Fjármálastjórnun Áætlanagerð

1. Fjármálastjórnun Áætlanagerð Fyrirlestur 7 Vormisseri 2005 Bernhard Þór Bernhardsson 1

2. Hvað er áætlanagerð • Til að fyrirtæki geti náð markmiðum sínum þarf að vera til staðar áætlun. • Tímarammi • Skammtímaáætlanir – venjulega tímabil styttra en 1 ár • Langtímaáætlanir – lengri en skammtímaáætlanir, oft eru skoðuð 2 til 5 ár • Þátttakendur • Allar deildir og rekstrareiningar eiga að taka þátt í áætlanagerð og hafa áætlun • Þegar allar áætlanir deilda og rekstrareininga eru teknar saman verður til ein heildaráætlun fyrir fyrirtækið

3. Hvað er áætlanagerð • Sviðsmyndagreining – Scenario Analysis • Hver deild og rekstrareining getur þurft að útbúa nokkrar útgáfur af áætluninni: • A Worst Case • A Normal Case • A Best Case

4. Hvað vinnst með áætlanagerð • Tengsl • Skilgreina tengsl milli deilda, rekstrareininga, verkefna • Skilgreina tengsl milli fjárfestingamöguleika og fjármögnunarmöguleika • Möguleikar • Áætlunin gerir fyrirtækinu kleift að skoða og meta mismunandi möguleika í fjárfestingum, fjármögnun og hagræðingu • Hagkvæmni • Áætlun gerir fyrirtækinu auðveldara að meta hagkvæmni verkefna • Koma í veg fyrir óvæntar uppákomur • Nobody plans to fail, but many fail to plan. • Með góðri áætlun má koma í veg fyrir óþarfa uppákomu

5. Áætlanagerð – breytur í áætlanagerðinni • Söluáætlun • Fjárhagsáætlun • Fjárfestingaþörf, eignaþörf • Fjármögnunarþörf • Plug – viðbótarfjármagn til að viðhalda vexti • Ytri breytur • vaxtastig • þjóðarframleiðsla • staðan í greininni • aðrir þættir sem hafa áhrif

6. Söluáætlun • Söluáætlun, áætlun um tekjur, er nauðsynleg við gerð fjárhagsáætlunar • Ekki hægt að gera fullkomna tekjuáætlun því margar ytri breytur hafa áhrif • Með góðri undirbúningsvinnu er hægt að leggja mat á þessar ytri breytur og lágmarka þannig mögulega skekkju

7. Fjárhagsáætlun – pro forma • Fjárhagsáætlun • áætlar efnahagsreikning • áætlar rekstrarreikning og sjóðstreymi • áætlar uppsprettur og notkun fjármagns • Fjárhagsáætlunin er oft nefnd pro forma (pro formas)

8. Fjárfestingaþörf • Fjárhagsáætlun áætlar þörf fyrir fjárfestingar • áætlar fjárfestingaþörf • áætlar eignaþörf

9. Fjármögnunarþörf • Áætla þarf fjármögnun og notkun fjármagns • Hvað verður greiddur út mikill arður á tímabilinu, arðgreiðsluhlutfall • Fjármagnsskipan • Þarf að afla viðbótarfjármagns? • Þá þarf að ákveða og leggja mat á hagkvæmni þeirra fjármögnunarkosta sem í boði eru • lánsfjármögnun, eiginfjárfjármögnun

10. Plug • Mörg mismunandi vaxtarmarkmið kalla oft á breytingu í öðrum breytum • Ef gert er ráð fyrir því að sala, kostnaður og EBITDA vaxi á tímabilinu um g1 • Einnig er gert ráð fyrir því að eignir vaxi á þessu tímabili um g2 • Til þess að þetta tvennt gangi upp þá verða fleiri þættir einnig að vaxa eins og skuldir og/eða eigið fé um g3

11. Ytri breytur • Við gerð fjárhagsáætlunar er nauðsynlegt að huga að ytri þáttum • staða hagkerfisins • Þjóðarframleiðsla, hagsveiflan, væntingar um vaxtaþróun, atvinnuleysi, staða í greininni og aðrir þættir sem hafa áhrif

12. Dæmi The Rosengarten Corporation er að hugsa um að kaupa nýja vél. Vélin kemur til með að auka sölu úr $20 mill. í $22 mill.=10% vöxtur. Stjórnendur halda að eignir og skuldir vaxi í sama hlutfalli og sala. Hagnaðarhlutfall er 10% (hagnaður/sölu) og arðgreiðslur eru 50% af hagnaði. Kemur fyrirtækið til með að geta fjármagnað vöxt með þeim hluta hagnaðar sem er endurfjárfest og væntri skuldaaukningu?

