Een etentje op restaurant. Wat met alcohol?

1. Een etentje op restaurant.Wat met alcohol? Dominique Verburgh Diëtiste- diabeteseducator AZ Groeninge Kortrijk

2. Inhoud • Klassiek menu op restaurant • Wat kies je het best als diabeet? • Alcohol en diabetes • Medicatie en uit eten

3. Uit eten op restaurant is afhankelijk van: Menu Bereiding van de ingrediënten

4. Klassieke restaurantkeuken: Eiwitrijk Vetrijk Kh-arm vezelarm Gezonde voeding (diabetesvoeding): Matige eiwitportie Vetarm Kh-rijk vezelrijk

5. Een klassiek menu van nader bekeken • Aperitief • Voorgerecht/soep • Hoofdgerecht • Dessert • Drank

6. Aperitief • Alcohol: schuimwijn, champagne, porto, campari, cocktails, ... • Hapjes zijn leveranciers van vetten en/of Kh: chips, hartige koekjes, nootjes, blokjes kaas, salami, bereide hapjes (lepels met vismousse, stukjes pizza, quiche), ...

7. 2. Voorgerecht/soep • Voorgerecht kan vetrijk zijn: foie gras, scampi’s in lookboter, gebakken geitekaasjes met spek, wijngaardslakken, ... • Soep bevat heel dikwijls: - bindmiddel: bloem, aardappelen, eventueel eidooier - vet: bereidingsvet en room - zout - soms nog geraspte kaas, gebakken broodkorstjes

8. 3. Hoofdgerecht Bevat: - grote portie vlees - weinig groenten - gefrituurde aardappelen - vetrijke saus

9. 4. Dessert • Bevat suiker en kan bovendien ook vetrijk zijn: gebak, sabayon, dame blanche, chocolademousse, ...

10. 5. Dranken • Water, frisdranken, koffie en thee • Alcoholische dranken

11. Op restaurant: wat kies je het best? 1.Eet alle maaltijden zoals je ze anders zou eten, d.w.z.: - indien ‘s avonds uit eten: ontbijt, middagmaal, (TS) - indien ‘s middags uit eten: ontbijt, (TS)  Maaltijden overslaan is uit den boze: 2. Indien je de menu niet kunt kiezen: - best is alles mee-eten, maar met mate - laat de saus zoveel mogelijk liggen - drink slechts 1 glas alcohol per gerecht - dessert: koffie met bijhorend koekje of chocolaatje

12. 3. Indien je de menu wel kunt kiezen: Aperitief: - alcoholvrije cocktails: vaak bereid met vruchtensiroop en –sappen  vaak rijk aan suikers  snelle stijging van glycemie - ideaal suikerarm, alcoholvrij aperitief is tomatensap, groentensap of vers geperst citroensap. Vers geperst sinaasappelsap kan ook, maar moet meegeteld worden in totale Kh-opname van de dag - alcohol: champagne brut, droge schuimwijn, droge sherry of droge witte wijn - hapjes: bloemkoolroosjes, kerstomaatjes, koude vis of vismousse, eventueel met toastje of bladerdeeggebakje, gevuld met groenten, vlees of vis

13. Voorgerecht: - vis + sausje (best zoveel mogelijk laten liggen) - schaal- en schelpdieren met groentenslaatje en vinaigrette - rauwkostslaatje - noorse schotel - carpaccio van rund of zalm - tomaat garnaal zonder mayonaise

14. Hoofdgerecht: Vis is een ideale combinatie van gezondheid en gastronomie: - kwaliteit van de vetten is veel beter dan van vlees - wordt bovendien dikwijls geserveerd met gewoon gekookte aardappelen die de voorkeur krijgen boven frieten - hoeveelheid aardappel zal dikwijls moeten aangevuld worden met brood om de vereiste hoeveelheid Kh die de maaltijd moet bevatten, te kunnen aanvullen (tenzij men nog Kh wil sparen voor het dessert) - let wel op voor de sausen (op basis van room, boter) Groenten: eventueel extra portie groenten of rauwkost vragen Zetmeelhoudend produkt: gekookte aardappelen, rijst of pasta

