Clár

2. Clár GníomhaíochtDaltaíA: Imscrúdúar Ús Iolraithe GníomhaíochtDaltaí B: FionnachtainnaFoirmle GníomhaíochtDaltaí C: Imscrúdúar an TréimhseIolraithe GníomhaíochtDaltaí D: Dímheas GníomhaíochtDaltaí E: IarmhéidLaghdaitheach Aguisín: AthbhreithniúarRéamheolasRiachtanach

3. Roinn A: GníomhaíochtScoláirí1 Imscrúdúar Ús Iolraithe IdirghníomhaíochtCeachta • Táimidanois le breathnúarcéard a tharlaíonnnuair a athmhéadaítearméidnócainníocht go leanúnach den cheatadáncéanna. • Bain úsáid as do pháipéarcearnaithenónacláirbhánaagustarraing20 boscacomhionannach. • Samhlaigh go n-íoctar €100 leat in aghaidh an laeagus go bhfaigheanntúardúpá de 20% agusansinardúpáeile de 20%.

4. Roinn A: GníomhaíochtScoláirí1 Ímscrúdúar Ús Iolraithe IdirghníomhaíochtCeachta 1. Máléiríonngach bloc €10, scáthlínigh €100. 2. Ansin, le datheile, cuir 20% leis an achar a scáthlíníodhardtús. 3. Ardeireadh, le datheilefós, cuir leis 20% den acharscáthlínitheiomlán. 4. Céard é luach an darahacharscáthlínithe?________________________ 5. Céard é luach an tríúhacharscáthlínithe?_________________________ Cénfáthnachionann an dáluach ? ______________________________ IdirghníomhaíochtCeachta

5. Roinn A: GníomhaíochtScoláirí1 Ímscrúdúar Ús Iolraithe IdirghníomhaíochtCeachta 1. Máléiríonngach bloc €10, scáthlínigh €100. 2. Ansin, le datheile, cuir 20% leis an achar a scáthlíníodhardtús. 3. Ardeireadh, le datheilefós, cuir leis 20% den acharscáthlínitheiomlán. 4. Céard é luach an darahacharscáthlínithe?________________________ 5. Céard é luach an tríúhacharscáthlínithe?_________________________ Cénfáthnachionann an dáluach ? ______________________________

6. RoinnA: GníomhaíochtScoláirí1 Imscrúdúar Ús Iolraithe IdirghníomhaíochtCeachta 1. Máléiríonngach bloc €10, scáthlínigh €100. 2. Ansin, le datheile, cuir 20% leis an achar a scáthlíníodhardtús. 3. Ardeireadh, le datheilefós, cuir leis 20% den acharscáthlínitheiomlán. 4. Céard é luach an darahacharscáthlínithe?________________________ 5. Céard é luach an tríúhacharscáthlínithe?_________________________ Cénfáthnachionann an dáluach ? ______________________________

7. RoinnA: GníomhaíochtScoláirí1 Imscrúdúar Ús Iolraithe IdirghníomhaíochtCeachta 1. Máléiríonngach bloc €10, scáthlínigh €100. 2. Ansin, le datheile, cuir 20% leis an achar a scáthlíníodhardtús. 3. Ardeireadh, le datheilefós, cuir leis 20% den acharscáthlínitheiomlán. 4. Céard é luach an darahacharscáthlínithe?________________________ 5. Céard é luach an tríúhacharscáthlínithe?_________________________ Cénfáthnachionann an dáluach ? ______________________________

8. 7. Comhlánaigh an táblaseo a leanasagusimscrúdaighnapatrúin a léirítear. IdirghníomhaíochtCeachta IdirghníomhaíochtCeachta 8. An féidirleatbealach a aimsiúchun an luach do Lá 10 a fháil, gan an tábla a chomhlánú go Lá 10? ______________________________________________________________________________________________________ 9. Bain úsáid as an léaráidardheisagusgraf am in aghaidhsuime. An bhfuil an gaol líneach? IdirghníomhaíochtCeachta IdirghníomhaíochtCeachta

