Ярилцлага/хэлэлцүүлгийн асуултууд:

1. МОДУЛЬ Е.5: ОРЧНЫ ЗОХИСТОЙ МЕНЕЖМЕНТИЙН ТУХАЙ. ДЭД СЭДЭВ 6 ММС-ийн Орчин ба нийгмийн хяналтын зөвлөх байгууллагаас боловсруулсан “Орчны менежментийн төлөвлөгөө”-д тусгагдсан зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх Ярилцлага/хэлэлцүүлгийн асуултууд: • Орчны менежметийн төлөвлөгөөний тухай урд өмнө ярилцаж байсан уу? • Орчны менежментийн төлөвлөгөө хийхийн зорилго, ач холбогдол юу вэ? • Орчны менементийн төлөвлөгөөнд ямар асуудал тусгагддаг вэ? • Орчны менежментийн төлөвлөгөө хийхэд Танд ямар зөвлөлгөө хэрэгтэй байна вэ? • Фермийн аж ахуйн орчны төлөвлөгөөний онцлог юу вэ?

2. “Орчны менежментийн төлөвлөгөө”-ний тухай, түүнд тусгагдсан зөвлөмж, түүнийг орон нутгийн онцлогт нийцүүлэн хэрэгжүүлэх • Орчныменежментийнтөлөвлөгөөболовсрууланхэрэгжүүлэхэрхэмзорилгоньтухайноршинсуужбайгаанутгийнургамал, амьтныбаялаг, биологийнолонянзбайдал, үржилшимтгазарнутаг, бэлчээр, цэвэртунгалагагаар, усзэрэгэкологийнсистембүхийхүнийэрүүламьдрахорчныгхадгаланхамгаалахадтухайнтөслийнүйлажиллагаагчиглүүлэхэдоршино.

3. “Орчны менежментийн төлөвлөгөө”-ний тухай, түүнд тусгагдсан зөвлөмж, түүнийг орон нутгийн онцлогт нийцүүлэн хэрэгжүүлэх • Томхүчинчадалтайэрчимжсэнфермийнажахуйд “Орчныменежментийнтөлөвлөгөө”-г олонулсынаргачлалаархийвэлилүүтохиромжтой. • Фермийнажахуйнэхнийхөгжлийншатанд “Байгальорчныгхамгаалахтөлөвлөгөө” хэлбэрээрхийжболохталтай. Төслийнбайгальорчинднөлөөлөхбайдлыннарийвчилсанүнэлгээболовсруулаххүрээнд “Байгальорчныгхамгаалахтөлөвлөгөө”, “Орчныхяналтшинжилгээнийхөтөлбөр”-ийгзаавалболовсрууланхэрэгжүүлдэгтухайөмнөххичээлүүдээрбидүзсэн. Иймээснарийвчилсанүнэлгээхийлгэсэнажахуйннэгжийнхувьдүнэлгээндтусгагдсантөлөвлөгөө, хөтөлбөрийгбүрэнхэрэгжүүлэхэд л энэасуудалшийдэгдэнэ. • ОрчныменежментийнтөлөвлөгөөньМонголулсынхувьд ч, эрчимжчсэнфермийнажахуйнхувьд ч цоошинэасуудалтулолонулсынхэмжээндбаримталжбуйсонгодогаргачлалындагуудэлгэрэнгүйтайлбарлажбайна.

4. “Орчны менежментийн төлөвлөгөө”-ний тухай, түүнд тусгагдсан зөвлөмж, түүнийг орон нутгийн онцлогт нийцүүлэн хэрэгжүүлэх

5. ОрчныменежментийнтөлөвлөгөөгболовсруулахажлынбүлгийгсонгохОрчныменежментийнтөлөвлөгөөгболовсруулахажлынбүлгийгсонгох • Байгальорчны менежментийн төлөвлөгөөг боловсруулан хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий ажлынбүлгийнүүрэгхариуцлагадэрчимжсэн фермийн аж ахуйн байгальорчныг хамгаалах ажлын чиглэл, аргазам,зорилго, зорилтыгтодорхойлох, хэрэгжүүлэлтийгхянаж, үнэлэхзэрэгажлуудорно. • Фермийн дээдудирдлагабайгаль орчны ажлынбүлэг сонгохасуудлыгхариуцна.Үйлявцыгэхлэхээсөмнөдээдудирдлагынбүрэншийдвэрийгавахньчухал. Мөнажилтнуудындэмжлэгийгавч, байгальорчныүнэтзүйлийгхамгаалах ажлыг хуваалцахньчухал. Ингэснээр менежментийн төлөвлөгөөг цаасандээрбичсэнзүйлээсүрдүнтэйүйлявцболгожчадна.

