İŞLETME FİNANSI

1. İŞLETME FİNANSI Doç. Dr. Mine TÜKENMEZ

2. BİLANÇO Belirli bir tarihte, bir işletmenin varlık ve kaynak yapısını gösteren temel mali tablodur. Bilanço AKTİF (VARLIKLAR) PASİF ( KAYNAKLAR) Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar (Cari Pasif) (Brüt İşletme Sermayesi) (Cari Aktif) • Hazır Değerler • Ticari Alacaklar • Stoklar • Duran Varlıklar Ekonomik Yapı Mali Yapı Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Devamlı Sermaye Özkaynaklar AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI

3. FİNANSMAN • İşletmelerin yatırım ve faaliyet dönemlerinde gerekli olan kısa, orta ve uzun süreli fonları en uygun koşullarda ve miktarda tedarik etmeleri • Bu fonları işletmenin faaliyetlerini sürekli kılmada etkin olarak kullanmaları ve bu amaçlara yönelik kararlar almalarıdır.

4. FİNANSMANIN TEMEL AMAÇLARI • Uygun finansal yapıyı oluşturmak • Özsermayenin güveliğini korumak • Yeterli bir kar ve karlılık sağlamak • İşletmenin likiditesini korumak

5. Finans Fonksiyonunun Temel İlkeleri • Geçici fon ihtiyacı, cari pasiflerden (kısa vadeli borçların artmasıyla) sağlanmalıdır. • Dönemsel fon ihtiyacı, orta vadeli kaynaklardan sağlanmalıdır. • Yarımamül, hammadde alımı kısa vadeli borçlarla, sabit değerlerin finansmanı devamlı sermaye ile yapılmalıdır. • Stokların karşılık olabilmesi için likidite derecelerinin yüksek, yani hemen paraya çevrilebilir unsurlardan olmasına dikkat edilmelidir. • Dönen aktif , dönen pasiften (kısa vadeli borçlardan) fazla olmalı, böylece bir güvenlik marjı oluşturulmalıdır. • Minimum net dönen aktif miktarı, ihtiyaçlara uygun olarak saptanmalı ve sabit değer niteliğinde düşünülerek uzun vadeli yabancı kaynaklarla finanse edilmelidir • Özkaynakların, işletmenin bağımsızlığını güvence altında tutmak için uzun ve orta vadeli borçlarını karşılayabilecek düzeyde olmasına dikkat edilmelidir.

6. Finans Yöneticisinin Görevleri • Finansal Analiz ve Denetim • Finansal Planlama • Aktiflerin Yönetimi • Dönen değerlerin yönetimi • Sabit değerlerin yönetimi • İhtiyaç Duyulan Fonların Tedariki • Fonların İhtiyaca Göre Kullanımı

7. KAR ve KARLILIK Kar İle İlgili Kriterler • Karın maksimizasyonu • Karlılığın maksimizasyonu • İşletmenin cari piyasa değerinin maksimizasyonu

8. Karın Maksimizasyonu Riski çok olan yatırımların karının çok, riski az olan yatırımların karının az olacağı kabul edilir.

9. Karlılığın Maksimizasyonu • Burada kar kavramı yanında, kar rakamı elde edilmesi sırasında kullanılan kaynaklar da dikkate alınmalıdır. • Karlılık karar aracı olarak pek iyi bir ölçüt değildir.

10. İşletmenin Cari Piyasa Değerinin Maksimizasyonu • İşletmenin cari piyasa değerini maksimuma çıkarmak, işletmenin pay senetlerinin piyasa değerini maksimize etmek aynı kavramlardır. • Finansal yönetim için nihai temel hedeftir.

