Meslektaşımız Dr. Ali MENEKŞE’nin anısına…

1. Meslektaşımız Dr. Ali MENEKŞE’nin anısına…

2. Sağlık Çalışanları ve Şiddet Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜ Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, Trabzon

3. Sunum • Şiddetin tanımı, türleri • Ülkemizde sağlık çalışanlarına dönük şiddet • Şiddetle karşılaşma sıklığı • Şiddetin yaşandığı alanlar • Şiddetin zamanlaması • Saldırganın kimliği • Şiddetin sağlık çalışanları üzerindeki etkileri • Şiddete karşı sağlık çalışanlarının tepkileri • Sonuç ve öneriler • Dışlanan konular: • Şiddetin nedenleri, önlenmesi

4. Şiddet • Güç ve baskı uygulayarak, insanları öldürmek, incitmek ve yaralamak amacıyla yapılan bireysel veya toplu hareketlerin tümü

5. Şiddet Sözel, emosyonel Fiziksel Tehdit Zorbalık Taciz Cinsellik, Özürlülük, Yaş, Irk, Politika,Din,Dil... Yeşildal N. Sağlık hizmetlerinde iş kazaları ve şiddetin değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2005; 4:280-302.

6. Çalışma hayatında meydana gelen şiddetin ¼’ü sağlık alanındadır" Vittorio di Martino , Relationship between work stress and workplace violence in the health sector. Geneva, 2003

7. Kurumlarda Şiddet Riski Cooper CL, Swanson N. Workplace violence in the health sector - ILO, WHO, ICN and PSI 2002.http://www.ilo.org/public/english/dialogue/sector/papers/health/state.pdf)

8. Ayrancı Ü, Yenilmez Ç, Günay Y, Kaptanoğlu C. Çeşitli sağlık kurumlarında ve sağlık meslek gruplarında şiddete uğrama sıklığı. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002; 3: 147–154. Ayranci U, Yenilmez C, Balci Y, Kaptanoglu C. Identification of violence in Turkish health care settings J Interpersonal Violence. 2006; 21:276-296.

9. Hangi kurumda, ne kadar şiddet? Ayrancı Ü, Yenilmez Ç, Günay Y, Kaptanoğlu C.Çeşitli sağlık kurumlarında ve sağlık meslek gruplarında şiddete uğrama sıklığı. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002; 3: 147–154

10. Hangi birimde, ne kadar şiddet? Ayrancı Ü, Yenilmez Ç, Günay Y, Kaptanoğlu C.Çeşitli sağlık kurumlarında ve sağlık meslek gruplarında şiddete uğrama sıklığı. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002; 3: 147–154

11. Hangi personele, ne kadar şiddet?

12. Hangi hekime ne kadar şiddet? Ayrancı Ü, Yenilmez Ç, Günay Y, Kaptanoğlu C.Çeşitli sağlık kurumlarında ve sağlık meslek gruplarında şiddete uğrama sıklığı. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002; 3: 147–154

13. Hangi yaşa, ne kadar şiddet? Ayranci U, Yenilmez C, Balci Y, Kaptanoglu C. Identification of violence in Turkish health care settings. J Interpersonal Violence. 2006; 21:276-296.

14. %31,3’ü hasta %57,5’i hasta yakını % 11,2’si personel %35,5’i 16-30 yaş %55,3’ü 31-50 yaş %9,2’si ≥ 50 yaşında %76,9’u erkek Saldırganın kimliği Ayranci U, Yenilmez C, Balci Y, Kaptanoglu C. Identification of violence in Turkish health care settings. J Interpersonal Violence. 2006; 21:276-296.

15. Saldırı anı Ayranci U, Yenilmez C, Balci Y, Kaptanoglu C. Identification of violence in Turkish health care settings. J Interpersonal Violence. 2006; 21:276-296.

