410 likes | 874 Views
Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Nitelikli İş Gücü Yetiştirme Programları. Doç.Dr.Sema Palamutcu Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü, Denizli. Nedim Doğan Uzman Yardımcısı İŞKUR Alanya, Antalya. Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Genel Bakış.
E N D
Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Nitelikli İş Gücü Yetiştirme Programları Doç.Dr.Sema Palamutcu Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü, Denizli Nedim Doğan Uzman Yardımcısı İŞKUR Alanya, Antalya
Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Genel Bakış
Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün Ülkemiz için Potansiyeli Tekstil ve hazır giyim sektörü Kaynak: 3.Sanayi Şurası Komisyon Raporları, Orta ve Yüksek Teknolojili Ürünlerde Avrasya’nın Üretim Üssü, Ekim 2013, Ankara
İŞGÜCÜ İHTİYAÇLARI VE EĞİTİM AB Uzmanlığı YönetimBilişimSektörü EndüstriMühendisliği Enformatik ErgonomiMühendisliği BilişimveEnerji Tıp KoruyucuHekimlik FizikTedaviUzmanlığı UluslararasıFinans ElektronikHaberleşmeMühendisliği MekatrorikMühendisliği MolekülerBiyolojiveGenetik SermayePiyasasıUzmanlığı TümDevreTasarımveÜretimUzmanlığı GörselİletişimTasarımı Uluslararasıİlişkiler YazılımMühendisliği PerakendeveLojistik • ÇevreBiyoteknolojisi • OrganikTarımcılık • GüneşEnerjiSistemleriİmalatçısıveKurulumcusu • EnerjiVerimliliğiMüteahhitliği • RüzgârTürbiniİmalatçısıveKurulumcusu • Geri Dönüşümcü • SürdürülebilirSistemGeliştiricisi • ŞehirPlanlamacısı • Uçak-UzayMühendisi • Tıp Mühendisliği • TarımsalGenetikMühendisliği • UlaştırmaMühendisliği • BilgisayarveSistemMühendisliği • Ekolog • CevherHazırlamaMühendisliği • NükleerEnerjiMühendisliği • Biyokimya • BilgisayarProgramcılığı • Biyoteknoloji Tekstil ve hazır giyim ile ilgili meslekler yer almıyor….. Kaynak: 3.Sanayi Şurası Komisyon Raporları, Orta ve Yüksek Teknolojili Ürünlerde Avrasya’nın Üretim Üssü, Ekim 2013, Ankara
Türk tekstil sektörünün dünyadaki yeri Dünya ticaret örgütü verilerine göre Türkiye; • Dünyada 7. büyük konfeksiyon üretim kapasitesine sahip; • Dünyada 14. büyük tekstil üretim kapasitesine sahip; • Dünyada 6. en büyük konfeksiyon ihracatçısı, • Dünyada 3. en büyük ev tekstili ihracatçısı, • Dünyanın7. büyük pamuk üreticisi; • Mevcut makine parkının %75 ‘i 10 yaşından daha genç makinalardan oluşuyor.