11. FİNANSMAN FONKSİYONUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER • İşletme Dışı Faktörler • İşletme İçi Faktörler • İşletmenin Niteliği • Büyüklüğü • Hukuki Yapısı • Kar Dağıtım Politikası • Sermaye Maliyeti • İç Kaynakların Maliyeti • Dış Kaynakların Maliyeti

12. Finansman Fonksiyonunda Görev Ve Sorumluluklar • Yatırım kararları • Yatırımların Finansmanı • Kar Dağıtım Politikası

13. Yatırım Kararları • Yatırım kararlarında sermaye bütçelemesi en büyük payı almakta ve firma çıkarları, gelecekte gerçekleşecek yatırım önerilerine sermayenin tahsis edilmesi anlamını taşımaktadır • Yatırım kararları, bir varlığın kendisine tahsis edilen sermayeyi geri ödeyememesi halinde, yeniden sermaye tahsisi kararını da içerir

14. Yatırımların Finansmanı Finansal karışım, sermaye yapısını ifade eder. Finansal karışım yapılırken, özellikle bütçelerin hazırlanması, ihtiyaç duyulan fonların hangi amaçla kullanılacağının belirlenmesi büyük önem taşır. Çünkü sermayenin tedarik şekli ve türü büyük ölçüde kullanma şekli ve yerine bağlıdır. Böylelikle gerek iç kaynaklardan, gerek dış kaynaklardan fon tedariki, sonuçta firmanın şimdiki ve gelecekteki varlıklarının yapısı ile bağlantılı olmaktadır.

15. Kar Dağıtımı ve Politikası Özellikle hissedarlara nakit olarak ödenecek kar payını zaman süreci içinde, ödenecek temettüler konusundaki istikrar durumunu, hisse senedi şeklindeki temettüleri ve hisse senetlerinin tekrar geri alınması işlemini kapsayan kararlar topluluğu sözkonusudur. Yatırımcılar açısından ise kar payının değerlendirilmesi, dağıtılmayan karların fırsat maliyeti ile karşılaştırılmasını gerekli kılmaktadır.

16. Kaynak Seçiminde Dikkat Edilecek Kriterler • Kaynağın sağlanabilme olanağı • Kaynağın maliyeti • Likidite ile ilgili risk • Firmanın yönetiminde, faaliyetlerin yürütülmesinde bağımsızlığını sınırlayıp sınırlamaması • Firmanın fon ihtiyacına göre ayarlanabilme esnekliği

17. FON KAYNAKLARI Fonlar iki açıdan sınıflandırılabilir: • Fon Kaynağına Göre - Öz Kaynak - Yabancı Kaynak - Oto Finansman 2. Vadelerine Göre - Kısa Vadeli Fonlar (1 yıla kadar) - Orta Vadeli Fonlar (1-5 yıl) - Uzun Vadeli Fonlar (5 + yıl)

18. KISA SÜRELİ FİNANSMAN KAYNAKLARI • Kısa süreli finansman kaynakları, firmanın faaliyet dönemi içinde (genellikle 1 yıl içerisinde) geri ödeme yükümlülüğü altında bulunduğu borçlarıdır • Genellikle işletme sermayesinin, özellikle alacak ve stokların finansmanında kullanılır

19. Kısa vadeli kaynakların özellikleri: • 1-Hız:Kısa vadeli fonlar hızla elde edilebilir • 2-Esneklik • 3-Maliyet: Kısa vadeli fonların maliyeti uzun vadeli fonlara göre daha düşüktür • 4- Risk:Kısa vadeli krediler uzun vadeli kredilere göre daha risklidir

20. Kısa vadeli kredi kullanırken dikkat edilecek hususlar: • 1- Firmanın varlık yapısı ve dağılımı • 2-Mevsimlik ve devresel hareketler • 3- Faiz oranlarının durumu • 4- Firmanın likidite durumu • 5- Firmanın ölçeği ve hukuki yapısı

21. Kısa Süreli Finansman Kaynakları • Kısa süreli ticari krediler • Kısa süreli banka kredileri • Finansman bonosu • Factoring • Teminatlı kısa vadeli borçlar • Stokların finansmanı • Tahakkuk etmiş kısa vadeli giderler • Diğer kaynaklar

22. Kısa Süreli Ticari Krediler • Firmanın mal satışlarında, satıcılardan ya da yapacağı satışlara karşılık müşterilerinden aldığı kredilerdir • Genellikle firma, stoklara yapacağı yatırımların finansmanında bu kredilerden yararlanır

23. Ticari kredinin iki kullanım şekli vardır: • Açık Hesap : Alıcının satıcıya herhangi bir ödemede bulunmadığı ve satıştan doğan alacağın, satıcının defterine alacak, alıcının defterine borç olarak yazıldığı bir hesap türüdür. • Borç Senetleri : Satıcının, alıcıdan bono veya poliçe istemesidir.