9. Roinn B: GníomhaíochtScoláirí 2 TaiscéaladhnaFoirmle FuairMáire €5,000 mar bhronntanas. Tásíagsúil le carrar€6,000 a cheannach lenambeidhidtaisceaicifaoicheanntríbliana. Táséarintinnaici an €5,000 a infheistiú go dtí sin. Tairgeann an banc rátaúis4% p.a. di. Fágannsí an t-airgead sabhancarfeadhtríbliana. An mbeidhar a cumas an carr a cheannach ? Ag breathnúar an tábla, céacu de namodhanna is cóngaraídáraibh á dhéanamhagainniRoinnA? IdirghníomhaíochtCeachta 0.04 1.04 5,00 x 1.04 5200 1.04 5200 x 1.04 5408 1.04 5408 x 1.04 5624.32 5,000 200 5,200 208 5408 216.32 5624.32

10. Oibrighingrúpaí, agbaintúsáide as an idéchéanna a úsáideadhiRoinn A, agusdéaniarrachtteachtar an riailghinearálta don chásseo. • Tigleat an táblaseothíos a úsáid. • Scríobhamach an tsuimiomlán leis an bhfreagradeireanach. • Anoisscríobhamachibhfocailbrígachtéarma. • Tágachmíniúceart ach b’fhéidir go mbafusa é dáúsáidfimis go léir an téarmaíochtagusnagiorrúcháinchéanna. Breathnaímisarleathanach 30 saleabharFoirmlíagusTáblaí. IdirghníomhaíochtCeachta

11. Anoisscríobhamach an riailghinearálta do Roinn A san ordcéannainabhfuil an fhoirmlesaleabharFoirmliagusTáblaí. Ag baintúsáide as €5,000 x (1.04)3 = €5,624.32 agus an fhoirmlesnatáblaí, athscríobh an chothromóidionas go bhféachannsícosúil leis an bhfoirmlebhunaidh. IdirghníomhaíochtCeachta

12. 1. An ionann é seoaguscruthúnasar an bhfoirmle? Pléigh. __________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________ 2. Scríobhabairtagléiriúgurféidirnónachféidir le Máire an carr a cheannach as a coigilteasbainc.______________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________ 3. Scríobhluach an úis don 1ú, 2ú agus 3ú bliainsnaboscaíthíos. 4. Líonisteachnaluachannacuí: a. Bunairgead = _______________________________ b. Ús iomlán= ____________________________ c. Luachdeiridh= ______________________________ 5. Ag baintúsáide as an bhfoirmle as natáblaí, scríobhamach an chothromóidiomlán san ordcéanna. _____________________________________________________________ IdirghníomhaíochtCeachta

13. 4. Líonisteachnaluachannacuí: a. Bunairgead= __________________________________ b. Ús iomlán= _________________________________ c. Luachdeiridh= _________________________________ 5. Ag baintúsáide as an bhfoirmle as natáblaí, scríobhamach an chothromóidiomlán san ordcéanna. ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________ IdirghníomhaíochtCeachta

14. Roinn C Imscrúdúar an TréimhseIolraithe • An bhfuilséúsáideach go bhféadfá a réamhinsintcámhéadairgid a bheidhagatsatodhchaí, mátácuntascoigilteagatarchúisáiritheéigin? • Cad is gá a bheithareolasagat le go bhféadfá é seo a oibriúamach? • Munambeadhagteastáil ach an rátaúis, cénrátaúis a bheadhann tar éisblianaamháinag 1% samhí? • Ag baintusáide as an bhfoirmle a d’fhionnamarsachleachtadhdeireanach, cén t-iomlán a thuillfíar€100 tar éis 12 mhíag 1% samhí? • Cénfátharáiríomar €12.68 mar ús? • An ionanniad 12% sabhliainiolraitheuairamháin in aghaidhnablianaagus 1% samhíiolraithe 12 uair? IdirghníomhaíochtCeachta

15. Is é 1% an rátamíosúilatácothrom le 12.68% mar RátaCoibhéiseachBliantúil (RCB). • Dáréir sin, céardatácothrom le 1.5% iolraithegachmíarfeadhbliana? • Céard í a fhoirmleghinearáltachun an rátabliantúil a fháilmáthugtar an rátamíosúil? • Dásonrófaí an RátaCoibhéiseachBliantúil (RCB), cénrátamíosúil a bheadhigceist? • Féach an féidirlinn a bhfuilfoghlamthaagainncheana a úsáidchun an bunairgead a ríomh a tháirgeoidhsuimáirithefaoicheanntréimhseáirithe. • OibrighimbeirteannaagusdéanGníomhaíochtScoláirí 3, Ceisteanna1-3. IdirghníomhaíochtCeachta

