Murat Ersin ŞAHİN Çevre Mühendisi Atıksu Yönetimi ve Planlama Şubesi

1. T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI ATIKSU YÖNETİMİ Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Murat Ersin ŞAHİN Çevre Mühendisi Atıksu Yönetimi ve Planlama Şubesi

2. ÜLKEMİZDEKİ ATIKSU MEVZUATI ÇEVRE KANUNU (2872-1983) (5491-2006) Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği (2006) Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (2004) • Tebliğ • Hassas ve Az Hassas Su Alanları Tebliği • Tebliğler ve Genelgeler • Numune Alma ve Analiz Metotları • Teknik Usuller Tebliği • İdari Usuller Tebliği • İş Termin Planı Genelgesi • Proje Onay Genelgesi • Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (2005) • İçme ve Kullanma Suyu Elde Edilen ve Edilmesi Planlanan • Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik (2005) • Atıksu Altyapı Tesisleri Ve Evsel Katı Atık Tesisleri • Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara • İlişkin Yönetmelik(2010) • Çevre Kanununun 29 uncu Maddesi Uyarınca Atıksu Arıtma Tesislerinin Teşvik Tedbirlerinden Faydalanmasında Uyulacak Usul Ve Esaslara Dair Yönetmelik

3. TEMEL İLKELERİMİZ • Sağlıklı ve Dengeli bir Çevrede Yaşama Hakkı • Sektörler Arası Entegrasyon • Kullanan-Kirleten Öder • Kirliliği Önleyici Tedbirlerin Alınması • Doğal Kaynakların Korunması • Sürdürülebilir Kalkınma • Kamu-Özel Sektör İşbirliği • Kamuoyunda Çevre Bilincinin Artırılması ve Halkın Katılımı

4. ATIKSU YÖNETİM POLİTİKAMIZ Üretici Sorumluluğu Su Kullanımının Azaltılması Suyun Yeniden Kullanımı Atıksu Geri Kazanımında Yeni Teknolojilerin Geliştirilmesi

5. ÜRETİCİ SORUMLULUĞU -Kanalizasyon şebekesinin inşası veya iyileştirilmesi -Atıksu arıtma tesisinin inşaası, -Atıksu altyapı sisteminin mevzuata uygun işletilmesi, -Arıtma çamurunun çevre mevzuatına uygun bertarafı, -Altyapı sistemini kullananlardan yatırım ve işletme giderlerinin tahsili, -Su kaçaklarının azaltılması -Temiz üretim teknolojilerinin uygulanması -Atıksuyun minimizasyonu

6. SORUMLU YÖNETİMLER(ÇK/MD.11) Faaliyetleri sonucunda oluşan atık sularını alıcı ortamlara vermeleri uygun görülmeyen sanayilerin atık sularını yönetmeliklerde belirlenen standart ve yöntemlere uygun olarakarıtmak ve bertaraf etmekle veya ettirmekle ve  öngörülenizinleri almakla yükümlüdürler. Atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı, ıslahı ve işletilmesinden; • Organize sanayi bölgelerinde organize sanayi bölgesi yönetimi, • Serbest ve/veya endüstri bölgelerinde bölge müdürlükleri, • Küçük sanayi sitelerinde kooperatif başkanlıkları, • Mevcut yerleşim alanlarından kopuk olarak münferit tesis alanları vb. kullanım alanlarında ise tesis işletmecileri, Sorumlu tutulmuşlardır.

7. OSB İÇERİSİNDE FAALİYET GÖSTEREN VEYA BELEDİYE KANALİZASYONUNA ATIKSU DEŞARJI YAPAN SANAYİ TESİSİLERİNİN SU KİLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNE GÖRE UYMALARI GEREKEN HUSUSLAR • S.K.K.Y MADDE 44 • Atıksu Bağlantı İzni ve Belgesi  • Bir şehir ve/veya sanayi bölgesinde parsellerin, kurum, kuruluş ve işletmelerin atıksularını atıksu altyapı tesislerine bağlayabilmeleri, atıksu altyapı tesisleri yönetimince verilecek olan atıksu bağlantı iznine tabidir. Atıksu bağlantı izni, evsel atıksuların yazılı bir belge karşılığında; endüstriyel ve karışık atıksuların ise düzenlenecek bağlantı kalite kontrol izin belgesindeki koşulları sağlaması halinde, atıksu altyapı tesisleri yönetimi tarafından verilen izindir.