24. Örnek: • ADS Marketçilik satıcılardan 3/10 net 45 gün vade ile 100 milyonluk mal almıştır • Ort.günlük alım tutarı: 100/360=277.778TL Peşin öderse 10 günlük bir krediden yaralanacak: 10 X 277.778= 2.777.780 TL 45 gün içerisinde öderse kullanacağı kredi miktarı: 45 X 277.778= 13.500.000 TL.

25. Kredili bir satışın firmaya alternatif maliyeti: • i= iskonto oranı x ______360_____ • 100 – isk.oranı kredi vadesi-isk.süresi • Örnek:İşletme 4/10 net 45 gün vade ile 300 bin liralık mal almıştır. Firma bankadan % 30 faizle borç alabilmektedir.Firmaya kredili mal alımını önerir misiniz?

26. i= 4 X 360 = % 42,9 • 100-4 45-10 • %42,9> %30 banka kredisi kullanmak daha avantajlı

27. Kısa Süreli Banka Kredileri • Firmalar, işletme sermayesi ihtiyacını karşılamak, dönen varlıkları, özellikle stoklarını ve alacaklarını finanse etmek için kısa süreli banka kredilerine başvurur • Ayrıca firmalar, geçici olarak sabit değerlerin finansmanı için bankalardan kısa süreli kredi talep ederler

28. Kredi sözleşmesinde şu konular yer alır: • 1-Kredinin limiti • 2- Vade • 3- Faiz oranı: Faiz+BSMV+Komisyon ücreti+ Kullanılmayan kısım karşılığı • 4- Özel Şartlar

29. Ticari Banka Kredilerinin Çeşitleri 1. Avans Kredisi 2. Cari Hesap Kredisi 3. Alacak Senetleri İskontosu 4. Açık Kredi 5. Kefalet Karşılığı Kredi 6. Akreditif Kredisi 7. Kefalet ve Teminat Mektupları

30. Avans Kredisi : İşletmelerin, bankalardan, senet, mal, menkul kıymet karşılığında avans şeklinde kredi kullanmalarıdır. • Cari Hesap Kredisi : Banka ve işletme arasındaki hesapların borç-alacak şeklinde tutulduğu ve işletmenin kullandığı kredinin ana para ve faiz ödemelerinin belirli dönemler sonunda yapıldığı, bir kredi anlaşmasıdır. • Alacak Senetleri İskontosu : Bankaların, işletmelerin ellerindeki alacak senedi tutarlarından belli bir iskonto ve kar payını düştükten sonra, kalanı işletmeye ödemelerdir.

31. 4. Açık Kredi : Bankaların, işletmelerin veya kişilerin güvenirliklerine göre açtıkları kredilerdir. Banka, teminat istemez. 5. Kefalet Karşılığı Kredi : Kefil karşılığı kredi verilmesidir. 6. Akreditif Kredisi : Bankaların, akreditif açan ithalatçılara kullandırmış olduğu kredidir. İthalatçı, mal bedelini peşin ödemek yerine, mal gümrüğe ulaştığında bankaya öder. 7. Teminat ve Kefalet Mektupları : Bankadan nakit çıkışı gerektirmeyen, gayri nakdi kredilerdir.

32. X şirketi A Bankasından 500 bin lira limitli döner işletme kredisi kullanmıştır. (% 5 BSMV+ %1 komisyon) Kullanılmayan kısım üzerinden % 0,5 kullanılmama gideri yüklenecektir. Faizler 6 ayda bir hesaplanacaktır. • Kredi gideri= (300.000x0,2x1/2)+ (300.000x0,2x1/2x0.05) + (300.000x0.01x1/2)+ (500.000-300.000)x 0.005/2 = 33.500 TL. • 6 aylık reel faiz: 33.500/300.000=% 11.17 • Yıllık reel faiz:(1+ 0.1117)2-1= % 23,59

