1 / 43

ARBOVİRÜS ENFEKSİYONLARI

ARBOVİRÜS ENFEKSİYONLARI. Dr. Oğuz Reşat SİPAHİ. ARBOVİRÜSLER. Ar thropod bo rne virüsler Doğada yaygın-heterojen bir grup Artropod-vertebralı-artropod Artropodlarda hastalık ya da dokuda harabiyet oluşturmazlar, tükürük bezinde yoğunlaşır

ata
Download Presentation

ARBOVİRÜS ENFEKSİYONLARI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. ARBOVİRÜS ENFEKSİYONLARI Dr. Oğuz Reşat SİPAHİ

  2. ARBOVİRÜSLER • Arthropod borne virüsler • Doğada yaygın-heterojen bir grup • Artropod-vertebralı-artropod • Artropodlarda hastalık ya da dokuda harabiyet oluşturmazlar, tükürük bezinde yoğunlaşır • Vertebralı ya da insan kanı emerken etkeni bulaştırılar viremi ve çeşitli hastalık tablolarına neden olurlar. Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55

  3. Doğada yaklaşık 400 arbovirüs • Yaklaşık 100 kadarı insanlar için patojen • Adlandırılmaları • Neden oldukları hastalıklara göre • Dang, sarı humma • İlk izole edildikleri bölgeleri göre • Batı Nil humması, St. Louis ansefaliti Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55

  4. ARBOVİRÜS ENFEKSİYONLARI 1. Büyük bölümü asemptomatik 2. Hafif hastalık tablosu (ateş, genel sistemik belirtiler, döküntülü +/- 3. Ansefalit (yüksek mortalite riski) 4. Hemorajik humma • Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55

  5. .Chikungunya .Mayaro .O’Nyong-nyong .Ross Nehri .Semliki Ormanı .Sindbis, .Venezuella .Doğu ve batı beygir ansefaliti virüsleri TogaviridaeAlfavirüs genusuYaklaşık 30 virüs, vektörleri sivrisinekZarflı, + iplikçikli RNA virüsleri* • Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55 • *Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

  6. Brezilya ansefaliti (Rocio virüsü) Dang Ilheus Japon B ansefaliti Kyasanur Ormanı hastalığı Louping ill Murray Vadisi ansefaliti St.Louis ansefaliti Kene kaynaklı ansefalit Rus ilkbahar-yaz ansefaliti Powassan Batı Nil humması Sarı humma Zika virüsleri Omsk hemorajik humması FlaviviridaeFlavivirüs Genusu (70 virüs)Zarflı, + iplikçikli RNA virüsleri* • Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55 • *Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

  7. FlaviviridaeFlavivirüs Genusu (70 virüs) • Vektörleri sivrisinek ve keneler • İnsan enfeksiyonları • Ansefalit (St. Louis, Japon B vb.) • Sistemik hastalık tablosu (sarı humma) • Hafif genel belirtiler (Batı Nil h.,dang) • Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55

  8. BunyaviridaeBunyavirüs GenusuZarflı, 3 segmentli, - iplikçikli RNA virüsleri* • Anofel A ve B • California ansefaliti • Bunyamwera • Guama • Simbu, • La Crosse • Turlock virüsleri • Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55 • *Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

  9. Bunyaviridae • Genus Phlebovirus • Tatarcık (Phlebotomus) humması • Rift Vadisi humması • Genus Nairovirus • Kırım-Kongo hemorajik humması • Nairobi koyun hastalığı • Sakhalin virüsleri • Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55

  10. Reoviridae (10 segmentli, çift sarmallı RNA virüsleri*) -Genus Orbivirus Afrika at hastalığı, Mavi dil virüsü -Genus Coltivirus Colorado kene humması virüsü • Rhabdoviridae (zarflı, - iplikçikli RNA virüsleri*) -Genus Vesiculovirus Hart Parkı, Kern Kanyonu ve veziküler stomatit virüsleri • Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55 • *Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

  11. ÜLKEMİZDEKİ DURUM • Subtropikal • İklim, ekoloji • Vektör • Komşu ülkelerde bir kısmının varlığı bilinmekte • Demir Serter, Vektör ile bulaşan tıbbi yönden önemli viral enfeksiyonlar, 2003 1. Ulusal Viroloji Kongresi Konferanslar ve Bildiriler Kitabı, s:55

  12. ALFAVİRÜSLER • Sindbis • İlk kez Mısır’da izole • Grubun prototipi • Ateş, artrit ve döküntü yapabilir • HAÖ : % 0.65, NT: % 0.46 • Batı beygir ansefaliti • Antikor yok Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s:155

  13. Diğer Bunyavirüsler • Batai virüsü (Çekoslavakya) • Antikor(-) • Tahyna Virüsü • Çek, Fr, İ, Yug’da + • Aedes ve Culex ile bulaşır, grip benzeri klinik tabloya neden olur • HAÖ %11.7, %57.5’i NT (+) Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s:155

  14. TATARCIK HUMMASI • Bunyavirüs ailesinin Phlebovirüs genusu • Tatarcık ısırığı-papül-3-6 gün sonra ateş başağrısı, bulantı, kusma, ateş ve halsizlik, fotofobi-kas ağrısı-3, 5 gün sonra iyileşir. • Lökopeni görülebilir • Tanı: Akut ve konvalesan serum ile HAÖ ve NT • Cibinlik yetersiz, ensektisit *Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

  15. TATARCIK HUMMASI GRUBU • İran’da bulunan Salehabad %0.46, Karimabad % 2.70, I-47 % 1.45, Ancak NT (-) • İtalya’da bulunan Sicilya HAÖ % 5.02 (%19’u NT+) Napoli HAÖ % 28.3 (% 55’i NT +) Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s:155

  16. Phlebotomus papatasi

  17. Sivrisinek-Tatarcık Oranı

  18. Akbük

  19. Olukbaşı ve Akbük • Napoli ve Sicilya P. papatasi (%14) • TOS: P. pernicisiosus (%0), P. perfliewi (%0) • Toplam 176 serum, (44 Olukbaşı, 132 Akbük) • Olukbaşı: TOS %36 Ig G+, %2,2 Ig M+ • Akbük: TOS %40,1 Ig G+, %0,7 Ig M+ • Bunların 40’ından yapılan NT: % 55 TOS (+), % 17.5 Napoli, % 27.5 TOS+Napoli Özbel, Y ve ark. Sandfly viruses (phleboviruses) transmitted by phlebotomus in Turkey.Microbiologica Balkanıca 2003. Kongre özet kitabı s: 152

  20. SARI HUMMA • 22-38 nm, Flavivirüs genusundan RNA virüsü, pantropik • Aedes aegypti (12 gün enkübasyon) • Yüksek ateş, sarılık, proteinüri, akut böbrek yetmezliği, hemorajik bulgular • Sinek ısırığı (kuluçka dönemi 3-6 gün)-lenf nodları-viremi-ateş, ürperme, baş ve bel ağrısı-birkaç gün düzelme ardından karaciğer (sarılık), böbrek (proteinüri-ABY)-mide (kanamalar)-ansefalit vs *Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

  21. SARI HUMMA - 2 • İyileşenlerde sekel yok, ölüm oranı (%20-30) • 5. güne kadar kandan izole edilebilir. (Fare beyni • Serolojik olarak nötralizasyon (NT), kompleman bağlama (KB) ve hemaglütinasyon önleme (HAÖ)- çift serum (2-4 hafta ara ile 2 örnek) • 17 D suşu: Hücre kültüründe seri pasajlarla elde edilmiş aşı , tek doz, %95 başarı, yumurta alerjisinde kontrendike • 1074 serumda HAÖ %9,74, NT %0** Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252 **Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s:155

  22. Aedes aegypti

  23. DANG • Dang sivrisineklerle bulaşan ateş, eklem ve kas ağrıları • 50 nm, Flavivirüs, 4 antijenik tip, • Aedes aegypti, enkübasyon periyodu 8-14 gün • Deride ısırık-ödem ve kızartı-kan-viremi (ilk 3 gün)-küçük kan damarları-5-8 gün sonra ateş-halsizlik-ürperme-baş ağrısı-bel ve eklem ağrıları-göz küresi ağrısı • Ateş 3-6 sonra düşer 2-3 gün düşer sonra yeniden yükselir-semer tarzı termal eğri Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

  24. DANG - 2 • Hastalığın 3-4. günlerinde kızamığa benzer bir döküntü olur, servikal ve aksiller LAP, lökopeni ve rölatif lenfomonositoz normalde öldürücü değil, komplikasyon yok • Dang hemorajik humması: herhangi bir dang tipine karşı kanında antikor bulunanlarda görülür. Tipik dang bulgularıyla başlar hipoproteinemi, trombositopeni, KZ ve PTZ uzama, şok, %5-10 ölüm • Daha çok >30 y kadınlarda ve ikinci enfeksiyon tip 2 ise, hipersensitivite reaksiyonu Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

