120 likes | 596 Views
KIMIKA. ERREAKZIO KIMIKOEN OINARRIZKO LEGEAK. LEGE PONDERALAK. Masaren iraupenaren legea Proportzio finkoen legea Proportzio anizkoitzen legea. MASAREN IRAUPENAREN LEGEA LAVOISIER (1743-1794).
E N D
KIMIKA ERREAKZIO KIMIKOEN OINARRIZKO LEGEAK
LEGE PONDERALAK • Masaren iraupenaren legea • Proportzio finkoen legea • Proportzio anizkoitzen legea
MASARENIRAUPENAREN LEGEA LAVOISIER (1743-1794) • Errakzio kimiko guztietan erreakzionatzen duten erreaktiboen masa eta erreakzioaren ondorioz sortzen diren produktuen masa berdinak izan behar dira. • Adibidez, ondoko erreakzioetan: • hidrogenoa(g) + oxigenoa(g) ura(l)10 g hidrogenok 80g hidrogenorekin erreakzionatzen dute 90 g ur emateko ( 90 g erreaktibok erreakzionatuz 90 g produktu ematen dute) • karbonoa(s) + oxigenoa(g) karbono dioxidoa(g)12 g karbonok 32 g oxigenorekin erreakzionatuz 44 g karbono dioxiodao lortzen dira. • nitrogenoa(g) + hidrogeno(g) amoniakoa(g)28 g nitrogenok 6 g hidrogenoz erreakzionatuz 34 g amoniako lortzen dira • Ikusten denez erreakzio gertatu aurretiko erreaktiboen masa eta lortutako produktuaren masak berdinak dira
PROPORTZIO DEFINITUEN LEGEA (1806) PROUST (1754-1826) • Bi elementu edo gehiago konbinatzen direnean konposatu jakin bat sortzeko, elementuen masen arteko proportzioa berdina da beti. • Adibidez, ondok erreakzioetan : • hidrogenoa(g) + oxigenoa(g) ura(l)10 g hidrogenok 80g hidrogenorekin erreakzionatzen dute 90 g ur ematekoBeraz, erreakzio honetan hidrogenoak eta oxigenoak ondoko proportzioan erreakzionatzen dute beti : oxigeno masa/ hidrogeno masa = 80/10 = 8/1 • karbonoa(s) + oxigenoa(g) karbono dioxidoa(g)12 g karbonok 32 g oxigenorekin erreakzionatuz 44 g karbono dioxido lortzen dira. Beraz, proportzioa ondokoa litzateke : oxigeno masa / karbono masa = 32/12 = 2,66/1 • nitrogenoa(g) + hidrogeno(g) amoniakoa(g)28 g nitrogenok 6 g hidrogenoz erreakzionatuz 34 g amoniako lortzen dira. Beraz, proportzioa ondokoa dugu: nitrogeno masa / karbono masa = 28/6 = 4,66/1 • Erreaktibo kantitateak aldatuko bagenitu ere erreakzio hauetan erreaktiboen masen arteko proportzioa berbera litzeteke beti.
PROPORTZIO ANIZKOITZEN LEGEA (1803) DALTON (1776-1844) • Bi elementu, A eta B, konbinatzen direnean bi konposatu desberdin emateko, A elementuaren kantitate berarekin konbinatzen diren B-ren kantitatea desberdinak(erreakzio bakoitzeko proportzioaren arberakoak) zenbaki osozko erlazio sinplea gordetzen dute. • Adibidez, demagun odoko erreakzioak : • Karbonoa eta oxigenoa elkarrekin konbinatzen dira karbono dioxiodoa eta karbono monoxidoa emanez.Karbono kantitate finkoa badugu, esate baterako, 6 g;oxigeno kantitae hauek beharko dira, hurrenez hurren, aipatutako konposatuak lortzeko : 16 eta 8 g.Beraz, karbono kantitate berarekin(6 g) konbinatzen diren oxigeno kantitateak(16 eta 8g) zenbaki osozko erlazioa gordetzen dute :oxigeno1/oxigeno2 = 16g /8g = 2/1Beste modu batera :1.erreakzioa: karbono(s) + oxigeno (g) karbono dioxiodoa(g)Konbinaketa proportzioa : oxigeno1/karbono1 = 16/6 = 2,66/12.erreakzioa :karbono(s) + oxigenoa(g) karbono monoxidoa(g) Konbinaketa proportzioa : oxigeno2/karbono2 = 8/6 = 1,33/1Beraz, karbono 1 g-rekin konbinatu diren oxigeno kantitateak 2/1 eko erlazio sinplea gordetzen dute :oxigeno1/oxigeno2 = 16g /8g = 2/1
DALTONEN TEORIA ATOMIKOA • John Dalton izan zen teoria atomikoaren sortzailea. 1803 argitaratu zuen A New System of Chemical Phlososophy liburuan. Teoria honen bitartez Dalton gai izango da auureko lege esperimentalak (lege ponderalak) azaltzeko. • Daltonen teoria atomikoa ondoko hipotesi hauetan oinarritzen da: • Elementuak banaezinak eta zati ezinak diren atomoz osaturik daude. • Elementu baten atomo guztiak masa eta propietate berdinak dituzte. • Elementu desberdinen atomoak masa eta propietate desberdinak dituzte. • Konposatuak elementuen atomoak konbinatuz sortzen dira.Atomo horiek zenbakizko erlazio sinpleen bitartez konbinatzen dira. • Legeen azalpena teoria atomioaren bitartez : • Lavoisier eta Proust-en legearen azalpena :hidrogenoa(g) + oxigenoa(g) ura(l) soberan • Beraz, hasieran eta azkenean atomo berberak daudenez masak iraun egin beharko du.