33. S şirketi Z Bankasından % 20 faizle 200.000 Tl.lık kredi almıştır.BSMV % 5dir. • Faizin dönem sonunda ve başında ödenmesi durumunda kredinin şirkete maliyeti nedir? Faiz= 200.000 x 0.20 = 52.000 BSMV= 52.000 x 0.05= 2.600 54.600 TL. i= 54.600/200.000 = % 27,3 i= 54.600/ 200.000 – 54.600 = % 37,65

34. Örnek: Süper Gıda şirketi G Bankasıyla 2 milyon TL.lık döner kredi sözleşmesi yapmıştır. Sözleşmeye göre bankada % 10 dengeleyici bakiye bulunduracak, % 3 kullanılmayan kısım gideri ödenecek ve normal faiz oranı % 20 olacaktır. Firma yıl içerisinde 1,5 milyon TL. kredi kullanmıştr. Reel faiz oranı ne olmuştur? • Ödenen faiz: 1.500.000x0,20+ (2.000.000-1.500.000)x0.03 = 315.000 • Reel faiz: 315.000/1.500.000= % 21

35. FİNANSMAN BONOSU • Anonim şirketlerin ihraç ettikleri kısa vadeli borçlanma senetleridir. • Vadesi, 90 günden az, 360 günden fazla olmamak üzere, 30 gün ve katları şeklinde belirlenir. • Finansman bonoları iskonto esasına göre satılmaktadır. • Küpür büyüklüğü 5 milyon TL’den az olamaz. • Taşıdıkları güvenceye göre; A, B, C, D, E, ve F tipi olarak sınıflandırılmaktadır.

36. Bu bonolar elindeki fazla fonu değerlendirmek isteyen hayat sigortası şirketleri, menkul kıymet yatırım fonları vb. finansal kurumlara satılır. • Finansman bon olarının faiz oranı banka faiz oranlarından biraz düşüktür. • Fin. Bonoları ancak anonim şirketler tarafından ihraç edilebilir. • Fin. Bonosu ihraç edecek firma önce müşterilerle görüşüp gerekli talebi toplar. • Eğer bonolar halka arz edilecekse SPK prosedürünün yerine getirilmesi gerekir. • Fin. Bonolarının faizi nominal değerin içinde bulunmaktadır.Örneğin 3 ay vadeli 100.000 TLlık bononun 92.000 TL.san satılması gibi

37. Örnek: K A.Ş. 8 milyon Tllık, nominal değeri 100.000 TL.olan , 3 aylık faiz oranı % 6,5 olan 90 gün vadeli fin. Bonolarından ihraç etmiştir. Bonoların satış fiyatı ne olacaktr? Kaç adet bono ihraç edilecektir? Vadesine 30 gün kalmış bir bononun Pazar fiyatı ne olacaktır? • FV=PV(1+i)n100.000 =PV(1+0.065)90/90 • 100.000/1.065= 93.896 TL. • Bono sayısı = 8.000.000/93.896= 85 adet • Vadesine 30 gün kalmış bir bononun Pazar fiyatı • SF = 100.000/ (1+0.065x30/90)= 97.943 TL.

38. 6. FACTORİNG • Factoring, işletmelerin, genellikle kısa vadeli satışlardan doğan alacak haklarının factor adı verilen kuruluşlara satılmasıdır. • 2008 yılı itibariyle 100 civarında factor firma mevcuttur ve bunların cirosu 10 milyar TL.civarındadır. • Factor kuruluş, işletmeye, garanti, tahsilat, muhasebe ve finansman hizmetlerinin bir kısmını veya tamamını sunmaktadır. • Factoring sürekli bir işlem olup, işletme alcaklarının tümünü factor’e devreder.