  25. DANG - 3 • Tanı ilk üç günde virüs kandan iyeni doğmuş farelere beyin içi yoldan verilerek izole edilebilir. Serolojik olarak NT, KB, HAÖ testleri kullanılabilir. • Korunma: sivrisinek savaşı • Sağaltım semptomatik • Dang kompleksi* • Dang 1: HAÖ %2.79, bunların %53,33 NT:+ • Dang 2: HAÖ %5.3, bunların %2,12 NT:+ • Dang 4: HAÖ %9.77, bunların %0,96 NT:+ Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252 *Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s:155

  26. KENELERLE BULAŞAN ANSEFALİTLER • İmmünolojik olarak ikiye ayrılır • Negishi, louping ill, kene kaynaklı ensefalit virüsleri • Povassan, Langat, Omsk hemorajik humması ve Kyasanur Ormanı virüsleri • Kene kaynaklı ansefalit virüsleri=batı ve doğu alt tipleri Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252

  27. BATI TİPİ KENE KAYNAKLI ANSEFALİT VİRÜSÜ • Selim gidişili, çoğu kez abortif ve aseptik menenjit tipinde görülen hafif hastalıklar, ölüm oranı <%1, paralitik sekel nadir. • Ixodes ricinus • Kene ısırması, kene dışkısı tozlarının solunması, çiğ keçi sütü • Omsk hemorajik humması HAÖ: % 0* • Orta Avrupa kene kaynaklı ansefalit v. • HAÖ: %1.48, NT: %1.21 (Sporadik)* Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252 *Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s:155

  28. Ixodes ricinus

  29. KIRIM KONGO HEMORAJİK HUMMASI • Bunyavirüs familyasının Noirovirüs genusunda • 1944 Kırım, 1956 Kongo • 2002 ve 2003 bahar ve yaz aylarında bazı illerimizde epidemiler*, Ankara (6) ve Sivas (120) (Q humması)*** • 2003 yazında Horasan İlçesi'nin Saçlık Köyü'nde bir kişi ile Artvin'in Çakıllar Köyü'nden gelen başka bir kişi hayatını kaybetti. Hastanelere başvuran 30 kişi ise taburcu oldu. ** • Hyalomma genusundan henüz ergin olmamış keneler, küçük omurgalılardan kan emerken alır, ergin kene olduğunda da hayvanlardan ve insanlardan kan emerken bulaştırır. http://www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg=24&Article=915 *http://www.msnbcntv.com/news/237131.asp?cp1=1 **http://www.kenthaber.com/sayfalar/haberDetay.asp?ID=1948 ***Klimik toplantısı 2003 Ankara

  30. KIRIM KONGO HEMORAJİK HUMMASI -2 • Hayvancılıkla uğraşanlar, mezbaha çalışanları ve kırsal alanda yaşayanlar, enfekte hayvanların kan ve dokuları ile temas, nosokomiyal enfeksiyon riski • Bağışıklık bir yıl kadar sürebilmektedir. • Kene tarafından ısırılma ile kuluçka süresi genellikle 1-3 gündür; en fazla 9 gün • Enfekte kan, ifrazat veya diğer dokulara doğrudan temas sonucu bulaşmalarda bu süre 5-6 gün; en fazla 13 gün http://www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg=24&Article=915

  31. KIRIM KONGO HEMORAJİK HUMMASI -3 • Ateş, kırıklık, baş ağrısı, halsizlik, aşırı duyarlılık, kollarda, bacaklarda ve sırtta şiddetli ağrı ve belirgin bir iştahsızlıkla başlar. Bazen kusma, karın ağrısı veya ishal • İlk günlerde yüz ve göğüste peteşi ve konjonktivalarda kızarıklık • Gövde ve ekstremitelerde ekimozlar, epistaksis, hematemez, melena ve hematüri sıktır, bazen vajinal kanama • Genellikle hepatit. Ağır olgularda hastalığın 5. gününden itibaren hepatorenal ve pulmoner yetersizlikler • Ateş 5 veya 12. güne kadar çıkar ve lizisle düşer • Nekahat dönemi uzun http://www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg=24&Article=915

  32. KIRIM KONGO HEMORAJİK HUMMASI -4 • Ölüm olayları daha çok hastalığın ikinci haftalarında (5-14 gün) görülebilmekte ve bu oran yaklaşık % 30’ları bulabilmektedir. İyileşme hastalığın dokuzuncu veya onuncu günlerinde olmaktadır. • Laboratuvar: lökopeni, rölatif lenfomonositoz ve trombositopeni, AST, ALT, CK ve biluribin değerlerinde yükselmeyi alkalen fosfataz, GGT ve LDH’daki yükselme takip eder. PTZ, a PTZde uzama, Hb azalma http://www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg=24&Article=915