15. Dessert: - kopje koffie of thee mét bijhorend koekje of chocolaatje - bord met fruitassortiment, vruchtensorbet of stukje vruchtenbavarois Drank: - water en light frisdranken - droge rode of witte wijn

16. Alcohol en diabetes Effecten van alcohol: • Hypo (4 tot 6 u na de alcoholinname kan de glycemie nog sterk dalen) • Verdoezelen van de symptomen van de hypo • Versterking van de werking van bepaalde medicatie (SU) • Beïnvloeding van beoordelingsvermogen • Aanbrengen van extra kcal

17. Alcohol kan mits regelmatige zelfcontrole, goede glycemieregeling en men rekening houdt met het volgende: - hoeveelheid: voor mannen 2 glazen, voor vrouwen 1 glas per dag - wanneer: bij voorkeur alcohol gebruiken onmiddellijk voor of samen met of onmiddellijk na de maaltijd, buiten de maaltijd alcohol drinken samen met Kh-houdende snack (pizza, toast) - wat: betere alcoholische dranken voor diabetici: blond bier, droge witte of rode wijn, droge sherry, champagne en schuimwijn

18. Dranken met een hoog gehalte alcohol en Kh zijn te mijden in diabetesvoeding: • zware bieren: trappist, stout, scotch, abdijbieren, … • zoete wijnen: Sauternes, Pinot, Porto • aperitieven: Campari, Cinzano, Pisang, Gancia, Martini, Picon, … • likeuren: advocaat, Cointreau, triple sec, Bénédictine, Mandarine, Grand Marnier • sterk alcoholische dranken: cognac, whisky

19. Enkele tips bij uitgaan en alcohol drinken - neem altijd druivensuiker en koek mee + diabetespas - informeer je omgeving van je diabetes, vertel de symptomen van hypo en wat te doen - combineer alcohol met inname van trage Kh - spreid alcohol over de avond - kies de betere alcoholische dranken voor diabeten - meet extra, zeker bij alcohol na sport of bij dansen - wissel alcoholische drank af met water of (light) frisdrank - bij thuiskomst: eet nog extra trage Kh om nachtelijke hypo te voorkomen (ideaal is glycemie > 180)

20. Opgelet! - alcoholvrij bier bevat méér Kh dan gewoon bier - diabetici met hypertriglyceridemie, hypertensie en/of obesitas mijden beter alcohol

21. Wat met de medicatie indien je gaat uit eten op restaurant? SU: innemen ongeveer 15 minuten voor de maaltijd, na het aperitief 2 insuline-injecties per dag: stel de injectie liefst niet langer uit dan 1 uur na de normale injectietijd. Valt de maaltijd op restaurant méér dan 1 uur later dan het tijdstip waarop je normaal eet, is het best om de insuline op het normale tijdstip te geven en een Kh-rijke snack te nemen 4 insuline-injecties per dag: - indien het voorgerecht Kh bevat: insuline spuiten voor het voorgerecht - indien het voorgerecht geen Kh bevat of indien je niet weet welk voorgerecht het is, en er geen brood op tafel staat: insuline spuiten voor het hoofdgerecht - eventueel nog wat snelwerkende insuline bijspuiten na het dessert - !! Novorapid kan ook op het einde van de maaltijd geïnjecteerd worden - !! Lantus en Levemir moeten op hetzelfde uur blijven geïnjecteerd worden

22. Besluit Ook een diabeet kan een fijnproever zijn en met volle teugen genieten van een gezellige, lekkere maaltijd op restaurant. Een beetje gezond verstand hierbij is echter wel noodzakelijk!

23. Nog vragen?

24. Dank voor Uw aandacht!