6. Зорилго, зорилтоотодорхойлох • Орчны менежментийн төлөвлөгөөг боловсруулахад хамгийнхэцүүалхмуудыннэгньбайгальорчнынөлөөгтодорхойлохявдалюм. Байгальорчныажлынбүлэгфермийн аж ахуйн үйлдвэрлэл, үйлчилгээнд хэрэглэжбуйзүйлс, тухайлбалэрчимхүч, ус, бордоо, пестицид, эм тариа, ариутгах, халдваргүйжүүлэх, хог ургамал, малын шимэгч биетнийг устгах бодис, гаргажбуйзүйлс, тухайлбалхатуухаягдал, хаягдалус, утаа, чимээшуугиан; үйлдвэрлэлийнэрчимжүүлэх /ногоон тэжээл үйлдвэрлэх, бэлтгэх гэх мэт/ үйлявцад хэрэглэгдэх хашаа, дулаан байр, хүлэмжийн материал, ажилчдын орон сууцны материал, будаг, өнгөлөгч, уусгагч, шатахуун зэрэг зүйлсийн жагсаалт, тоо хэмжээг тооцоолно.

7. Зорилго, зорилтоотодорхойлох • Байгальорчныажлынбүлэгмөн эрчимжсэн фермийн ирээдүйнбайгальорчнычиглэлийгтодорхойлж, ангилахынтулдхудалданавалт, үйлявц, хаягдлынурсгалыг урьдчилан төсөөлнө. • Байгальорчныажлынбүлгийнэхнийүүрэгньбайгууллагынүйлажиллагаа, үйлчилгээгүнэлж, зорилго, зорилтыгсонгохявдалюм. Энэньмөнфермийн захиргаабайгальорчныажлынхааүрдүнгхэмжиж, байгальорчныменежментийнтөлөвлөгөөний гүйцэтгэлийгсайжруулахадтусална. • Тодорхойхимийнбодисынхэрэглээгальболохбагаболгохбайгальорчнызорилгобайжболно.  Зорилтньтодорхойзорилгоосгарчирэхдэлгэрэнгүй, тоохэмжээзаасаншаардлагаюм. Жишээнь, тодорхойонсарөдөргэхэд Х химийнбодисынхэрэглээг 25 хувиарбагасгахзорилтбайжболно.

8. Зорилго, зорилтыгтодорхойлоходанхаарахзүйлс • Фермийн байгальорчиндүзүүлэхнөлөөгбагасгах. • Одоогийнүйл ажиллагааны туршлагаа хамгийнсайндэвшилтэт үйл ажиллагаатай харьцуулах. • Байгаль орчныг хамгаалах зардлыг нэмэгдүүлэх. • Фермийнүрашгийгдээшлүүлэх. • Тодорхой, тусгайзорилго, зорилттодорхойлох.

9. Үйл ажиллагааны чиглэл, арга хэмжээгачхолбогдлоорньдараалуулах • Холбогдохмэдээлэлцуглуулж, байгальорчныменежментийнзорилго, зорилтыгтодорхойлсныдараафермийн аж ахуйбайгальорчныүйл ажиллагааны чиглэл, арга хэмжээгээачхолбогдлоорньдараалуулахёстой. Боловсонхүчин, санхүүгийндутагдлаасболжнэгдоршийдвэрлэжчадахааргүйолонүйл ажиллагааны олон чиглэл, арга хэмжээг тодорхойлох шаардлага гарна. Эдгээр чиглэл, арга хэмжээг ачхолбогдлоорньдараалуулахньхамгийнтүрүүндямарчиглэлийг хэрэгжүүлэхийгтодорхойлдог. Энэүешатбайгальорчныажлынбүлгийнцаг, хүччармайлтыгшаарддагбөгөөдтөлөвлөгөөний хэрэгжилтэдчухалачхолбогдолтой.

10. Үйлажиллагаанытөлөвлөгөө, үйлажиллагааны чиглэлийг хариуцах баг бийболгох • Чиглэл, арга хэмжээбүрийг хариуцан гүйцэтгэх багтомилохёстой. Үйлажиллагааны чиглэлийг хариуцах баг нь үйлажиллагаанытөлөвлөгөөндтодорхойлсонөөрчлөлтүүдийгхийххамгийнсайнаргазамыгтодорхойлохтехникийнболонменежментийнчадвартайажилтнуудаасбүрдэнэ. Хүнийнөөцийгмэргэжил, бололцооныдагуухуваарилна. • Фермийн удирдлага мөнзаримчиглэлийг хэрэгжүүлэхэдшаардлагатаймэдээлэлцуглуулах, зөвлөлгөө өгөх, аргачлалаар туслахтүражилтан, зөвлөххөлсөлжавахталаарбодожболохюм.

