« Το νέο νομοθετικό πλαίσιο για καταστήματα – επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος »

1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝ. ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣΓΕΝIKH ΔIEYΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣΤΜΗΜΑ ΥΓΕΙΟΝ. ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Εισήγηση : «Ο ρόλος των Διευθύνσεων Υγείας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων» Εισηγητής : Σοφοκλής Κουρτίδης Επόπτης Δημόσιας Υγείας Δ/νση Δημόσιας Υγείας Νομαρχιακής Αυτ/σης Θεσσαλονίκης « Το νέο νομοθετικό πλαίσιο για καταστήματα – επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος »

2. Νέα νομοθετική πραγματικότητα : • ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΥΑ 052/2004 « Συνεργασία ΕΦΕΤ με Δημόσιες Αρχές ελέγχου» ΚΥΑ 088/2006 «Ορισμός κεντρικών Αρχών για την οργάνωση του επίσημου ελέγχου» ΚΥΑ 15523/2006 « Συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής των Κανονισμών» Νόμος 3325/2006 «Ίδρυση και λειτουργία βιομηχανικών-βιοτεχνικών εγκαταστάσεων» Νέος Κώδικας Δήμων Κοινοτήτων και ΚΥΑ 10551/2007 • ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ : 178/2002 « Για τον καθορισμό γενικών αρχών και απαιτήσεων για τα τρόφιμα» 852/2004 «Για την υγιεινή των τροφίμων» 882/2004 «Για τη διενέργεια επίσημων ελέγχων» 2073/2005 « Περί μικροβιολογικών κριτηρίων για τα τρόφιμα»

3. Άρθρο 4 του Κανονισμού 882/2004 «Ορισμός των αρμόδιων αρχών και κριτήρια λειτουργίας» 3. Όταν κράτος μέλος μεταβιβάζει την αρμοδιότητα διεξαγωγής επισήμων ελέγχων σε αρχές περιφερειακού ή τοπικού επιπέδου, πρέπει να υπάρχει ουσιαστικός συντονισμός μεταξύ όλων των αρμόδιων αρχών που συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία, καθώς και, όταν ενδείκνυται, στον τομέα της περιβαλλοντικής και υγειονομικής προστασίας.

4. Άρθρο 4 του Κανονισμού 882/2004 «Ορισμός των αρμόδιων αρχών και κριτήρια λειτουργίας» • 4. Οι αρμόδιες αρχές διασφαλίζουν την αμεροληψία, την ποιότητα και τη συνοχή των επισήμων ελέγχων σε όλα τα επίπεδα στα οποία λειτουργούν.

5. Άρθρο 4 του Κανονισμού 882/2004 «Ορισμός των αρμόδιων αρχών και κριτήρια λειτουργίας» • Προσωπικό που διεξάγει επισήμους ελέγχους α) λαμβάνει, στον τομέα της αρμοδιότητάς του, κατάλληλη κατάρτιση η οποία του παρέχει τη δυνατότητα να εκτελεί σωστά τα καθήκοντά του και να διεξάγει τους ελέγχους κατά τρόπο συνεπή. β) τηρείται ενήμερο των εξελίξεων στον τομέα της αρμοδιότητάς του και λαμβάνει τακτικά πρόσθετη κατάρτιση αναλόγως των απαιτήσεων γ) να διαθέτει ικανότητες για διεπιστημονική συνεργασία

6. Με τις ρυθμίσεις που επιβάλλει ο νέος Κώδικας Δήμων-Κοινοτήτων και η νέα ΚΥΑ 10551/2007 : Μειώνεται σημαντικά ο αριθμός των υποθέσεων που δε σχετίζονται άμεσα με τη δημόσια υγεία αλλά απορροφούν σημαντικό κομμάτι της καθημερινής εργασίας σε βάρος ουσιαστικού έργου όπως • ο έλεγχος κατά τις μεταβιβάσεις επιχειρήσεων, • τα στεγανά της 8577 που έχουν να κάνουν με τον έλεγχο των επιτρεπόμενων ή μη ειδών από τα καταστήματα υγειον. ενδιαφέροντος, • ο παράλληλος έλεγχος πληρότητας μη υγειονομικών κριτηρίων και παραμέτρων κτλ.

7. Τμήμα Περιβ. Υγιεινής & Υγειονομικού Ελέγχου της Δ/νσης Υγείας Νομ. Αυτ/σης ΘεσσαλονίκηςΓνωμοδοτήσεις για αδειοδότηση επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος κατά τους μήνες Σεπτέμβρη - Δεκέμβρη 2006

8. Γνωμοδοτήσεις για αδειοδότηση καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος κατά τους μήνες Σεπτέμβρη - Δεκέμβρη 2006 Αδειοδότηση νέων επιχειρήσεων : 79 % Αντικαταστάσεις παλιών αδειών : 21 %

9. Ουσιαστικός έλεγχος Απαίτηση εκπλήρωσης βασικών αρχών για την ασφάλεια των τροφίμων • διαρρύθμιση των χώρων με τρόπο που αποτρέπει κινδύνους επιμολύνσεων των τροφίμων, • ύπαρξη κατάλληλου περιβάλλοντος (θερμοκρασία, υγρασία κτλ)- χρήση εποπτικών μέσων κατά τον έλεγχο (θερμόμετρα κτλ) • έλεγχος υγείας και υγιεινής του απασχολούμενου προσωπικού, καθώς και της εκπαίδευσής του

10. Ουσιαστικός έλεγχος • Έλεγχος α΄ υλών – επισημάνσεις -συνθήκες αποθήκευσης • Ασφαλής έκθεση-διάθεση των τροφίμων • δυνατότητες τήρησης προγράμματος καθαρισμού - απολυμάνσεων • Έλεγχος τήρησης φακέλων - αρχείων

11. Ουσιαστικός έλεγχος • Κατασκευή και διαρρύθμιση των χώρων ώστε να είναι αντίστοιχοι του μεγέθους των εργασιών • Έλεγχος ύπαρξης ουσιαστικού διαχωρισμού εργασιών όπου επιβάλλεται (αποθήκευση-επεξεργασία-διάθεση) ώστε να αποκλείονται επιμολύνσεις. • Επάρκεια φυσικού/τεχνητού αερισμού - φωτισμού • Ασφαλής διαχείριση απορριμμάτων

12. Ουσιαστικός έλεγχος • Επάρκεια απαραίτητου εξοπλισμού εργασίας (πάγκοι, εργαλεία, σκεύη, λεκάνες πλύσης, ψυκτικοί θάλαμοι κτλ) • Έλεγχος συνθηκών μεταφοράς των τροφίμων. • Επάρκεια και καταλληλότητα υποδομών. • Επάρκεια και κατάλληλη εξειδίκευση απασχολούμενου προσωπικού

13. ΚΥΑ 15523/2006 • Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων ελέγχου στις Δ/νσεις Υγείας των Νομαρχιακών Αυτ/σεων και στις λοιπές συναρμόδιες Αρχές • Χρήση ειδικών εντύπων ελέγχου (CHECK LISTS) • Έντυπο ελέγχου για την επιθεώρηση του HACCP • Έντυπο ελέγχου καταστημάτων πώλησης κρέατος • Έντυπο ελέγχου επιχειρήσεων μαζικής εστίασης • Έντυπο ελέγχου επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου • Έντυπο ελέγχου πωλητών λαϊκών αγορών • Έντυπο επιχειρήσεων Αρτοποιίας - Ζαχαροπλαστικής

14. Έντυπα ελέγχου

15. Κοινοποίηση αποτελεσμάτων ελέγχου • Η καταγραφή των ελέγχων και των αποτελεσμάτων τους αποτελεί νομική απαίτηση αλλά και πολύ χρήσιμη πληροφορία για τον προγραμματισμό και σχεδιασμό τους. • Τα αποτελέσματα των ελέγχων κοινοποιούνται στην Κεντρική Αρχή ώστε να τηρείται η υποχρέωση αποστολής των ετήσιων εθνικών εκθέσεων ελέγχου και δράσεων στην Επιτροπή/Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως προβλέπει ο Κανονισμός 882/2004.

16. Πίνακας αποτελεσμάτων ελέγχωνΑριθμός και τύπος των παραβάσεων που διαπιστώθηκαν

17. Νέοι ορισμοί για το χαρακτηρισμό των τροφίμων • Ασφαλή τρόφιμα : τα τρόφιμα που διατηρούν τους ειδικούς για κάθε είδος οργανοληπτικούς χαρακτήρες (οσμή, σύσταση, γεύση, χρώμα), δεν παρουσιάζουν μεταβολές οφειλόμενες σε αλλοιώσεις, αποσύνθεση, βιολογική μόλυνση, χημική ή φυσική ρύπανση και πληρούν όλους τους υγειονομικούς όρους της Κοινοτικής και Εθνικής νομοθεσίας.

18. Μη ασφαλή τρόφιμα, είναι τα τρόφιμα που δεν πληρούν τους υγειονομικούς όρους που επιβάλλει η Κοινοτική και Εθνική νομοθεσία. Διακρίνονται σε • α) ακατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση • β) επιβλαβή για την υγεία.