Kaynak: modified from the Tan. B., Overview of the Turkish Textile and Apparel Industry
Yıllar İtibariyle Hazır Giyim Dış Ticareti Yıllar İtibariyle Tekstil Dış Ticareti
Kaynak: Pamuk M. , UNITEKS tanıtım sunumu Kaynak : TİM raporları
Türkiye’de mevcut istihdam Kaynak: Dokuzuncu Kalkınma Planı(2007-2013)Tekstl, DerVe Gym SanayÖzel Htsas Komsyonu Raporu,
Türkiye’de mevcut istihdam • AB-27 içinde 2,6 milyonTekstilveKonfeksiyonişçisivardır. • Türkiye’debusayıyaklaşık 2,5 milyondur. • TekstilveKonfeksiyonişçileri AB içindetoplamistihdamın % 4 kadarınıoluştururken, • buoranTürkiye’de % 13,6’dır. • Türkiye’deayrıcabusektörsanayiistihdamının % 23,9’unu oluşturmaktadır. Kaynak: Dokuzuncu Kalkınma Planı(2007-2013)Tekstl, DerVe Gym Sanayi Özel Htsas Komsyonu Raporu, Kayıtdışı istihdam dikkate alındığında Tekstil ve Hazır Giyim sektörlerinin tüm sektörler içindeki toplam istihdam oranı %12 civarında olduğu tahmin edilmektedir [5]. Kaynak:Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deri Ürünleri Sektörleri Raporu, 2013/1 Kaynak: http://www.butekom.com/docs/kose_yazilari/ibrahimburkay.pdf
Türkiye’de sektörün coğrafi dağılımı ve istihdam oranları Kaynak: http://www.isc.hbs.edu/pdf/Student_Projects/2012%20MOC%20Papers/MOC%20-%20Turkey%20Textiles%20and%20Apparel%20Cluster.pdf Turkish Textile and apperal cluster
Marmara • Ege • Çukurova bölgeleri için 4 yıllık ortalama verilerle elde edilen eğilimler Kaynak: http://www.isc.hbs.edu/pdf/Student_Projects/2012%20MOC%20Papers/MOC%20-%20Turkey%20Textiles%20and%20Apparel%20Cluster.pdf Turkish Textile and apperal cluster
Eğitim kurumları • Üniversiteler (lisansüstü-lisans-önlisans) • Meslek liseleri • Halk eğitim merkezleri • .. • İŞKUR UMEM: Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezi , UMEM/İEP: UMEM İş Başı Eğitimi Programı İşçi yetiştirme kursları/İstihdam garantili, İşbaşı eğitimleri
İŞKUR Türkiye İş Kurumu kısa adıyla İŞKUR, Türkiye’de gerek aktif, gerekse pasif işgücü piyasası politikalarını yürütmekle yükümlü kamu kuruluşuolup, faaliyetlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı olarak yürütmektedir. Yönetsel ve mali bakımdan özerk olan kurum, istihdamın korunmasına, geliştirilmesine, yaygınlaştırılmasına ve işsizliğin önlenmesi faaliyetlerine yardımcı olmak ve işsizlik sigortasıhizmetlerini yürütmekle yükümlüdür. Kurumun başlıca görev alanları, -işgücü arz ve talebinin belirlenmesi; -iş ve meslek analizlerinin yapılması, -iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri, -işsizlerin ve istihdamdakilerin istihdam edilebilirliğini artırmak üzere işgücü yetiştirme, -mesleki eğitim ve işgücü uyum programlarının uygulanması, -işe yerleştirme hizmetleridir.
Denizli ve Kayseri Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü ve İŞKUR faaliyetleri
Denizli ve Kayseri Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün İŞKUR ile İşbirlikleri Denizli ve Kayseri’de tekstil sektörü olarak farklı alanlarda yoğunlaşmıştır. Denizli havlu ve bornoz, ev tekstili, Kayseri’de de ağırlıklı olarak mobilya sektörleri kümelenmiştir. Tekstilde kaydolan firmaları inceleyecek olursak, Denizli’de 27 işyerinin kayıt yaptırdığı ve bu işyerlerinin genellikle küçük üretim oranına sahip ve istihdamı 15 işçiyi geçmeyen işletmeler olduğu göze çarpmaktadır. Kayseri’de ise tekstil sektöründe yeni kayıt yaptıran işyeri sayısının 85 olduğu ve bu işletmelerden 47’sinin sanayi 38’inin de hizmet sektöründe faaliyette bulunmakta olduğu belirlenmiştir. Not; Son 1 yıl içerisinde pasife düşenler, İŞKUR kaydı olup ama son 1 yıl içerisinde İşkurdan herhangi bir eleman talebinde veya herhangi bir hizmetinden yararlanmayan firmaları kapsamaktadır.