11. Үйлажиллагаанытөлөвлөгөөхийх Үйлажиллагаанытөлөвлөгөөньбайгаль орчны хамгаалах ажлынүндэссуурьюм. Үүнийгдараахсхемдүзүүлсэншигдүншинжилгээ, сайжруулалтынтасралтгүйбитүүгинжин холбоогэжүзэж болно: Оношлох: - Мэдээлэлцуглуулахшинжлэх - Зорилго, зорилтоотодорхойлох. Үнэлгээ хийх: -Шалга, Сайжруул Хөндлөнгөөсоролцох: -Үйлажиллагаанытөлөвлөгөөбичих -Өөрчлөлтийгхэрэгжүүлэх

12. ЗӨВЛӨМЖ • Байгальорчиндхамгийнихнөлөөүзүүлдэгхэсгүүдийгтодорхойлж, тэднийгнөлөөнийхньхэмжээгээрангил. • Байгальорчнынөлөөгтодорхойлохүйлявцадальболохолонхүноролцуул. Дээдудирдлага, фермийн үйлдвэрлэлийндамжлагынажилтнууд, байгальорчин, эрүүлмэнд, аюулгүйбайдал, бүтээгдхүүнзохионбүтээх, техник, технологи, дамжлагынменежмент, засварүйлчилгээ, бэлтгэннийлүүлэлт, тээвэрлэх/хүлээнавах, болонбусадхэлтсийнажилтнуудыгоролцуул. • Бусадсонирхсонгадаадталуудадмэдээлэлавахболомжөгөхталаарбод. Ингэснээрхайлтадүнэцэнэнэмжболно. Худалданавагчидгазардээрньүйлчилгээүзүүлэхзэрэггадаадүйлажиллагаагоруулахынтулддүншинжилгээгээөргөжүүл. Гадуурхиүйлажиллагаануудбайгальорчинднөлөөүзүүлжболзошгүйбайдаг. • Байгальорчнынөлөөгхянанүзэхдээхэвийнболонхэвийнбусыннөхцөлбайдлыгхаргалзанүз. • Байгальорчныасуудлыгтодорхойлохдоотуслахүйлажиллагаагмөнхаргалзанүз. Нөөцлүүр, хаягдалусцэвэршүүлэхталбайзэрэгтуслахтоногтөхөөрөмжхамгийнихбохирдлынзаримхэсгийггаргадаг. • Байгальорчныасуудлыгарилгаххамгийнхялбар, зардлынхувьдхамгийнүрашигтайүеболбүтээгдхүүн, үйлявцыгзохионбүтээхэхнийүешатбайдаг. Энэүедхаягдлыгбагасгахынтулдбүтээгдхүүнийгөөрчилжболно. • Нэнтэргүүнийасуудлыгсонгохдоозардалашгийнхарьцаа, тохиромжтойтехнологийнбололцоо, ирээдүйнхуульзүйншаардлагуудзэрэгасуудлыгхаргалзанүз. • Чиглэлүүдачхолбогдлоорооөөрөөрбайна. Жишээнь, агаарынбохирдолгазарашиглахаасилүүчухалбайжболно. • Ажилхэрэгчасуудлыгшийдвэрлэххуралдааныхуваарьгаргахньөөрөөрчиглэлийнажилтнуудаассанааавахдавууталтайбайжболно. • Бүтээгдэхүүнйи төрөл, үйл ажиллагааны чиглэл, хийх аргыг өөрчил.Байгальорчныаливаасөрөгнөлөөгарилгахбуюубагасгахынтулдбүтээгдхүүнэсвэлүйлявцынтөрөл, чиглэл, загвархийцийгөөрчил. • Орлуул.Хаягдлынэхүүсвэрийгбайгальорчиндсөргөөрнөлөөлөхмагадлаларайбагаөөрматериалаарсолихзамаарбайгальорчнысөрөгнөлөөгарилгахбуюубагасгахыгхичээ. Баглаабоодлынжишээ: Полимеруутыгбайгалийнжамаарзадрахмагадлалихтэйэрдэнэшишийндайварбүтээгдхүүнээрхийсэнуут, давуу, цаасан уутаар орлуулжболно.

13. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА