330 likes | 677 Views
promieniotwórczość. laboratorium Curie. 1903 – PC, MSC. 1911 – MSC. 1935 – FJ, IJC. troje noblistów. Przemiany jądrowe. rozpad . rozpad –. rozpad +. wychwyt K. przemiana . wewn ę trzna konwersja. Przemiany jądrowe. spontaniczne przypadkowe.
E N D
1903 – PC, MSC 1911 – MSC 1935 – FJ, IJC troje noblistów
Przemiany jądrowe rozpad rozpad – rozpad + wychwyt K przemiana wewnętrzna konwersja
Przemiany jądrowe • spontaniczne • przypadkowe Aktywność – liczba rozpadów na jednostkę czasu: jednostka - bekerel: dawna jednostka – kiur (aktywność 1g Ra)
Proces statystyczny – zmiana (ubytek) jąder proporcjonalny do całkowitej liczby jąder N oraz do czasu t. Prawo rozpadu
stała rozpadu Prawo rozpadu warunki początkowe: średni czas życia: http://www.lon-capa.org/~mmp/applist/decay/decay.htm
Prawo rozpadu Aktywność źródła: mierzymy aktywność
Pomiar stałej rozpadu ln A/A0 t1/2 2t1/2
Prawo rozpadu Ile jąder zostanie? Czas połowicznego zaniku:
Przemiany jądrowe Proces statystyczny – liczba jąder, które ulegną rozpadowi w czasie T1/2fluktuuje wokół wartości N0/2 fluktuacje statystyczne fluktuacje względne
Przemiana Jądro wzbudzone przechodzi do stanu podstawowego pozbywając się energii wzbudzenia. przemiana wewnętrzna konwersja e
Przemiana • przemiana jest procesem wtórnym – następuje po procesach prowadzących do wzbudzenia jądra (zderzenie, rozpad lub ) • widmo energetyczne dyskretne: h = Ei - Ef jądro macierzyste • energia: kilka, kilkanaście MeV jądro pochodne
Przemiana • czas życia stanu wzbudzonego: = 10-16 - 10-15 s • izomeria jądrowa – bardzo długie czasy życia stanu wzbudzonego • Procesem konkurencyjnym do emisji kwantu jest proces wewnętrznej konwersji – energia wzbudzenia jądra jest przekazywana bezpośrednio elektronowi z powłoki bliskiej jądra (K lub L) i elektron wylatuje z atomu. współczynnik konwersji:
T1/2 [s] 1015 E5 E4 1010 M5 105 M4 E3 1 M3 10-5 E2 M2 10-10 M1 E1 10-15 0,01 0,02 0,05 2 1 0,1 5 0,2 0,5 energia kwantów [MeV]
AZX 1 2 3 3 1 3 2 I A-4Z-2Y 2 1 E Rozpad 241Am 237Np parcjalne czasy życia:
Rozpad logT1/2 logE Korelacja między czasami życia a energiami cząstek
Rozpad energie cząstek : < 10 MeV czasy życia: od 10-6 s do 1017 s Bz r ze – ładunek emitowanej cząstki stany związane Dla cięższych jąder i cząstek wysokość bariery ponad 20 MeV. Klasyczny opis – emisja czastki niemożliwa!
Rozpad • G. Gamov (1904 – 1968) – opis kwantowy: • cząstka istnieje wewnątrz studni potencjału • cząstka opisywana funkcją falową może przenikać barierę potencjału w zjawisku tunelowania V E prawdopodobieństwo emisji: r Rin ze wzrostem E maleje wykładnik – silnie rośnie prawdopodobieństwo Rout
Rozpad • monoenergetyczne, E(4 - 9) MeV • szeroki zakres czasów, t1/2(10-7s, 1010 lat) • ciężkie jądra, Z > 82 • cząstki są słabo przenikliwe • moment pędu cząstki : | Jp – Jk | J Jp + Jk • parzystość: Pp / Pk=(-1)J
Rozpad rozpad w spoczynku: 98% energii unosi cząstka
Rozpad e- 6429Cu 6430Zn + e + e e 64Cu 64Zn e+ + 6429Cu 6428Ni + e+ + e e 64Cu 64Ni 6429Cu + ep 6428Ni + e e 64Cu 64Ni wychwyt elektronu
Wychwyt k (elektronu z powłoki k) Energie fotonów ~ keV (promienie X)
Widma beta Liczba cząstek β 6429Cu 6430Zn + e + e 6429Cu 6428Ni + e+ + e 0,2 0,4 0,6 Ee [MeV]
Neutrino Trzecia cząstka, neutralna, o bardzo małej (zerowej?) masie - nie gamma, bo spin połówkowy, np. : n p + e– + ? + liczba leptonowa Hipoteza neutrino: W. Pauli (1932), m = 0, J = ½ h/2 Odkryta w 1957 r.
Rozpad β Oddziaływanie słabe
Naturalne pierwiastki promieniotwórcze Początek trzech naturalnych szeregów promieniotwórczych Początek czwartego szeregu: 237Np (T1/2 =2,14∙106 < wiek Ziemi) - nie występuje naturalnie 4 szeregi, bo tylko rozpad α zmienia liczbę nukleonów (zmiana o 4 nukleony)
N 238U 4.51·109 lat 234Th N 235U 7.15·108 lat 231Th 206Pb Z 207Pb Z Szeregi promieniotwórcze
N 232Th 1.39·1010 lat 228Ra 208Pb Z Szeregi promieniotwórcze torowy neptunowy uranowo-radowy uranowo-aktynowy
N 238U 237Np 237Np 235U 2.3·106 lat 232Th N 233Pa 208Pb 209Bi 207Pb 209Bi 206Pb Z Z Szeregi promieniotwórcze