1 / 70

Bölüm 10

Bölüm 10. Monopol ve Monopson. Tartışılacak Konular. Tekel Tekel Gücü ( Monopoly Power ) Tekel Gücünün Kaynakları Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti. Tartışılacak Konular. Monopson ( Monopsony ) Monopson Gücü Tekel Gücünün Sınırlandırılması: Anti-tröst yasaları. Tam Rekabet.

amos
Download Presentation

Bölüm 10

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Bölüm 10 Monopol ve Monopson

  2. Tartışılacak Konular • Tekel • Tekel Gücü (Monopoly Power) • Tekel Gücünün Kaynakları • Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti Bölüm 10Chapter 10

  3. Tartışılacak Konular • Monopson (Monopsony) • Monopson Gücü • Tekel Gücünün Sınırlandırılması: Anti-tröst yasaları Bölüm 10Chapter 10

  4. Tam Rekabet • Tam Rekabet Piyasasının Kısa Özeti • P = LMC = LRAC • Normal kar veya uzun dönemde sıfır ekonomik kar • Çok sayıda alıcı ve satıcı • Homojen ürün • Tam bilgi • Firmalar fiyatı piyasadan veri olarak alırlar. Bölüm 10Chapter 10

  5. D S LMC LRAC P0 P0 D = MR = P q0 Q0 Tam Rekabet Piyasa Firma P P Q Q

  6. Monopol • Tekel 1) Bir satıcı – çok sayıda alıcı 2) Tek ürün (tam ikamesi olmayan) 3) Giriş engelleri vardır Bölüm 10Chapter 10

  7. Monopol • Tekelci piyasanın arz yanını oluşturur ve satışa sunulacak miktar üzerinde tam bir kontrole sahiptir. • Karlar marjinal hasılanın marjinal maliyete eşit olduğu noktada maksimize edilir. Bölüm 10Chapter 10

  8. Monopol • Marjinal Hasılanın Bulunması • Tek üretici olarak, tekelci firma çıktı ve fiyat düzeylerini belirlemek için piyasa talebi ile çalışır. • Bir firmanın talebi aşağıdaki gibi olsun: • P = 6 - Q Bölüm 10Chapter 10

  9. Toplam, Marjinal ve Ortalama Hasıla ToplamMarjinalOrtalama FiyatMiktarHasılaHasılaHasıla P Q R MR AR $6 0 $0 --- --- 5 1 5 $5 $5 4 2 8 3 4 3 3 9 1 3 2 4 8 -1 2 1 5 5 -3 1 Bölüm 10Chapter 10

  10. Ortalama Hasıla (Talep) Marjinal Hasıla Ortalama ve Marjinal Hasıla Fiyat 7 6 5 4 3 2 1 Çıktı 0 1 2 3 4 5 6 7 Bölüm 10Chapter 10

  11. Monopol • Gözlemler 1) Satışı arttırmak için fiyat düşmelidir 2) MR < P 3) Tam Rekabete Kıyasla • Satışın artması için fiyatın düşmesine gerek yoktur • MR = P Bölüm 10Chapter 10

  12. Monopol (Monopoly) • Monopolün Çıktı Düzeyini Belirlemesi 1) Karlar MR = MC iken maksimumdur 2) Maliyet fonksiyonu aynıdır Bölüm 10Chapter 10

  13. Kar Maksimizasyonu Tekelcinin Çıktı Düzeyini Belirlemesi • Çıktı MR = MC düzeyinin altında ise satış hasılatındaki azalma maliyetteki azalmadan büyüktür (MR > MC). • MR = MC düzeyinin üstündeki çıktı düzeylerinde maliyetlerdeki artış, hasıladaki azalmadan büyüktür (MR < MC) Bölüm 10Chapter 10

  14. MC P1 P* AC P2 Kayıp kar D = AR Kardaki kayıp MR Q1 Q* Q2 Kar Maksimizasyonu Fiyat Miktar Bölüm 10Chapter 10

  15. Monopol Tekelcinin Çıktı Düzeyini Belirlemesi • Bir Örnek Bölüm 10Chapter 10

  16. Monopol Tekelcinin Çıktı Düzeyini Belirlemesi • Örnek Bölüm 10Chapter 10

  17. Monopol Tekelcinin Çıktı Düzeyini Belirlemesi • Örnek Bölüm 10Chapter 10

  18. Monopol Tekelcinin Çıktı Düzeyini Belirlemesi • Örnek • MR = MC eşitliği sağlandığında karların • P = $30 veQ = 10 iken maksimum olduğunu görebiliriz. • Bu grafiksel olarak gösterilebilir: Bölüm 10Chapter 10