13. Dæmi frh.

14. Dæmi frh. EFN • The external funds needed – Þörf á nýju fjármagni

15. Útbúa fjárhagsáætlun • Þeir þættir efnahagsreiknings sem breytast sem hlutfall af sölu ættu að vera prósenta af sölu í áætluninni. • Margfalda prósentur úr skrefi 1 til að fá upphæðir fyrir næsta tímabil. • Ef það á ekki við að nota prósentu, er hægt að nota tölu frá síðasta tímabili eða áætlaða tölu sem er talin raunhæf fyrir viðkomandi tímabil.

16. Útbúa fjárhagsáætlun • Reikna óráðsstafað eigið fé (endurfjáfestur hagnaður) sem: Projected retained earnings = Present retained earnings + Projected net income – Cash dividends • Bætið við eignatölum til að fá áætlaðar heildareignir. Næst leggið saman skuldir og eigið fé til að fá heildarfjármögnun. Mismunurinn sem við fáum út er það sem upp á vantar eða fjármögnunarþörf. • Notið plug til að fylla upp í fjármögnunarþörf.

17. Hvað getur félagið vaxið mikið? • Það eru tengsl á milli þess hve fyrirtækið getur vaxið mikið og fjármagnsskipan fyrirtækisins • Þegar fyrirtækið ætlar ekki að gefa út nýtt hlutafé • Eignir vaxa í sama hlutfalli og tekjur • Arður er fast hlutfall og skuldahlutfall fast • Hagnaður er fast hlutfall af tekjum • Getur vöxtur orðið skv.

18. Hvað getur félagið vaxið mikið? • Útkoman er mögulegur vöxtur fyrirtækisins án þess að gefa út nýtt hlutafé • Hægt að bera saman útkomuna við væntingar og vilja um vöxt

19. Notkun • Hægt er að bera saman mögulegan vöxt við raunverulegan vöxt • Ef raunverulegur vöxtur er mun hærri en mögulegur vöxtur þarf félagið að huga að fjármögnun sinni

20. Takmarkanir fjárhagsáætlana • Fjárhagsáætlun er bara áætlun • Fjárhagsáætlun er oft einföldun á raunveruleikanum og margar breytur geta breyst fyrirvaralaust sem getur riðlað öllum forsendum áætlunarinnar

21. Skoðum efnahagsreikninginn Ákvarðanir um fjárfestingar Skammtíma-skuldir Veltufjármunir Langtíma-skuldir Hvaða langtíma fjárfestingar á fyrirtækið að ráðst í? Fastafjármunir 1 áþreifanlegir 2 óáþreifanlegir Eigið fé

22. Skoðum efnahagsreikninginn Ákvarðanir um fjármagnsskipan Skammtíma-skuldir Veltufjármunir Langtíma-skuldir Hvernig á fyrirtækið að fjármagna fjárfestingarnar? Fastafjármunir 1 áþreifanlegir 2 óáþreifanlegir Eigið fé

23. The Balance-Sheet Model of the Firm The Net Working Capital Investment Decision Veltufjármunir Skammtíma-skuldir Langtíma-skuldir Hreint veltufé Hve mikið fé þarf fyrirtækið til að greiða skammtímaskuldir sínar? Fastafjármunir 1 áþreifanlegir 2 óáþreifanlegir Eigið fé

24. Veltufjármunir – Skammtímaskuldir • Veltufjármunir • Skammtímaeignir sem fást greiddar innan næstu 12 mánuða • Handbært fé • Skammtímapappírar • Viðskiptakröfur • Birgðir • Skammtímaskuldir • Skuldir sem þarf að greiða á næstu 12 mánuðum • Ýmsar skammtímaskuldir • Ógreiddir reikningar á gjaldfresti • Ógreidd laun • Næsta árs afborgun langtímalána

25. Long-Term Debt Net Working Capital Fixed Assets + = + Equity Other Current Assets Net Working Capital Current Liabilities = Cash + – Long-Term Debt Net Working Capital (excluding cash) Fixed Assets Cash = + Equity – – Handbært fé og Hreint veltufé

26. Long-Term Debt Net Working Capital (excluding cash) Fixed Assets Cash = + Equity – – • Aukning í langtímaskuldum eða eigin fé leiðir til aukningar í handbæru fé. Sama gerist ef fastafjármunir lækka • Skoðum uppsprettur og notkun handbær fjár