16. RoinnC: GníomhaíochtScoláirí3 Imscrúdúar an TréimhseIolraithe Is mian le Seán €10,000 a bheithcoigilteaigefaoicheann 10 mblianachuníoc as oideachas a linbh. Tá an banc agtairgeadh 7% dó mar rátaúisbliantúil. Cámhéadairgidbaghádó a churidtaisceanoisionas go mbeadh €10,000 aigefaoicheann 10 mbliana? Slánaigh go dtí an €100 is gaire. 1. Líonisteach an oireadathrógagus is féidirsatáblathíos: 2. Bain úsáid as naboscaíthíoschunluach P a fháil. IdirghníomhaíochtCeachta

17. 2. Bain úsáid as naboscaíthíoschunluach P a fháil. IdirghníomhaíochtCeachta 3. Cámhéad, go dtí an euro is gaire, bachóir do Sheán a churidtaiscesabhanc?________

18. 4. Is í an fhoirmle do úsiolraithenáF = P (1 + i)t Bain úsáid as an núfréamhchuíagusfaigh an rátaúis a fheidhmítearchun an tsuimdheiridh a fháilóntsuimbhunairgid. Meabhraigh go bhfuiltúagobair le hairgeadagus go bhfuiltear tar éisslánú go dtí an cent is gaire. Ba chóirnarátaí a scríobhchuigaonionadamháindeachúlach (RCB) don chleachtadhseo. Example: Comhlánaigh an tábla a leanas: IdirghníomhaíochtCeachta

19. RoinnD: ImscrúdúarIarmhéidLaghdaitheach • Bhíearra á tháirgeadharchostas €16 fiche bliain ó shin. Mar thoradharnualaíochtaíteicneolaíochta, laghdaíodh an costastáirgthe de 50% deichmbliana ó shin aguslaghdaíodharís é de 50% imbliana. Cámhéad a chosnaíonnsé é a tháirgeadhanois? IdirghníomhaíochtCeachta IdirghníomhaíochtCeachta

20. RoinnD: Dímheas • Bhíearra á tháirgeadharchostas€16 fiche bliain ó shin. Mar thoradharnualaíochtaíteicneolaíochta, laghdaíodh an costastáirgthe de 50% deichmbliana ó shin aguslaghdaíodharís é de 50% imbliana. Cámhéad a chosnaíonnsé é a tháirgeadhanois? • An bhféadfaimisúsáid a bhaint as an bhfoirmle a bhí á húsáidagainncheanachun é seo a ríomh? • Féachaimisar an áthrúar an gcostasthargacheatramhamaagbaintúsáide as táblaagusárbhfoirmle P(1 + i)t. • Mátárudagdulilaghad, archóirdomia shuimiúnó a dhealú? IdirghníomhaíochtCeachta

21. An féidirlinn a fheiceáilóntábla an bhfuil an coibhneasidir an tsuimiomlánagus am líneach, nóarghádúinngraf a tharraingt? • Ag baintúsáide as nafigiúiríatáagat, tarrainggraf do am agussuim. • Léirighnahaiseannacuí do am agussuimagusmínigh do rogha. • Ríomhnasuimeanna do T = 3, 4 and 5. IdirghníomhaíochtCeachta IdirghníomhaíochtCeachta

22. Céard a fheicimid ? • An bhfuil an grafagduliméadnóilaghad? • An bhfuil an laghdú/ an t-athrúagduliméad • nóilaghad? • Munabhfuil an coibhneaslíneach, céncineál • gaolmhaireachta a d’fhéadfadh a bheithann? • Conas is féidirlinn a mheascéacudíobh é? • Dáleanfaí leis an bpatrún, céardiadnachéadtrísuimeannaeile? • Céardtá a dhéanamh again chungachsuim a fháil? • Ag breathnúarnahathruitheagus do ghraf, an féidirlinnteachtarchinneadhfaoingcoibhneas? IdirghníomhaíochtCeachta IdirghníomhaíochtCeachta

23. Roinn D: GníomhaíochtScoláirí 4 Is féidirpraghasdíola €S cairr a shloinneadh tar éis t bliana mar a leanas: S = 25000 (o.9)t a. Céard é praghasdíolareatha an chairr? b. Cénpraghasdíola a bheidhar an gcarr tar éis 3 bliana? 2. TáMáire tar éisdularaistebia. Tugtar a meáchanw kg tar éist seachtaineag: w = 50(2)-0.01t a. Faigh a meáchanreatha. b. Faigh a meáchan tar éis 10 seachtaine. Is é €18,000 luachreathafeithicleagusdímheasannsé de 25% gachbliain. a. Sloinnluachnafeithicle tar éis t blianaidtéarmaí t. b. Céncineálfeidhme a gheibhtearibpáirt(a)? c. Céard é an t-athrúfaoingcéadarluachnafeithicle tar éis 2 bhliain?