19. Τα ακατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση τρόφιμα : • 1) παρουσιάζουν μη κανονικούς οργανοληπτικούς χαρακτήρες. • 2) έχουν ξένες προσμίξεις • 3) έχουν υπέρβαση του χρόνου διατηρησιμότητας. • 4) έχουν παραχθεί ή αποθηκευτεί ή διατίθενται από παράνομες επιχειρήσεις • 5) υπάρχουν ενδείξεις χρήσης μη ασφαλών πρώτων υλών ή πλημμελούς επεξεργασίας. • 6) έχουν παρασκευαστεί ή συντηρηθεί ή συσκευαστεί ή διατηρηθεί κάτω από συνθήκες που δεν πληρούν τις ειδικές διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας.

20. 7) έχουν παραχθεί χωρίς εγκριτική απόφαση του ΑΧΣ ή άλλου αρμόδιου οργάνου • 8) κατά τις ιστολογικές εξετάσεις διαπιστώνεται η παρουσία απαγορευμένων ιστών • 9) στερούνται των απαιτούμενων επισημάνσεων. • 10) δεν συνοδεύονται από πιστοποιητικά καταλληλότητας, όταν αυτό επιβάλλεται. • 11) έχουν υποστεί απόψυξη και επανακατάψυξη.

21. Επιβλαβή για την υγεία. • 1) Τα τρόφιμα με εκτεταμένη αλλοίωση ή αποσύνθεση. • 2) περιέχουν παθογόνους μικροοργανισμούς ή τοξίνες αυτών ή μορφές παρασίτων ή ιούς, με υπέρβαση των νομοθετημένων ορίων - κριτηρίων - διατάξεων • 3) περιέχουν χημικές τοξικές ουσίες είτε φυσικά απαντώμενες είτε ως πρόσθετες χημικές ενώσεις είτε προκύπτουσες από τις μεθόδους επεξεργασίας σε συγκέντρωση που υπερβαίνει αποδεκτά νομοθετημένα όρια ή που η παρουσία τους δε δικαιολογείται καν από την νομοθεσία.

22. 4) παρουσιάζουν επίπεδα καταλοίπων αντιβιοτικών, φυτοφαρμάκων, βαρέων μετάλλων κ.λπ., καθώς και καταλοίπων με ορμονική, θυρεοστατική, αναβολική δράση, που υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια ή υπάρχει παρουσία παρόμοιων ουσιών που είναι απαγορευμένες. • 5) ύπαρξη ξένων σωμάτων σε τρόφιμα με άμεσες επιπτώσεις στην υγεία του καταναλωτή. • 6) τρόφιμα που έχουν επιμολυνθεί με νεκρά ή ζωντανά έντομα αρθρόποδα ή απεκκρίματα αυτών • 7) τρόφιμα που έχουν υποβληθεί σε επεξεργασία με ιοντίζουσες ή υπεριώδεις ακτινοβολίες και δεν προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία για αυτά.

23. Κανονικά τρόφιμα : τα τρόφιμα τα οποία πληρούν τους όρους της Εθνικής και Κοινοτικής νομοθεσίας. • Μη κανονικά τρόφιμα, τα ασφαλή τρόφιμα που δεν πληρούν τις απαιτήσεις των διατάξεων της ισχύουσας νομοθεσίας ως προς τις σταθερές ποιότητας και ως προς την επισήμανση, την παρουσίαση και τη διαφήμιση.

24. Προτάσεις : • Ιδιαίτερη σπουδή στη λήψη πληροφοριών και γνώση του αντικειμένου • Αποδοχή των νέων δεδομένων που επιβάλλει η Ευρωπαϊκή και Εθνική νομοθεσία και καθιέρωσή τους στην πρακτική των ελέγχων που διενεργούνται. • Διαρκής εκπαίδευση - επιμόρφωση με συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα που κατά καιρούς διοργανώνονται • Συμμετοχή σε σχετικά συνέδρια, ημερίδες ή ενημερωτικές συναντήσεις που οργανώνουν διάφοροι φορείς. • Λειτουργία, όπου υπάρχει σχετική επάρκεια προσωπικού, ειδικού κλιμακίου υπαλλήλων που θα απασχολείται αποκλειστικά με τον επίσημο έλεγχο.