8. S.K.K.Y MADDE 48 • Ön Arıtma Tesisleri  • OSB Yönetiminin talep etmesi durumunda ;Atıksularının özellikleri nedeni ile, atıksu altyapı tesisine doğrudan bağlantıları, atıksu altyapı tesisleri yönetimleri tarafından uygun görülmeyen endüstriler; kuruluş, işletme, bakım, kontrol ve belgeleme harcamaları kendilerine ait olmak üzere, bu Yönetmelikte tanımı yapılmış olan bir ön arıtma sistemini kurmak ve işletmek yükümlülüğündedirler. • S.K.K.Y MADDE 53 • Atıksu Arıtma Tesisi  Proje Onayı • OSB içerisinde ön arıtma tesisi kurmakla yükümlü olan işletmeler OSB Yönetimlerine proje onayı yaptırmakla yükümlüdürler.

9. OSB YÖNETİMLERİ İLE OSB DIŞARISINDA FAALİYET GÖSTEREN SANAYİ TESİSİLERİNİN ÇEVRE KANUNU VE SU KİLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİNE GÖRE UYMALARI GEREKEN HUSUSLAR • 2872 sayılı Çevre Kanunu • Madde 11 • İzin alma, arıtma ve bertaraf etme yükümlülüğü • Serbest ve/veya endüstri bölgelerinde bölge müdürlükleri, kültür ve turizm koruma ve gelişme bölgelerinde, turizm merkezlerinde Kültür ve Turizm Bakanlığı veya yetkili kıldığı birimler, organize sanayi bölgelerinde organize sanayi bölgesi yönetimi, küçük sanayi sitelerinde kooperatif başkanlıkları, mevcut yerleşim alanlarından kopuk olarak münferit yapılmış tatil köyü, tatil sitesi, turizm tesis alanları vb. kullanım alanlarında ise site yönetimleri veya tesis işletmecileri atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı ve işletilmesinden sorumludurlar.

10. S.K.K.Y MADDE 29 • Kompozit Numunelerin Alınma ve Değerlendirilme Esasları  • Atıksu kaynakları gerekli deşarj standartlarını sağlamak için  arıtma tesislerinin çıkış sularını deşarj izin belgesinde belirtilen aralıklarla numune almak, ölçüm ve analiz yapmak suretiyle kontrol etmek, atık suların özellikleri ve miktarlarına ilişkin bilgileri belirlemek, belgelemek ve denetimlerde beyan etmekle yükümlüdürler

11. S.K.K.Y MADDE 37 • Alıcı ortama atıksu deşarjı olan kurum, kuruluş ve işletmeler için çevre izni • Her atıksu deşarjı için bu Yönetmelik çerçevesinde idarenin istediği çıkış suyu kalitesinin ve diğer şartların sağlanması koşuluyla, alıcı ortama her türlü evsel ve/veya endüstriyel nitelikli atıksuların doğrudan deşarjı için idareden çevre izni alınması mecburidir.

12. S.K.K.Y MADDE 52 • Haber Verme Yükümlülüğü • Atıksu kaynakları mevzuatta öngörülen arıtma tesis veya sistemlerini müstakil veya ortak olarak kurmak ve atık sularını deşarj standartlarını sağlayacak şekilde arıtmak zorundadırlar. Arıtma tesisi olmayanlar, arızalananlar, çalıştığı halde standartları sağlayamayanlar, faaliyetinde kapasite artırımına gidenler, faaliyetlerini geçici veya sürekli olarak durduranlar ilgili idareye derhal haber vermekle yükümlüdürler.

13. S.K.K.Y MADDE 53 • Atıksu Arıtma Tesisi  ProjeOnayı • OSB içerisinde ön arıtma tesisi kurmakla yükümlü olan işletmeler OSB Yönetimlerine proje onayı yaptırmakla yükümlüdürler.

