 - pluton lub uran zawierający tryt w stanie gazowym5 - styropian6 - osłona uranu2387 - deuterek litu-6 (paliwo fuzji)8 - pluton9 - reflektor
Eksplozja bomby Ivy Mike, test bomby wodorowej, 1 listopada 1952, na atolu Eniwetoksiła szacowanego wybuchu wynosiła 10,4 MT(ok.700 bomb atomowych zrzuconych na Hiroszimę)
Amerykańska bomba wodorowa B53 o równoważniku trotylowym 9 MT (megaton)