Denizli ve Kayseri’de Tekstil Sektöründeki Tanımlı Meslek Gurupları İstihdam faaliyetinde bulunan işyerleri çeşitli sektörlere, alt sektörlere, faaliyet alanlarına ve her bir faaliyet alanındaki işler de mesleklere ayrılmaktadır. Meslek sayısın en fazla olduğu sektör sanayi sektörüdür, çünkü içerisinde tekstil, makina, kimya, otomotiv vb. birçok sektörü bulundurmaktadır. 2011 yılında Denizli’de yapılan işgücü piyasa araştırmasına göre, “toplamda sigortaya kayıtlı 883 meslek grubu bulunmakta ve tekstil ve konfeksiyon ile ilgili olan 85 meslekte 29 735 kişi istihdam edilmektedir. İstihdam edilen kişi sayısı olarak ele alacak olursak 798 meslek grubunu içinde bulunduran Denizli’deki diğer bütün sektörlerin istihdamına yakın bir istihdam potansiyeli vardır. Kayseri’de toplamda 1385 işyeri içerisinde mobilya, tekstil ve hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren 76 firma bulunmaktadır. Genel toplamda 80.172 kişi istihdam edilmekte ve bunların 8.080’i tekstil ve hazır giyim sektöründe istihdam edilmektedir.
Denizli’de 100 kişinin Üzerinde Çalışanı Olan İŞKUR’a Kayıtlı Meslekler
Kayseri’de 100 kişinin Üzerinde Çalışanı Olan İŞKUR’a Kayıtlı Meslekler
Denizli ve Kayseri Tekstil ve Hazır Giyim Sektörünün İstihdam Yapısı Denizli tekstil sektöründe çalışan sayısı 13 758 kadın ve 15979 erkek ile toplam 29.735 kişidir. Kayseri mobilya sektörü için yapılan incelemede 828 kadın ve 7 252 erkek çalışan olduğu belirlenmiştir.
Denizli ve Kayseri Tekstil ve Hazır Giyim Sektörü için İŞKUR Tarafından Açılan Programlar Denizli’de 2012 yılında toplamda 283 adet program uygulanmış olup bu programların yaklaşık %20 kadarı tekstil ve hazır giyim sektörü ile ilgili programlardır. Diğer faaliyetlere genellikle hizmet sektörleri ve kamu ile ilgili faaliyetlerde yoğunlaşmıştır. Sanayi sektöründe tekstil ve hazır giyim sektörü dışında kablo, makine ve inşaat sektörlerinde olmak üzere az sayıda kurs düzenlenmiştir. Kayseri de ise 2012 yılında toplam 249 kurs açılmış olup bu programların 24 tanesinin tekstil sektörüne ait olduğu görülmüştür
Denizli ve Kayseri’deki Tekstil Firmalarının İŞKUR’a Kayıt Durumları
Denizli ve Kayseri’de Sektörlere Göre Eleman Açığı Olan İşler ve Temininde Güçlük Çekilen Meslekler Denizli tekstil ve hazır giyim sektöründeki açık işlerin sektörel dağılımına bakacak olursak, %82’si sanayi sektöründe faaliyet gösteren, %18’i de hizmet sektöründe faaliyet gösteren firmaların oluşturduğu görülmektedir. [17] Kayseri’deki tekstil, hazır giyim ve mobilya sektörünü ele alacak olursak, %68’i sanayi, %31’i hizmet ve % 1’Ii de inşaat sektöründe bulunan firmalarda açık işler olduğu saptanmıştır. [7] Tablo inceleyecek olursak, “toplam 220 işyeri içerisinde 82 işyeriyle en fazla mesleklere göre açık pozisyonu bulunan sektör tekstil sektörüdür. [6]
Denizli’de Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründeki İhtiyaç Duyulan Mesleklerin Dağılımı Tablodaki verilere göre, tekstil sektöründe ihtiyaç duyulan mesleklerle 2012 içerisinde İŞKUR’da açılan taleplerdeki mesleklerle paralellik göstermektedir. Özellikle konfeksiyonla uğraşan firmalarda yeni açılan taleplerde de makineci(dikiş) mesleği göze çarpmaktadır. Bu sıkıntı çalışacak kalifiye eleman bulamamaktan ve kriz döneminde işten ayrılan çalışanların farklı sektörlere kaymasından kaynaklanmaktadır.