16. Adaş B, Elbek O, Bakır K.Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu -I Gaziantep-Kilis Tabip Odası Nisan 2008

17. Gaziantep • 209 hekim • %59,3 son yılda çalıştığı kurumda şiddet arttı • %68 son yılda işyerinde şiddete tanık oldum • %63,5 son bir yılda işyerinde şiddete maruz kalmadım • %36,5 son bir yılda şiddete maruz kaldım • %39,9 sözel/psikolojik şiddet • %2,1 fiziksel şiddet • %58 Sözel ve fiziksel şiddet Adaş B, Elbek O, Bakır K. Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu. 2008

18. Gaziantep • Şiddetin gerçekleştiği mekanlar • %18,2 muayene odası • %18,2 acil servis • % 7 klinik • %11,2 bekleme salonu, koridor • %42,7 diğerleri Adaş B, Elbek O, Bakır K. Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu. 2008

19. Gaziantep • Şiddetin gerçekleştiği zaman • %44,1 mesai saati • %26,6 nöbet sırasında • %27,3 mesai+nöbet sırasında • %2,1 diğer Adaş B, Elbek O, Bakır K. Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu. 2008

20. Gaziantep • Şiddete başvuranlar • %6,3 hasta • %58,5 hasta yakını • %21,8 hasta ve hasta yakını • %7 idare • %6,3 sağlık çalışanı • %28,2 erkek (%64,8 çoğunlukla erkek) • %1,4 kadın (%5,6 çoğunlukla kadın) Adaş B, Elbek O, Bakır K. Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu. 2008

21. Gaziantep • Şiddet sonrası şikayetçi olma oranı %37,8 • Şikayetle ilgili işlem • %23,6 işlem yapılmadı • %27,3 güvenlik uzaklaştırdı • %20,0 özür dileme, uzlaşma • %23,6 adli işlem • %5,5 taburculuk Adaş B, Elbek O, Bakır K. Sağlık Sektöründe Şiddet Raporu. 2008

22. Sucu G, Cebeci F, Karazeybek E. Acil birim çalışanlarına hasta ve yakınları tarafından uygulanan şiddet.Turkiye Acil Tıp Dergisi 2007; 7: 156-162. Antalya, 2006, 289 Acil Servis ve 112 Acil Yardım Ambulans çalışanı

23. Acil servis çalışanları

25. Duygular

26. Tepkiler

27. Şiddetin zamanlaması

29. Cinsiyetin fiziksel şiddete maruz kalmayla ilişkisi

30. Eğitim alma-şiddeti raporlama ilişkisi

31. Acil Servislerde Şiddet • Türkiye’nin Batısında 18 Acil Servisteki 195 çalışandan % 72.3’ü şiddete maruz kalmış • Sözel şiddet %69.5 • Tehdit %53.2 • Fiziksel şiddet %8.5 • Fiziksel şiddet uğrayanlardan yarısı tedavi görüp iş görmezlik raporu almış, ölüm ya da sakatlanma yok Ayranci U. Violence toward health care workers in emergency departments in west Turkey. Journal of Emergency Medicine 2005 Apr; 28(3):361-5.

32. Acil Servislerde Şiddet • Çoğu Mağdur (%82.1) 30-39 yaşlarında • Hemşire %80.8 ve hekimlerde %78 en sık • Devlet Hastanesi çalışanlarında sık %81 • En sık 61-120 aydır çalışanlarda %82.8 • Gece (20:00-05:00) vardiyası daha sık %81.8 • Çoğu saldırgan hasta yakını %89 veya hasta %52 Ayranci U. Violence toward health care workers in emergency departments in west Turkey. Journal of Emergency Medicine 2005 Apr; 28(3):361-5.