  19. C $ t' R 400 300 c t 200 150 Kar 100 50 c 0 5 10 15 20 Miktar Kar Maksimizasyonu • Gözlemler • tt’ eğrisinin eğimi = cc’ eğrisinin eğimi ( üretim 10 birim iken) • Kar çıktı 10 birim iken maksimum oluyor • P = $30, Q = 10, TR = P x Q = $300 • AC = $15, Q = 10, TC = AC x Q = 150 • Kar = TR - TC • $150 = $300 - $150 Bölüm 10Chapter 10

  20. $/Q 40 MC 30 AC Kar 20 AR 15 MR 10 0 5 10 15 20 Miktar Kar Maksimizasyonu: Örnek • Gözlemler • AC = $15, Q = 10, TC = AC x Q = 150 • Kar = TR = TC = $300 - $150 = $150 veya • Kar = (P - AC) x Q = ($30 - $15)(10) = $150 Bölüm 10Chapter 10

  21. Monopol • Tekelde Fiyatlama Kuralı (Rule of Thumb for Pricing) • Burada MC=MR eşitliğini pratikte uygulaması daha kolay olan bir fiyatlandırma kuralına dönüştürmeye çalışıyoruz. • Bu aşağıdaki aşamalar takip edilerek gösterilebilir: Bölüm 10Chapter 10

  22. Fiyatlandırma Kuralı: A Rule of Thumb for Pricing Bölüm 10Chapter 10

  23. Fiyatlandırma Kuralı Bölüm 10Chapter 10

  24. Fiyatlandırma Kuralı = Marjinal maliyet üzerine bir mark-up ekleyerek fiyat belirlenir (P-MC)/P 8. Mark-up oranı talep esnekliğinin tersine eşittir. Bölüm 10Chapter 10

  25. Fiyatlandırma Kuralı Bölüm 10Chapter 10

  26. Monopol • Tekelde Fiyatlandırmayı tam rekabetteki durumla karşılaştıralım: • Monopol P > MC • Tam Rekabet P = MC Bölüm 10Chapter 10

  27. Monopol • Tekelde Fiyatlandırmayı tam rekabetteki durumla karşılaştıralım : • Talep ne kadar esnekse fiyat o kadar marjinal maliyete yakınsayacaktır. • EğerEdbüyük negatif bir sayı ise, fiyat MC’ye yakındır (vice versa). Bölüm 10Chapter 10

  28. Monopol • Talepte Kayma • Tam Rekabette, piyasa arz eğrisi, marjinal maliyet tarafından belirlenir. • Tekelci için, çıktı marjinal maliyet ve talep eğrisinin biçimince belirlenir. Bölüm 10Chapter 10

  29. MC P1 P2 D2 D1 MR2 MR1 Q1= Q2 Talepte Kayma: Fiyat Değişiyor, Miktar Aynı Kalıyor $/Q Miktar Bölüm 10Chapter 10

  30. MC P1 = P2 D2 MR2 D1 MR1 Q1 Q2 Talepte Kayma: Çıktı değişiyor, Fiyat Aynı $/Q Miktar Bölüm 10Chapter 10

  31. Monopol • Talepte kayma genellikle hem fiyat hem de miktarın değişmesine neden olur. • Tekelcinin arz eğrisi yoktur. • Tekelci aynı fiyattan çok farklı miktarlar satma yoluna gidebilir. • Tekelci aynı miktarı farklı fiyatlardan satma yoluna gidebilir. Bölüm 10Chapter 10

  32. Monopol • Verginin Etkisi • Monopol durumunda, fiyat bazen vergi miktarından daha fazla artabilir. • Verginin etkisine bakalım: • t = spesifik vergi • MC = MC + t • MR = MC + t : Optimum üretim kararı Bölüm 10Chapter 10

  33. Fiyat artışı: P0P1 > vergi artışı P1 P0 MC + vergi D = AR t MC MR Q1 Q0 Dolaylı Verginin Tekele Etkisi $/Q Miktar Bölüm 10Chapter 10

  34. Monopol • Birden Fazla Tesiste Üretim • Çoğu tekel firması için, üretim farklı maliyetlere sahip değişik tesislerde yapılabilir. • Toplam veTesis Q miktarlarını belirlemek • Her tesiste marjinal maliyetler eşit olmalıdır. • Her tesis için MC = MR olmalıdır Bölüm 10Chapter 10