14. ATIKSUYUN İZLENMESİ Atıksu arıtma tesisi işletmecileri; arıtma tesislerinin verimli olarak  çalıştığının izlenmesinden, kayıtlarının tutulmasından denetimlerde beyan etmekle yükümlüdürler (SKKY Madde 54) Atıksuların özellikleri ve miktarlarını izin belgesinde belirtilen aralıklarla numune almakla, ölçüm ve analiz yapmak suretiyleBakanlıkça belirlenecek bir formatta ve dijital ortamda kaydetmekleyükümlüdürler.

15. S.K.K.Y (31.12.2007) • GEÇİCİ MADDE 2 • Atık su debisi 500 m3 /gün üzerinde olan işletmeler, 29 uncu madde de öngörülen atıksu arıtma tesisi çıkış noktasında numune alma bacası, otomatik numune alma ve debi ölçme cihazlarını bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren oniki ay içerisinde kurmakla yükümlüdür.

16. S.K.K.Y • GEÇİCİ MADDE 3 • Derin deniz deşarjı ile sonuçlanan bütün  atıksu arıtma tesislerinin çıkış noktasında numune alma bacası, atıksu  debisi 1000 m3 /gün üzerinde olan işletmeler, ayrıca otomatik numune alma  ve debi ölçme cihazlarını bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren oniki ay  içerisinde kurmakla yükümlüdür.

17. Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik • MADDE 7-MADDE 8 • Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanım • Evsel ve kentsel atıksu arıtma tesislerinde oluşan arıtma çamurları toprakta kullanılacaksa 03 Ağustos 2010 tarih ve 27661 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik hükümleri gereği izne tabidir. • Arıtma çamuru üreticisinin arıtma çamurunu toprakta kullanmak istemesi durumunda: Yönetmeliğin Madde 7 gereğince izin almak, ve Madde 8’de belirtilen stabilize arıtma çamurlarıyla ilgili analizleri yapmak ve kayıtları tutmakla yükümlüdür.

18. Bakanlığımızın Çevresel Bilgiye Erişim Veri Tabanında oluşturulan modül sayesinde depolanmaya başlanmıştır. Sisteme veri girişi verilecekkullanıcı adı ve parolasayesinde işletmeler tarafından yapılacaktır. İZLEME KAPSAMINDA VERİ GİRİŞİ

21. TEŞVİK (Ç.K MADDE 29) • Arıtma tesisi kuran, işleten veyönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getiren kuruluşlarınarıtma tesislerinde kullandıkları elektrik enerjisi tarifesinin, sanayi tesislerinde kullanılan enerji tarifesininyüzde ellisinekadar indirim uygulamaya Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir. • Ayrıca; Bakanlığımız tarafındanarıtma tesisi elektrik tarifesinden yararlanılabilmesi için Atıksu Arıtma Tesisi Belgesi verilmektedir.

22. ÇEVRE KANUNUNUN 29 UNCU MADDESİ UYARINCA ATIKSU ARITMA TESİSLERİNİN TEŞVİK TEDBİRLERİNDEN FAYDALANMASINDA UYULACAK USUL VE ESASLARA DAİR YÖNETMELİK • Bu Yönetmelik, alıcı ortamın su kalitesini yükseltmek ve arıtma tesislerinin işletme maliyetlerinin düşürülmesi amacıylaalıcı ortama deşarj edenatıksu altyapı tesisi yönetimlerinden, arıtma tesisini kuran, işleten ve ilgili mevzuatta belirtilen yükümlülüklerini yerine getirenlerin, (9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 29 uncu maddesi) atıksu arıtma tesislerinde kullandıkları elektrik enerjisi giderlerinin bir kısmının Bakanlıkça geri ödenmesini amacıyla çıkarılmıştır.

23. 1.AŞAMA BAKANLIKTAN GERİ ÖDEME BELGESİ ALINMASI

24. 1. AŞAMA GERİ ÖDEME BELGESİNİN VERİLMESİ Proje Onayı (27 Nisan 2004 Tarihinden Sonra Yapılan Tesisler için) Elektrik Aboneliği (AAT İçin Ayrı) Çevre İzin veya Deşarj İzin Belgesi ATIKSU ARITMA TESİSİ (Biyolojik, Kimyasal, İleri Arıtma) Geri ödeme belgesi ücreti makbuzu İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne Başvuru Komisyon Raporu Veri Tabanına Kayıt

26. 2.AŞAMA ENERJİ GİDERİNİN BİR KISMININ GERİ ÖDENMESİ

27. GERİ ÖDEME BELGESİ ÇEVRE CEZASI VAR MI? YOK MU? İÇOM YAZISI BAŞVURU DİLEKÇESİ TAAHHÜTNAME DOLDURULMUŞ EK-4 TABLOSU ELEKTRİK FATURALARININ VE ÖDEME BELGESİ Her yılın Nisan ayı sonuna kadar İÇOM’a Başvuru

28. 3.AŞAMA GERİ ÖDEMENİN YAPILMASI

29. Geri ödemesi yapılacak elektrik enerjisi tutarı vergiler ve kesintiler hariç tüketim bedeli üzerinden yapılır. • İÇOM lara yapılan başvurulardan uygun bulunanlar değerlendirilerek il genelindeki toplam talep miktarları, EK-5’te yer alan il genelinde enerji sarfiyatı tutar tablosu formu doldurularakher yıl Haziran ayı sonuna kadar Bakanlık, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğüne gönderilir. • Bakanlar Kurulunca belirlenen geri ödeme oranlarına göre Bakanlık Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından hesaplanan ve il çevre ve orman müdürlükleri bütçelerine yapılacak toplam ödenek tahsisleri EK-6’da tablosu doldurulduktan sonra İÇOM hesaplarına Genel Müdürlükçe aktarılır ve tahsis edilen ödenekten İÇOM tarafından başvuru sahiplerine geri ödeme işlemleri gerçekleştirilir.

30. ATIKSU ARITMA TESİSLERİNİN TASARIMDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Hangi kirleticiler giderilecek?(Ph, KOİ, BOİ5, AKM, Diğer) Kabul ve deşarj standartları? İlk yatırım ve işletme maliyetleri düşünülerek prosesin seçilmesi,(AKR, UHAÇ, AÇ v.b) Ham atıksu karakteristiği ve debi ölçümleri?(Mevsimlik ve Günlük Atıksu Değişimi,) Çamur bertarafının nasıl olacağı? (aerobik, anaerobik çürütücü, yakma, depolama ) Sektör dağılımı, gelişme durumu? Modüler ve Kolayca Genişletilebilir olmalı, Otomasyon sistemi kullanılmalı. Lüzumundan fazla kapasitede inşa edilmemesi, Ülkemizde üretilen veya servis ağı olan Elektro-mekanik aksamın kullanılması,

31. DOLULUK ORANI DÜŞÜK OLAN OSB’LERDE ATIKSU ARITIM SORUNLARININ ÇÖZÜM ÖNERİLERİ • OSB içerisinde birkaç sanayi tesisi var ve Merkezi AAT kuramıyorsa bireysel arıtma yaptırılabilir. • Atıksu altyapı yönetimi atıksularını AAT kapasitesi yeterli olan bir diğer atıksu altyapı yönetimi ile protokol yaparak atıksuyunu bertaraf edebilir, • OSB merkezi AAT yapım aşamasında, bölgesinde bulunan büyük sanayilerin varsa AAT devrini alarak işletebilir, müstakil sanayi yatırım bedeline katılmaz, • Atıksu debisi ve kirlilik yükü toplam atıksu debisi ve/veya kirlilik yükünün %10’dan büyük olan tesislere münferit tam arıtma kurdurulmalı, • Merkezi arıtma henüz kurulmasa bile ön arıtmalar kurdurulmalı, • Küçük debili OSB lerde Paket AAT ile geçici çözüm sağlanabilir,

32. SONUÇ OLARAK; ATIKSU ALTYAPI TESİSLERİ YÖNETİMLERİNİN • Atıksu (Ön) Arıtma tesisi kurma, • A.A.T Proje Onayı yaptırma, • Deşarj konulu çevre İzni alma, • Atıksu numunesi alarak kalite izlemesi yapma, • Bağlantı Kalite Kontrol İzin Belgesi alma, • Veri Girişi Yapma, • Arıtma Çamuru Bertarafı, • Debimetre Konularındaki yükümlülüklerini yerine getirmeleri gerekmektedir.

33. TEŞEKKÜRLER