33. KHD hekimine şiddet • Ankara, 110 KHD uzmanından %80’i şiddete uğramış • Sözel (%89) • Tehdit (%43) • Fiziksel saldırı teşebbüsü (%21) • Fiziksel saldırı (%7,8) • Kesici-delici aletle yaralama (%1) • Erkekler %74; kadınlar %85 şiddete maruz kalmış Avşar F, Bedir R, Vuruşkan G.http://www.medicalnetwork.com.tr/2003/konu.asp?goster=1&Metin=621

34. KHD hekimine şiddet • Hastane türleri ve şiddetin sıklığı • SSK Hastanelerinde %86; • Devlet Hastanelerinde %83; • Üniversite Hastanelerinde %57 • Şiddete tepki • %85 hizmete devam • %7 başka hekime gönderme • %13 hekim hatalı olduğunu kabul ediyor • Hekimlerin %95’i bu konuda eğitim almamış • Şiddeti rapor edenlerin oranı %31 Avşar F, Bedir R, Vuruşkan G.http://www.medicalnetwork.com.tr/2003/konu.asp?goster=1&Metin=621

35. İstanbul • İstanbul Tıp Fakültesinde 1 yıldan uzun süredir çalışan 274 araştırma görevlisi • Son bir yılda şiddete maruz kalma durumları • Evet %50,7 • Hayır %49,3 Süheyla Ağkoç, İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD. Tıpta Uzmanlık Tezi. 2005.

36. SES - Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası 2006, 39 ilden 1771 kadın sağlık çalışanı, şiddete uğrama sıklığı %40,6 cinsel taciz % 3,7 en sık hemşireler %45,7 %37,9 herhangi bir yasal girişimde bulunmuyor %26.4 resmi şikayette bulundu http://www.saglikmemurlari.org/forum/topic.asp?TOPIC_ID=1669

37. İstanbul Acil çalışanlarınınşiddetle karşılaşma durumlarının belirlenmesi. Perihan Sürücü; Dnş.: Doç.Dr. Fatma Eti Aslan • 2004, 10 Hastaneden 213 acil servis çalışanı • % 97,7‘si sözel • %36,2‘si fiziksel • %11,3‘ü ise cinsel şiddet • %97,2’si'si şiddetten korunma eğitimi almamış • Saldırgan %75.4'ü 19-34 yaş grubunda • Saldıran hastaların %87.5'inin, hasta yakınlarının ise %84.2'sinin erkek olduğu saptandı.

38. Ankara 2002, 200 Acil Yardım (112) Servis Çalışanı %73’ü son bir yılda şiddet korkusu %55,8’i sözel/fiziksel taciz deneyimi %36,4’ü sözel baskı %4’ü fiziksel saldırı Kadın-erkek, hekim-hekim dışı personel arasında anlamlı fark yok Piyal B, Kaya M, Celen U. Occupational Correlates of Fear of Violence, Harassment and Threats among 112 Emergency Aid Health Workers (Ankara, Turkey) Anatol J Clin Invest 2007; 1(1): 1–6

39. İzmir 1999, 112 acil çalışanı, şiddete maruz kalanlar sözel taciz %67,6 Sözel tehdit %48,6 fiziksel şiddet %16,8 Son bir yılda şiddet endişesi yaşayanlar %81 Ölmezoğlu ZB, Vatansever K, Ergör A. İzmir metropol alanı 112 çalışanlarında şiddet maruziyetinin değerlendirilmesi. Toplum ve Hekim Dergisi 1999; 14 (6):420-425.

40. Denizli 3 hastane 79 acil servis personeli (2003) %88,6 sözel şiddet % 49,4 fiziksel şiddet Şiddetin en sık tipleri: bağırma, sövme, tehdit, vurma Boz B, Acar K, Ergin A, Erdur B, Kurtulus A, Turkcuer I, Ergin N. Violence toward health care workers in emergency departments in Denizli, Turkey. Adv Ther. 2006 Mar-Apr;23(2):364–369.

