Sa ğ lı k H i z m e tleri Me s l e k Y ü k s ek o k ulu D e r g isi

1. SağlıkHizmetleri MeslekYüksekokulu Dergisi İnönüÜniversitesi Adına Sahibi: Owner onbehalfofİnönüUniversity: Editör/Editor: Doç.Dr.EmineŞAMDANCI EditörYardımcıları/Assoc.Editors: Yrd.Doç.Dr.Z.DenizYAKINCI Öğr.Grv.RemziyeAYDIN YayınKurulu/EditorialBoard Prof.Dr.AhmetKIZILAY Prof.Dr.BehiceERCÜ Prof.Dr.FatmaUYANIK Prof.Dr.MustafaŞENOL Prof.Dr.NasuhiEnginAYDIN Prof.Dr.NigarVARDI Prof.Dr.SevcanAKESİ Doç.Dr.A.FerdaDAĞLI Doç.Dr.AliÖZER Doç.Dr.GüldenSINMAZIŞIK Doç.Dr.HakanPARLAKPINAR Yrd.Doç.Dr.MeralYÜKSEL Yrd.Doç.Dr.NuranAKYURT Biyoistatistik Danışmanı Doç.Dr.CemilÇOLAK Dil Danışmanları Prof.Dr.AhmetKIZILAY Prof.Dr.MustafaŞENOL Yayın Sekreteri/Publication Secratary: Okan ÇELİK ocelik@inonu.edu.tr Yazışma Adresi/CorrespondenceAddres: İnönüÜniversitesiSağlıkHizmetleriMeslekYüksekokuluMerkezKampüsü/44280 MALATYA E-posta:dergi.shmyo@inonu.edu.trTel/Faks:04223410051 1

2. İÇİNDEKİLER 1-SAĞLIK SEKTÖRÜNDEHALKLAİLİŞKİLERve İLETİŞİMUYGULAMALARINAGENELBİRBAKIŞ SinemSOMUNOĞLU, MevlanaCelaleddinERDOĞAN,Pınar ÖZER 4-10 2-DENEYSELDİYABETİN SIÇAN KALPDOKUSUNDA MEYDANAGETİRDİĞİ HİSTOLOJİK DEĞİŞİKLİKLERÜZERİNEAMİNOGUANİDİNİN İYİLEŞTİRİCİ ETKİLERİ AslıÇETİN,Nigar VARDI,DoğanORMAN 11-21 3-RENALREPTÜREHEMORAJİK ANJİOMYOLİPOMLARDAKONSERVATİVYAKLAŞIM BayramKAHRAMAN, CemalTAŞDEMİR, CanerEDİZ, AyşegülKAHRAMAN, Ramazan ALTINTAŞ, MustafaKANBAY 22-25 4-ELASTOFİBROMA:2OLGU SUNUMU Zehra BOZDAĞ,NeslihanKÖKTEN,NurhanŞAHİN,Ayşe NurAKATLI 26-29 5-KONJENİTAL SEMİNALVEZİKÜLKİSTİ:OLGU SUNUMU AyşegülKAHRAMAN, CanerEDİZ, Cemal TAŞDEMİR, BayramKAHRAMAN, RamazanALTINTAŞ, MustafaKANBAY 30-33 6-GASTİRİKKSANTOMA:NADİRBİRLEZYON Candan Elmalı,EmineŞamdancı(Türkmen),ZeynepNurkabulov,Ayşe Nur Akatlı,NurhanŞahin 34-38 7-AKILCI (RASYONEL)İLAÇKULLANIMI SedaTAŞDEMİR 39-43 2

3. AKADEMİKYAYIN KURULU Prof.Dr.AbdullahAYDIN MedeniyetÜniversitesiTıbbi PatolojiAnabilimDalı,İstanbul Prof.Dr.AyselKöksalAKYOLAnkara ÜniversitesiÇocukGelişimiBölümü Prof.Dr.AyşeAYDOĞDUGaziÜniversitesi Fizik AnabilimDalı Prof.Dr.Behice ERCİİnönüÜniversitesi Malatya SağlıkYüksekokulu Prof.Dr.EyüphanYAKINCIİnönüÜniversitesi FenEdebiyat Fakültesi FizikAnabilimDalı Prof.Dr. GülenBARAN AnkaraÜniversitesiÇocukGelişimiBölümü Prof.Dr.İbrahimHalilÖZEROLİnönüÜniversitesi Mikrobiyoloji AnabilimDalı Prof.Dr. MahmutDURMUŞİnönüÜniversitesiAnestezive ReanimasyonAnabilimDalı Prof.Dr.NasuhiEnginAYDIN İnönüÜniversitesiPatolojiAnabilimDalı Prof.Dr.NigarVARDIİnönüÜniversitesiHistolojiAnabilimDalı Prof.Dr. SedatYILDIZİnönüÜniversitesi FizyolojiAnabilimDalı Prof.Dr. Süheyla ÜNALİnönü Üniversitesi PsikiyatriAnabilimDalı Doç.Dr.Adile Ferda DAĞLIİnönüÜniversitesiPatolojiAnabilimDalı Doç.Dr.AliBEYTURİnönüÜniversitesiTurgutÖzalTıpMerkeziÜrolojiAnabilimDalı Doç.Dr.AliÖZERİnönüÜniversitesiHalkSağlığıAnabilimDalı Doç.Dr. Aynur BÜTÜNAYHAN Ankara ÜniversitesiÇocukGelişimiBölümü Doç.Dr.Aytaç YÜCELİnönüÜniversitesiAnestezi ve ReanmasyonAnabilimDalı Doç.Dr. CemilÇOLAKİnönüÜniversitesiTıpFakültesiBiyoistatistik ve TıpBilişimiAD Doç.Dr.Derya DOĞAN İnönüÜniversitesiPediatriAnabilimDalı Doç.Dr.ErkanKARATAŞİnönüÜniversitesiKBBAnabilimDalı Doç.Dr.HakanPARLAKPINARİnönüÜniversitesi FarmakolojiAnabilimDalı Doç.Dr. M.GökhanTURTAY İnönüÜniversitesiİlk ve AcilYardım AnabilimDalı Doç.Dr.NusretAÇIKGÖZ İnönüÜniversitesiKardiyolojiAnabilimDalı Doç.Dr.YusufYAKUPOĞULLARIİnönü Üniversitesi TıbbiMikrobiyolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr. CemalTAŞDEMİRİnönü ÜniversitesiÜrolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.ErgülALÇİN İnönüÜniversitesi FizyolojiAnabilim Dalı Yrd.Doç.Dr.EvrenKÖSEİnönü Üniversitesi AnatomiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.FatihOĞUZİnönüÜniversitesi ÜrolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.HalukSÖYLEMEZDicleÜniversitesiÜrolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.HasanGÖKÇE HatayÜniversitesiPatolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.M.SaidAYDOĞANİnönü ÜniversitesiAnestezi ve ReanmasyonAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr Mehmet FatihKORKMAZİnönüÜniversitesiOrtopedive TravmatolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.Muharrem AK İnönüÜniversitesiTıpFakültesiAileHekimliğiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.NurhanŞAHİN İnönüÜniversitesiPatalojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.Pembegül FIRATİnönüÜniversitesiGöz Anabilim Dalı Yrd.Doç.Dr.RamazanALTINTAŞ İnönüÜniversitesiTıpFakültesiÜrolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.Seda TAŞDEMİRİnönüÜniversitesi FarmakolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.SerminTAŞHANİnönüÜniversitesi SağlıkYüksekokulu Yrd.Doç.Dr.TuranYILDIZ SakaryaÜniversitesiÇocukCerrahisiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.Yeliz ÇETİNKOLOrdu Üniversitesi TıbbiMikrobiyolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.Zehra BOZDAĞGaziantep ÜniversitesiPatolojiAnabilimDalı Yrd.Doç.Dr.Z.Deniz YAKINCIİnönüÜniversitesi SağlıkHizmetleri MeslekYüksekokulu Uzm.Dr.İsmalÖRSKaramanDevletHastanesiCildiye polikiliniği 3

4. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SinemSOMUNOĞLUveark. SAĞLIK SEKTÖRÜNDEHALKLAİLİŞKİLERve İLETİŞİMUYGULAMALARINAGENELBİR BAKIŞ SinemSOMUNOĞLU1, MevlanaCelaleddin ERDOĞAN2,Pınar ÖZER3 1UludağÜniversitesi SağlıkHizmetleriMeslekYüksekokulu, GörükleKampusu,Nilüfer/ BURSA. 2İlHalk SağlığıMüdürlüğü,Aksaray 3İlSağlıkMüdürlüğü Basın veHalkla İlişkilerBirimi,Aydın Özet: Halklailişkilerve iletişimalanındayapılançalışmalar;hemkamu hemdeözelsektörkurumlarıtarafından benimsenmektedir.Buçalışmalar;kişileritanımak, desteğinikazanmak amacıileyürütülmektedir.Sağlıksektörününaşırı uzmanlaşma,işlevselbağımlılık,hastamemnuniyetivb.kendineözgübirtakımözellikleribulunmaktadır.Günümüzde halklailişkilerinveiletişiminsağlıksektöründegiderekartanorandaönem kazandığıgörülmektedir.Buçalışmada; sağlık sektöründeyürütülenhalklailişkiler veiletişimfaaliyetlerineilişkin,sektördeçalışacak olanöğrencilerin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanınevreninibirildebulunanüniversitesinintıbbi dokümantasyonve sekreterlik programına kayıtlı öğrenciler oluşturmuştur. Araştırmada anket yöntemi kullanılmış ve ankette öğrencilerin sosyo- demografik özellikleriilesağlıksektöründe halklailişkilerveiletişimin önemi,etkiliolaniletişimkanallarıveengelleriile ilgilisorularayerverilmiştir.Araştırmasonucundaeldeedilenbulgularincelendiğinde; öğrencilerin%93,0’ınınsağlık sektöründe halklailişkilerin%100,0’ıiletişimin önemliolduğunudüşündüğü,ancak bunakarşılıksağlıksektöründe hem halklailişkilere(%58,1)hemdeiletişime(%51,2)yeterinceönemverilmediğiniifadeettiklerigörülmektedir.Bunun dışındaöğrencilere göre hasta beklentilerinin öğrenilmesi içinhastamemnuniyeti araştırmalarıyapılmalı(%53,5)ve yüz yüzeiletişimbenimsenmelidir. Sağlıksektöründekitemeliletişimengeli iseyeterincenetverilmeyenmesajlarolarak tanımlanmıştır(%44,2). AnahtarKelimeler: Halklailişkiler,iletişim,sağlıksektörü,tıbbi dokümantasyon vesekreterliköğrencileri. AN OWERVIEW OFTHEHEALTHSECTORPUBLICRELATIONSAND COMMUNICATION PRACTICES Abstract: Publicrelationsandcommunicationstudiesareadoptedbybothpublicandprivatesectorinstitutions.Thesestudiesare carriedouttoidentifythepeople andfeelthesupportsofthem.There areanumber ofuniquefeatures of the healthsector suchasexcessivespecialization,functionaldependency,patientsatisfaction,andsoon.Today,itisseenthatpublic relations andcommunicationinthehealthsector increasinglygainimportance.Inthisstudy,it is aimedthattodetermine theopinionsof thestudentrelated with publicrelationsandcommunication practices.Theresearch populationconsisted of students ofmedicaldocumentationandsecretarial program.Toachievethe objective ofthestudy thequestionnaire was used.This questionnaireconsisted ofsomequestions relatedwithsocio-demographiccharacteristics ofthestudents, importanceofthepublicrelationsandcommunicationand alsocommunicationchannelsandbarriers.Thefindingsofthe research are examined it was found that 93.0% and 100.0% of the students thought that public relations, and communicationareimportantinhealthsector.Buttheysaidthatitwasn’tgivenenoughattentiontopublicrelations (58.1%)andcommunication(51.2%).Otherwise, accordingto thestudentstolearnexpectations ofthe patients,patient satisfactionsurveysare made(53.5%) and face to facecommunication should be adopted. Key Words: Publicrelations,communication,healthsector, medicaldocumentation andsecretaryshipstudents. 1 120-21Aralık2008tarihleriarasındaUludağÜniversitesitarafındandüzenlenenV.UlusalÖğrenciKongresi’ndesözel bildiriolaraksunulmuştur. 4

5. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SinemSOMUNOĞLUveark. nazarandahabüyükönemtaşıdığıveolumlubirimajın yaratılmasısürecindeplanlışekildeyürütüleniletişim GİRİŞ Günümüzde gerek toplumsal ve ekonomik gerekse teknolojik alanda hızlı değişimlerin ve yoğun bir rekabetin yaşandığı düşünüldüğünde, örgütlerin varlıklarını devam ettirme sürecinde çevresel değişimlere göre gerekli düzenlemeleri yapmaları ve toplumun beklentilerine yanıt vermeleri büyük önem taşımaktadır. Bu faaliyetlerin yürütülmesi sırasında örgütlerin kullandıkları yöntemlerden biri de halkla ilişkilerdir (1). Halkla ilişkiler genel anlamda; halkı aydınlatmak, bir kuruma yönelik iyi niyet ve itibarı geliştirmekvehedefkitleninzihnindekurumhakkında olumlu bir imaj yaratmak için yürütülen faaliyetler bütünü olarak ifade edilmektedir. Bu faaliyetlerin yürütülmesinde;kurumiletoplumunkarşılıklıçıkarları açısındançiftyönlübirhaberleşmevebilgialışverişine dayalıdengeninsağlanmasıönplanaçıkmaktadır.Bir diğer ifadeye göre de halkla ilişkiler, kamuoyunu etkileme vekamuoyundan etkilenmesürecidir(2). Halklailişkilerinbirdiğerişlevideyönetiminbilmeve tanımaeksikliğinigidermekolaraktanımlanmaktadır ki, bunun temelinde de, toplumun farklı kesimlerinin beklentilerininyönetimtarafındanöğrenilmekistenmesi yatmaktadır.Budurumhalklailişkileruygulamalarının biryönetimsüreciolarakelealınmasınıdaberaberinde getirmiştir(1). Halkla ilişkiler faaliyetlerinin yürütülmesi sırasında uyulmasıgerekenbirtakımtemelilkelerbulunmaktadır. Bu ilkeler incelendiğinde; çalışmalarının etkisinin büyük olduğu yürütülen ilişkin ifade halkla olarak edilmektedir. Sağlık kurumlarında ilişkiler faaliyetleri; hastalığa kamuoyunun bilgilendirilmesinden mücadele etme ve korunma yollarının anlatılmasına, hasta memnuniyetininsağlanmasından hastahaklarınailişkin bilgisahibiolunmasınakadaroldukçageniş bir alanı kapsamaktadır(4). Bu bilgilereekolarak,sağlık sektöründe halkla ilişkileruygulamalarınızorunlukılan bazı nedenlerinvarlığından da bahsedilmektedir. Bu nedenler; sağlık sektörünün karmaşık yapısı, uzmanlaşma seviyesinin yüksekliği, yoğun tıbbi terminoloji kullanımı, hedef kitlenin bilgisizliği, yönetimin profesyonelleşmesi vb. şeklinde sıralanabilmektedir.Ayrıca,sağlık sektörününhedef kitlesidurumundaolanhastave yakınlarınıngerek fiziksel ve psikolojikyapılarınıngerekse beklentilerinin farklıolması, hastaneye başvuru yapanlarınsıkıntı, huzursuzluk,endişe,gerginlikvb. duygudeğişimleri yaşamasıdasağlıksektörüaçısından halkla ilişkilerin önemini artıran diğerfaktörlerarasındayeralmaktadır (1). İletişim de halkla ilişkilerin temel öğelerinden biri olarakkabul edilmekte,etkili bir halkla ilişkiler çalışmasınınyürütülmesinde çiftyönlüişleyenaçık iletişimkanallarınınvarlığınavurguyapılmaktadır (1,5, 6). Bu açıdan bakıldığında iletişim; duygu, düşünce, bilgi ve becerilerin paylaşıldığı ve en az iki kişiyle Tüm çalışmaların şeffaf dürüstlük olarak ilkesinin gerçekleşen bir etkileşim süreci olarak  yürütülmesinin ve benimsenmesinin, tanımlanmaktadır (1,5).Etkili bir iletişimin gerçekleşmesinde,verilenmesajların hedef kitle tarafından bozulmadananlaşılması önemkazanmakta, hangimesajın kime ve hangi araçlarileverileceği saptanmaktavegeribildiriminalınmasınabağlıolarak da süreç tamamlanmış olmaktadır (7). Buaşamada unutulmamasıgerekenhusus,halkla ilişkiler çalışmalarınınancakverimlibirşekilde işleyeniletişim sürecisayesinde başarıyaulaşmasınınmümkün olacağıdır(6).Aksitakdirde iletişim sürecindeyaşanan aksaklıklarınsonucunda, gerginliğinoluşması ve çatışmanın yaşanmasıkaçınılmaz olacaktır (5). Sağlık sektörü açısından bakıldığında da iletişimin önemi ortaya çıkmakta, gerek sağlık sektöründe çiftyönlü biriletişimin olmasının, gerçeklerinyansıtılmasının, halkla ilişkilerin ayrı bir uzmanlık    alanı olarak değerlendirilmesinin ve faaliyetlerin bilimseltemellereoturtulmasının, faaliyetlerinsüreklilik arzetmesinin, meslekietik kurallara uyulmasınınve halklailişkilerindeğerininveamacınıntüm    çalışanlar tarafından kabul edilmesinin önemli olarak görüldüğüortayaçıkmaktadır(3). Sağlıksektöründefaaliyetgösterenkurumlaraçısından bakıldığındaise,hedefkitleyeulaşılmasınınveonlarda istenilen değişikliğin yaratılmasının diğer kurumlara çalışanların gerekse hastaların beklentilerinin 5

6. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SinemSOMUNOĞLUveark. öğrenebilmesiiçinçalışanlarile hastalarınarasında çift yönlübir iletişim kurulmasınıngerekliliğinedikkat çekilmektedir(4, 8). Hedef kitlenin değerlerine özen gösterilmesi,sağlıkhizmetlerine ilişkinfarkındalık yaratılması,sağlıklıyaşam biçimininyaygınlaştırılması ve toplumda davranışdeğişikliğininoluşturulması sürecinde etkin bir iletişimin kurulmasınınönemli olduğuna işaretedilmekte, bugelişmelerinuzun dönemde olumlukurumimajınınoluşmasına da katkı sağlayacağınayer verilmektedir(4). Bu düşüncelerden hareketle; hazırlanan çalışmada mezuniyetsonrasısağlıksektöründe görevyapacakolan AraştırmanınevreniniZonguldakilinde yeralanBülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek YüksekokuluTıbbiDokümantasyonve Sekreterlik Programı’nda 2008yılıitibari ile eğitimgörenI.veII. sınıföğrencileri(n=43)oluşturmaktadır.Araştırma için gerekliizinlerin alınmasından sonra,örneklem seçilmemiş,evrenin tümüneulaşılması hedeflenmiştir. Araştırmadaveritoplamaaracıolarakyapılanliteratür incelemesi sonucunda araştırmacılar geliştirilen anket kullanılmış, ankette sosyo-demografik özelliklerine, sağlık tarafından öğrencilerin sektöründe halkla ilişkilerve iletişim uygulamalarınınönemine, hastalar, sağlık personeli ve üstlerle kurulacak iletişimdeetkiliolan iletişim kanallarınave iletişim engellerine ilişkinsorularayerverilmiştir.Araştırma sonucunda ulaşılan veriler SPSS 13.0 istatistik programınaaktarılmışvebulgularınanalizindefrekans öğrencilerin bakış açısına göre halkla ilişkiler iletişimfaaliyetlerinin değerlendirilmesi istenmiştir. ve YÖNTEM Sağlıksektörünün kendine hasözelliklerigözönüne alındığında, halkla ilişkilerve iletişimuygulamalarının büyükönem taşıdığıgörülmektedir.Yapılançalışmada mezuniyetsonrasısektörde görev alacaköğrencilerin sağlıksektöründe halklailişkiler ve iletişim uygulamalarına ilişkinbakış açılarınınsaptanmasıve önerilerinin belirlenmesiamaçlanmıştır. ve yüzde gibi tanımlayıcı istatistiklerden yararlanılmıştır. BULGULAR Tablo 1:Öğrencilerin Sosyo-DemografikÖzelliklerineGöreDağılımı(n=43) DEĞİŞKENLER Sayı % YaşGrubu 18-20 yaşarası 23 53,5 21 yaşveüstü 20 46,5 Cinsiyet Kız 33 76,7 Erkek 10 23,3 Dönemi 1.Dönem 22 51,2 3.Dönem 21 48,8 AylıkHarcamaMiktarı(TL) ≤100 TL 2 4,6 101-200TL 19 44,2 201TLveüstü 22 51,2 ÖğrenimDurumu Sağlık MeslekLisesi 5 11,6 DüzLise 24 55,8 AnadoluLisesi 3 7,0 Diğer (yabancıdil,süper lise vb.) 11 25,6 Toplam 43 100,0 Tablo 1incelendiğinde;öğrencilerin %53,5’inin 18-20yaşgrubundayer aldığı,%76,7’sinin kız öğrencilerdenoluştuğu, %51,2’sinin 1.dönemöğrencisiolduğuveaylıkharcamamiktarının 201TL veüzerindeyer aldığı,%55,8’inin dedüz lise mezunuolduğugörülmektedir. 6

7. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SinemSOMUNOĞLUveark. Tablo 2:Öğrencilerin SağlıkSektöründe Halkla İlişkiler ve İletişimin Önemine YönelikGörüşlerinin Dağılımı (n=43) DEĞİŞKENLER Sayı % SağlıkSektöründeHalklaİlişkilerin ÖnemliOlduğunu Düşünenler Evet 40 93,0 Hayır 3 7,0 SağlıkSektöründeHalklaİlişkilereÖnemVerildiğiniDüşünenler Evet 2 4,7 Hayır 25 58,1 Kararsız 16 37,2 SağlıkSektöründeİletişimin ÖnemliOlduğunu Düşünenler Evet 43 100,0 SağlıkSektöründeİletişimeÖnem VerildiğiniDüşünenler Evet 5 11,6 Hayır 22 51,2 Kararsız 16 37,2 Toplam 43 100,0 Tablo 2’de öğrencilerin sağlık sektöründe halkla ilişkiler ve iletişimin önemine yönelik görüşlerinin dağılımı yer almaktadır. Bulgular incelendiğinde; öğrencilerin%93,0’ısağlıksektöründe halklailişkilerinönemliolduğunudüşünmekle birlikte,sağlıksektöründe halkla ilişkilereyeterince önemverildiğini düşünenlerinoranı %4,7olarakbelirlenmektedir. Öğrencilerin%100,0’ısağlıksektöründeiletişiminönemliolduğunuifadeederken,%51,2’siisebusektördeiletişime yeterince önemverilmediğinedikkatçekmektedir. Tablo 3: Öğrencilerin Sağlık Sektöründe Kullanılan İletişim Kanallarının Etkinliğine Yönelik Görüşlerinin Dağılımı(n=43) DEĞİŞKENLER Sayı % HastalarlaKurulacakOlan İletişim Yüzyüzeiletişim 42 97,7 Yazılı iletişim 1 2,3 PersonelArasındaKurulacakOlanİletişim Yüzyüzeiletişim 19 44,2 Telefonla iletişim 6 14,0 Yazılı iletişim 2 4,6 Toplantı 16 37,2 ÜstlerleKurulacakOlan İletişim Yüzyüzeiletişim 27 62,8 Yazılı iletişim 5 11,6 Toplantı 11 25,6 Toplam 43 100,0 Tablo3’deöğrencilerinsağlıksektöründekullanılaniletişimkanallarınınetkinliğineyönelikgörüşlerineyerverilmiştir. Bunagöreöğrencilerin%97,7’sihastalarla,%44,2’sipersonelle,%62,8’ideüstlerlekurulacakolaniletişimdeyüzyüze iletişimin dahaetkinolacağına işaretetmiştir. Tablo 4: Öğrencilerin Hastaların Beklentilerini Öğrenmede Etkili Olan Yöntemin Belirlenmesine Yönelik Görüşlerinin Dağılımı(n=43) HASTALARIN BEKLENTİLERİNİÖĞRENMEDEETKİLİOLAN YÖNTEM Sayı % Dilekveistek kutuları 6 14,0 Hastamemnuniyetiaraştırmaları 23 53,5 Yazılıdilekçeler 3 7,0 Hastatarafından yapılan sözelistekler 9 20,9 Hasta hakları birimininaktifçalışması 2 4,6 Toplam 43 100,0 Öğrencilerin hastaların beklentilerini öğrenmede etkili olan yöntemin belirlenmesine yönelik görüşlerinin dağılımına bakıldığındaise;enetkiliyöntemolarak%53,5ilehastamemnuniyetiaraştırmalarınınönplanaçıktığı,bunu%20,9ile 7

8. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SinemSOMUNOĞLUveark. hasta tarafından yapılan sözel isteklerin izlediği, üçüncü olarak da %14,0 ile dilek ve istek kutularının geldiği görülmektedir. Tablo5:ÖğrencilerinSağlıkSektöründeHalklaİlişkilerFaaliyetlerindeEnÇokSorunYaşananSüreceYönelik GörüşlerininDağılımı(n=43) EN ÇOKSORUN YAŞANAN SÜRECEYÖNELİKGÖRÜŞLER Sayı % Muayeneveteşhisaşamasında 8 18,6 Kliniklerde 3 7,0 Acilde 6 14,0 Hastalartarafındanyapılansözelistekler sırasında 7 16,2 Hasta kabulde 16 37,2 Tümsüreçlerde 3 7,0 Toplam 43 100,0 Tablo 5’de öğrencilerinsağlıksektöründe halklailişkilerfaaliyetlerinde ençok sorunyaşanansürece yönelikgörüşlerinin dağılımıyeralmaktadır. Bunagöre öğrencilerin%37,2’sihastakabulde,%18,6’sımuayeneve teşhisaşamasında,%16,2’si dehastalartarafından yapılan sözelistekleriniletilmesisırasındasorunyaşandığınadikkatçekmektedir. Tablo 6:Öğrencilerin SağlıkSektöründeKarşılaşılan İletişimEngellerineYönelikGörüşlerinin Dağılımı(n=43) İLETİŞİMENGELLERİNEYÖNELİKGÖRÜŞLER Sayı % Kaynağın alıcıyı iyitanımaması 4 9,3 Mesajın yeterinceaçıkverilmemesi 19 44,2 Alıcının önyargılıdavranması 5 11,6 Alıcının iyidinlemebecerisinesahip olmaması 10 23,3 Alıcının konuya ilgisiz olması 2 4,7 Tümü 3 7,0 Toplam 43 100,0 Tablo6’daöğrencilerinsağlıksektöründekarşılaşılaniletişimengellerininnelerolduğunayönelikgörüşlerinindağılımına bakıldığında;mesajınyeterinceaçıkverilmemesinin(%44,2),alıcınıniyi dinlemebecerisinesahipolmamasının(%23,3)ve alıcınınönyargılı davranmasının (%11,6)başlıca iletişimengelleriarasında yer aldığıgörülmektedir. Tablo7:Öğrencilerin SağlıkSektöründeİletişim veHalklaİlişkilerAlanındaYaşanan Sorunların Çözümüneİlişkin Önerilerinin Dağılımı(n=43) ÖNERİLER Sayı % İletişimsorunlarının ortadan kaldırılmasıiçin önlemlerinalınması 9 20,9 Çalışanlar ve hastalararasındailetişimin geliştirilmesineyönelikgirişimlerde bulunulması 18 41,9 Halkla ilişkiler veiletişimkonularındaçalışmayapan kişilerin uzmanlaşması 10 23,2 Etkiliiletişimiçin halkın eğitimine önemverilmesi 3 7,0 Hastalarıanlayabilmekiçinempatiyapılması 3 7,0 Toplam 43 100,0 Tablo7’deöğrencilerinsağlıksektöründe iletişimvehalklailişkileralanındayaşanansorunlarınçözümüneilişkin önerilerinin dağılımı yer almaktadır (4). Buna göre öğrencilerin %41,9’u gerek çalışanlar gerekse hastalar arasında iletişimingeliştirilmesineyönelikgirişimlerdebulunulmasının,%23,2’sihalklailişkilerveiletişimkonusundaçalışma yapanuzmanpersonelinartmasının,%20,9’udailetişimsorunlarınınkaldırılmasıiçin önlemleralınmasınıngerekliliğine dikkatçekmiştir. 8

9. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SinemSOMUNOĞLUveark. ortadankaldırılmasısürecine katkısağlayacağını düşündüklerini de belirtmişlerdir. Yurdakulveark. tarafındanyapılanaraştırmanınbulgularına bakıldığında da; halkla ilişkiler alanında yapılan çalışmaların kurumun başarısınıetkilediğiortayaçıkmaktadır(4). Bununlabirlikte; hasta memnuniyetininsağlanması, hastaların istek ve beklentilerinin karşılanması, iletişimin iyileştirilmesi,çalışanların personeleyönelik davranışlarınınincelenmesi,yüzyüze görüşmelerin yapılmasıvb.faaliyetlerinde halkla ilişkilerbirimleri tarafından yürütülen önemli faaliyetler arasında sayılacağına ilişkin bulgularaulaşılmıştır. TARTIŞMA Araştırmanın bulguları incelendiğinde;öğrencilerin sağlık sektöründe hem halkla ilişkilerin hem de iletişiminönemliolduğunudüşündükleri, ancakmevcut uygulamalar açısından her iki konuya da yeterince önem verilmediği noktasında birleştikleri görülmektedir.Yurdakul ve ark. tarafındanİzmir’de 5 ayrıözel hastanede yapılanbirçalışmayagöre de; çalışanların,sağlıksektöründe iletişime verilenönemin giderekarttığını düşündüklerive halklailişkileriönemli bir işletme işleviolarakalgıladıkları ortayaçıkmaktadır (4). Araştırmasonucunda ulaşılanbir diğersonuç da; öğrencilerin, hastalar, personel ve üstlerle kurulacak olan iletişimde en etkili iletişim yöntemi olarak yüz yüze iletişimyönteminibenimsediklerive hastaların beklentilerinin belirlenmesinde de hasta memnuniyeti araştırmalarınınetkiliolacağınainandıklarıyönündedir. SONUÇ Araştırmasonucundaeldeedilenbulgular çerçevesinde, sağlıksektöründe hedefkitleninbeklentilerinin karşılanması,sağlıkdavranışlarında istendikölçüde davranış değişikliğininyaratılması,sağlık bakım kalitesininyükseltilmesive halklailişkiler ile iletişim faaliyetlerinin kendinden beklenen faydayı sağlaması Öğrenciler mesajların yeterince açık olarak verilmemesini bir iletişim engeli olarak gördüklerini ifadeetmişlerdir.Bununlabirlikteöğrenciler,iletişimin geliştirilmesine yönelik olarak alınacak önlemlerin, vb. amaçların gerçekleştirilmesi gerektiği düşünüldüğünde, aşağıdaki önerilerin geliştirilmesinin uygunolacağıöngörülmektedir.Buna göre; çalışanlar   ve hastalar arasında yaşanan sorunların Halkla ilişkiler çalışmalarınaveiletişim uygulamalarınagerekenönemverilmeli, gerekhastalarıngerekseçalışanların beklentileri değerlendirilmelivebu çerçevedebeklentilerinkarşılanmasına yönelikgerekenönlemler alınmalı, iletişiminönündekiengellerinortadan kaldırılmasınayönelikdüzenlemeleryapılmalı, halklailişkiler veiletişim konularındauzmanolan çalışanların uygulamalarından yararlanılmalı, çalışanlarınempatiyeteneğigeliştirilmeli, hastailekurulacak olan iletişimdeanlaşılacak birdilkullanılmasına özengösterilmeli, yüksekdüzeydetıbbiterminolojikullanmaktan kaçınılmalı ve çalışanlar vehastalarkonu ileilgiliolarak bilinçlendirilmelidir.       9

10. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SinemSOMUNOĞLUveark. 5.Sever, S. Dil ve iletişim (etkili yazılı ve sözlü anlatım) dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/482/5655.pdf (Son Erişim: 20 Eylül 2012). 6. Yılmaz, E. (1996). Kütüphanecilikte halkla ilişkiler ve kitle iletişim araçları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara,31-32. KAYNAKLAR 1.Tengilimoğlu,D.(2001).SağlıkKuruluşlarındaHalklaİlişkiler.Gazi Kitabevi,Ankara,3-29. 2.Mıhçıoğlu, C. Halkla ilişkiler nedir? dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/487/5710.pdf (Son Erişim: 18 Eylül 2012). 7.Etkiliİletişim www.okan.edu.tr/UserFiles/sayfa/file/etkili-iletisim-22- 09.pdf(SonErişim:08Kasım2012). 3.Alikılıç,Ö.,OnatF.(2007).Birhalklailişkileraracıolarakkurumsal bloglar.JournalofYaşar University,2(8):899-927. 8.Erbaydar,T.(2003).Halksağlığıaçısındansağlıkiletişimi.C.Ü.Tıp FakültesiDergisi,25(4):45- 4. Yurdakul, N.B., Coşkun, G., Öksüz, B. (2007). Hastanelerde halkla ilişkiler:izmir iliözelhastaneler örneklemindehalklailişkiler birimlerinin yapı-işlevveuygulamalarınayönelikbiraraştırma,EskişehirOsmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi,2(1):31-46. Yazışmaadresi:SinemSOMUNOĞLU UludağÜniversitesiSağlıkHizmetleri MeslekYüksekokulu,Görükle Kampusu,Nilüfer/ BURSA. 10

11. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. DENEYSELDİYABETİN SIÇAN KALPDOKUSUNDA MEYDANAGETİRDİĞİ HİSTOLOJİK DEĞİŞİKLİKLERÜZERİNEAMİNOGUANİDİNİN İYİLEŞTİRİCİ ETKİLERİ Aslı ÇETİN1,Nigar VARDI1,Doğan ORMAN1 1İnönüÜniversitesiTıpFakültesi,HistolojiveEmbriyolojiAnabilimDalı,Malatya Amaç:Bu çalışma, Streptozotosin iledeneyseldiyabetoluşturulansıçanlarda kalp dokusunda meydanagelen histolojik değişikliklerüzerineaminoguanidinin olasıiyileştiricietkilerinin gösterilmesiamacıyla planlandı. Materyal-Metod:Çalışmada32 adet SpragueDawley erkeksıçankullanıldı.Deneyde kullanılansıçanlarherbirgrupta8 adetolacakşekilde4grubaayrıldı.GruplarsırasıileKontrol,Aminoguanidin,DiyabetveDiyabet+Aminoguanidin olarak belirlendi.Deneysel diyabet, tek doz Streptozotosin’in intraperitonealuygulanması ileoluşturuldu.Hematoksilen- Eozin,MassonTrikromveToluidinBlueileboyanankesitler,LeicaDFC280 ışıkmikroskobuveLeicaQWinPlus analiz sistemikullanılarak incelendi. Bulgular:KontrolveAminoguanidingrubundakalpkası normal histolojik görünümde izlendi.Diğer yandandiyabet grubundakalpkası hücrelerindemyofibrilkaybı,eozinofiliksitoplazmalıvepiknotiknükleusluhücreler,intrasitoplazmik vakuolizasyon vekonjesyon gözlendi.Ayrıca bu gruptaMasson trikromboyamametoduyla kaslifleriarasındakikollajen lif yoğunluğununvekardiyakdokudakitoluidinblueboyamametoduylamasthücrelerininsayısınınkontrol grubunagöre istatistiksel olarak önemliderecede arttığıtespit edildi.Aminoguanidinile tedavi edilen gruptaisediyabetinneden olduğu myosit hasarındabelirgin derecede azalmagözlendi.Diyabet grubundaizlenenkollajen lifyoğunluğundaki ve mast hücre sayısındakiartışın da bu grupta istatistiksel olarakönemli derecedeazaldığısaptandı. Sonuç: Sonuç olarak buçalışma, Streptozotosiniledeneyseldiyabetoluşturulmuşsıçanlarınkalpdokusundaoluşan mikroskobik hasarınselektif nitrikinhibisyonuyapanveantioksidanözellikleribilinenaminoguanidin uygulaması ile azaldığını göstermektedir. Anahtarkelimeler:Aminoguanidin, diabet,kalp,sıçan,Streptozotosin. AMELIORATINGEFFECTSOFAMINOGUANIDINEAGAINSTIN THEHISTOLOGICALALTERATIONS OF RATHEARTINEXPERIMENTAL DIABETES Objective:Thisstudywasplannedto investigatebeneficial effectsofaminoguanidine on hearttissuesofStreptozotocin- induced diabeticrats. MaterialsandMethods:32maleSpragueDawleyratsweredividedinto4groups. Groups:Control, Aminoguanidine(1 gr/linwaterfor10weeks),Diabetesand, Diabetes+Aminoguanidine.Theanimalsingroupdiyabet anddiyabetes+ aminoguanidineweremadediabeticbyintraperitonealinjectionofStreptozotocin.Attheendofthestudy,heartswere removed.Thetissuesampleswerefixedin10%formalin,wereprocessedbytissuepreperationtechniquesandwere embeddedinparaffin.Tissueblocksweresectionedatathicknessof4µmmountedonslidesstainedwith Thesections werestainedwithHematoxylen-Eosin,Masson’sTrichromeandToluidineBlueandexaminedunderaLeicaDFC280 lightmicroscopebyLeica Q Win and ImageAnalysisSystem (Leica MicrosImaging SolutionsLtd.; Cambridge, U.K). Results:Theheartmusclesectionsfromcontrolandaminoguanidinegroupswere normalhistologicalappearence.Onthe other hand we observed myofibril loss in cardiac muscle cells, eosinophilic cytoplasm and pyknotic nuclei cells, intracytoplasmicvacuolizationandcongestioninDiabetesgroup.Inadditiontothis,wedetectedincreaseofdensityof collagenfibersbetweenmusclefibersofthecardiactissueandthenumberofmastcellsstainedwithtoluidinebluewere significantlyincreasedindiabetesgroupthancontrolgroup.Inaminoguanidinetreatedgroup,myositdamagecausedby diabeteswassignificantlyreduced.Thedensityofcollagenfibersandtheincreaseinthenumberofmastcellsobservedin Diabetesgroup weresignificantly decreased in thisgroup asstatistical analysis. Conclusion:Inconclusion, weobserveddecrease ofmicroscopicdamageof hearttissueinStreptozotocininduceddiabetic rats with theapplication ofaminoguanidineis known that inhibition ofnitricoxide and antioxidantproperties. KeyWords:Aminoguanidine,diabetes,heart,rat,Streptozotocin. 11

12. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. radikallerisüpürücüetkisiiledeantioksidanözellikleri DENEYSEL DOKUSUNDA HİSTOLOJİK DİYABETİN SIÇAN KALP MEYDANA GETİRDİĞİ olduğu bildirilmiştir (6,8). DEĞİŞİKLİKLER ÜZERİNE Buçalışmada,streptozotosin(STZ)iledeneyseldiyabet AMİNOGUANİDİNİN İYİLEŞTİRİCİETKİLERİ Diyabet, pankreasın insülin salgısında azalma ya da oluşturulansıçanlardakalpdokusundameydanagelen etkisindekiyetersizliksonucuoluşanve hiperglisemiile histolojik değişiklikler üzerine aminoguanidinin olası kendinigösterenmetabolikbirhastalıktır(1).Diyabet iyileştirici etkilerinin histolojik yöntemlerle damar, böbrek ve göz gibi organizmanın çeşitli araştırılmasıamaçlanmıştır. organlarını etkileyen komplikasyonların gelişiminde GEREÇVEYÖNTEMLER önemliroloynamaktadır.Diyabetleilgilimorbiditeve Çalışmada İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Deney mortaliyeyolaçannedenlerdenbiridekardiyovasküler Hayvanları Araştırma Merkezinden temin edilen komplikasyonlardır (2). Yapılan klinik ve deneysel Sprauge-Dawleycinsi,ağırlıkları230-280grarasında çalışmalar, diyabetin miyokardiyal disfonksiyon, 32 adet erkek sıçan kullanıldı. Deneyde kullanılan ventrikülerdilatasyon(3)vekoroneraterosklerozgibi sıçanlarherbirgrupta8adetolacakşekilde4gruba kardiyak bozukluklara neden olduğunu göstermiştir ayrıldı. Gruplar sırası ile; Kontrol, Aminoguanidin (4,5). Diyabetin neden olduğu kardiyomyopatinin (AG), Diyabet (D) ve Diyabet + Aminoguanidin patogenezisihenüzkesinolaraktanımlanamadığıiçin (D+AG) olarakbelirlendi. diyabetik kalp hastalıklarının önlenmesinde ve DiyabetoluşturulacakDveDAGgrubundakisıçanlara tedavisindespesifikbirilaçgeliştirilememiştir(3).Son 450 mg Streptozotosin (STZ) (Sigma, USA), 10 cc yıllarda diyabetin neden olduğu komplikasyonların distile su içerisinde çözülerek (45 mg/kg tek doz), gelişmesinde en önemli neden olarak oksidatif stres hayvan ağırlıklarına göre intraperitonal (i.p) olarak gösterilmektedir. Sağlıklıbireylerde antioksidanlar ve enjekteedildi.DveDAGgruplarınauygulananSTZ serbest radikaller arasında bir denge bulunmaktadır. enjeksiyonundan72saatsonratekrarkanalınıp,(Accu Hiperglisemide glukoz ototoksikasyonu ve protein ChekGlukometre-Roche)glukometreylekanglikoz glikozilasyonu ile serbest radikallerin oluşum hızının seviyeleriölçüldü.Kanglikozseviyeleri270mg/dLve artması bu dengeyi bozarak oksidatif strese neden üzerindeolanlarçalışmayadahiledildi.AG,sıçanlara olmaktadır(6). çeşme suyu içerisinde 1 gr/L doz oranında, iyice Birphenylhidrazinebileşiğiolanaminoguanidin(AG) çözülerekhazırlandıvehergünaynısaattedeneklere inducible nitrik oksit sentezi (İnos)’ni selektif olarak verildi. 10 haftalık deney süresinde; tüm hayvanlar inhibe ederek nitrik oksit (NO) üretimini azaltır (7). standartsıçanyemiveAGverilengruplardışındakiler Ayrıca non enzimatik glikozilasyon bölgelerine normaliçmesuyualdılar.Sıçanlarıngünlükiçmesuyu bağlanan daimin oksidazıinhibeeder vereaktif karbonil tüketimleri mezur ile ölçülüp, her sıçanın bir günde parçalarını yakalayarak daha ileri glikozilasyon tükettiğiortalamaAGmiktarımg olarak hesaplandı. ürünlerininin oluşumunu önler. Bunlara ek olarak Deney süresi sonunda ketamin/ksilazin anestezisi yapılan bazı çalışmalarda AG’ ın peroksinitrit gibi altında sıçanların kalp dokuları alınarak %10’luk formaldehit içerisinde tespit edildi. Alınan doku 12

13. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. örnekleri rutin doku takip işlemlerinden geçirildi ve Toluidin Blue boyama yöntemleri uygulandı. parafinegömüldü.Eldeedilenbloklardanmikrotomla HazırlananpreparatlarLeicaDFC280ışıkmikroskobu (Leica RM 2245) 4 µm kalınlığında kesitler alındı. ve Leica Q Win Plus analiz sistemi kullanılarak Kesitlere Hematoksilen- Eozin, Masson Trikrom ve incelendi. HİSTOLOJİKDEĞERLENDİRME: Kesitler histolojikolarak;kalpkasındamiyofibrilkaybı, İSTATİSTİKSELDEĞERLENDİRME: intrasitoplazmik vakuolizasyon, eozinofilik boyanmış İstatistiksel değerlendirmeler SPSS 13.0 programı ile vepiknotiknükleusluhücrelervekonjesyonaçısından KruskalWallisVaryansAnaliziveMannWhitney–U incelendi. Histolojik değerlendirme için hazırlanan testikullanılarakyapıldı.Grupiçindeki değişimtestiise preparatlardan X20’lik büyütmede 10 alan Wilcoxoneşleştirilmişikiörnektestiileyapıldı.Tüm değerlendirildi. Değişiklikler, histolojik hasarın sonuçlarortalamastandarthataolarakifadeedildive şiddetinegöreyok0,hafif1,orta2veşiddetli3olarak P<0.05istatistiksel olarakanlamlı bulundu. skorlandı.Maksimumskor12olarakbelirlendi.Herbir BULGULARKAN GLİKOZDEĞERLERİ grubun skorlaması yapıldı ve her grup için ortalama Diyabet (D) grubundaki sıçanlarda STZ değerler saptandı. Toluidin blue ile boyanan enjeksiyonundan(72saatsonra)deneyinsonunakadar preparatlarda,X40büyütmederastgele10alandamast hiperglisemigözlendi.DiğeryandanD+AGgrubunda, hücreleri sayılıp, ortalamaları alındı ve istatistiksel Dgrubunagörebaşlangıç-sonuçkanglikozseviyeleri açıdandeğerlendirildi. Massontrikromileboyanan farkı açısından istatistikselolarak anlamlı birazalma preparatlar fibrozis yönünden değerlendirildi (0: saptandı (P=0.001). Sıçanların deneyin başlangıç ve fibrozis yok, 1: kesitteki alanın %25'inden azında sonundaki kan glikoz değerleri Tablo I’de verildi fibrozisvar,2:kesittekialanın%25-50'sindefibrozis var,3:kesittekialanın%50'sindenfazlasındafibrozis var). Tablo I: Grupların başlangıç-sonuçkan-glikozdeğerleri. GRUPLAR PARAMETRELER K (n=8) AG(n=8) D (n=8) DAG Başlangıç kan-glikoz(mg/d 128.6±2.5 132.25±6 383.3±14.1 283.58±6.1 Final kan-glikoz (mg/dl) 154.4±3.4 167.0±13.2 587.0±5.0 334.6±7.8 Kan-glikoz farkları(mg/dl)♦ 25.7±3.5 32.7±8.7 203.6±11.9 51.1±8.5 P Değerleri GRUPLAR KAN- GLUKOZFARKLARI K-D 0,001 K- DAG 0,05 (FY) D- DAG 0,001 AG- DAG 0,05 (FY) Not:K: Kontrol grubu, AG: Aminoguanidin grubu, D:Diyabetgrubu, DAG: AGverilmiş diyabetgrubu.n:Sıçan sayısı ♦:Başlangıç-sonuçfarklarıFY: Fark yok. 13

14. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. kollajen liflerin yoğunluğunun kontrol grubuna göre HİSTOLOJİKBULGULAR: arttığıgözlendi(1,54±0,83)(Resim4A).Toluidinblue Kontrolve AminoguanidinGrupları: Kontrol grubunun kalp kası normal histolojik boyama metoduyla mavi-mor renkte boyanan görünümdeizlendi(Resim 1A). Aminoguanidinverilen granülleriyle ayırt edilen mast hücrelerinin sayısı gruptadakalpkası(Resim1B)kontrolgrubunabenzer kontrol grubuna göre istatistiksel olarak önemli özellikler göstermekteydi. Kontrol grubunda (Resim derecedeartmıştı(2,69 ±1,34)(Resim4C)(p<0.0001). 1C) mast hücre sayısı 1,09 ± 1,15, aminoguanidin Diyabet + Aminoguanidin Grubu: grubunda (Resim 1D) ise 1,20 ± 1,04 olarak tespit Aminoguanidin ile tedavi edilen grupta eozinofilik edildi. boyanmış ve piknotik nükleuslu hücrelerin diyabet grubuna göre azaldığı gözlendi (Resim 3A). Diyabet Grubu: Diyabetoluşturulangruptabazıkalpkasıhücrelerinde İntrasitoplazmik vakuoller de nadir olarak izlendi belirginmyofibrilkaybıolduğugözlendi(Resim2A). (Resim 3B). Masson Trikrom boyama metodu ile Ayrıca diyabetik sıçanların kesitlerinde normal kalp boyanmış preparatlarda, kollajen lif yoğunluğunun kası dokusundan, yoğun asidofil sitoplazması ve (1,04±0,77)diyabetgrubunagöreistatistikselolarak piknotiknükleuslarıileayırtedilenkashücregrupları önemli derecede azaldığı tespit edildi (Resim 4B). izlendi (Resim 2B). Bazı kas liflerinde farklı Toluidinblueboyamametoduileboyanmışkesitlerde büyüklüklerdeizlenenintrasitoplazmikvakuollerdikkat ortalama mast hücre sayısı (1,67 ± 1,28) diyabet çekiciydi(Resim2B,2C).Diğerbirbulgukonjesyon grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı derecede olarak değerlendirilen eritrositlerle dolu venlerin azalmıştı(Resim4D)(p<0,0001). Gruplarınhistolojik izlenmesiydi (Resim 2D). Masson trikrom boyama skor,fibrozisvemasthücresayılarıTablo2’deverildi. metoduyla kas lifleri arasında yeşil olarak boyanan Tablo2: Gruplarınsemiquantatif olarakhistolojikdeğerlendirilmesi Gruplar Kollajenlif yoğunluğu Masthücre sayısı Histolojik 1- Kontrol 0,36 ±0,58 1,09 ±1,15 0,08 ±0,27 2- AMG 0,44 ±0,60 1,20 ±1,04 2,16 ±1,06 3- DM 1,54 ±0,83 2,69 ±1,34 6,53 ±1,28 4- DM+AG 1,04 ±0,77 1,67 ±1,28 3,86±1,33 p<0,0001 1-3,4 1-3,4 1-3,4 14

15. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. HİSTOLOJİK BULGULAR: Resim1:Kontrol veAGgrubu:(A,B)Kalp kasının normal histolojik görünümü, Masson trikromX40;(C,D)Masthücreleri (oklar),Toluidin blueX40. 15

16. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. Resim2:Diyabetgrubu:(A) Kalp kasıhücrelerindemyofibril kaybı H- X40 ;(B)eozinofilik boyanmış vepiknotik nükleusluhücreler (oklar) H-EX20;(C)intrasitoplazmik vakuolizasyon (oklar)H-EX40;(D)konjesyon(oklar)H-EX20. Resim3: D+AGgrubu:(A)eozinofilik vepiknotik nükleusluhücreler(beyazoklar)veintrasitoplazmik vakuolizasyon(siyah oklar)Dgrubuna göre daha azgözlenmekte H-EX20,(B)Dgrubuna göremyofibril kaybında vekonjesyonda azalma (oklar) H-EX40. 16

17. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. Resim4:Dve D+AGgrubu:Dgrubunda (A)kollajen lifyoğunluğununD+AG(B)grubuna görearttşı,Masson trikromX20.D+AGgrubunda(D) Streptozotosin,pankreastaserbestradikaltemizleyicisi TARTIŞMA Buçalışmada;deneyseldiyabetoluşturulansıçanların olansuperoksitdismutazıinhibeederveböyleceserbest radikallerinbirikmesisonucuβhücreleriyıkımauğrar. kalp kasında meydana gelen hasar üzerine aminoguanidinintedaviediciözelliklerihistokimyasal (11). Çalışmada STZ enjeksiyonunun 3. gününden yöntemlerlearaştırıldı. deneyinsonunakadar,Dgrubundahiperglisemiizlendi. Çalışmalardasıçanlardadiyabetmodelioluşturmakiçin AGiletedaviedilengruptaise,kan-glikozdeğerleriD Streptomyces achromogenes tarafından üretilen bir grubuna göre anlamlı olarak azalmıstı. Bu sonuçlar, antibiyotik olan STZortalama 40-45 mg ve tek doz diyabetiksıçanlarauygulanan8haftalıkAGtedavisinin olarakkullanılmaktadır.(6,9,10).Bizdeçalışmamızda plazmaglikozseviyeleriüzerindeanlamlıbirazalmaya STZ’yi 45 mg/kg ve tek doz olarak uyguladık. 17

18. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. neden oldugunu bildiren Liptowa ve Vardı ile homeostazını sürdürmede yetersiz kaldığı durumlarda uyumludur (6). ortaya çıkmaktadır (17). Okruhlicova L ve ark. STZ kullanılarak oluşturulan deneysel diyabet diyabetik erkek sıçanların myokardiyal hücre modellerinde, sıçanların kalp kası hücrelerinde sitoplazmalarında vakuollerin şekillendiğini ve myofibrillerde hasar, lipid birikimi ve çekirdekte sarkoplazmik retikulumun azaldığını göstermişlerdir kromatinkondensasyonu gibidejeneratifdeğişiklikler (20).Çalışmamızdakidiyabet oluşturulan gruptakalp olduğu bildirilmiştir (12-14). Harackova ve Murphy, kasıhücrelerindesitoplazmaiçerisindeiriliufaklıpek STZileoluşturulandiyabetmodelindesıçanlarda8-10 çokvakuol gördük. haftalık süreçte, ventriküler kalp kası hücrelerinde Masthücreleri,kalpdokusundakalpkasıhücreleriile minimaldüzeyde değişiklik olduğunu savunmuşlardır yakınındaki kan damarları arasında yerleşim (15).Caiveark. 60-65mg/kgSTZenjeksiyonuile göstermektedir. Bunun yanı sıra mast hücreleri erkeksıçanlardaoluşturduğudiyabetmodellerinde,12 koronerlerinadventisyasındadatespitedilmiştir(21). hafta sonunda miyokard tabakasında incelme Patellaveark.dilateveiskemikkardiyomyopatilerde gözlemlemişlerdir(16). masthücresayısınınarttığınıbildirmektedir (22).Bizde Biz de çalışmamızda D grubunda kalp kasında çalışmamızda toluidin blue ile boyanan preparatlarda eozinofiliksitoplazmalıvepiknotiknükleusluhücreler, diyabetgrubundamasthücresayısınınkontrolleregöre sarkoplazmada miyofibril kaybı gözlemledik. istatistikselolarakarttığınısaptadık. Masthücrelerinin Eozinofilik sitoplazmalı myokardiyal hücrelerin kardiyakfibroblastlarıstimüleederekkollajenüretimini koagülasyon nekrozuna giden hücreler olduğu arttırdığı bildirilmektedir (23). Ayrıca mast hücreleri kimaz,TGF-βsalgılayarakveanjiotensinII’yiartırarak gösterilmiştir. Bu tip hücreler, genelde iskemi ya da kimyasalhasargibistreslersonucuortayaçıkmaktadır fibrozisteetkiliolmaktadır.Bahçeciveark.diyabetin ve nekrozun kalp kasındaki erken bulguları olarak akutdönemdekalpkasıhücrelerindeminimaldüzeyde değerlendirilmektedir (17). Hücre içi pH seviyesinin fibrozisenedenolduğunuvekalpdokusununhastalığın düşmesi ve hücrenin asidoza gitmesi sonucu çeşitli erken dönemlerinden itibaren etkilenmeye başladığını enzimleri aktive olmaktadır. Aktive olan enzimlerin göstermişlerdir(24). Bizimçalışmamızdadadiyabetik yapısalveenzimatiksitoplazmaproteinlerinidenatüre sıçanların kalplerinde kollajen lif yoğunluğu belirgin etmesi sonucu, ortama verilen bazik gruplar, asit derecedeartmıştı. boyalara (eozin) affinite göstererek sitoplazmanın Çalışmamızda AG verilmesinin, deneysel diyabet asidofilik boyanmasınanedenolmaktadırlar (17). oluşturulan sıçanların kalp kasında görülen myofibril Diyabette myokardiyal hücre ölümünün mekanizması kaybını, eozinofilik boyanmış ve piknotik nükleuslu ile ilgili yapılan çalışmalarda oksidatif stresin (18) hücrelerin yoğunluğunu ve intrasitoplazmik önemlibirroloynadığıbildirilmiştir.Hücreninstrese vakuolizasyonun şiddetiniazalttığı izlendi. karşı verdiği ilk yanıt intrasitoplazmik vakuollerle Yüksek glukoz seviyelerinin neden olduğu myosit karakterize hidropik değişikliklerdir (17, 19). Hücre nekrozuna karşı AG’nin koruyucu etkileri membran permeabilitesinin bozulduğu, iyon ve sıvı gösterilmiştir.AG,reaktifbiroksidanolanperoksinitriti 18

19. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. (ONOO-)vehidrojenperoksit(H2O2)türevihidroksil bildirmişlerdir. Kardiyak fibrozis kollajen fibrillerin radikallerini (OH-) direk süpürücü etkiye sahiptir. artması ve kontraktil fonksiyonun azalması ile Böylece hücre içerisindeki oksidan düzeylerini karakterizedir. Yapılan çalışmalarda diyabette izlenen azaltmaktavekardiyakmyositleri,STZ’yebağlıolarak kalpdokusundakikollajenbirikimindemetalloproteaz2 ortaya çıkan oksidatif strese karşı korumaktadır (25, ve9’unönemliroloynadığıgösterilmektedir(29-31). 26). AG’nin diyabetik kalp hasarına karşı iyileştirici AG’nin anti fibrotik etkisinin de muhtemelen etki mekanizmalarından biride selektif bir İnos metalloproteaz 2 ve 9’un aktivitesini değiştirmesine inhibitörüolmasıdır.Ag,İnosinhibisyonuylavasküler bağlıolduğu düşünülmektedir(25). permeabiliteyi düzenlemektedir (26). Adams ve ark., Diğeryandan,yüksekglikozunnedenolduğuserbest NOS izoformlarını inhibe ettikleri çalışmalarında, radikallerin ve inflamatuar sitokinlerin, kardiyak selektifbiriNOSinhibitörüolanAG’ninnon-selektif fibroblastlardan kollajen üretimini arttırdığı eNOS inhibitörü L-NAME ile tedavi edilen gruplara bildirilmektedir.AG,serbestradikallerisüpürücüetkisi göre miyokardiyal fonksiyonları daha anlamlı bir ile de oksidatif strese bağlı olarak gelişen kollajen şekildeiyileştirdiğini göstermiştir(27). üretiminiinhibeetmişolabilir(25). Ayrıca kollajenlif yoğunluğunundaD+AG grubundaD Sonuç olarak bu çalışma, STZ ile deneysel diyabet grubuna göre istatistiksel olarak önemli derecede oluşturulmuş sıçanların kalp dokusunda oluşan azaldığıgözlendi.GüçlübirantioksidanolanAG’nin hasarların, antioksidan etkisi olduğu bilinen AG diyabetteolası komplikasyonlara karşı yararlı etkileri uygulaması ileazaldığınıgöstermektedir.AG’nıntedavi olduğufarklıhayvanmodellerindegösterilmiştir(28). edicimekanizmasınıanlamakiçindahaileriçalışmalara VadlaGPveark.(25)100mg/kgSTZverilenfarelerin ve klinik denemelerin yapılmasına ihtiyaç kalp dokusunda izlenen kollajen birikiminin AG duyulmaktadır. uygulamasıyla önemli derecede azaldığını 19

20. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. 16-CaiF.Studiesofenzymehistochemistryandultrastructureof the KAYNAKLAR: 1- Yenigün M, Altuntaş Y. Her Yönüyle Diabetes Mellitus, 2. Baskı. myocardiuminratswithstreptozotocin-induceddiyabetes.ZhonghuaYi İstanbul:NobelTıp Kitapevleri;2001. s.51-67. XueZaZhi1989;69:276-8. 2-LiY,MaJ,ZhuH,SinghM,HillD,GreerPA,ArnoldJM,AbelED, 17-CotranRS,KumarV,CollinsT.RobbinsPathologicBasisofDisease. PengT.Targetedinhibitionofcalpainreducesmyocardialhypertrophy Saunders Company.1999;1-88. and fibrosis in mouse models of type 1 diabetes. Diabetes 2011 Nov 18-LiZ,ZhangT,DaiH,etal.Involvementofendoplasmicreticulum ;60(11):2985-94. stress inmyocardialapoptosis ofstreptozocin-induceddiabeticrats.JClin 3-GuanSJ, MaZH,WuYL,ZhangJP,LiangF, Weiss JW,GuoQY,Wang BiochemNutr.2007;41(1):58-67. JY, Ji ES, Chu L. Long term administration of fasudil improves 19-WyllieA,DuvallE.Cellinjuryanddeath.In:Mc-GeeJOD,Isoocson cardiomyopathy in streptozotocin-induced diabetic rats. Food Chem PG,WrightNAed(s).Oxfordtextbookofpathology.OxfordUniversity Toxicol2012June;50(6): 1874-82. Press,New York,1992;147-148. 4- Shaper LM, Howart AP, Calter MM. Left-ventricular function in 20- Okruhlicova L, Sotnikova R, Stefek M et al. L-arginine reduces diabetes mellitus. I. Methodology and prevalance and spectrum of structuralremodelinginthediabeticratmyocardium.MethodsFindExp abnormalities.Br HeartJ1981; 45: 122-28. ClinPharmacol.2002;24: 201-7. 5-PenpragkulS,SchaibleT,YipinstoiTetal.Theeffectsofdiabeteson 21-AkgülA,ÜnalO,KervanÜ.Masthücrelerininkalphastalıklarıve performanceandmetabolismofrathearts.CircRes 1980;47: 911-21. cerrahisindekirolü.TürkiyeKlinikleriJ MedSci2011;31(4). 6- Vardı N, Iraz M, Gül M, Öztürk F, Uçar M, Otlu A. Diyabetin 22-PatellaV,MarinòI,ArbustiniE,Lamparter-SchummertB,VergaL, böbreklerdenedenolduğuhistolojikdeğişikliklerüzerineaminoguanidinin AdtM,etal. Stemcell iyileştiricietkileri.TürkiyeKlinikleriTıp Bilimleri2006;26:599-606. factorinmastcellsandincreased mast celldensityinidiopathicand 7- PolatA,ParlakpinarH,TaşdemirS,ÇolakC,VardiN,UçarM,etal. ischemiccardiomyopathy. Protectiveroleof Circulation1998;97:971-8. aminoguanidineongentamicin-inducedacuterenalfailureinrats.Acta 23- de Almeida A, Mustin D, Forman MF, Brower GL, Janicki JS, histochemica2006;108:365-71. CarverW.Effects ofmastcells 8-IhmSH,YooHJ,ParkSW,IhmJ.Effectofaminoguanidineonlipid on the behaviour of isolated heart fibroblasts: modulator of collagen peroxidationinstreptozotocininduceddiabetic rats.Metabolism1999; remodelingandgene 48:1141-5. expression.JCellPhysiol2002;19:51-9. 9-VardıN,IrazM,ÖztürkF,UcarM,GülM,EşrefoğluM,OtluA. 24-BahçeciS,CanoruçN,NergisY,SökerS,GökalpD,AkbalıkME, Deneysel diyabetin sıçan böbreklerinde meydana getirdiği histolojik Tutşi Y. Alloksan ile oluşturulan deneysel diyabetin kardiyo-vasküler değişiklikler üzerinemelatonininiyileştiricietkileri.İnönüÜniversitesiTıp sistemüzerindekiakutetkilerininışıkmikroskobikdüzeydeincelenmesi. FakültesiDergisi,2005;12(3):145-152. DicleTıpDergisi2007;34(2):111-5. 10-ÖztürkF,GülM,AğkadirM,YağmurcaM.Deneyseldiyabetinsıçan 25-VadlaGP,VellaichamyE.Antifibroticcardioprotectiveefficacyof testislerindemeydanagetirdiğihistolojikdeğişiklikler.TürkiyeKlinikleri aminoguanidineagainststreptozotocininducedcardiacfibrosisandhigh Tıp Bilimleri2002;22:173-178. glucoseinducedcollagenupregulationincardiacfibroblasts.Chemico- 11- Endotel. İzmir Tabip Odası Tıpta Temel Bilimler Kolu Sonbahar BiologicalInteractions 2012;197:119-28. Okulu,1994. 26-Parlakpınar H, Örüm MH,Acet A.AminoguanidinveKardiyovasküler 12-Zhu XX, Zhou XP, Zhong XL et al. Streptozotocin induced Sistem.İnönüÜniversitesiSağlık BilimleriDergisi2012;2:-14. cardiomyopathyindiabeticrats.Chin MedJ(Engl).1993; 106:463-6. 27- Adams JA, Wu D, Bassuk J, et al. Nitric oxide synthase isoform 13-SeagerMJ,Singal PK,OrchardRet al. Cardiac celldamage:a inhibitionbeforewholebody primarymyocardialdiseaseinstreptozotocin–inducedchronicdiabetes. ischemia reperfusion in pigs: vital or protective? Resuscitation 2007; Br J Exp Path.1984;65:613-23. 74(3):516-25. 14- Cai F. Studiesof enzyme histochemistry andultrastructure of the 28- Okamoto T, Okabe S. Inhibition of anti-Fas antibody- induced myocardiuminratswithstreptozotocininduceddiabetes.ZhonghuaYiXue hepatitisby aminoguanidineinmice.EurJPharmacol2000;403(3):277- ZaZhi.1989;69:276-8. 80. 15-Harackova M, Murphy MG. Effects ofchronicdiabetes mellitus onthe 29-H.Li,H.Simon,T.M.Bocan,J.T.Peterson,MMP/TIMPexpressionin electricalandcontractileactivities,45Ca2+transport,fattyacidprofiles spontaneously hypertensive heart failure rats: the effect of ACE- and andultrastructureofisolatedratventricularmyocytes.PflugersArc1988; MMPinhibition, Cardiovasc.Res.2000; 46(2): 298–306. 411:564-72. 20

21. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AslıÇETİNveark. 30- S. Heymans, B. Schroen, P. Vermeersch, H. Milting, F. Gao, A. 31-H.B.Kwak,J.H.Kim,K.Joshi,A.Yeh,D.A.Martinez,J.M.Lawler, Kassner,H.Gillijns,P.Herijgers,W.Flameng,P.Carmeliet,F.Vande Exercise training reduces fibrosis and matrix metalloproteinase Werf, Y.M. Pinto, S. Janssens, Increased cardiac expression of tissue dysregulationintheagingratheart, FASEBJ. 2011;25(3)1106–1117 inhibitorofmetalloproteinase-1andtissueinhibitorofmetalloproteinase- Yazışmaadresi:AslıÇETİN İnönüÜniversitesiTıpFakültesi,Histolojive Embriyoloji AnabilimDalı, Malatya 2isrelatedtocardiacfibrosisanddysfunctioninthechronicpressure- overloadedhumanheart,Circulation2005;112(8):1136–1144. 21

22. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 BayramKAHRAMAN veark. RENALRÜPTÜREHEMORAJİKANJİOMYOLİPOMLARDAKONSERVATİFYAKLAŞIM:OLGU SUNUMU BayramKAHRAMAN1,CemalTAŞDEMİR2,CanerEDİZ2, AyşegülKAHRAMAN3,Ramazan ALTINTAŞ2,Mustafa KANBAY4 1ÖzelMalatyaHastanesi,RadyolojiBölümü,Malatya 2İnönüÜniversitesi,Tıp Fakültesi,ÜrolojiAnabilim Dalı,Malatya 3İnönüÜniversitesi,Tıp Fakültesi,RadyolojiAnabilim Dalı,Malatya 4MalatyaDevlet Hastanesi, ÜrolojiBölümü,Malatya Özet: Anjiomyolipom, değişenoranlardadüzkas,displastikkandamarlarıveyağdokusundanoluşanensıkgörülenbenign mezenkimalböbrektümörüdür.4cm’denküçüklezyonlarçoğunluklabulguvermez.4cm’denbüyüklezyonlardakanama riskiartarvelezyonsemptomatikhalegelebilir.Burada,solyanağrısışikayetiilebaşvuran,hemorajikanjiomyolipom saptanan 46 yaşında kadın olgusunulmaktadır. Anahtarkelimeler:Anjiomyolipom,semptom,konservatif tedavi, Abstract: Angiomyolipoma isthemostcommonbenignmesenchymalrenalneoplasm,consistingofvaryingproportionsofsmooth muscle,dysplasticbloodvessels,andadiposetissue.Theyareusuallyasymptomaticifthetumorsizeislessthan4cm.In angiomyolipomasgreater than4cm,thereis anincreasedriskofhemorrage andpatientsmay becomesymptomatic.Here, wereportacaseofrenalhemorragicangiomyolipomaina46-year-oldwomanwhopresentedtotheourclinicwithleft flankpain. Keywords:Angiomyolipoma,symptom,conservative treatment 22

23. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 BayramKAHRAMAN veark. solid görünümde, böbrek korteksinde lokalize yağ GİRİŞ Anjiomyolipomlar (AML) sık görülen renal dansitesi ve hemoraji alanları içeren yer kaplayıcı hamartomlar olupiçerisindematür yağ doku, düzkasve oluşum ve sol böbrekte hafif pyeloektazi saptandı damarbulunduranbenigntümörlerdir. Olgularınbüyük (Resim1).Olgu,radyolojikolarakrüptürehemorajik bir kısmı sporadik ve soliter olup genellikle de anjiyomiyolipom olarak değerlendirildi. Kitlenin asemptomatik lezyonlardır (1,2). AML’lerin % 40’ı natürünü ve kontrastlanma paternini göstermek için semptomatiktir.Palpeedilenabdominalkitle,hematüri, çekilen kontrastlı üst abdomen MRG sonucunda sol yan ağrısı gibi belirtiler gösterirler. Soliter sporadik böbrekortakesimkomşuluğundandalakkomşuluğuna tümörlerdetümöriçinespontankanamanedeniyleakut uzananyaklaşık8x5cmboyutta,içerisindeveböbrek karıntablosuveşokgelişebilir(3).Buyazıda,şiddetli ortakesimdeT1A-T2Ahiperintensyağbaskılısekansta solyanağrısışikayetiyleürolojipolikliniğimizegelen baskılanan yağ dokusuna ait alanlar bulunan, yine birrenalhemorajikAML’lihastanınakutkanamasının etrafındaT1AhiperintensT2Ahipointensrimiizlenen takibi ve tedavide konservatif yaklaşım modeli ele santrali T1A-T2A hafif hipointens hemorjik yer alınmıştır. kaplayıcı oluşum izlendi (Resim 2).Üroloji Servisine yatırılan hastaya Htc takibi ve konservatif tedavi OLGU Kırkaltıyaşındakadınhasta,solyanağrısışikayetiyle uygulandı. Hastanınyaklaşık4 aysonraçekilenkontrol ürolojipolikliniğimizebaşvurdu.Hastanınağrıları,son abdomen bilgisayarlı tomografisinde sol böbrekte birkaçgüniçerisindegiderekartanözellikteydi.Fizik lokalizerüptürehemorajikAMLboyutununküçüldüğü muayenede sol kosto-vertebral açı hassasiyeti vardı. veyaklaşık 3x2cmolduğugörüldü (Resim3). Tansiyonarteriyel130/85mmHg,ateş37,20Cölçüldü. Kanınbiyokimyasalincelemesindebeyazküre(Wbc) 13.400K/uL,hemoglobin(Hgb)13g/dL,hematokrit (Htc) %38 ve kreatinin 0,7 mg/dL ölçüldü. Diğer biyokimya değerleri ve idrar incelemesi normal sınırlardaydı.Hastanınabdomenultrasonografi(USG) incelemesinde sol böbrek lateralinden başlayan ve Resim 1:Kontrastsız abdominalBT,solböbrekte (a) yaklaşık 8x5cm boyuttahiperdens heterojensolid görünümde (b) içinde böbrek korteksinde yerleşimli yağ dansitesi (c) ve hemoraji alanları içeren yer kaplayıcıoluşum süperiora dalak mediali ile sürrenal gland lojuna uzanan,hiperekoikheterojen,solidgörünümdeyaklaşık 8x5 cm ölçülerinde yer kaplayıcı lezyon saptandı. Radyolojikolarak,kitlevehematomöntanısıileileri tetkik olarak kontrastsız abdominal bilgisayarlı tomografi (BT) ve kontrastlı üst abdomen manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yapıldı. Kontrastsız abdominal tomografi incelemesinde USG’deki aynı lokalizasyondaveaynıboyutlarda,hiperdensheterojen 23

24. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 BayramKAHRAMAN veark. büyükolanhastaların%90’ısemptomatiktirve%50- 60’ıherhangibirzamanda kanayabilir(5). AML’de kanama sık görülür. Tümör büyüdükçe kanama riskleri artmaktadır. Ayrıca damar duvarı yapısınınnormalbir damardandahakalın,fakatdahaaz esnek olmasından dolayı non travmatik durumlarda kanamaya olan yatkınlığı,normalbirdamardan daha Resim 2:KontrastlıüstabdomenMRG,solböbrekorta kısımda(a) 8x5cm boyutta,içerisindeT1A-T2A hiperintens yağ baskılı sekansta baskılanan yağ dokusuna ait alanlar (b,c) etrafında T1A hiperintens T2A hipointensrimiizlenensantraliT1A-T2A hafif hipointenshemorjikyer kaplayıcıoluşum(d). fazladır.Kanamaolasılığınındiğerbelirteçleritümörün multifokal olması ve ileri derecede vasküler anomali içermesidir (6). Spontan perirenal kanamalı olguların %17-20’sindeneden,AML’dir(7).Olgumuzdadanon travmatikAMLkanamasımevcuttu.AML’ninbüyük boyutta olması spontan rüptür durumunda ciddi kardiyovasküler şoktablosuoluşturabilmektedir. USG, BTveMRGgibigörüntüleme yöntemlerinin Resim3: KontrolBT, hematomdabelirginrezorbsiyon (a,b). yaygın olarak kullanılmaya başlanmasından önce AML’ler temel olarak böbreğin tbül epitel TARTIŞMA karsinomlarından (böbrek hücreli karsinom) AML terimiilkkez1951’deMorganveark.tarafından edilemiyordu. Son yıllarda USG ve BT ile yağ aberandamarlanmailedeğişikmiktarlardadüzkasve dokusunun tanınmasıyla lezyonların neredeyse yağdokusundanoluşanböbrektümörünütanımlamak tamamında doğru tanı konulabilmektedir (1, 8). içinkullanıldı(4).RenalAMP’leryağdokusu,düzkas Genelde asemptomatik küçük AML’ler (4 cm’den dokusu ve vasküler dokuyu yoğun bir miktarda küçük), dikkatli bir klinik ve radyolojik izleme içerdikleri için kanama açısından büyük risk alınabilirler.Büyüktümörler,özelliklesemptomatikse, taşımaktadırlar. Çoğunlukla asemptomatik hastayaşı,komorbiditesivediğerfaktörlergözönüne olduklarından, büyük oranda tanısı başka sebeplerle alınmak kaydıyla tedavi adayıdırlar. AML’nin akut yapılan radyolojik görüntülemelerde tesadüfen kanamasındakonservatifyaklaşımharicinderadyolojik konulmaktadır. AML olgularının %20’si tüberoz olarak arteryal embolizasyon ve uygun hastalarda skleroz (TS) sendromu ile birlikte görülür. Bu cerrahimüdahalealternatiflerimevcuttur(9). sendromda mental retardasyon, epilepsi ve adenoma Burada, nadir bir lezyon olan AML’nin radyolojik sebaseum şeklinde cilt lezyonları vardır. Bizim olaraktanısıvekonservatiftedaviyaklaşımısunulmuş olgumuzdaTS’yidüşündürenbirbulguyoktu.TSile oluprenalAML’siolanveakutkanamaileseyreden ilişkiliolmayanizoleAML’lergenellikledahabüyük, uygun hastalarda konservatif tedavi yaklaşımının soliter,tektaraflılezyonlardır.Lezyonboyutu4cm’den uygulanabilirliğinedikkatçekilmiş 24

25. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 BayramKAHRAMAN veark. 6-NelsonCP,SandaMG:Contemporarydiagnosisandmanagementof KAYNAKLAR 1-AshebuSD,DahniyaMH,ElshebinyYH,etal.Giantbleedingrenal renalangiomyolipoma.JUrol, 2002; 168:1315–25. angiomyolipoma: Diagnosis and management. Australasian Radiology 7-MillanJC. Tumors ofthekidney.In:HillGS(Editor)Uropathology.New 2002;46: 115-8. York:ChurchillLivingstone,1989; 632-702. 2-HeidenreichA,HegeleA,VargaZ,etal.Nephron-SparingSurgeryfor 8-Koike H, Muller SC, Hohenfeller R. Management of renal Renal Angiomyolipoma. EuropeanUrology2002;1:267-73. angiomyolipoma:Areportof14casesandreviewoftheliterature.Eur 3-Nasir K, Ahmad A. Giant renal angiomyolipomas and pulmonary Urol1994;25:183-8. lymphangiomyomatosis.SaudiJKidneyDis Transpl.2010; 21(2):314-9. 9-Walsh P, Retik A, Vaughan D, Wein A. Böbrek tümörleri. İçinde: 4-MorganGS,StraumfjordJV,HallEJ.Angiomyolipomaofthekidney.J Campbellüroloji(EdsAnafartaK,YamanÖ),Ankara:GüneşKitabevi; Urol.1951;65(4): 525-7. 2005.s. 2681-3 5-ChenSS,LinAT,ChenKK,etal.Renalangiomyolipomaexperienceof YazışmaYazarı:Yrd.Doç.Dr. CemalTaşdemir 20years inTaiwan.Eur Urol1997;32: 175-8. İnönüÜniversites TıpFakültesi,ÜrolojiAnabilimDalı 25

26. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 ZehraBOZDAĞveark. ELASTOFİBROMA:2OLGU SUNUMU ZehraBozdağ1,Neslihan Kökten1,Nurhan Şahin1,Ayşe NurAkatlı1 1MalatyaDevlet Hastanesi Abstract: Elastofibromaisarare,benignneoplasmmostcommonlyseeninelderlyindividualscharacteristicallyoccuringwithin subscapularregion. Theethiopathogenesisofelastofibromaismainsunknown. Itissuggestedthatthiselasticfibers derivefromelastoticdegenerationofcollagenfibers,degenerationofpreexistingelasticfibersoranabnormalprocessof elasticfiber biosynthesis.We describe twocases diagnosedaselastofibrom, onehasalesionintheclassiclocalisationand in theothercasethelesion wasseen within theextrascapularregion(deltoid region).Ongrossexamination thecutsurface ofthelesionshadgrey-yellow,solidappereanceincludingareasoffattytissue.Microscopicallythelesionhadpoorly definedmargins, plump,sometimesappearedflower-like,tubularandeosinophilicglobuleswereseenbetweenmature adipocytesandproliferatedfibroblasts.Histochemically,degeneratedelasticfibreswerehighlightedbyusingVerhoeff- vanGiesonstain. Itisreportedbecauseelastofibromaisararebenignlesionthatmaybeconfusedclinicallywith malignantlesionsand one ofour cases developingsitewasextrascapular, differentfrom theclassic localisation. Keywords:Elastofibroma,Elastic fiber,Verhoeff-vanGieson Özet: Elastofibrom,ileriyaşlardagörülen,karakteristikolaraksubskapularyerleşimgösteren,nadir,benignbirneoplazmdır. Elastofibromun etyopatogenezi kesin bilinmemektedir. Bu liflerin kollajen liflerin elastotik dejenerasyonundan kaynaklandığı,varolanelastikliflerindejenerasyonuveelastik lif biyosentezindeki bozukluklarabağlıolarakgeliştiğigibi fikirlerilerisürülmektedir.Elastofibromtanısıkoyduğumuzikiolgudanbirindeklasiklokalizasyondayerleşimizlenirken diğerolguda lezyonekstraskapülerbölgede (omuzda)yerleşimgöstermekteydi. Makroskopikolarak lezyonların kesit yüzeyleri yağlı doku alanları içeren kirli beyaz- sarı renkte, solid özellikte izlendi. Mikroskopik olarak; sınırları seçilemeyenlezyonda,matüryağhücreleriveproliferefibroblastlararasındaşişkin,yeryerçiçekbenzerigörünümde, tübülerveeozinofilikglobüleryapılarizlendi.HistokimyasalolarakVerhoeff-vanGieson boyasıdejenereelastiklifler kolay görünür hale geldi. Elastofibrom, klinik olarak malign lezyonlarla karışabilen nadir bir lezyon olması ve olgularımızdan birinin klasikyerleşimyeridışında ekstraskapularlokalizasyonda olması nedeniilesunulmuştur. Anahtarkelimeler: Elastofibrom,elastik lif,Verhoeff-vanGieson 2 2Bu olgusunumu, 16-20 Kasım2011’de 21.UlusalPatolojiKongresi’nde postersunumolarak bildirilmiştir 26

27. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 ZehraBOZDAĞveark. Mikroskopik olarak; sınırları seçilemeyen, matür yağ OLGU SUNUMU hücreleriveproliferefibroblastlararasındaşişkin,yer Malatya Devlet Hastanesi Patoloji Kliniği’nde yer çiçek benzeri yapılar oluşturan, tubuler ve elastofibrom tanısı almış 2 olgunun parafin blokları eozinoflikglobuleryapılardikkatiçekti(Resim1ve2). patoloji arşivinden elde edildi. Olgulara ait klinik Van gieson elastik boyası ile bu yapılarda boyanma bilgilere biyopsi istek formlarından ulaşıldı. Her bir izlendi(Resim3). olgunun parafin bloklarından 4 mikron kalınlığında Olgu2: kesitler alındı. Kesitlere H&E, histokimyasal olarak Kırkbeşyaşındakadınhastauzunsüredirvarolansol VanGiesonelastik boyası uygulandı. omuzdaşişlikşikayetiileortopedikliniğinebaşvurmuş, Olgu1: eksizeedilenkitlelipomöntanısıilelaboratuvarımıza Kırküçyaşındakadınhastauzunsüredenberivarolan gönderilmiştir. sırttaşişlikvesonzamanlardaeklenenağrışikayetiile Makroskopikincelemede;8.5x5x2.5cmboyutlarında, genel cerrahi kliniğine başvurmuş. Bu şikayeti ile düzensizgörünümdekesityüzüsarı,kremrenkte,solid operasyona alınan olguda skapulaya yapışık, kasların özellikte lezyonizlendi. içine doğru uzanım gösteren kitle eksize edilerek Mikroskobik olarak; benzer şekilde, sınırları laboratuvarımıza lipom, liposarkom ön tanıları ile seçilemeyen, matür yağ hücreleri ve prolifere gönderilmiştir. fibroblastlar arasında şişkin, yer yer çiçek benzeri Makroskopik incelemede; 11x5x1.5 cm boyutlarında, yapılaroluşturan, tubulerveeozinofilikglobuleryapılar düzensizsınırlı,kesityüzeylerikirlibeyaz,sarırenkte gözlendi. Van gieson elastik boyası ile bu yapılarda solidözellikte lezyonizlendi. boyanma.izlendi. Resim1:Fibroadipözdokuiçerisindedejenereelastiklifler H&Ex40. Resim2:Tübülveglobülyapılarıoluşturandejenereelastiklifler.H&E x200. 27

28. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 ZehraBOZDAĞveark. Resim 3:ElastikVanGiesoniledejenereelastiklifleringörünümü.H&Ex200. almakla birlikte elastofibrom, karakteristik TARTIŞMA Elastofibrom,6-7.dekatlardapikyapannadirgörülen lokalizasyonu ve histopatolojik görünümü nedeni ile benignbirlezyondur.Ensıkyerleşimyeriskapulanın kolaytanınabilen birlezyondur. inferiomediali ile göğüs duvarı arasıdır (1). Elastofibromunetyopatogenezikesinbilinmemektedir. Ekstraskapular tutulum nadir olmakla birlikte, oral Buliflerinkollajenliflerinelastotikdejenerasyonundan kavite,kolon,omentum,deltoidbölge,kornea,mideve kaynaklandığı,varolanelastikliflerindejenerasyonuve rektal submukozalalandiğer bildirimyerleridir(4-10) . elastik lif biyosentezindeki bozukluklara bağlı olarak Olgularımızdan birinde skapular bölge, diğerinde geliştiği gibi fikirler ileri sürülmektedir. Bu klasik deltoid bölge tutulumu mevcuttu. Klinik olarak görüşlerin yanı sıra bazı olgularda aile öyküsünün çoğunlukla yavaş büyüyen, derin yerleşimli, nadiren olması, etkilenen bazı hastalarda da visseral ağrı, hassasiyet ve hareket kısıtlılığına sebep olan lokalizasyonlarda elastofibrom benzeri değişikliklerin lezyonlardır. Olgularımızdan birinde ağrı şikayeti görülmesi genetik yatkınlığı da düşündürmektedir mevcutken diğerinde görülmemiştir. (2,10). Tekrarlayan travma ile ilişkili olması elastik Makroskopikolarakkitlegenelliklekötüsınırlı,5-10 liflerin dejeneratif bir reaksiyonu olduğunu cmboyutlarındadır.Kesityüzügri-beyazrenktefibröz düşündürmektedir(11). alanlar içeren yağlı doku görünümündedir. Kistik Elastofibrom tedavisinde konservatif eksizyon değişiklikler nadirdir. Sınırlarının düzensiz olması, uygulanır. Lokal rekürrensi nadirdir. Malign çizgilikasveperiosta infiltrasyonu,cerrahasarkomu transformasyonbildirilmemiştir (1). düşündürebilir(1).Herikiolgumuzdadamakroskopik olarak lezyonun sınırları düzensiz, kesit yüzeyleri kirlibeyaz,sarırenktesolid özellikte izlendi. Mikroskobikolarakkollajenbantlararasınadağılmış, elastikboyailebelirginleşenelastiklifler,tipikolarak globül, diskveçiçek benzerigörünümdeizlenirler. Klinikayırıcıtanıdayumuşakdokununlipom,sarkom vehemanjiomgibidiğeryumuşakdokutümörleriyer 28

29. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 ZehraBOZDAĞveark. 7-MirraJM,StraubLR,JarviOH.Elastofibromaofthedeltoid.Acase KAYNAKLAR: 1-EnzingerF,WeissSW,SoftTissueTumors,5thed.,Mosby-YearBookInc report.Cancer.1974;33(1): 234-8. 2008:207-12. 8-HsuJK,CavanaghHD,GreenWR.Anunusualcaseofelastofibroma 2-Enjoji M, Sumiyoshi k, Sueyoshi K. Elastofibromatous lesion of the oculi.Cornea.1997; 16(1):112-9. stomachinapatientwithelastofibromadorsi.AmJSurgPathol.1985; 9-Saint-PaulMC,MussoS,Cardot-LecciaN,ChevialerA,MyxA,Baldini 9(3):233-7. E,MichielsJF.Elastofibromaofthestomach.PatholResPract.2003; 3-Nagamine N, Nohara Y, Ito E. Elastofibroma in Okinawa. A 199(9):637-9. clinicopathologicstudyof170cases.Cancer.1982;50(9): 1794-805. 10-GoldblumJR,BealsT,WeissSW.Elastofibromatouschangeof the 4-PotterTJ,SummerlinDJ,RodgersSF.Elastofibroma:theinitialreport rectum. A lesion mimicking amyloidosis. Am J Surg Pathol. 1992; intheoralmucosa.OralSurgOralMedOralPatholOralRadiolEndod. 16(8):793-5. 2004;97(1):64-7. 11-KaraM,DikmenE,KaraSa,AtasoyP.Bilateralelastofibromadorsi: 5-HayashiK,OhtsukiY,SonobeH,IwataJ,Furihata M,HikitaT,Kishino properpositioningforanaccuratediagnosis.EurJCardiothoracSurg T,AkagiT.Pre-elastofibroma-likecolonicpolyp:anothercaseofcolonic 2002;22: 839-41. polyp.ActaMedOkayama. 1991; 45(1):49-53. Yazışma Adresi: Yrd.Doç.Dr. Nurhan ŞAHİN İnönü Üniversitesi Tıbbi 6-Tsutsumi A, Kawabata K, Taguchi K, Doi K. Elastofibroma of the Patoloji AnabilimDalı. greater omentum.ActaPatholJpn. 1985; 35(1):233-41. 29

30. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AyşegülKAHRAMAN veark. KONJENİTAL SEMİNALVEZİKÜLKİSTİ:OLGU SUNUMU AyşegülKAHRAMAN1,CanerEDİZ2,CemalTAŞDEMİR2,BayramKAHRAMAN3,Ramazan ALTINTAŞ2,Mustafa KANBAY4 1İnönüÜniversitesi,Tıp Fakültesi,RadyolojiAD,Malatya 2İnönüÜniversitesi,Tıp Fakültesi,ÜrolojiAD,Malatya 3Özel ParkHastanesi,RadyolojiBölümü,Malatya 4MalatyaDevletHastanesi,ÜrolojiKliniği,Malatya Özet: Seminalvezikülkistleridoğumsalyadaedinsel olarak karşımızaçıkarveejekülatuarkanallarıntıkanıklığınabağlı oluştuğunainanılır.Seminalvezikülkistlerinadirolarakgörülürvegenelliklebulguvermezler.Çalışmamızda,herikiyan ağrısıveprostatizmbenzerişikayetlernedeniyleürolojikliniğimize başvuran 32 yaşındaki erkek olgusunulmaktadır. Anahtarkelimeler:Konjenitalseminalvezikülkisti,seminalvezikül,semptom. Abstract: SeminalVesicleCystsoccursascongenitaloracquiredanditisbelievedtobeduetoobstructionofejaculatoryducts. Seminalvesiclecysts arerareandusually asymptomatic. Inthisstudy,wereportacase ofCongenitalseminalvesiclecyst in a 32-year-oldmen who presented totheourclinicwith bilateralflank pain and prostatism symptoms. Keywords:Congenitalseminalvesiclecyst,seminalvesicle,symptoms, 30

31. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AyşegülKAHRAMAN veark. GİRİŞ Seminal veziküller nadir olarak görülmekte olup, manyetikrezonansgörüntülemesinde(MRG)veziküla konjenitalveyaakkizolarakkarşımızaçıkar.Konjenital seminalis sol kesimde T1 A hiperintens, T2 A seminal vezikül kistleri renal agenezi/disgenezi ve hipointens içeriği bulunan, postkontrast kapsüler ektopikböbrekgibiekanomalilerlebirliktegörülebilir kontrastlanmagösterenveprostatglandıiçindedilate (1). Akkiz kistler ise kronik seminal vezikül tübüler yapışeklindeuzanan kistikyer kaplayıcıoluşum enfeksiyonu,benignprostathipertrofisiyadageçirilmiş görüldü.Olgu,vezikülaseminaliskistiveberaberinde prostat cerrahisi sonrasında oluşabilir (2). Seminal sol duktus ejakülatorius obstrüksiyonu şeklinde vezikülkistliolgularınçoğu,bulguvermez. Dizüri, değerlendirildi(Resim2). ağrılı ejekülasyon ve hematospermi karşılaşılabilecek TARTIŞMA bazı bulgulardır. Seminal veziküller (SV), yaklaşık 12. fötal haftada Bu yazıda, her iki yan ağrısı ve prostatizm benzeri distal mezonefrik kanalın dorsolateral bölümünün şikayetleri olan bir konjenital seminal vezikül kisti bülböz karakterde şişmesi sonucunda gelişirler (3). hastasının klinik ve radyolojik bulguları, literatür Seminal veziküllerin fizyolojik işlevi tam olarak bilgilerieşliğindesunulmaktadır. bilinmemesine rağmen, ejakülattaki spermlerin metabolizmasında ve hareketliliğinde önemli rol OLGU oynadığıbelirtilmektedir(1).SV’ningelişimisırasında 32 yaşında erkek hasta, sol kasık ağrısı, idrara sık ek anomalilerin olması, patolojik embriyonik gelişim çıkma, idrarda yanma ve idrardan kan gelmesi sürecine bağlıdır. Doğuştan SV kisti olanlarda, şikayetleriyle üroloji kliniğimize başvurdu. Hastanın embiyogenez aşamasında üreter tomurcuğu ile şikayetleri son birkaç gün içerisinde giderek artarak mezonefrikkanalınyakınkomşuluklarından,ipsilateral ilerlemişti. Fizik muayenede sağ kostovertebral açı renal agenezi, üreter ektopisi ve aynı taraf testis hassasiyetisaptandı.Kanbiyokimyadeğerleriveidrar yokluğu gibi malformasyonlar da birlikte görülebilir. tetkikinormalsınırlariçindeydi.Hastayayapılanüriner Bizimolgumuzdadasolrenalagenezivardı.SVkistleri ultrasonografide (USG), sağ böbrek 14,6 cm olarak çoğunlukla asemptomatiktir. Genellikle 5 cm’den izlenirken, sol böbrek görülemedi (sol böbrek büyük kistler semptomatiktir. Asemptomatik agenezisi). Mesane sol posterolateral komşuluğunda olmalarından dolayı, tanısı başka sebeplerle yapılan seminal vekizül lojunda 3,8x2,2 cmboyutlarında tek radyolojik görüntülemelerde tesadüfen konulmaktadır. kalın septa içeren, lobüle konturlu kistik lezyon Eskiden SV’lerin değerlendirilmesinde, sadece fizik saptandı.Olgudavezikülaseminaliskistidüşünülerek muayenevevazografimevcuttu.GünümüzdeiseUSG, abdominal bilgisayarlı tomografi (BT) çekildi. Sol transrektal USG, BT ve MRG yöntemleri SV’deki böbrek,abdominalBT’deyineizlenmedi.Mesanesol patolojikdurumların tanısındaönemli katkısağlamıştır. posterior lateral bölümde veziküla seminalis lojunda Prostatizmsemptomlarıilebaşvuranhastamızdakiilk 3,8x2,2cmboyutlarındahipodenskistikkitlesaptandı kliniktanı,benignprostathiperplazisiolmuştu.Yapılan (Resim1).Sonrasındayapılanaltabdomenkontrastlı radyolojik tetkikler sonucu prostat bezi konturları ve 31

32. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AyşegülKAHRAMAN veark. parankim yapısı normal olup SV kaynaklı bir kist bilgileriyle örtüşen yaşa sahipti. SV kistleri varlığı gösterilmiştir. Hastada eş zamanlı, bir ek semptomatik hale geldiklerinde; en sık abdominal, anomali düşündürecek bulgu yoktu, ancak hastanın perineal ve pelvik ağrı, ejakülasyon sırasında ağrı, spesifik olmayan şikayetleri açısından yapılan dizüri,sıkidraraçıkma,hematüriveprostatitbenzeri tetkiklerinde sol renal agenezi saptanmıştır. Bu da bulgularlakarşımızaçıkar. konjenital seminal vezikül kistlerinde ek anomali Tanıesasolarakradyolojikgörüntülemeyöntemleriile gelişebilme ihtimalini desteklemektedir. Olgumuzdaki konur. USG, her zaman ilk tercih olmalıdır. kist boyutunun 5 cm’den küçük olması, hastanın Uygulayıcıya bağımlı olması dezavantajıdır. Eşlik spesifik olmayan semptomlarla başvurmasına neden edebilecekgenitoürineranomalilerinaraştırılmasıiçin olmuştur.Çünküseminalvezikülkistlerigenellikle5 intravenöz piyelografi (İVP), BT ve MRG’ye de cm‘denbüyükolduklarındasemptomatiktirveklinik başvurulabilir. olarakcinselolarakaktivitelerininenfazlaolduğu20- Sonuç olarak, SVkistleriseyrekgörülür vegenellikle 30’luyaşlardabelirginhalegelebilirler.Budurumun, asemptomatiktir.Semptomatik kistler tedavi seminal veziküllerde seminal sıvı birikiminin edilmelidir.Prostatizmşikayetleriilebaşvuran oluşturduğu kistik dilatasyona bağlı olarak ortaya olgulardaklinik ayırıcıtanıdaSVkistleri de çıktığı düşünülmektedir (4). Olgumuz da literatür düşünülmelidir. 32

33. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 AyşegülKAHRAMAN veark. 4-AroraSS,BreimanRS,WebbEM,WestphalenAC,YehBM,Coakley KAYNAKLAR 1-WilliamsRD,SandlowJI.Surgeryoftheseminalvesicles;In:Walsch FV.CTandMRIofcongenitalanomaliesoftheseminalvesicles.AJRAm PC,RetikAB,VaughanEDJr,WeinAJ.Campbell’sUrology.7nded. J Roentgenol2007; 189: 130-5. Philadelphia:WBSaun-ders.1998; 3: 3299-307. 2-Alpern MB, Dorfman RE, Gross BH, et all. Seminal vesicle cysts: YazışmaAdresi:Yrd.Doç.Dr.AyşegülKAHRAMAN İnönüÜniversitesi Associatingwithadultpolycystickidneydisease.Radiology1991;180:79- RadyolojiAnabilim 80 3King BF, Hattery RR, Lieber MM, Berqu-ist TH, Williamson BJr, HartmanGW.Congenitalcysticdiseaseoftheseminalvesicle.Radiology 1991;178:207-11. 33

34. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULUDERGİSİ2013 VOL.4CİLT1 CandanELMALI veark. GASTRİKKSANTOMA: NADİRBİRLEZYON CandanElmalı1,EmineŞamdancı(Türkmen)1,Zeynep Nurkabulov1,Ayşe NurAkatlı1,Nurhan Şahin1 İnönü ÜniversitesiTıp FakültesiTıbbiPatolojiAnabilim Dalı,Malatya Özet: Ksantalezmaolarakdabilinenksantoma,üstgastrointestinalendoskopisırasındanadirenkarşılaşılanbenignbirlezyondur.Sıklıkla midede,daha azsıklıkta özefagus, duodenumvekolondalokalizedir. Kronikmideağrısıvedispepsişikayetleriilegastroenterolojipolikliniğinebaşvuranüçolgusunulmuştur.Mideendoskopikbiyopsi örneklerininmikroskopikincelenmesindelaminapropriadagruplarhalindegenişvakuollüsitoplazmalı,bazılarınınnükleuslarıkenaraitilmiş hücreler saptanmıştır. İmmünohistokimyasal olarak bu hücreler CD68 ile pozitiflik gösterirken pansitokeratin ile boyanmamışlardır. HistokimyasalolarakPeriodikAsid-Schiff(PAS)veMüsikarmeniledebuhücrelerdeboyanmagörülmemiştir.Bubulgulareşliğindelezyonlar, ksantoma tanısıaldı. Nadirgörülen bu lezyonlar,mikroskopikincelemede taşlıyüzük hücrelikarsinomla karışabilmesinedeniilesunulmuştur. Anahtarkelimeler:Mide, ksantoma,taşlıyüzük hücrelikarsinom. Abstract: Xanthomaalsoknownasxanthelesmaisabenignlesionthatisencounteredrarelyduringuppergastrointestinalendoscopy.Theyare frequentlylocated in thestomach and lessfrequentlyinesophagus,duodenum and the colon. Wereportthreecasesofgastricxanthomawhoattendedgastroenterologypolyclinicwithchronicepigastralgiaanddyspepsia. Microscopicexaminationofthegastricbiopsyspecimensshowedgroupsofcellshavinglargefinely,vacuolatedcytoplasm,somecontaining peripherally displaced nucleus, in the lamina propria. Immunohistochemically, these cells stained positive for CD68 and negative for pancytokerain.HistochemicallythecellswerenegativeforPeriodicAcid-Schiff(PAS)andMusicarmen.Thesefindingsindicatedthatthelesion was xanthoma. These cases are described, because of its rare occurrence and histomorphologically it may be confused with signet ring cell carcinoma. Key words:stomach,xanthoma,signetringcellcarcinom 34

35. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULUDERGİSİ2013 VOL.4CİLT1 CandanELMALI veark. HistokimyasalolarakPeriodikAcid-Schiff(PAS)veMüsikarmen GİRİŞ Ksantoma veya bilinen diğer adı ile ksantalezma, üst ilebuhücrelerdeherhangibirboyanmaolmamıştır.Bubulgularla gastrointestinal sistem endoskopisi sırasında nadiren karşılaşılan biyopsiksantoma olarak rapor edilmiştir. benign bir lezyondur (1). Kadın/erkek oranının eşit olduğunu gösterenyayınlarolduğugibikadınlardayadaerkeklerdedahasık Olgu2: görüldüğünü bildiren yayınlar da mevcuttur. Gastrointestinal Ellidörtyaşındaerkekhastakronikepigastrikağrıvedispeptik sistemde en sık lokalizasyonu midedir. Endoskopi serilerinde yakınmalarla hastanemize başvurmuş olup üst gastrointestinal gastrik ksantomanın sıklığı %0.018 ile % 0.8 arasında sistemendoskopikincelemesindefundusta 3mmçapındasarırenkli bildirilmektedir.Otopsiserilerindeise%58gibiyüksekbiroranda lezyon saptanmıştır. Klinik olarak ksantoma öntanısıyla patoloji bildirilmiştir(2,3).Ancaközefagealveduodenalksantomalarçok laboratuarınabiyopsigönderilmiştir.Histopatolojikolaraklamina dahanadirdir.Morfolojikolaraklipidiçerenhistiyositlerinvarlığı propriadalenfoidtopluluklarınvarlığıveköpüksühistiositbenzeri ile karakterize sarı, tümör benzeri lezyonlardır. Ksantomalar, hücreler görülmüştür. İmmunohistokimyasal olarak CD68 ile malignlezyonlarlakarışabildiğiiçinhemklinisyenhemdepatolog pozitif boyanan bu hücreler, Pansitokeratin ile boyanmamıştır. bu konuda dikkatli olmalıdır ve endoskopik biyopsi tanıda, HistokimyasalolarakGiemsayöntemiileH.pylorigörülmemiştir. önemlidir. Morfolojik ve immunohistokimyasal bulgular eşliğinde olgu Olgu1: ksantoma olarak tanıalmıştır. Altmışdörtyaşındakadınhasta,geçmeyenmideağrısıvedispepsi şikayetleri ile hastanemiz gastroenteroloji polikliniğine Olgu3: başvurmuştur. Hastaya yapılan mide endoskopik incelemesinde Altmışikiyaşındaerkekhastafarklıbirmerkezdeyapılanmide antrumda yaklaşık 1cm’lik alanda mukozanın kabarık olduğu endoskopik biyopsisinin patolojik incelemesi malignite olarak görülmüşvemaligniteöntanısıylabualandanbiyopsialınmıştır. raporlandığıiçinhastanemizesevkedilmiştir.Hazırparafinblokve %10’luk formalinde tespit edilmiş biyopsi örneklerinin kesitlerin mikroskopik incelemesinde lamina propriada grup mikroskopikdeğerlendirmesindelaminapropriada;genişgranüler- oluşturanhistiositbenzerihücreler,Pansitokeratinvemüsikarmen vakuolesitoplazmalı,bazılarınınnukleuslarıkenaraitilmişhücre ileboyanmamıştır.Bubulgulareşliğindeolgu kronik gastrit ve toplulukları saptanmıştır (Resim 1 ve 2).Yapılan ksantoma olarak tanıalmıştır. immünohistokimyasal incelemede bu hücreler CD68 ile pozitif Resim1:Laminapropiadagenişsitoplazmalı,yuvarlaknukleuslu boyanmış olup pansitokeratin ile boyanmamıştır (Resim 3). hücreler (H&EX200). 35

36. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULUDERGİSİ2013 VOL.4CİLT1 CandanELMALI veark. Resim1:Laminapropiadagenişsitoplazmalı,yuvarlaknukleusluhücreler(H&EX200). Resim2: Bazısıtaşlı yücük hücrelerinebenzeyengranüler-küçükvakuollü hücreler(H&EX400). Resim3:LaminapropriadaCD68antikoruileboyanmışhücreler.CD68X400 36

37. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULUDERGİSİ2013 VOL.4CİLT1 CandanELMALI veark. değerlendirmedelaminapropriadaköpüksühistiyositlerinvarlığı ile karakterizedir.Bumikroskopikgörünüm,taşlıyüzükhücreli karsinomdagörülene benzediğiiçin ayırıcıtanıoldukçaönemlidir (10).İmmünohistokimyasal olarak kullanılanantikorlar ile makrofajlar, taşlıyüzük hücrelerindenkolaylıklaayrılır.Bizim olgularımızda da histiyositbelirleyicisi olan CD68 antikoru ile pozitif boyanma,epitelyal belirleyicilerdenolan pansitokeratin antikoruile boyanmanınolmayışıile ksantomatanısıkonmuştur. Literatürdeksantomların midedesıklıkla antrumda veprepilorik bölgedeyerleştiğinden bahsedilmektedir(3). Bizim olgularımızdan biri antrum diğerifundusyerleşimliydi.Olgularımızdaksantomaya kronik gastrit eşlik ederken H.pylori birlikteliği görülmemiştir. Ksantomalar benignlezyonlar olmaklabirlikte nadir de olsagastrik adenokarsinomlarve prekanserözlezyonlarlada birliktelik gösterebilmektedirler. Tümör ile birlikteliği yok ise takip veya tedavi gerekmemektedir (11).Oldukça nadir ve benign olan bu lezyonbaşta taşlıyüzükhücrelikarsinomaolmaküzerebazıgastrik TARTIŞMA Feyrter, gastrik mukozada yağsı birikimleri içeren küçük sarı makülü, ilkbildirenkişidir(4). Lubarschand Borchardt 1929 yılında, gastrik mukozadasaptananlipid adacıklarınıgastrik ksantomaolarakadlandırdılar (5).Etyopatogenezindekronikgastrit, H.pyloriinfeksiyonu,gastrik anastomoz,diabetesmellitus, intestinal metaplazisorumlu tutulmuştur.Hiperlipidemive hiperkolesterolemiileilişkiliolabileceğidüşünülmeklebirlikteikisi arasındakesinbirbağlantıgösterilememiştir(6,7).AncakYoung Yi çalışmasında gastrik ksantomalar ile dislipidemi ve atrofik gastritarasında ilişkiolduğunuancakH.pylorienfeksiyonuile ilişkiliolmadığınıbildirmiştir(8).Ksantomalarınpatogenezihala aydınlatılamamış olmasına rağmen bozulan hücre membranlarındanaçığa çıkanlipidlerin,mukozal hasarabiryanıt olarakortayaçıkan intestinal histiyositler tarafındanyakalanması sonucunda geliştiği düşünülmektedir (3).Ksantoma endoskopik olarak1-10mm çapında,sarı-beyaz renkli, iyisınırlanmış,tekveya malignitelere yapılırken benzeyebildiğinden histopatolojik değerlendirme tutulmalıdır. multipl nodüller veya plaklar şeklindedir (9). Histopatolojik ayırıcı tanıda akılda 37

38. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 BayramKAHRAMAN veark. Kaynaklar: 1.KaiserlingE,HeinleH,ItabeH,TakanoT,Remmele 7.IsomotoH,MizutaY, InoueK, MatsuoT, Hayakawa T, Miyazaki M, Onita K, Takeshima F, Murase K, W. Lipid islands in human gastric morphological and immunohistochemical Gastroenterology1996;110:369-74. mucosa: findings. ShimokawaI, KohnoS.Acloserelationshipbetween Helicobacter pylori infection and gastric xanthoma. Scand JGastroenterol 1999;34(4):346-52. 8. Yi SY. Dyslipidemia and H pylori in gastric xanthomatosisWorldJGastroenterol2007September 14;13(34):4598-601. 9. Jeong YS, Park H, Lee DY et al. Gastric xanthomatosis.GastrointestEndosc 2004;59:399-400. 10.OviedoJ,SwanN,FarrayeFA.Gastricxanthomas. Am JGastroenterol 2001;96: 3216-8. 2.Petrov S,ChurtchevJ, MitovaR,BoyanovaL, Tarassov M.Xanthoma ofthestomach-some morphometrical peculiarities andscanningelectron microscopy.Hepatogastroenterology1999;46:1220–2. 3.GencosmanogluR, Sen-OranE, Kurtkaya-YapicierO, Tozun N. Xanthelasmasof the uppergastrointestinal tract.JGastroenterol 2004;39:215-9. 4.FeyrteF.Herdformigelipoidablagerungin der shcleimhaut desmagens:Lipoidzell-enknotchern in der schleimhautdesdarmes.VirchowsArchPathol Anat 1929; 273:736-41. 5.LubarschO,BorchardtH.Atrophieund Sogenannte DegeneratronendesMagens undDarmes.In:HenkeF, LubarschO,eds.Handbuch der speziellen Pathologischen Anatomie und Histologie. Berlin: Verlag von Julius Springer, 1929:11-8. 6. GürsoyŞ, Yurci A, Torun E,Soyuerİ, GüvenK, ÖzbakırÖ,Yücesoy M. Anuncommon lesion:Gastric Xanthelasma.TurkJGastroenterol2005;16(3):167- 70. 11-JansenHJ,vanKriekenJH,RömkensTE.Yellow- whitelesions inthe uppergastrointestinaltract.Gastric xanthelasmas. Neth JMed. 2009 Nov;67(10):360-1. Yazışma Adresi : Uzman Dr. Ayşenur Akatlı İnönü Üniversitesi Tıbbi Patoloji AnabilimDalı. 38

39. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SedaTAŞDEMİR AKILCI(RASYONEL)İLAÇKULLANIMI Seda TAŞDEMİR İnönü ÜniversitesiTıp FakültesiFarmakolojiAD Özet: İlaçların akılcı olmayan kullanımı hem gelişmiş, hem de gelişmekte olan ülkelerde ciddi tıbbi ve ekonomik sorun olusturmaktadir.Ülkemizdeilaçkullanimindabüyükisrafyapildigigünlükgözlemlerimizdeizlenmektedir.Bukonuda hekimlerin gereksiz ilaç kullanimini yönlendirmelerinin yanisira hastalarin ilaçlara hekim disi yollar ile kolayca ulasmalari ve hastalarin ilaçlarini düzenli kullanmamalari rol oynamaktadir. Akılcı ilaç kullanımı (rasyonel farmakoterapi) hastaya doğru tanının konması, sorununun dikkatlice tanımlanması, tedavi amaçlarının belirlenmesi, değişikseçenekleriçindenetkinliğikanıtlanmış(güvenilir)tedavininseçilmesi,uygunbirreçeteyazılması,hastayaaçık bilgiler ve talimatlarvererek tedaviye başlanması, tedavinin sonuçlarının izlenmesi ve değerlendirilmesini kapsayan sistematikbiryaklaşımbiçimidir.İlaçancakdoğrukullanılırsaetkilidirveakılcıilaçkullanımınayönelikkararların verildiğiherkademede,ilaçbilgisineihtiyaçvardır.Hangiilacınkullanılacağınakararverenhekim,ilacı uygunşartlarda sağlayan eczacı ve ilacı uygulayan hemşire veya hasta, akılcı ilaç kullanımının sağlanmasında sorumluluk sahibi taraflardır. Anahtar kelimeler:akılcıilaçkullanımı,doğru tanı,uygun tedavi Abstract: Irrationaluseofdrugsisacommonmedicalandeconomicalprobleminbothdevelopingandimprovedcountries.Agreat wasteofdruguseinourcountryhasbeenobservedondailypractise.Inthisregard,irrationaluseofdrugsbydoctors, easyaccesstodrugsandnottousethedrugsregularlybythepatientsareinvolved.Rationaluseofdrugincludingtrue diagnosisforpatients,describingtheproblem carefully,determing goal of the treatment,startingthe treatmentaftergiving sufficient/appropriateinformation,monitoringandevaluationoftheresultsoftreatmentisasystematicapproach.Drugs areeffectivejustwhentheyareusedcorrectlyandtheinformationaboutdrugsisneedtoallstepsgivendecisionfor rationaluseofmedicines.Thedoctordecidewhichdrugisused,thepharmacistprovidedrugsinappropriateconditions, thenurseand patientcarry out medicinesareresponsiblesforrationaluseofmedicine. Keywords: Rationaluseofdrug,truediagnosis, appropriatetreatment 39

40. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SedaTAŞDEMİR GİRİŞ 1985yılındaNairobi’deyapılanDünyaSağlıkÖrgütü kullanılmasıdır. Rasyonel ilaç kullanımı, ucuz ya da indirimliilaçkullanımı anlamına gelmez. toplantısıakılcıilaçkullanımıçalışmalarıiçinbaşlangıç sayılmaktadır. Bu toplantıda Akılcı İlaç Kullanımı; Rasyonel ilaç kullanımı, ayrıca, tümüyle standardize "Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine edilmiş hastalıkların aynı biçimde tedavisi için salt göreuygunsürevedozajda,endüşükfiyatavekolayca teorikkavramlarıntartışmasızuygulamasıdadeğildir. sağlayabilmeleri"olaraktanımlanmıştır(1).Birsağlık Rasyoneltedavinindeönemlibirparçasınıoluşturan hizmetiuygulamasıolarakRasyonelilaçtedavisinden rasyonel ilaç kullanımının temelinde, hastanın birey başlıcabeklentidoğru,etkinvehızlıilaçtedavisiile olarak kabul edilmesi, tıbbi bilgi ve kararlar ile tedavihizmetlerindeetkinlikvegüvenliğinartmasıve ekonomikyaklaşımlarbulunur.”(3). genel sağlık harcamalarında azalma ve tasarruf sağlanmasıdır (2). Tüm dünyada olduğu gibi ülkemiz için de ciddi bir sorunolanetkisiz,yanlışvegereksizilaçkullanımının DPTVIII.5YıllıkKalkınmaPlanıİlaçsanayiiÖzel giderek artması, bu konuda yaşanan sorunlara daha İhtisas Komisyonu raporunda “Rasyonel İlaç ciddi yaklaşılmasını birzorunlulukhalinegetirmiştir. Kullanımı” na ilişkin aşağıdaki paragraflar yer Sağlık Bakanlığınca, akılcı ilaç kullanımında mevcut almaktadır: “Son elli yıl içinde, eskiden tedavisi durumundeğerlendirilmesiamacıileErzurum,Boluve mümkünolmayanpekçokhastalıktaetkiliçoksayıda Adıyaman illerinde yapılan çalışmalarda reçetelerin ilacıntıbbikullanımagirmesi,kullanımagirenilaçların hem maliyet hem de kutu sayısı bazında %50’nin daha etkili vegüvenli olan yenilerinin sürekli olarak üzerindeakılcı olmadığı (irrasyonel)tespit edilmiştir. geliştirilmesi, hastalığın ve hastanın durumuna göre Sonuç olarak, iki ilaçtan biri yanlış ya da gereksiz ilacın akılcı ve doğru bir şekilde inceleyip tanı reçeteedilmektedir(4).Hastasınındurumunuetraflıbir koyduktansonramevcutilaçlararasındanenuygununu şekildeinceleyiptanıkoyduktansonramevcutilaçlar seçecekvebunagörereçeteyazacakolansorumlukişi arasından en uygununu seçecek ve buna göre reçete hekimolduğundan,hekiminyükümlülüğüvedavranışı yazacakolansorumlukişihekimolduğundan,hekimin rasyonel ilaç kullanımının birincil önemdeki ögesini yükümlülüğü ve davranışı rasyonel ilaç kullanımının oluşturur. birincilönemdekiöğesinioluşturur.İlacınyasalolarak Rasyonel ilaç kullanımı, ilaçların akıllıca kullanımı teminedileceğitekmesleki-kamusalalaniseeczanedir. anlamına gelir. Diğer bir değişle, bir hastalığın Eczanelerdehekimreçetesine bağlıolan,yadareçetesiz önlenmesi,kontrolaltınaalınmasıveyatedaviedilmesi verilebilen ilaçlar mevcuttur. Bu iki kategoriye ait için,doğruilacın,gerekenanda,gerektiğimiktardave ilaçlarınhastayasunumuvehastanınbilgilendirilmesi uygun fiyatla kullanılmasıdır. İlacın hem kullanana, eczacıyaaitbirsorumluluktur.Eczacıbusorumluluğu hem de ulusal ekonomiye en yararlı biçimde ile akılcı ilaç kullanımında önemli bir görev de üstlenmektedir. Hastane ve poliklinik hizmetlerindeki 40

41. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SedaTAŞDEMİR ilaç kullanımında da, hekim ilk sorumluluk sahibi Uygunsuz ilaç kullanımında antibiyotikler başı olmaklaberaberilacailişkinbilgininpekiştirilmesinde çekmektedir.Ülkemizdekidurumladünyadakigerçeğe eczacı, hemşire ve diğer sağlık personelinin de rolü bakacak olursak; ülkemizde antibiyotikler en çok bulunmaktadır. Bu nedenlerle, yalnızca hekimlerin kullanılanilaçgrubuikendünyada4.sıradayeraldığını görmekteyiz(Tablo 1)(7). değil, yukarıda sözü edilen tüm sağlık hizmeti gruplarının gerek mezuniyet–öncesi, gerekse En ÇokSatılan İlaçlar mezuniyet–sonrasıdönemlerde,rasyonelilaçkullanımı Dünyada Türkiyede ilkelerivekendilerinedüşenrolaçısındaneğitilmeleri Kalp-damar % 19.3 Antibiyotik% 19.0 esastır (5). SantralSS % 15.8 Ağrı kesici% 12.0 TürkiyedeAkılcıOlmayan İlaçTedavisiÖrnekleri Metabolik %15.3 Romatizma% 11.0 Antibiyotik% 9.9 Soğukalgın.%8.6 Dünya Sağlık Örgütü verileri, dünyada ilaçların SolunumS.%9.3 Vitamin % 7.3 yaklaşık%50'sininyanlışyadagereksizkullanıldığını veyakutusubileaçılmadançöpeatıldığınıgösteriyor. T.C. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Tablo 1.DünyadaveTürkiyedeençoksatılan Müdürlüğü, bu oranların Türkiye için de geçerli ilaçların karşılaştırılması olduğunubelirtiyor.AyrıcaT.C.SağlıkBakanlığı,Tıp Kurumu Derneği ve Türkiye Eczacılar Birliği'nin verilerine göre eczanelerdeki ilaçların ortalama %7'si kullanmasüresidolduğu için israf ediliyor (6). Türkiyede akılcı olmayan ilaç tedavisi örnekleri iyi 4-HertürlüdispepsideH2-reseptörblokeriveyaproton pompası inhibitörlerinin kullanımı planlanmış kapsamlı araştırmalarla incelenebilmiş değildir.Oysabirsorununçözülebilmesiiçinöncelikle 5-Esansiyel hipertansiyonda tek ilaçla tedavi sorunun iyi tanımlanmış ve değerlendirilmiş olması denenmeden çoklu ilaçtedavisi gereklidir.Yapılansınırlısayıdakiaraştırmasonuçlarına göreülkemizde,akılcıolmayanilaçtedavisiileilgili 6-Gereksizaşılama(65yaşaltısağlıklıerişkinlerdegrip örnekler: aşısı) 1-Çocuk ishallerindeantibiyotik tedavisi 7-Analjeziklerinsuistimali 2-Fonksiyonelkabızlıkta laksatif alışkanlığı 8-Vitaminlerinsuistimali(Herantibiyotiklebirlikteve soğuk algınlığı, nezle, grip gibi durumlarda vitamin 3-Astımda uzun etkili β2-reseptör agonistlerinin almaalışkanlığı) uygunsuz kullanımı 41

42. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SedaTAŞDEMİR 9-Ayırıcı tanı yapmadan gereksiz ilaç etkileşimleri), uygunluk(kontrendikasyonlar, saklama- kullanım kolaylığı)ve tedavimaliyetiaçısından birbirleriyle karşılaştırılmalı ve en iyi seçenek belirlenmelidir. kombinasyonlarının kullanılması 10- Hastaya hastalığı ve tedavisi hakkında yeterince bilgiverilmemesi 5-K(işisel)-ilacınseçilmesigereklidir. Birönceki analiz sonucunda karar verilen ilaç grubunun içinden, yine aynıölçütlerkullanılarak(etkinlik,güvenlik,uygunluk, maliyet) bir ilaçmolekülünekararverilmelidir. 11-İlaçsıztedavinindeyerinegöreilaçlatedavikadar önemliolduğununyeteri kadaranlatılmamasıdır (8). 6-Anlaşılmasıkolay birreçetehazırlanmalıvedüzenli olaraktedavigözdengeçirilmelive gereksiz ilaçlar tedavidençıkarılmalıdır. Genelde hastaların%50si reçete edilen ilaçları ya doğru uygulamazlar, ya düzensiz kullanırlaryadahiçkullanmazlar.Bunun önemlisebepleriarasında semptomlarıngeçmesi, yan etkilerinoluşması,ilacınbeklendiği kadaretkili olmamasıve doz şemasınınözellikle yaşlılar için karmaşık olmasısayılabilir. Akılcıilaçtedavisi kararınınbaşarıyaulaşması,hastanıntedaviyeuyumu ile doğrudanilişkilidir.Hastanın tedaviye uyumuşuüç yollaartırılabilir: iyi seçilmiş bir ilaçtedavisi;iyibir hasta-hekimilişkisi; önemli bilgi, talimat ve uyarılar içinzaman ayrılması(9). AkılcıİlaçKullanımİlkeleri Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göreuygunilacı,uygunsüre vedozajda,en düşükfiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanan akılcı ilaçkulanımının temelilkeleri: 1-Tedaviyi planlarken doğru tanıya dayanmak Doğru ve erken tanı başarılı bir tıbbi tedavinin ön koşuludur.Ayrıca,yanlışbaşlanmışbirtedavinindoğru tanıyıgölgeleyipgeciktirebileceği deunutulmamalıdır. 2-Tedavi hedeflerini belirlemek. Tedaviyle neyi amaçlıyoruz? İlaç tedavisine gerek var mı? Tüm İlaçkullanımınınbirhekimlik sanatıolduğunu unutmamalıdır.Çünkü,önceki kuşaklarınterapiyada farmakoterapiolarak adlandırdıkları bu uygulamada hastanınkoşullarınıve var olantıbbiolanaklarıdoğru değerlendirmektenöte, hekiminkararınınsunumuve uygulanması anlamında“hekimlik san’atinin”ayrıbir önemivardır (10).Öncelikliolarakhalkınsağlığınıve toplumunçıkarınıgözetenakılcı ilaç kullanımı konusundadünyadaveTürkiye’debelli bir yolalınsa da ilaçlarınkullanımsorunları devam etmektedir.AİK bilincininaşılanması içinbasta hekimlerolmaküzere, eczacıve bu konudahizmetverensektörün toplum bilinciniarttırmayayönelikörgün veyaygıneğitim olanakları kullanılmaya ve geliştirilmeye devam edilmelidir. hastalıklar ya gerektirmeyebilir. başlamadan önce Böylece hastanın da yakınmalar ilaç tedavisi Tedavi amaçlarının, tedaviye hastayla konuşulması iyi olabilir. kendi hastalığının sebebi, tanısı, tedavisi ile ilgili birçok şeyi fark etmesi sağlanarak tedaviyeuyumuartırılabilir. 3-Hastanın kullandığı diğer ilaçlarve alışkanlıkları sorgulanmalıdır.Kullanılmaktaolunan tüm ilaçların bilinmesigerekir.Ayrıcasigara,alkolkullanımıdailaç etkilerinideğiştirebilir. 4-Etkiliilaçgruplarınınlistesininyapılması,ölçütlere göreetkilibirilaçseçilmesi Tedavide kullanılacakilaçgrubunakararverirkendört adet ana özellik göz önünde bulundurulmalıdır. Rasyonel farmakoterapiilkeleridoğrultusundahekimi tedavi hedeflerine ulaştırabilecek ilaç seçenekleri etkinlik (yeterli doz, süre), güvenlilik (yan etki, ilaç 42

43. SAĞLIKHİZMETLERİMESLEKYÜKSEKOKULU DERGİSİ2013VOL.4CİLT1 SedaTAŞDEMİR KAYNAKLAR 6-ATO (2006). İlaçta İsraf raporu. 2006; 1-Sercan Bulut Çelik, Hüseyin Can. Birinci basamakta akılcı ilaç http://www.atonet.org.tr/turkce/bulten/bulten.php3?sira=438. kullanımı.SmyrnaTıpDergisi2012. 7-Sağlık bakanlığı akılcı ilaç kullanımı 2-Prof.Dr.NurettinAbacıoğlu.Akılcı(Rasyonel)İlaçKullanımı.Bilim, http://www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-7771/akilci-ilac-kullanimi.html. EğitimvedüşüncedergisiAralık2005; 5(4). 8-KayaalpSO.AkılcıTedavi YönündenTıbbi Farmakoloji,Editör:SO 3-DPTVIII.5YıllıkKalkınmaPlanıİlaçsanayiiÖzelİhtisasKomisyonu Kayaalp,13. Baskı,PelikanYayıncılık,2012,pp.140-154. Raporu1998. 9-Alperİskit.AkılcıİlaçKullanımı. SürekliTıpEğitimiDergisi.2006; 4-Akılcı İlaçKullanımı Çalıştayı Sonuç Raporuı T.C.Sağlık Bakanlığı 15(7). Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi 10-EsatEşkazan.Akılcıilaçkullanımı.AkılcıİlaçakullanımıSempozyumu Müdürlüğü2006. İstanbul1999;s.9-20 5-OktayŞveKayaalpSO.RasyonelTedaviYönündenTıbbiFarmakoloji, Editör:SOKayaalp,11.Baskı,Hacettepe-TaşKitabevi,2005,pp.130- Yazışma adresi: Seda TAŞDEMİR İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji AD 142. 43