  33. KIRIM KONGO HEMORAJİK HUMMASI - 5 • Tanı için biyogüvenlik açısından tam güvenli laboratuvarlar. • Virüsün kan ve doku örneklerinden izolasyonu, virüs antijeninin ve virüse karşı oluşmuş antikorların serolojik olarak gösterilmesi kullanılmaktadır. • Oluşan antikorlar serolojik yöntemlerden en hızlı ELISA • IgG ve IgM antikorları hastalığın yaklaşık 6. gününden itibaren + • IgM’ler 4 ay kadar serumda belirlenebilir • IgG’ler azalır; yine de 5 yıla kadar IgG + kalabilir • HAÖ: % 9.21, NT: % 0.21 (Düşük titre)* http://www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg=24&Article=915 *Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s:155

  34. KIRIM KONGO HEMORAJİK HUMMASI – 6TEDAVİ • Destek tedavisi • Dİ sıvı desteği • Tam kan veya kan komponentleri (trombosit, TDP) • Antiviral ilâçlardan ribavirin, ağızdan ya dadamar içi

  35. RİBAVİRİN • Konak enzimleriyle fosforile edilen guanozin analoğu • GTP sentezini etkiler, viral mRNA’ya başlık eklenmesini ve viral RNA bağımlı RNA polimerazı inhibe eder. • Ağızdan almakla biyoyararlanım %64, yağlı yiyeceklerle artar, antiasitlerle azalır • Konjunktiva ve bronşlarda irritasyon, depresyon, %10 doz bağımlı hemolitik anemi, Katzung BG, Basic and Clinical Pharmacology, Lange, 2001, s842

  36. Ağızdan: 2 000 mg yükleme dozunu müteakip, 6 saat arayla 1000 mg dozunda 4 gün; daha sonra da 500 mg dozunda yine 6 saat arayla 6 gün verilebilir. Dİ: 17 mg/kg (mak. 1 g) yükleme dozunu müteakip, 6 saat arayla 17 mg/kg (mak. 1 g) dozunda; daha sonra 8 saatte bir 8 mg/kg (mak. 500 mg) dozunda 6 gün Tedaviye geç kalınması veya gerek görülmesi durumlarında yükleme dozu 30 mg/kg (mak. 2 g) KIRIM KONGO HEMORAJİK HUMMASI–8 RİBAVİRİN TEDAVİSİ http://www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg=24&Article=915

  37. KIRIM KONGO HEMORAJİK HUMMASI – 9KORUNMA • Kenelerden uzak durmak • Hayvan barınaklarının onarımı • Yeşil alanlarda açık giysi ile gezinmemek • Kene kovucu ilaçlar • Açık alanlarda yapılabilecek kene mücadelesi amacıyla, her bir hektara aktif madde olarak carbaryl ve propoxur hektara 2 kg, deltamethrin ve lambda-cyhalothrin 0,003-0,3 kg, permethrin 0,03-0,3 kg, pirimiphos-methyl ise 0,1-1 kg http://www.infeksiyon.org/Detail.asp?ctg=24&Article=915

  38. BATI NİL HUMMASI • Flaviviridae içinde + iplikçikli RNA içeren, 50 nm çapında 11.000 nt • İlk kez 1937’de Uganda’nın Batı Nil Bölgesinde izole edilmiş.* • Kuşlar doğal rezervuar. • Culex spp ile bulaşır. • Ateş, LAP, hafif kızamık benzeri döküntü, kas güçsüzlüğü, özelikle yaşlılarda yüksek ölüm oranlı SSS enfeksiyonu • <65 yaş 300 vakada 1 ansefalit, >65 yaş 50 vakada 1* • Yaklaşık %60 ansefalit, %40 menenjit* Virüs, Riketsiya ve Klamidya Hastalıkları, Prof. Dr. Demir Serter, Nobel Tıp Kitapevi, 2002, s:252 *Lancet Infectious Diseases, 2002, 2:519

  39. Culex spp

  40. BATI NİL HUMMASI-2 • BOS bulguları 30-100 h/mm3, (0-1800 h/mm3 değişmiş), 80-105 mg/dl protein (maks 1900 mg/dl), normal glikoz konsantrasyonu • Tanı erken dönemde alınan kanla izolasyon mümkün. Serolojik tanı ELISA, NT, KB, HAÖ • Genel ölüm oranı %4-14. SSS enfeksiyonu geçirenlerde %19-24 • Özgül tedavi yok. • HAÖ: % 29.14 +, bunların % 74’ü NT+* • HAÖ – 100 serumun 9’unda NT +* Lancet Infectious Diseases, 2002, 2:519 *Demir Serter, Zbl Bakt Supp 9, 1980, s:155

More Related