25. Ενημέρωση και διαφώτιση Έμφαση στο ρόλο ενημέρωσης των επαγγελματιών και διαφώτισης των πολιτών. • Διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων και συναντήσεων με πρωτοβουλία των Υπηρεσιών μας • Επαφές και συνεργασία με φορείς ή επαγγελματικούς κλάδους με σκοπό την ενημέρωση των μελών τους. • Συμμετοχή υπαλλήλων μας σε όποιες ενημερωτικές διοργανώσεις καλούνται να είναι εισηγητές. • Έκδοση και διανομή ειδικών ενημερωτικών φυλλαδίων και εντύπων.

26. Ενημέρωση και διαφώτιση • Παρουσία στο διαδίκτυο με δημιουργία και εμπλουτισμό ιστοσελίδων • Έκδοση δελτίων Τύπου για πληροφόρηση των πολιτών σε κάθε υγειονομικό πρόβλημα που δημιουργείται, με συγκεκριμένες προτάσεις και οδηγίες για την επίλυσή του. • Εισήγηση και πρωτοβουλία - όπου είναι εφικτό, για τη λειτουργία από την Νομαρχιακή Αυτ/ση, Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης Επαγγελματιών κλάδων τροφίμων και παράλληλη συμμετοχή των υπαλλήλων με εισηγήσεις σε αυτά. • Προτροπή των επαγγελματιών και επίκληση -όταν χρειάζεται- της νομοθετικής απαίτησης για την εκπαίδευσή τους στις βασικές αρχές ασφάλειας των τροφίμων.

27. Ανάγκη για διαρκή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ των Υπηρεσιών • Κίνηση διαδικασιών για την έναρξη συνεργασίας σε αρχικό στάδιο μεταξύ Νομαρχιακών Υπηρεσιών και ΟΤΑ για τη δημιουργία ενιαίου μητρώου επιχειρήσεων. • Η ανάγκη μηχανοργάνωσης Υπηρεσιών είναι πλέον επιτακτική !! Πλεονεκτήματα : • συντόμευση και αυτοματοποίηση των εργασιών • Άμεση και καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη. • Η καθιέρωση ενιαίας εφαρμογής -ειδικού προγράμματος software από όλες τις συναρμόδιες Αρχές, θα καταστήσει δυνατή την ομοιόμορφη λειτουργία των Υπηρεσιών σε όλη τη Χώρα.

28. Ηλεκτρονική αλληλογραφία • Έχει ήδη νομοθετικά ρυθμιστεί αλλά καθυστερεί στην πράξη, η καθιέρωση της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας μεταξύ των Υπηρεσιών. • Τα πλεονεκτήματα στην ταχύτητα μετάδοσης της πληροφορίας είναι δεδομένα, γιαυτό και θα πρέπει να συντομευτούν οι διαδικασίες ολοκλήρωσης και λειτουργίας της.

29. Το νέο καθεστώς στη μεταβίβαση των αδειών – Ο νέος ρόλος των Δ/νσεων Υγείας • Η τροποποίηση του καθεστώτος μεταβίβασης των αδειών λειτουργίας, με την υπεραπλούστευση των διαδικασιών και δίχως παρέμβαση των Υπηρεσιών Υγείας, δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα. • Είναι πιθανό να υπάρχουν τροποποιήσεις βασικών όρων λειτουργίας των επιχειρήσεων τους οποίους ενέκρινε η Υγειονομική Υπηρεσία κατά τη διαδικασία αρχικής αδειοδότησης, ανάλογα με τη βούληση του κάθε επιχειρηματία.

30. Ο νέος ρόλος των Δ/νσεων Υγείας • Οι Δ/νσεις Υγείας έχουν ένα δύσκολο ρόλο που απαιτεί εξειδικευμένη γνώση και μεθοδικότητα, ώστε να ελέγχουν τις επιχειρήσεις κατ’ ουσία, εάν δηλαδή οι όποιες διαδικασίες και χειρισμοί γίνονται από τους επαγγελματίες παρέχουν τις απαραίτητες και προβλεπόμενες εγγυήσεις για την παρασκευή, αποθήκευση, διακίνηση, εμπορία και διάθεση ασφαλών τροφίμων και υγιεινή πρακτική στην παροχή υπηρεσιών στους πολίτες.

31. Προς την κατεύθυνση αυτή, θα πρέπει να υπάρξει αντίστοιχη τροποποίηση συγκεκριμένων άρθρων και προβλέψεων της κατά τα άλλα πανίσχυρης και ακόμη επίκαιρης Υ.Δ. 8577, ώστε να τροποποιηθούν σημεία που αντιτίθενται στη σημερινή πραγματικότητα και να ανταποκρίνεται πλέον στο σύνολό της στις σύγχρονες απαιτήσεις.