  35. Monopol Çok Tesisli Firma • Matematiksel Olarak: Bölüm 10Chapter 10

  36. Monopol Çok Tesisli Firma • Matematiksel Olarak: Bölüm 10Chapter 10

  37. Monopol Birden Çok Tesisli Firma • Matematiksel Olarak: Bölüm 10Chapter 10

  38. MC1 MC2 MCT P* D = AR MR* MR Q1 Q2 Q3 İki Tesiste Üretim $/Q Miktar Bölüm 10Chapter 10

  39. Gözlemler: 1) MCT = MC1 + MC2 2) Karı Maksimize Eden Çıktı Düzeyi: MCT = MR @QT ve P * MR = MR* MR* = MC1–@ Q1, MC* = MC2@ Q2 MC1 + MC2 = MCT, Q1 + Q2 = QT, ve MR = MC1 + MC2 İki Tesiste Üretim $/Q MC1 MC2 MCT P* D = AR MR* MR Q1 Q2 Q3 Miktar Bölüm 10Chapter 10

  40. Tekel Gücü • Tekel Sayısı Azdır. • Ancak, her biri negatif eğimli bir talep eğrisi ile karşı karşıya olan birkaç firmadan oluşan bir piyasada, her firma fiyatın marjinal maliyeti aştığı düzeylerde üretim yapacaktır. Bölüm 10Chapter 10

  41. Tekel Gücü • Senaryo: • Dört firma piyasayı eşit olarak paylaşmaktadır. Her biri 5000 diş fırçası üretmektedir, piyasa (20,000) üretmekte fiyat ise $1.50. Bölüm 10Chapter 10

  42. A firması daha esnek bir taleple karşı karşıya (rekabet sonucu) --Ed = -.6. A firması tekel gücüne sahip ve fiyatı değiştirebilir MCA DA MRA Diş Fırçası Talebi $/Q $/Q Piyasa fiyatı $1.50 iken, Talep esnekliği -1.5. 2.00 2.00 1.60 1.50 1.50 1.40 Piyasa Talebi 1.00 1.00 QA Miktar 10,000 20,000 30,000 3,000 5,000 7,000

  43. Tekel Gücü • Tekel Gücünün Ölçülmesi • Tam Rekabette: P = MR = MC • Tekel Gücü: P > MC Bölüm 10Chapter 10

  44. Tekel Gücü • Lerner endeksi: Tekel Gücü Endeksi • L = (P - MC)/P • Endeksin değeri büyüdükçe(L, 0 ile 1 arasında değerler alır) tekel gücü büyür. • Lendeksi esneklikEdcinsinden ifade edilebilir • L = (P - MC)/P = -1/Ed • Ed firmanın talep esnekliğidir, piyasanın talep esnekliği değildir. Bölüm 10Chapter 10

  45. Tekel Gücü • Tekel gücü pozitif karların garantisi değildir. • Kar, fiyatın ortalama maliyeti ne kadar aştığına bağlıdır. Bölüm 10Chapter 10

  46. Tekel • Tekelde Fiyatlandırma Kuralı • Tekel gücüne sahip herhangi bir firmada fiyatlandırma: • Edbüyük ise, mark-up küçük • Edküçük ise, mark-up büyük olacaktır Bölüm 10Chapter 10

  47. Talep ne kadar esnekse, mark-up o derece küçük olur.. P* MC MC P* AR P*-MC MR AR MR Q* Q* Talep Esnekliği ve Mark-Up Fiyatlama $/Q $/Q Miktar Miktar

  48. Tekel Gücünün Kaynakları • Bazı firmalar önemli tekel gücüne sahipken neden bazılarının tekel gücü yok denecek kadar küçüktür? • Bir firmanın tekel gücü, firmanın ürününe olan talebin fiyat esnekliği tarafından belirlenir. Bölüm 10Chapter 10

  49. Tekel Gücünün Kaynakları • Firmanın Talep esnekliğini ise aşağıdaki faktörler belirler: 1) Piyasa talebinin esnekliği 2) Firma sayısı 3) Firmalar arası etkileşim Bölüm 10Chapter 10

  50. Tekel Gücünün Sosyal Maliyeti • Tekel gücü ekonomide fiyatların daha yüksek, tüketilen miktarın ise daha düşük olmasına yol açar. • Bununla birlikte, tekel gücü üretici ve tüketicilerin refahını toplam olarak hangi şekilde değiştirir? Bölüm 10Chapter 10

More Related