24. TárúndaingeanathbhlianaagConchúr é féin a choinneáilaclaí don bhliainatároimhe. Is é an spriocatáaigená a mheáchanreatha de 80 kg a laghdú de 1% gachseachtainsnamíonnaatá le teacht. MáshroicheannConchúr a spriocgachseachtain: a. Sloinn a mheáchan tar éis t seachtaineidtéarmaí t. b. Faigh a mheáchan tar éis 4 seachtaine. c. Faigh an t-athrúfaoingcéadar a mheáchan tar éis 4 seachtaine.

25. IdirghníomhaíochtCeachta 1. Ag tús an tréimhseiasachta cad táibpáirtagDáithíagusMicheál? _____________________________________________________________ 2. Ríomhnahidirbheartaaggachduinedíobh don chéadtrímhí.(Cámhéad, go hiomlán, a bhíaisíocthaaggachduinedíobhfaoicheann 3 mhí?) Dáithí ___________ Micheál __________

26. RoinnE: GníomhaíochtScoláirí 5 IarmhéidLaghdaitheach IdirghníomhaíochtCeachta TáDáithíagusMicheál le dular an turasscoileimbliana. Tá €600 an duine á thógaintariasachtacuagussúilacu é a íocaraislaistigh de bhliain. Is é rátaúis a mbaincná 1.5% go míosúilariasachtaí. DeirDáithí, leis an bpostpáirtaimsearthaatáaigefaoiláthair, go mbeidhar a chumas €100 samhí a íocarfeadh an chéadcheithremhí ach nachcumasdó ach €60 samhí a íocinadhiaidh sin. DeirMicheálnachmbeidhar a chumas ach €60 samhí a íocarfeadh an chéadcheithremhíagus €100 samhíinadhiaidh sin. ÁiríonnMicheál go bhfuil an méidcéanna á íocacuaraonar an iasacht. Cénfáth? Nóta: Tá an fhadhbtugthathuasbunaithearnacritéir a leanas: (a) Tógtarairgeadariasacht (b) cuirtearús leis tar éismíosaamháin (c) ansiníocann an duine a aisíocmíosúil. Leanann an próiseasseoaraghaidh go dtí go mbíonn an iasachtaisíoctha go hiomlán.

27. RoinnE: GníomhaíochtScoláirí 5 IarmhéidLaghdaitheach IdirghníomhaíochtCeachta

28. Ag tús an tréimhseiasachta, cad táibpáirtagDáithíagusMicheál? 2. Ríomhnahidirbheartaaggachduinedíobh don chéadtrímhí. (Cámhéad, go hiomlán, a bhíaisíocthaaggachduinedíobhfaoicheann 3 mhí?) DáithíMicheál. Céard é an t-úsiomlánatáíoctha ag gachduinedíobh? DáithíMicheál _________ 4. Bunaithear do fhreagraíar an gcéadtrícheist, cathain a mholfá go ndéanfaínahaisíocaíochtaí is airdeaguscénfáth? _______________ 5. An bhfuilbarúilMhichílbailí go n-aisíocfaidhsiadbeirt an méidcéannaindeireadhbáire? _____________ IdirghníomhaíochtCeachta IdirghníomhaíochtCeachta

29. IdirghníomhaíochtCeachta Bain úsáid as an ngrafthuasagusbreac an méidúis a chuirtear le cuntaisDháithíagusMhichílgachmí. Ag breathnúar an ngraf, céacu a íocfaidh an méid is móúisar fad? ____________________________________________________________________________________________________________________________

30. Aguisín AthbhreithniúarRéamheolasRiachtanach D’fhéadfadh go mbainfeadh an múinteoirúsáid as nagníomhaíochtaí a leanasnó as cuidacu, b’fhéidir. Clúdaíonn an doiciméadseonamíreanna a leanas: 1. Na téarmaí a úsáidtear 2. Rátaúis mar r/100 3. An rátadeachúlach a shuimiú/a dhealú leis an/ónaonad 4. Méadúséan 5. Ús simplí a ríomhagus a sheiceáil 6. Bunscileannaáireamháin