DALTONEN TEORIA ATOMIKOA • Bestalden:O/H masa proportzioa 8/1 dela azaltzeko Daltonek suposatuko du oxigeno atomo baten masa hidrogenaorena baino 8 aldiz handiago dela.Orduan, hidrogeno atomo bakoitzak oxigeno atomo batekin erreakzionatzen duenez proportzio hori kontserbatu egin beharko da. • Daltonen legearen azalpena :karbono(s) + oxigeno (g) karbono monoxidoa(g) karbono(s) + oxigeno (g) karbono monoxidoa(g) soberan Beraz, karbono kantitate berarekin ( 1 atomokin) konbinazten diren oxigeno kantitateak(1 eta 2 atomo) ½ ko erlazio sinplea gorde beharko dute.
LEGE BOLUMETRIKOAK • Gay-Lussac-en legea. • Avogadroren hipotesiak eta legea.
Gay-lussac-ek hainbat gasekin eginiko hainbat erreakzio aztertu ondoren, erreaktibo eta produktuek betetzen duten erlazio bat ondorioztatu zuen : Tenperatura eta presio konstantean, erreakzio kimikoan parte hartzen duten gasen bolumenak zenbaki sinple eta osozko erlazioa gordetzen dute. Adibideak : 1.adibidea :10 L hidrogenok 10 L klororekin erreakzionatzen dute 20 L hidrogeno kloruro emateko.20 L hidrogeno 20 L klororekin erreakzionatzen dute 40 L hidrogeno kloruro emateko30 L hidrogeno 30 L oxigekokin erreakzionatzen dute 60 L hidrogeno kloruro emateko Gay-Lussac-en ondorioa : 1 bol hidrogeno 1 bol klororekin erreakzionatzen dute 2 bol ur-lurrin ematekoHau da :hidrogeno(g) + kloro(g) hidrogeno kloruro(g)) 1 v + 1 v 2 v KONBINAZIO BOLUMENEN LEGEA (1808) GAY-LUSSAC (1778-1850)
2.adibidea:10 L hidrogeno 5 L oxigekokin erreakzionatzen dute 10 L ur-lurrin emateko.20 L hidrogeno 10 L oxigekokin erreakzionatzen dute 20 ur-lurrin emateko30 L hidrogeno 15 L oxigekokin erreakzionatzen dute 30 ur-lurrin emateko Gay-Lussac-en ondorioa : 2 bol hidrogeno 1 bol oxigekokin erreakzionatzen dute 2 bol ur-lurrin ematekoHau da :hidrogeno(g) + oxigeno(g) ura(g)2 v + 1 v 2 v 3.adibidea :10 L nitrogeno 30 L hidrogekokin erreakzionatzen dute 20 L amoniako emateko.20 L hidrogeno 60 L oxigekokin erreakzionatzen dute 40 amoniako emateko30 L hidrogeno 15 L oxigekokin erreakzionatzen dute 30 amaoniako emateko Gay-Lussac-en ondorioa : 1 bol nitrogeno 3 bol hidrogekokin erreakzionatzen dute 2 bol amoniako ematekoHau da :nitrogeno(g) + hidrogeno(g) amoniako(g) 1 v + 3 v 2 v KONBINAZIO BOLUMENEN LEGEA(1808)GAY-LUSSAC(1778-1850)
AVOGADROREN HIPOTESIAK eta LEGEA • Presio eta tenperatura berean neurturiko edozin gasen bolumen berdinetan partikula kopuru berdina dago. • Gas elementalen partikulak ez dira atomoak, atomo agregatuak baizik; hau da, molekulak. • Bi hipotesi hauen sintesiak Avogadroren legera eramaten gaitu :“Presio eta tenperatura berean, edozein gasen bolumen berdinetan molekula kopuru berdina dago” • Adibideak :hidrogeno(g) + kloro(g) hidrogeno kloruro(g) 1 v + 1 v 2 v (Suposatu dugu daukagun gasen 1v bolumenean 3 molekula daudela; beraz, 2v bolumenean 6 molekula egongo dira)
AVOGADROREN HIPOTESIAK eta LEGEA • Adibideak : hidrogeno(g) + oxigeno(g) ura(g)2 v + 1 v 2 v nitrogeno(g) + hidrogeno(g) amoniako(g) 1 v + 3 v 2 v (Kontutan izanik Avogadroren legea asmatu zein litzatekeen uraren eta amoniakoaren formula)