39. Teminatlı kısa vadeli borçlar • 1- Alacak senetlerinin iskonto ettirilmesi • 2- Alacak senetlerinin teminatı karşılığında avans alınması • 3- Alacakların rehin edilmesi • 4- Stokların Finansmanı

40. Tahakkuk etmiş kısa vadeli giderler • Ödenecek Giderler • Ödenecek Vergi, Sigorta,Resim ve Sigorta Primleri • Alınan Depozito ve teminatlar • Alınan avanslar

41. Diğer kısa vadeli krediler • Bu tip krediler ithalat ve ihracatta kullanılan kredilerdir. • 1- İhracatçıya (avans verilmesini sağlayan) akreditif açılması • 2- Prefinansman kredileri • 3- Akreditif Kredisi(Letter of Credit)

42. ORTA VADELİ FON KAYNAKLARI • Orta vadeli fon kaynakları, genellikle vadeleri 1-5 yıl arası olan fonlardır. Bazı ülkelerde, 10 yıla kadar olan fonlar da orta vadeli fon kapsamında değerlendirilmektedir. • Orta vadeli fonlar, işletmelerde devamlılık taşıyan fon gereksinimleri için kullanılır.

43. Orta vadeli fon kaynakları • Orta vadeli banka kredileri • Orta vadeli satıcı kredileri • Forfaiting • Finansal Kiralama

44. Orta vadeli banka kredileri: • 2-10 yıl vadeli.Kredi açılırken hazırlanan itfa planına göre periyodik taksitler halinde geri ödenmektedir. Başlıca kulanım alanları: • a)Sabit sermaye yatırımlarını finanse etmek • b)Duran varlıkların ekonomik değerlerini artırıcı bakım onarım yapmak • c)Net işletme sermayesini artırmak • d)Mevcut bir borcun ödenmesi • e)İştirakte bulunmak

45. Örnek:Has Mobilya Şirketi Halk Bankası’ndan 5 yıl vadeli, % 25 faizli , 150.000 TL.lık yatırım kredisi almıştır. • A) Anapara ve faizler vadesinde 1 defada ödenirse • B)Anapara ve faizler eşit taksitler halinde ödenirse ödeme planı nasıl olacaktır? • a) F= 150.000(1+0.25)5=457.764 TL.

46. Yıl SonuKalan AnaparaÖdenen AnaparaÖden FaizTop.Ödeme • 0 150.000 ---- ---- --- • 1 150.000 ---- ---- --- • 2 150.000 ---- ---- --- • 3 150.000 ---- --- --- • 4 150.000 --- ---- --- • 5 ---- 150.000 307.764 457.764 b) Yıl SonuKalan AnaparaÖdenen AnaparaÖden FaizTop.Ödeme • 0 150.000 --- ---- --- • 1 131.723 18.277 37.500 55.777 • 2 108.877 22.846 32.931 55.777 • 3 80.319 28.558 27.219 55.777 • 4 44.622 35.697 20.080 55.777 • 5 --- 44.622 11.155 55.777

47. P = A (1+i)n-1/(1+i)nx i • 150.000 = A (1+ 0.25)5-1/(1+0.25)nx 0.25 • A= 55.777 TL.

48. FORFAITING • Forfaiting, kredili mal ve hizmet ihracatından doğan ve gelecekte tahsil edilecek, orta vadeli bir alacağın, vadeden önce satılarak, tahsil edilmesidir. • Senetli ve senetsiz alacaklar, forfaiting konusu olabilir. Fakat, uygulamada, bono ve poliçe gibi senetlerle temsil edilen alacaklar, forfaiting’e konu olmaktadır. • Forfaiting’de vade, 6 ayla 10 yıl arasında değişmektedir.

49. Finansal kiralama, belirli bir süre için kiralayan ve kiracı arasında imzalanan ve üreticiden kiracı tarafından seçilip, kiralayan tarafından satın alınan bir malın, mülkiyetini kiralayanda, kullanımı ise kiracıda bırakan bir sözleşme olup, malın kullanımı belirli bir kira ödemesi karşılığında kiracıya bırakılmaktadır.

50. Bilindiği gibi finansal kiralama, geleneksel finansman seçeneklerine göre yeni bir yöntemdir. Finansal kiralama, orta vadeli yatırım kredisi, kira, taksitli satış gibi üç değişik işlemin birleşmesinden oluşan ve bunlardan farklı bir nitelik gösteren, kendine özgü bir işlemdir. Türkiye'de benimsenen şekliyle, orta vadeli kredi kullanımına çok yakın finansman yöntemi olarak kabul edilebilir.