31. 1. ChuirSeán €200 idtaiscesabhancarfeadh 1 bhliainamháinagusfuairsé 10% mar úsirithnabliana sin. Ag deireadhnablianabhí€220 aige. Ciallaíonnséseogurghnóthaighsé €20 ar a infheistíocht. DéanfigiúiríSheáinfaoiseach a mheaitseáil le ceann de nafocailsatáblathíos. 2. ChuirMáire €600 idtaiscesabhancarfeadh 2 bhliainar9% sabhliainagusagdeireadh an 2 bhliainbhíiomlán de €712.86 aici. Comhlánaigh an táblathíoschun é seo a léiriú. 3. Léiríonnnafigiúirí a leanassuimáiritheairgid a chuirtearidtaisceimbancarfeadhroinntáirithebliantaarrátaúisáirithe. Bain usáid as nafocail go léirsatáblathuasagusscríobhamachroinntabairtí a mhíneodhnafigiúiríseo go léir. Figiúirí: €472.05, 4 bliana, €300, 12%, €172.05 ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

32. 4. Comhlánaigh an táblathíos. Nóta: Ciallaíonn p.a. ‘per annum’ (sabhliain)

33. Rátaúis mar r/100 Is é atáigcéatadánnácodánag a bhfuil 100 mar ainmneoir. Dábhrí sin, ciallaíonn9% 9/100 nó 0.09 mar dheachúil. Dábhrí sin, d’fhéadfaírátaúisbliantúil9% a scríobhinadheachúil mar 0.09.

34. An rátadeachúlach a shuimiú/a dhealú leis an/ónaonad Don obair a leanas, suimítear/dealaítear an rátadeachúlach leis an/ónaonad. Is é 100% an t-aonad i.e. 100/100 = 1. Mar shampla, más é 7% an rátabliantúil,ansin is é 0.07 an rátadeachúlachagusmáshuimítear an t-aonad leis seogheibhtear 1.07. Tácuid de nafigiúirí in easnamh as an táblathíos. Comhlánaigh an tábla.

35. Méadúséan Arleathanach 21 an leabhairFoirmlíagusTáblaífeictearapaq= a p + q agbarr an leathanaigh. Is sampla de seo k5x k4 = k9(mar 5 + 4 = 9). Comhlánaigh an tábla a leanas, ganáireamhán a úsáid. Fág do fhreagraibhfoirmséan:

36. Ús iolraithe a ríomhagus a sheiceáil 1 CuireannPádraig €400 idtaiscesabhancarfeadh 1 bhliainamháinagusgheibheannsé 4% mar rátaúisbliantúil. Ag deireadhnablianafiafraíonnsé den bhanccámhéadairgidatáaige mar iomlánaguscámhéadúis a thuillsé. Comhlánaigh an táblathíosagusléirighnafigiúiríabfhéidir a bheithtugthadóag an mbanc. Ar thug an dámhodh an luachdeiridhcéanna? ____________ Bhiluachdeiridh de € _______ agPádraigagusthuillsé€_______ mar ús.

37. 2. CuireannCaitlín€200 idtaiscesabhancarfeadh 1 bhliainamháinagusgheibheannsírátaúis 8% irithnabliana sin. Bain úsáid as Modh 1 agusModh 2 agusoibrighamachcámhéad a bhísabhancaiciaguscámhéadúis a thuillsíirithnabliana. Ar thug an dámhodh an luachdeiridhcéanna? ____________ Bhí€ ___________ mar luachariomlándeiridhChaitlínagusthuillsí€___________ mar ús.

38. 3. Cuireann Raul €900 idtaiscesabhancarfeadh 1 bhliainamháinagusgheibheannsérátaúis 7% irithnabliana sin. Bain úsáid as Modh 2 agusoibrighamachcámhéad a bhísabhancaigeagdeireadhnabliana. Ansinoibrighamachcámhéadúis a thuillséigcaitheamhnabliana.

39. SeiceáilarThuiscint Scríobhamach, id’fhocailféin, míniúargach focal agusgachtéarmasatáblathíos.

40. BunscileannaÁireamháin Faighluachnaslonn a leanasard’áireamhán:

41. Líonisteachnafigiúiríceartasatáblathíos: