نظام های تامین اجتماعی

1. نظام های تامین اجتماعی • تعریف نظام تامین اجتماعی • کارکردهای تامین اجتماعی • خصوصیات تطبیقی نظام های تامین اجتماعی • انواع نظام های تامین اجتماعی 1. بیمه اجتماعی 2. حمایت اجتماعی 3.بیمه مسئولیت کارفرما یا بیمه حوادث 4. صندوق احتیاط • نظام های مرتبط و مکمل تامین اجتماعی • محدودیت ها و مشکلات نظام های تامین اجتماعی 1. محدودیت های پوششی 2. محدودیت های رویه ای (اجرایی) 3. محدودیت مزایا 4. محدودیت های مالی

2. تعریف نظام تامین اجتماعی • مجموعه اقدامات نهادی شده برای تامین اجتماعی (در امان نگه داشتن مردم از خطرات مختلف اجتماعی) - در منشور سازمان بین المللی کار(ILO) ، تامین اجتماعی به مفهوم حمایتی است که جامعه برای اعضای خود از طریق مجموعه ای از اقدامات عمومی در برابر فشارهای اجتماعی و اقتصادی است که باعث قطع یا کاهش درآمد آنان به علت بیماری ، زایمان ، حوادث ناشی از کار، ازکارافتادگی ، سالمندی و مرگ می گردد . تامین اجتماعی همچنین مراقبت های پزشکی و حمایت های نقدی را نیز در برمی گیرد • 9 خطرمتداول اجتماعی که تحت پوشش نظام های تامین اجتماعی قرار می گیرند عبارتند از :سالخوردگی ، از کارافتادگی ، بازماندگی ، آسیبهای ناشی از کار ، بیماری ، بارداری ، زایمان ، عائله مندی و بیکاری • نظام هایی هستند که هرشهروندی را به عنوان عضوجامعه قادر سازند به سوی یک زندگی شایسته حرکت کند

3. کارکردهای تامین اجتماعی • کارکرد اقتصادی - وسیله تعدیل و بازتوزیع درآمد - حمایت از شهروندان در برابر بحرانهای اقتصادی بویژه برای اقشار نیازمند /امنیت درآمدی • کارکرد اجتماعی - با گسترش پوشش های حمایتی سبب بهبود وضع بهداشت و درمان ، آموزش، تغذیه ، ، مسکن و بسیاری از مسائل اجتماعی می گردد و به این ترتیب سلامت و رفاه اجتماعی را افزایش می دهد / امنیت خاطر و آسایش اجتماعی • کارکردسیاسی -با اجرای برنامه های تامینی ، امید به آینده در اقشار پائین جامعه تقویت و موجب آرامش درونی و نظم و ثبات اجتماعی می گردد / وفاداری به دولت و در نتیجه ثبات سیاسی در شرایط تامین اجتماعی افزایش پیدا می کند

4. خصوصیات تطبیقی نظام های تامین اجتماعی نظام های تامین اجتماعی در کشورهای مختلف را از لحاظ چند عمده می توان با یکدیگرمقایسه نمود : 1. منابع مالی تامین اجتماعی 2. قلمرو تامین اجتماعی 3. نوع خدمات و مزایا 4. میزان یا گستردگی خدمات و مزایا 5. گروههای هدف تامین اجتماعی 6. روش های ارائه خدمات

5. ) social insurance بیمه اجتماعی ( • یک نظام بیمه اجباری با مسئولیت عامه که تحت حمایت قانون با مزایای معین و ازطریق پرداخت حق بیمه توسط کارفرما ، کارمند و گاهی با پرداخت یارانه توسط دولت تامین مالی می شود • بیمه اجتماعی گاهی جنبه اختیاری پیدا می کند/ بیمه خویش فرما • بیمه اجتماعی بر پایه خطرات احتمالی ومشارکت در هزینه های مالی و غیرسودجویانه بنا شده است • وجوه حق بیمه در صندوق ویژه جمع آوری و از آن محل به واجدین پرداخت می گردد • حمایت های بیمه اجتماعی عمدتا شامل : مستمری ها (بازنشستگی ، بازماندگی و ازکارافتادگی) است . همچنین غرامت یا جبران خسارت برحسب نوع حادثه پرداخت می شود

6. )social assistanceحمایت اجتماعی ( • به جای پرداخت حق بیمه ، از محل درآمدهای عمومی تامین مالی می شود • مزایای این نظام حمایتی غالبا برحسب افراد تعدیل می شودو معمولا برای ترمیم درآمد کلی اشخاص یا خانواده تا میزان حداقل زندگی طرح ریزی می شوند • شرط لازم برای دریافت مستمری (سالخوردگی ، ازکارافتادگی ،باماندگی ، بی سرپرستی و... ) ، ارزیابی امکانات (means- testing) است - گاهی دولت ها بدون ارزیابی امکانات نیز برخی حمایت ها را انجام می دهند

7. بیمه مسئولیت کارفرما یا بیمه حوادث • این نظام درجهت بیمه حوادث ناشی از کار شکل گرفته است • در این نظام کارفرما مسئولیت دارد کارگران را در قبال آسیب های ناشی از کار بیمه کرده و برای آنان مستقیما یا از طریق سیاست های بیمه ای ، مراقبت درمانی ، غرامت و جبران خسارت فراهم آورد - حیطه مسئولیت کارفرما ، حوادثی نظیر بیماری و زایمان را نیز تحت پوشش قرار می دهد که شامل پرداخت غرامت دستمزد در ایام بیماری ، مرخصی زایمان و هزینه مراقبت ، درمان و دارو برای کارکنان و اعضای خانواده آنها می گردد - کارفرمایان همچنین موظفند وجوه جداگانه ای را درقبال اخراج کارگران پرداخت نمایند

8. صندوق احتیاط • نظام پرداخت اجباری از طریق پرداخت حق بیمه توسط کارفرما و کارگر - حق بیمه ها به حساب انفرادی جداگانه واریز و ذخیره می شود - وجوه ذخیره شده با پرداخت سود به طور متناوب انباشته می شود و در ایام سالخوردگی ، معلولیت یا درصورت فوت به بازماندگان پرداخت می شود - دریافت از صندوق به صورت ماهیانه یا یک جا انجام می گیرد

9. نظام های مرتبط و مکمل تامین اجتماعی • علاوه بر اشکال چهارگانه تامین اجتماعی (بیمه اجتماعی ، حمایت اجتماعی ، بیمه مسئولیت کارفرما و صندوق احتیاط) ، خدمات اجتماعی دیگری توسط دولت ها یا با حمایت دولت ها ارائه می گردد : - خدمات رایگان درمانی - مراقبت های پیشگیری بهداشتی - پیشگیری از حوادث - توان بخشی و وسائل ویژه برای افراد ناتوان و سالخورده - کمک به کودکان - برنامه ریزی و مشاوره های خانواده • نظام های حمایتی درون خانواده ها و شبکه های اجتماعی • انجمن هاو موسسات غیردولتی (NGO) که اقدامات بشردوستانه اناجم می دهند

10. محدودیت های پوششی • پوشش تامین عمدتا محدود به کارکنان دولت و شاغلینی می شود که موسسات بزرگ یا در بخش های سازمان یافته اقتصادی و عمدتا شهری اشتغال دارند • گارکران فصلی ، کارگران خانوادگی و خویش فرمایان مناطق شهری و روستایی در خیلی از کشورها تحت پوشش قرار نمی گیرند - افرادی که نیازمندترند ، کمتر مورد حمایت قرار می گیرند

11. محدودیت های رویه ای (اجرایی) • اجرای قوانین تامینی در اغلب کشورها با مشکل روبروست و اغلب کارفرمایان مایل نیستند سهم حق بیمه خود را پرداخت کنند و به اشکال مختلف از پرداخت بیمه ، فرار می کنند • نظارت های موثری بر اجرای تعهدات قانونی کارفرمایان بویژه کارفرمایان غیردولتی صورت نمی گیرد - این درشرایطی است که دراغلب کشورها ضمانت های قانونی معینی برای اجرای تعهدات کارفرمایان وجود دارد

12. محدودیت مزایا • افراد تحت پوشش نظام های تامینی اغلب به حدکافی مورد حمایت قرار نمی گیرند - این محدودیت هم شامل نوع مزایا و خدمات می شود و هم میزان و مقدار این مزایا

13. محدودیت های مالی • محدودیت های مالی بیمه اجتماعی • محدودیت های مالی حمایت اجتماعی • محدودیت های مالی بیمه مسئولیت کارفرما • محدودیت های مالی صندوق احتیاط

14. محدودیت های مالی بیمه اجتماعی • در مورد بیمه های اجتماعی که از طریق دریافت حق بیمه از شاغلین تامین مالی می شوند مساله اساسی افزایش بار تکفل جامعه (نسبت افراد 60 سال و بالاتر به افراد 15 تا 59 سال یا جمعیت شاغل )است - افزایش بار تکفل به معنای به معنای کاهش نسبت جمعیت شاغل به عنوان پرداخت کننده حق بیمه است که نیاز های جمعیت در حال افزایش سالخورده را تامین می کنند • در شرایط افزایش بارتکفل حمایت از جمعیت سالخورده بخش مهمی از هزینه های تامین اجتماعی را تشکیل می دهد و به همین جهت ارزیابی مکرر از روندهای جمعیتی برای تعدیل نرخ های حق بیمه و میزان کمک دولت به بیمه های اجتماعی جهت تضمین ثبات مالی طولانی مدت و تساوی بین نسلی در تامین مالی نیازهای سالمندان اساسی است • درصورت افزایش بارتکفل ، برای تامین و تضمین ثبات مالی صندوق های بیمه دو راه حل پیشنهاد گردیده است : 1. هرسه الی پنج سال یکبار برنامه های بیمه اجتماعی ارزیابی گردد و متناسب با نسبت تکفل و لحاظ کردن تغییرات نرخ تورم ، نرخ های حق بیمه تعدیل شود 2. سن بازنشستگی افزایش یابد تا تقاضای نظام مستمری کاهش یابد

15. محدودیت های مالی حمایت اجتماعی • چون منابع مالی برنامه حمایت اجتماعی از محل درآمدهای عمومی یا دولتی تامین می شود بنابراین کمبود درآمد عمومی همواره برای این برنامه ها محدودیت ایجاد می کند • بعلاوه چون این منابع عمدتا از طریق مالیات ها تامین می شود ، افزایش حمایت متکی به افزایش مالیات خواهد بود و این امر پیامدهای منفی اقتصادی فراوانی دارد

16. محدودیت های مالی بیمه مسئولیت کارفرما • اگرچه بیمه مسئولیت کارفرما ، روش سریعی برای پرداخت کمک به حوادث ناشی از کار است لکن از نظرکارفرمایان این برنامه ها غالبا پرهزینه تلقی می شود • خیلی از کارفرمایان نسبت به استخدام زنان بویژه زنان متاهل که به طور بالقوه نیازمند حمایت های بارداری و زایمان هستند ، رغبتی نشان نمی دهند • از دیدگاه کارکنان نیز حمایت های نقدی بیمه مسئولیتکارفرما برای پوشش هزینه ها کافی نبوده و در اغلب موارد هزینه های توان بخشی را در برنمی گیرد محدودیت های مالی بیمه مسئولیت کارفرما

17. محدودیت های مالی صندوق احتیاط • صندوق های احتیاط دارای این امتیاز هستند که افراد را وادار به پس انداز می کنند و مسئولیت تامین مالی سالخوردگی را برعهده خود افراد قرار می دهند • در مقابل این نقص را دارند که مثل بیمه اجتماعی ، مشارکت در خطرات وجود ندارد و صندوق های احتیاط ، پرداخت های دوره یا مستمری را در مدت آسیب دیدگی تضمین نمی کنند