2012 yılında Denizli ve Kayseri’de Düzenlenen Tekstil ve Hazır Giyim Sektörüne Yönelik Mesleki Eğitim Kursları - I 2012 yılında Denizli’de ve Kayseri’deki açılan kurs verilerine göre ağırlıklı olarak kurslar UMEM (Uzmanlaşmış mesleki eğitim programları) ve İEP (İşbaşı eğitim programları) olarak açılmıştır. Denizli’de düzenlenen 62 program içerisinde 54 tanesini bu iki program oluşturmaktadır. Kayseri’de düzenlenen 24 programın 16’sını bu iki program oluşturmaktadır. Bunun sebebi işi iş başında öğretme düşüncesiyle edinecekleri meslekleri tekstil firmalarında birebir mühendisler ve usta başları nezaretinde pratik ağırlıklı ve teorik destekli olarak fabrika bünyesinde çalışarak ve görerek öğrenilmesidir.
2012 yılında Denizli ve Kayseri’de Düzenlenen Tekstil ve Hazır Giyim Sektörüne Yönelik Mesleki Eğitim Kursları - II En çok eğitim programı açılan meslekler arasında makineci (dikiş), Kompleci ( Dokuma Hazır Giyim ve Ev Tekstili ve Kumaş paketleme işçisi) olarak karşımıza çıkmaktadır. Sektörün Denizli’de konfeksiyon ve dokuma ağırlıklı olduğunu düşünürsek bu alanlarda çalışacak eleman temininin güçlüğü ve yetişmiş elemanların piyasaya kazandırılması düşüncesiyle daha çok yoğunlaşıldığıdüşünülebilinir. Tekstil terbiye işletmelerindeki mesleklerle ilgili eğitim sayısının az olduğu görülmektedir. Bunun sebebi boyahane işletmelerinin mevcut potansiyel için yetersiz olmasından ve yetişmiş, işi bilen elemanın bu sektörde fazlalığından kaynaklanan ve sürekli fabrikalar arasında işçi sirkülasyonu olmasından kaynaklanmaktadır.
2012 yılında Denizli ve Kayseri’de Düzenlenen Tekstil ve Hazır Giyim Sektörüne Yönelik Mesleki Eğitim Kursları - III 2012’de Kayseri’de düzenlenen kurslara bakacak olursak Mobilya üretim sektörüne yönelik mesleklerde düzenlenen eğitimlerin çokluğu göze çarpmaktadır. Toplamda 28 tane mesleki eğitim kursu düzenlenmiştir. En çok açılan kurslar; Mobilya Döşeme İşçisi, Dekoratif Ev Tekstili Üretim Elemanı ve Dikiş Makinesi Operatörü kurslarıdır. Bu kurslar genellikle UMEM, UMEM/İEP ve Hükümlülere yönelik kurslar olarak açıldığı görülmektedir. En çok düzenlenen program 14 programla UMEM projesidir. Ayrıca Kayseri’de mobilya sektörüne hammadde temin eden iplik işletmeleri için eleman temin etmek için İplik Eğirme Operatörü ve İplik Eğirme Operatörü (Ring/Vater/Vargel) olarak UMEM kapsamında 5 kurs açılmıştır.
Türkiye’de İşgücünün Eğitim Düzeyi, Temmuz-2012 Hedef gurup -Türkiye’deki istihdam düzeyine bakıldığında %57,2’sinin lise altı eğitimli olduğu ve yaklaşık %4,4’ünün ise okuma yazma bilmediği görülmektedir. -İşsizlik oranlarında en düşük oran okuma yazma bilmeyen kesimdir. -En yüksek işsizlik oranı ise lise eğitimlilerdedir.
