1 / 37

İSTEMLİ DAVRANIŞ

İSTEMLİ DAVRANIŞ. Prof Dr Süheyla ÜNAL. Hippocrates.

annona
Download Presentation

İSTEMLİ DAVRANIŞ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. İSTEMLİ DAVRANIŞ Prof Dr Süheyla ÜNAL

  2. Hippocrates   “İnsanoğlu bilmelidir ki neşe, sevinç, keder ve elem gibi tüm duygularımız keza kahkahalarımız ve göz yaşlarımız beyinden, yalnızca beyinden kaynaklanır. Onun aracılığı ile düşünürüz; görür, işitir ve çirkini güzelden, kötüyü iyiden, hoş olanı olmayandan ayırt ederiz. Bizi çıldırtan, içimizi korku ve dehşetle dolduran, gece ya da gündüz uyku veren, uygun olmayan hatalar, amaçsız bunaltılar, dalgınlık ve alışılmışa ters davranışlar getiren de yine odur.”

  3. Davranış Organizmanın çevreyle ilişkide gösterdiği tepki Bilinçli- Bilinçdışı İstemli- istemsiz İnsanoğlunun davranışları sosyal normlara uygun olmak durumundadır

  4. Biyolojik kuramlar • Nörobiyolojik sistemler modeli • S inir sisteminin yapısal parçaları arasındaki bağlantılar ve yolaklar arasındaki ilişki • Endokrinolojik-farmakolojik model • Özgün nörotransmitter değişiklikler • Hücresel model • Bilginin sinir hücreleri arasında iletilmesi sırasındaki hücresel mekanizmalar

  5. Davranışı anlamak için Davranışı bileşenlerine ayırmak, Her bileşene katkıda bulunan beyin bölgelerini tanımlamak Davranışa katılan bölgelerin birbirlerine nasıl bağlandıklarını analiz etmek gerekir

  6. En basit davranışta bile beynin birçok bölümü devreye girer.

  7. Tenis oynama sırasında • Gelen topun yönünü ve hızını saptamak için görsel bilginin değerlendirilmesi (Görme korteksi) • Oyuncunun kolu, bacağı, gövdesinde uygun pozisyonun alınması için proprioceptif bilginin değerlendirilmesi

  8. Duyusal bilginin bağlantı alanları aracılığı ile geçmiş deneyimlerle birleştirilmesi (hipokampus) Davranışın planlanması sırasında duyguların ve sosyal davranışın hesaba katılması (amigdala) Amigdalanın otonom sinir sistemini etkinleştirmesi Hipotalamusun oynamaya güdülemesi

  9. Premotor korteksin motor program geliştirmesi Spinal kordun kol ve bacak kaslarını aktive etmesi Serebellum tarafından motor hareketin ince ayarının yapılması Beyin sapının kalp hızı, solunum, uyanıklık sağlaması

  10. Cognitive Science 2003

  11. Motivasyon-Güdü Motor etkinliğin enerji bileşenidir Güdüler ihtiyaç, arzu, niyet ve özlemlerden kaynaklanır Güdü eyleme iter, amaç ise eylemi yönlendirir

  12. Amaç Amaç, güdü ile harekete geçirilen etkinliğin bilinçli mental temsilcisidir İmgelerden, sözel yapılardan oluşabilir Kompleks ve dinamiktirler, farklı birçok bireysel yorum içerebilirler Etkinliğin çeşitli aşamalarında amacın farklı yönleri farkındalık alanına girebilir

  13. Amaca yönelik davranış Motor etkinlik her zaman bilişsel bir bileşene sahiptir İnsanın gelişimi sırasında bilişsel bileşen giderek davranıştan ayrımlaşır İlk aşamalarda zihinsel etkinlik dış eylemle desteklendikçe gerçekleşirken, sonraları zihinsel etkinlik bağımsız oluşmaya başlar

  14. Eylem İki tür eylem sözkonusudur Nesne yönelimli Özne Araç Nesne İç diyalog Özne yönelimli (sosyal etkileşim) Özne Araçlar Özne Özneler arası ilişki

  15. Eylem Eylem hiyerarşik bir motor program çerçevesinde üç aşamada gerçekleştirilir Planlama: Beden parçalarının duruşu ve duruşun ardışıklığı zihinde canlandırılır Yönetme: Beden parçalarını tasarlanan postür doğrultusunda hareket ettirmek için kaslar harekete geçirilir Değerlendirme: Ekstremitelerden gelen görsel ve kinestezik bilgiler doğrultusunda hareketin amaca uygunluğu değerlendirilir

  16. Planlama Parietal korteks Görme ve dokunma girdilerine tepki geliştirir Premotor (dış) ve SMA (iç) korteks Planın seçimi ve başlatılması Ayna nöronlar aracılığı ile Davranış taklit edilir Diğer insanların davranışları anlaşılır Diğer insanların niyetleri anlaşılır