27. Innkaup frá birgja Pöntun gerð Birgðir koma Birgðir Vörur á gjaldfresti Cash cycle Operating Cycle og Cash Cycle Vörur fást greiddar Sala á fullunnum vörum Tími Birgðir á gjaldfresti Fyrirtækið fær reikning frá Birgja Fyrirtæki greiðir reikning Operating cycle

28. Accounts payable period Cash cycle = Operating cycle – Operating Cycle og Cash Cycle • Í praktík er fylgst með hvað hvert tímabil tekur marga daga • Veltuhraði birgða í dögum • Gjaldfrestur birgja • Gjaldfrestur veittur

29. Sýnidæmi 26. kafli • Skoðum sýnidæmi bls. 731 (752 eldri útg) • Gögn í töflu 26.1 og 26.2 • Hver er veltuhraði birgða og fjöldi daga á lager?

30. Sýnidæmi 26. kafli frh. • Viðskiptakröfur • Meðaltal viðskiptakrafna • Veltuhraði, veittur gjaldfrestur í dögum

31. Sýnidæmi 26. kafli frh. • Ógreiddir reikningar á gjaldfresti • Meðaltal • Fjöldi daga á gjaldfresti

32. Accounts payable period Days in receivables = = + – Operating cycle Cash cycle Operating cycle Days in inventory Fjöldi daga á lager 110,61 Veittur gjaldfrestur í dögum 57,0 Operating cycle 167,61 dagar Operating cycle 167,61 Fengin gjaldfrestur 38,8 Cash Cycle 128,8 dagar Sýnidæmi 26. kafli frh. • Operating cycle og Cash cycle

33. Fjárfestingarstefna í veltufjármunum • Í fullkomnum heimi þá eru • skammtímaeignir fjármagnaðar með skammtímalánum • langtímafjárfestingar fjármagnaðar með langtímalánum • Í þessum fullkomna heimi er hreint veltufé alltaf 0

34. Greining á sjóðstreymi • Greining á sjóðstreyminu hjálpar mikið við skammtíma fjárhagsáætlanir • Útbúa sjóðstreymisáætlun varðandi innborganir og útborganir • Innborganir • Innborganir vegna sölu, verðum að áætla hvenær við fáum borgað • Útborganir • Hvenær við þurfum að greiða birgjum • Laun, skattar og önnur gjöld • Fjárfestingar • Langtímalán

35. Greining á sjóðstreymi • Sjóðstreymisáætlun segir fjármálastjóra hvenær hann þurfi væntanlega að taka skammtímalán eða geti sett fjármuni í skammtímaávöxtun

36. Skammtímafjármögnun • Það eru nokkrar leiðir til að taka skammtímalán • yfirdráttarlán • skammtímalán, víxill • sala á viðskiptakröfum • veðsetning á birgðum

37. Verkefnatími - dæmi • Skoðum eftirfarandi upplýsingar um fyrirtæki nokkurt • Hvað getur þetta fyrirtæki vaxið mikið án þess að ná í viðbótarfjármagn, án þess að breyta fjármagnsskipan sinni, fjárfestingum eða arðgreiðslustefnu?

38. Verkefnatími - dæmi • Notum eftirfarandi jöfnu til að svara spurningunni

39. Verkefnatími • Hvað getur fyrirtæki gert til að auka mögulegan vöxt • Sell new shares of stock • Increase its reliance on debt • Reduce its dividend-payout ratio • Increase profit margins • Decrease its asset-requirement ratio

40. Verkefnatími - dæmi • Osborne Supply Company has credit sales of $2M per year. Collections average $8000 per day. Assume there are 250 working days per year. Osborne plans to reduce internal processing time by 1 day. What would its annual savings be, assuming a 14% cost of funds? • Lausn • Reduction in funds invested in accounts receivable = $8000 x 1 day = $8000. • Annual savings = 0.14 x $8000 = $1120.

41. Verkefnatími - dæmi • The Chungaman Company purchases $3 million of raw materials each year on terms of net 30. Currently the purchasing agent is paying each invoice 20 working days after its date to make sure that payment is received by suppliers in 30 days. A study shows that payment could be delayed until the 25th working day and the suppliers will still receive payments by the 30th day. How much would the company save annually by making this change, assuming an 11 % cost of funds? • LAUSN • Average daily purchases = $3 million/365 = $8219.18. • Extending the payment period from 20 to 25 days will increase the average accounts­ payables by $8219.18 x 5 = $41,096. • Therefore annual savings = $41,096 x 11% = $4521.