Download
1 / 59
590 likes | 724 Views
GIAÙO AÙN ÑIEÄN TÖÛ MOÂN LÒCH SÖÛ. KHOÁI TAÙM. BAØI 26: PHONG TRAØO KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG PHAÙP TRONG NHÖÕNG NAÊM CUOÁI THEÁ KYÛ XIX. I/ CUOÄC PHAÛN COÂNG CUÛA PHAÙI CHUÛ CHIEÁN TAÏI KINH THAØNH HUEÁ. VUA HAØM NGHI RA “CHIEÁU CAÀN VÖÔNG”.
E N D
GIAÙO AÙN ÑIEÄN TÖÛMOÂN LÒCH SÖÛ KHOÁI TAÙM
BAØI 26: PHONG TRAØO KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG PHAÙP TRONG NHÖÕNG NAÊM CUOÁI THEÁ KYÛ XIX
I/ CUOÄC PHAÛN COÂNG CUÛA PHAÙI CHUÛ CHIEÁN TAÏI KINH THAØNH HUEÁ. VUA HAØM NGHI RA “CHIEÁU CAÀN VÖÔNG”. 1/ Cuoäc phaûn coâng quaân Phaùp cuûa phaùi chuû chieán ôû Hueá thaùng 7/1885. Sau hai hieäp öôùc 1883 vaø 1884, phaùi chuû chieán trng trieàu ñình Hueá vaãn nuoâi hy voïng giaønh laïi chuû quyeàn töø tay Phaùp khi coù ñieàu kieän.
Tröôùc haønh ñoäng ngaøy moät quyeát lieät cuûa Toân Thaát Thuyeát, thöïc daân Phaùp lo sôï .Chuùngtìm moïi caùch ñeå tieâu dieät phaùi chuû chieán. Tình hình heát söùc caêng thaúng. Ñeâm moàng 4 raïng saùng 5-7-1885, Toân Thaát Thuyeát haï leänh taán coâng quaân Phaùp ôû Toøa Khaâm söù vaø ñoàn Mang Caù. Quaân Phaùp nhaát thôøi roái loaïn. Sau khi cuûng coá tinh thaàn, chuùng ñaõ môû cuoäc phaûn coâng chieám Hoaøng thaønh.
2/ Phong traøo Caàn Vöông buøng noå vaø lan roäng. Khi cuoäc taán coâng thaát baïi, Toân Thaát Thuyeát phaûi ñöa vua chaïy ra Taân Sôû (Quaûng Trò). Taïi ñaây, ngaøy 13-7-1885, oâng nhaân danh vua Haøm Nghi ra “Chieáu Caàn Vöông”, keâu goïi vaên thaân vaø nhaân daân ñöùng leân giuùp vua cöùu nöôùc. Töø ñoù moät phong traøo yeâu nöôùc choáng xaâm löôïc ñaõ daâng leân soâi noåi, keùo daøi ñeán cuoái theá kyû XIX, ñöôïc goïi laø phong traøo Caàn Vöông.
Thaùng 11-1888, nhôø coù tay sai daãn ñöông, quaân Phaùp vaøo ñöôïc nôi ôû cuûa nhaø vua, baét vaø ñöa vua Haøm Nghi ñi ñaøy sang An-gieâ-ri (Chaâu Phi). Tuy Haøm Nghi bò baét nhöng phong traøo Caàn Vöông vaãn ñöôïc duy trì vaø daàn quy tuï thaønh nhöõng cuoäc khôûi nghóa lôùn, coù quy moâ vaø trình ñoä toå chöùc cao hôn trong giai ñoaïn 1889-1896.
II/ NHÖÕNG CUOÄC KHÔÛI NGHÓA LÔÙN TRONG PHONG TRAØO CAÀN VÖÔNG. 1/ Khôûi nghóa Ba Ñình (1886-1887). Ba Ñình thuoäc huyeän Nga Sôn, tænh Thanh Hoùa. Lôïi duïng ñòa hình cuûa ba laøng maäu Thònh, Thöông Thoï, Myõ Kheâ, nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo phong traøo Caàn Vöông ôû Thanh Hoùa ñaõ cho xaây döïng ôû ñaây moät chieán tuyeán phoøng thuû kieân coá.