Çukurova bölgesindeki tekstil sektörü için öneriler • enerji harcamaları ile ilgili teşvik uygulamaları devam etmeli. • Eğitimli insan gücünün sürdürülebilir olarak arttırılmalı. • Ar-Ge faaliyetlerinn arttırılmalı. • Markalaşma sürecinin hızlanması ve güçlendirilmesi, Turquality • Kümelenme politikasının sektör için etkin şekilde kullanımı • Vergiler ve teşvikler ile ilgili yapıcı çözümler geliştirilmeli. • Mevsimlik çalışma yerine sürekli çalışma modeli yaygınlaşmalı ve eğitimli insan gücü sürdürülebilir olarak arttırılmalı . • Esnek çalışma programları yapılandırılmalı, ücret politikaları ulusal ölçekler yerine yerel ölçekler ile yapılandırılmalı. • Bölge tekstil ve konfeksiyon ile ilgili olan diğer sektörler ile işbirliği içinde olacak şekilde yapılandırılmalı. Kaynak: http://www.isc.hbs.edu/pdf/Student_Projects/2012%20MOC%20Papers/MOC%20-%20Turkey%20Textiles%20and%20Apparel%20Cluster.pdf Turkish Textile and apperal cluster
Değerlendirme -Türkiye’nin en büyük istihdam yaratan sektörleri arasında olan tekstil ve hazır giyim sektörü hızla değişen küresel dengeler içinde hızlı dönüşüm yaşamak ve varlığını güçlenerek devam ettirmek zorunda olan bir sektördür. -Örgün eğitim kurumlarında verilen akademik ve mesleki eğitim dışında İŞKUR gibi kurumların, sivil toplum örgütlerinin, özel sektör kurumlarının oluşturacakları yetişkin eğitimi programları, hizmet içi eğitim programları, sürekli eğitim faaliyetleri düzenlemeleri; -ileriye dönük pazar projeksiyonları, teknolojik ve sosyal değişimler ışığında gerekli iş gücü planlaması yapmaları; -eğitim programları hazırlamaları son derece önemli ve gereklidir.
Kaynaklar • [1] Öngüt, Ç. E., Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sanayiniinin Değişen Dünya Rekabet Şartlarına Uyumu, DPT, 2007 • [2] İAOSB, Tekstil Ürünleri İmalatı ve Giyim Eşyalarının İmalatı, Temmuz, 2012. • [3] Egeli, H.A., Dış Ticaret Açısından Sanayileşme Stratejileri ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi • [4] Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deri Ürünleri Sektörleri Raporu, 2012/2 • [5] Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Deri Ürünleri Sektörleri Raporu, 2013/1 • [6] Denizli İŞKUR İş Piyasası Araştırma Raporu, 2011 • [7] Kayseri İŞKUR İşgücü Piyasası Araştırma Raporu 2011 • [8] Gözlükaya, T., 2005: Denizli İlinde Tekstil Sektörünün Gelişimi ve İl Ekonomisine katkıları • [9] Mütevellioğlu, N., Aksoy, B., 2011:İşsizlikle Mücadelede İl İstihdam ve Mesleki Eğitim • [10] Karabulut, A., 2007: Türkiye’de İşsizliği Önlemede Aktif İstihdam Politikalarının Rolü ve Etkinliği • [11] http://portalint.iskur.local, Ağustos 2013 • [12] Kayıt dışı İstihdam, http://www.isvesosyalguvenlik.com/etiket/kayit-disi-istihdam-sigortasiz-isci, Ağustos, 2013 • [13] Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Kayıtdışı İstihdam, http://www.oziplikis.org.tr/tr/data.asp?id, Ağustos, 2013 • [14] Tekstil ve Hazır Giyim Sektöründe Kayıtdışı İstihdam, http://haber.gazetevatan.com/0/21236/4/yazarlar, Ağustos, 2013 • [15] Yrd. Doç. Dr. Dedeoğlu, S., 2012:Türkiye’de Tekstil Sektörü ve Kadın İşçiler, Gaziantep, İTKİB, Kahramanmaraş, Malatya ve Adıyaman Araştırma Raporu
İlginiz için teşekkür ederim, Doç.Dr.Sema Palamutcu Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü, Denizli
Yorum ve Sorular ? Doç.Dr.SemaPalamutcu Pamukkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Tekstil Mühendisliği Bölümü, Denizli Nedim Doğan Uzman Yardımcısı İŞKUR Alanya, Antalya