  17. Motor korteks • Premotor alan M1 • Farklı duyuları motor planlama için bütünleştirir • Davranışa rehberlik etmede nesnenin lokalizasyonunu sağlar • Premotor korteks (M2) • Motor programların kortekste işlem görmesini sağlar • Suplementer Motor Alan (SMA) • İstemli hareketin başlatılması

  18. Ayna nöronlar • Premotor alandaki ayna nöronlar bir başkasının davranışını gözleme sırasında ateşlenir ve bir sonraki harekete hazırlanmayı sağlar (Meltzoff and Prinz 2002)

  19. Taklit • Başkalarını taklit etme bellekte kendiliğin temsil edilmesini gerektirir ve eylemler aracılığı ile gelişir • İşleme hazırlanma, programlama ve prova etme, kompleks motor davranışta ustalığı arttırır (Rizolatti et al 2002)

  20. Performansı yönetme Beden parçalarını tasarlanan postür doğrultusunda hareket ettirmek için kaslar harekete geçirilir Motor korteks ve bazal gangliyonlar davranışı amaçlama ve başlatmada etkindir Serebellum kas hareketlerini programlar

  21. Motor davranış

  22. Bazal gangliyonlar Öğrenilmiş motor davranışların otomatik olarak gerçekleştirilmesi Hareketin başlatılması, motivasyon kontrolü İstenmeyen hareketin baskılanması, istenilenin kolaylaştırılması

  23. Bazal gangliyonlar Motor davranışın seçimi Bir hareketten diğerine geçiş Karşı tarafın hareketlerinin kontrolü Duygu ve düşüncelerin kontrolü Hareketlerin ve duyguların bellekte depolanması

  24. Bazal döngüler • Motor döngü • Okulomotor döngü • Prefrontal döngü • Dorsolateral • Lateral orbitofrontal • Limbik döngü Bağlantı devreleri

  25. Motor döngü Korteks • Motor davranışın seçimi • Motor planlama • Hareketin başlatılması • Hareketlerin ardışıklığı • Motor öğrenme (işlemsel bellek) • Motor nöronların regülasyonu • Motor davranışın kontrolü + + - - + + SubsNig -

  26. Motor döngü

  27. Davranış seçimi Birçok sensorimotor sistem arasındaki çatışmanın (yarışmanın) çözümü ile uygun davranışsal tepki oluşturulur Otomatik, kontrolsüz ya da stereotipik davranışlar baskılanır

  28. - + - GPi GPe + Subthalamus - SMA + Cortex + Motor Loop Putamen VLo Substantia Nigra

  29. Motor öğrenme Sensorimotor dönüşümde uyum ve ustalık geliştirme motor adaptasyon (davranışın özelliği değişmez) bir hareketi giderek daha hızlı ama daha az etkinlikte yapmak motor beceri (davranışın özelliği değişir) hareketin becerisinde ve etkinliğinde de artış

  30. Serebellum Niyet edilen davranışla, gerçekleşen davranışı karşılaştırır Devam edegelen davranışta geribildirim mekanizmaları ile düzeltmeler yapar Ballistik hareketleri programlar Davranışın yönlendirilmesini ve zamanlamasını sağlar Motor öğrenmede bilinçlilikten bilinçdışına aktarılmayı gerçekleştirir

  31. Motor öğrenme • Serebellum temel olarak zamanlama ve sekanslamada bilinen organizatör işlevi ile motor davranışın bileşenlerini uygun olarak bağlamak yolu ile motor öğrenmede rol alır

  32. Motor davranışın periferik bileşenleri • Beyin sapı • Beyin ve spinal kord arasında bağlantı sağlayarak duyularla hareket arasında integrasyon sağlar • Spinal kord • Refleks hareketleri gerçekleştirir, motor emirleri uygular • İskelet sistemi ve kaslar • Hareketi mümkün kılar

  33. İnen yol Lateral grup Kortikospinal, kortikobulbar, Rubrospinal yol El ve parmakların hareketlerinin kontrolü Ventromedial grup Vestibulospinal, Tektospinal, Retikulospinal, Ventral kortikospinal yol Otomatik hareketlerin kontrolü Postür ve lökomosyonu sağlamak

  34. Hareketin düzenlenmesinde Proprioceptive geribildirim Proprioception: bedenin hareketi ve pozisyonu için bilgi toplar Duyusal reseptörlerin monitorizasyonu ile kas aktivasyonunun şiddeti ve ardışıklığını düzenlemek Farklı mekanik duyarlılıklar: gerilme/kas iğcikleri Kasılma/golgi tendon organları

  35. SENSORİMOTOR DÖNGÜ Beyin hareketin aşamaları ve motor komutlar arasındaki bağlantıları öğrenir Wolpert and Ghahramani, 2000

More Related