Chæ huy cöù ñieåm laø Phaïm Baønh vaø Ñinh Coâng Traùng. Cuoäc chieán ñaáu baét ñaàu quyeát lieät töø thaùng 12-1886 ñeán thaùng 1-1887. Khi giaëc Phaùp môû cuoäc taán coâng quy moâ vaøo caên cöù, nghóa quaân ñaõ anh duõng caàm cöï trong suoát 34 ngaøy ñeâm, ñaåy lui nhieàu ñôït taán coâng cuûa giaëc.
Cuoái cuøng, ñeå chaám döùt cuoäc vaây haõm, quaân giaëc lieàu cheát xoâng vaøo. Chuùng phun daàu thieâu truïi caùc luõy tre, trieät haï vaø xoaù teân ba laøng treân baûn ñoà haønh chính. Nghóa quaân phaûi môû ñöôøng maùu ruùt leân Maõ Cao, thuoäc Mieàn Taây Thanh Hoùa, tieáp tuïc chieán ñaáu theâm moät thôøi gian roài tan raõ.
2/ Khôûi nghóa Baõi Saäy (1883-1892). Ngay töø naêm 1883, ôû vuøng baõi Saäy (Höng Yeân) ñaõ dieãn ra caùc hoaõt ñoäng cuûa nghóa quaân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñinh Gia Queá. Naêm 1885, höôûng öùng chieáu Caàn Vöông cuûa Haøm Nghi, phong traøo khaùng Phaùp ôû ñaây laïi buøng leân maïnh meõ. Ngöôøi ñöùng ñaàu cuoäc khôûi nghóa naøy laø Nguyeãn Thieän Thuaät.
Döïa vaøo vuøng lau saäy um tuøm vaø ñaàm laày thuoäc caùc huyeän Vaên Laâm, vaên Giang, nghóa quaân ñaõ xaây döïng caên cöù khaùng chieán vaø trieät ñeå aùp duïng chieán thuaät du kích ñaùnh ñòch. Sau nhöõng traän choáng caøn lieân tieáp, löïc löôïng nghóa quaân bò suy giaûm vaø rôi vaøo theá bò bao vaây, coâ laäp. Ñeán cuoái naêm 1889, Nguyeãn Thieän Thuaät sang Trung Quoác, phong traøo tieáp tuïc moät thôøi gian roài tan raõ.
3/ Khôûi nghóa Höông Kheâ (1885-1895). • Laõnh ñaïo cao nhaát cuûa cuoäc khôûi nghóa laø Phan Ñình Phuøng. OÂng töøng laøm quan Ngöï söû trong trieàu ñình Hueá. • Naêm 1885 oâng vaãn höôûng öùng lôøi keâu goïi cuûa vua Haøm Nghi vaø Toân Thaát Thuyeát, ñöùng ra moä quaân khôûi nghóa vaø trôû thaønh thuû lónh coù uy tín nhaát trong phong traøo Caàn Vöông ôû Ngheä-Tónh.
Beân caïnh Phan Ñình Phuøng coøn coù nhieàu töôùng lónh taøi ba khaùc, tieâu bieåu laø Cao Thaéng. Ñeå ñoái phoù, thöïc daân Phaùp taäp trung binh löïc vaø xaây döïng moät heä thoáng ñoàn boát daøy ñaëc nhaèm bao vaây, coâ laäp nghóa quaân. Ñoàng thôøi, chuùng môû nhieàu cuoäc taán coâng quy moâ vaøo Ngaøn Tröôi, laø caên cöù chính cuûa cuoäc khôûi nghóa.
Nghóa quaân phaûi chieán ñaáu trong ñieàu kieän ngaøy caøng gian khoå hôn, löïc löôïng suy yeáu daàn. Sau khi chuû töôùng Phan Ñình Phuøng hi sinh ngaøy 28-12-1895, cuoäc khôûi nghóa ñöôïc duy trì theâm moät thôøi gian roài tan raõ.
TRIEÀU NGUYEÃN KEÁT THUÙC KHI CAÙCH MAÏNG THAÙNG 8 THAØNH COÂNG