41. İstanbul • 2004, 255 Acil servis hemşiresi • Sözel şiddete maruziyet • %85.5'i mesleki yaşamında • Çoğu (%91.4) çalıştığı bölümde • Fiziksel şiddete maruziyet • %51'i mesleki yaşamında • Çoğu (%74.9) çalıştığı bölümde • Saldırganların çoğuhasta yakınlarıve erkekler (%77, %63.6). Acilde çalışan hemşirelerin hasta/hasta yakınlarından kaynaklanan saldırılara karşı tutumları / Firdes Uçmak; Dnş.: Doç.Dr. Rukiye Pınar

42. İstanbul • 2004, 255 Acil servis hemşiresi • Şiddete uğrayanların çoğu (sözel %79.3'ü; fiziksel%81'i) rapor etmemiş • %50.3 bir yanıt alamayacağını düşünmekte • %82.7 saldırılarla başa çıkmak için eğitimsiz • %61.6 çalışırkensaldırıya uğramaktan korkuyor • %83.5'işiddetle başa çıkmak için eğitim istiyor Acilde çalışan hemşirelerin hasta/hasta yakınlarından kaynaklanan saldırılara karşı tutumları / Firdes Uçmak; Dnş.: Doç.Dr. Rukiye Pınar

43. Abant - Hemşireler • AİBÜTF, 79 Hemşire, 2005 • Şiddete maruz kaldım %60,3 • Sözel şiddet %55,8 • Fiziksel şiddet %1,4 • Şiddete maruz kalmadım %39,7 Alçelik A, Deniz F, Yeşildal N, Mayda AS, Şerifi AB. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2005; 4:55-65.

44. Öztunç G. Adana ilindeki çeşitli hastanelerde çalışan hemşirelerin çalışma saatlerinde karşılaştıkları sözel ve fiziksel taciz olaylarının incelenmesi. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2001; 5:1-9. Adana, 1999, 764 hemşire Arcak R, Kasımoğlu E. Diyarbakır merkezdeki hastane ve sağlık ocaklarında çaloşan hemşirelerin sağlık hizmetlerindeki rolü ve iş memnuniyetleri. Dicle Tıp Dergisi 2006; 33:23-30

45. Öztunç G. Adana ilindeki çeşitli hastanelerde çalışan hemşirelerin çalışma saatlerinde karşılaştıkları sözel ve fiziksel taciz olaylarının incelenmesi. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2001; 5:1-9.

46. Öztunç G. Adana ilindeki çeşitli hastanelerde çalışan hemşirelerin çalışma saatlerinde karşılaştıkları sözel ve fiziksel taciz olaylarının incelenmesi. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2001; 5:1-9.

47. Hemşirelerin şiddete tepkileri Öztunç G. Adana ilindeki çeşitli hastanelerde çalışan hemşirelerin çalışma saatlerinde karşılaştıkları sözel ve fiziksel taciz olaylarının incelenmesi. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2001; 5:1-9.

48. Aslan Ö, Lofçalı A, Uğur Ş, Tuğlu A. Hemşirelerin Acil serviste şiddet içeren olgu senaryolarına yaklaşımları. Gülhane Tıp Dergisi 2005; 47:18-23.

49. Özet • Sağlıkta şiddet, sık rastlanan bir olgu • En sıklıkla acil servis, poliklinik ve servislerde yaşanıyor • Sağlık çalışanları bu konuda eğitimsiz ve ne yapması gerektiğini bilmiyor • Şiddete uğrayanların çoğu bu durumu rapor etmiyor • Şiddet sağlık çalışanlarında moral bozukluğu, yılgınlık, hayal kırıklığı ve korku gibi duygular oluşturuyor

50. Özet • Çoğu sağlık çalışanı, şiddete uğramasına rağmen hastaya hizmet vermeye devam ediyor • Hekimler ve hemşireler en sık kurban • Orta yaş personel daha fazla saldırıya uğruyor • Şiddet pratisyen hekimlere ve cerrahlara daha sık • Mağdurların çoğu orta kıdemli